Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
2 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
2 erthygl ar y dudalen hon
--Y DIWYGIAD YN NYFFRYN NANTLLE.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y DIWYGIAD YN NYFFRYN NANTLLE. ODDIWRTH Y PARCH. D. DAVIES. Cyrhaeddodd y Diwygiad hyd yma. ac erbyn heddyw y cyfarfodydd poblogaidd ydyw y cyfarfod- ydd crefyddol. Teimlir Duw yn y lie, ac awydd addoli sydd ar bawb. Awr weddi yw yr awr giniaw yn y chwarelau erbyn hyn. Bu Seion er's tro ar ei gliniau yn gofyn am y tywalltiadau glan, ond yr wythnos ddiweddaf y teimlwyd fod ein gweddiau yn cael eu hateb. Daeth yma fel y rhan fwyaf o leoedd eraill yn dra rhyfedd. Un noson yn y Deml derbyn- lwyd nifer mawr o aelodau newyddion, a rhoddwyd gair o groesaw iddynt gan weinidog ieuanc sydd yn aelod o'r Deml. A chyfeiriodd at y Diwygiad yn y De, a'r pwysigrwydd i ni oil weddio. Cododd blaenor i fyny i gynyg fod y Deml yr wythnos gan- lynol i'w throi yn gyfarfod gweddi y bobl ieuainc. Ond teimlid y fath eneiniad ar y cyfarfod hwn fel y trowyd y '13ml y ncson hono yn gyfarfod gweddi. A chynhaliwyd cyfarfod gweddi y bobl ieuainc yr wythnos ddilynol yn Moriah (W.); ac yr oedd y lie yn orlawn. Torodd rhai i weddio am y tro cyntaf,. a chafwyd cyfarfod rhyfedd. Unodd dau a'r eglwys y noson hono. Nos dranoeth cyfarfyddodd swyddogion y gwahan- ol eglwysi, a phenderfynasant gefnogi y bobl ieuainc yn eu symudiad, gan lawenhau yn y cam gymeras- ant. Penderfynodd y bobl ieuainc wneyd cais am rai o Ddiwygwyr y De; a sicrhawyd gwasanaeth y Parch, Joseph Jenkins a Misses Maud. Davies a Florie Evans, Ceinewydd,. at yr wythnos ddiwedd- af. Treuliwyd yr wythnos cyn eu dyfodiad yn wyth- nos o weddiau a chredem fod boddlonrwydd Pres- wylydd y berth' i'w deimlo yn y •'•'d hyny. Dechreuodd y Parch. J. joni y Sabbath yn Baladeulyn yn y boreu. Cafwyo .yfarfod rhagoroli yno. Nos Sabbath pregethai yn Hyfrydle a'r capel y. irlawn. Yr oedd hwn yn uchel, ond nid i'w gyuiuaru a'r cyfarfod dilynol, sef un y bobl ieuainc., Gwelwyd yn hwn mai doeth oedd sicrhau y cbwior- yeld hefyd. Toddai anerchiadau cynes Miss Evans, a chaneuon swynol Miss Davies, galon y gynulleidfa yn llwyr. Sabbath ardderchog ydoedd hwn, a phawb bellr yn edrych ymlaen at wythnos ryfedd. Ac yn hyn ni siomwyd mohonom. Trefnwyd i gynal y cyfarfod nos Lun yn Seion (A). Am 5.30 cynhaliwyd cyfarfod gweddi, a'r odfa i ddechreu am 6.30; ond buan y gwelwyd fod mwy allan nag oedd i fewn. Rhaid gan hyny oedd myned i Gapel Mawr T'dysarn (M.C.), a llanwyd y ddau. Pregethodd Mr. =nkins yn Talysarn, a chyn- haliwyd cyfarfod yn Se;on, pryd y cafwyd gwasan- aeth Misses Davies ac 'vans. :1' preinidpgion lleol. Cyfarfod bendigedig ydoe r n. Seiat brofiad a. chyfarfod gweddi yn un, ai .su yn cael ei ganmol yn rhyfedd. Yn hwn gwelsom un o blant '59 yn gor- foleddu wrth ganu 11 0 anfeidrol rym y Cariad, AnorcJifygol ydyw gras." Am 9 o'r gloch terfynwyd hwn, ac aethpwyd i'r Capel Mawr, lie y cynhelid cyfarfod i'r bobl ieuainc. Yr oedd pobpeth yn hwn yn wirfoddol—canu, gweddio, dweyd profiad. Nis anghofiwn yn fuan gweddi un hen frawd. 'Adroddai ar ei -weddi yr hen benill- Nid yw hi eto ond dechreu gwawrio,, Fe gwyd yr haul yn uwch i'r lan! Teyrnas Satan aiff yn chwilfriw— Iesu'n Frenin ymhob man; Cynhauaf dclaw, maes o law, Cesglir 'sgubau yma a thraw." A chasglu y maent," meddai. Y mae nhw yn eu stocJcio yn wessil deuddeg yn y De! Hen dwmpath- au Duw! Hen rifedi'r nefoedd! Deuddeg llwyth Israel! Deuddeg apostol yr Oen! Pedwar henur- iad ar hugain-pedwar ar hugain-twice twelve It" Terfynwyd y cyfarfod ychydig wedi unarddeg. Erbyn dranoeth y mae rhyw ddifrifoldeb yn daen- edig ar y Dyffryn. Peidiodd y rhegfeydd yn y chwarel. Siarad am y diwygiad y mae pawb, a theimlir Duw yn agos. P'nawn Mawrth, cynhelir cyfarfod 1 r chwiorydd yn Hyfrydle (M.C.). Y mae llawr y capel yn llawn. Anerchir y cyfarfod ar bwysigrwydd codi yr Allor Deuluaidd gan Mr. J., a theflir y cyfarfod yn rhydd. Haws gweddio na siarad, er dylifai yr adnodau, a chafwyd gair o'i phrofiad oddiwrth ami un. Yn yr hwyr y mae y Capel Mawr yn llawn am 5.30, ac am 6.30 aeth y gweinidogion lleol i gapel Salem (B.). Cafwyd cyfarfod da yno, ond nid i fyny a'r cyfarfod yn Seion y noson cynt. Dychwelwyd i gyfarfod y bobl ieuainc yn Capel Mawr. Hwn oedd yr uchaf o'r oil i'r gyfres. Am hwn y mae son hyd heddyw. Ynddo siaradodd un o ddynion mwyaf cyfrifol yr ardal-yr hwn sydd yn flaenor gyda'r Hen Gorff-mewn teimladau dwysion, nes peri rhyw ddylanwad rhyfedd. Hefyd yn hwn siaradodd Maggie Parry—geneth ieuanc fagwyd ar fron eglwys Talysarn, ag sydd erbyn hyn wedi enwogi ei hun gyda'r cyfarfodydd hyn. Teimlodd bethau rhyfedd nos Sadwrn yn y cyfarfod gweddi undebol yn Seion (A.), tra yr oeddis yn canu— Ni fuasai genyf obaith Am ddim ond fflamau syth." Nos Sul yn Hyfrydle, rhoddodd yr emyn hwnw allan gydag arddeliad rhyfedd. Nos Sul rhoddodd emyn i'w ganu, a gweddiodd nes synu pawb. Ond nos Fawrth gweddiodd yn afaelgar a dringodd i'r pulpud, a llefarodd megis y rhoddodd yr Ysbryd iddi ym- adrodd." Canmolai lesu Grist yn fawr, ac erfyniai
Y Diwygiad yn Neheudir Cymru"
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
(2) Pawb sydd yn penderfynu gwneyd hyny yn y dyfodol, codwch. Cododd pawb gyda gwres, Can- wyd Crown Him Lord of all," gyda hwyl anarferol wedi hyn. Yn y prydnawn, Zion (B.), Saesneg, yw lie ymdimgosiad Roberts, a phell o fod yn ddigon o faintioli yw yr adeilad. Gwelir canoedd tuallan yn y gwlaw trwm; ond ni symudant o'r fan. Am 3 p.m., daeth Roberts i fewn, ac mewn ysbryd bendigedig. Dywed wrth y dorf fod rhai o honynt yn disgwyl rhyw bethau mawrion ynddo ef; "ond," meddai, "nid oes dim allanol ryfedd ynwyf; eithr carwn i chwi fod yn brofiadol o fy nheimladau mewnol i." Beth nesaf? Tor dyn ieuanc i weddio ar y gallery gyda hwyl ddwys. Chwardda Roberts yn ddwyfol wrth ei glywed, gan ddweyd, "Y hiae Duw yn bresenol." Yna siarada yn ddifrifol am yr ahgenfheidtwydd am weddi; am symlrvvydd yr efengyl; a bod pob arihawsde'r ynglyn a hi yn meddyliau y bobl, ac nid yn yr efengyl ei hun. Dan deimladau dwysion ymwthia Miss Davies, Gor- seinion, i'r pulpud; gafaela yn y Beibl, a chana Dyma Feibl anwyl lesu," nes, y gwefreiddia yr, holl Ie. Cyn hir tor i lawr; ond ceidw y gynulleidfa i ganu yr emyn drwyddo. Ceisia dyn ieuanc ddarllen rhan o'r Ysgfythyr, ond metha gan ei deimladau; a phan yn methu cynorth- wya Evan Roberts ef. Er y wasgfa yn y capel, y gwres, a rhai yn llewygu parhaodd y cyfarfod hyd yn dywell nos. Nos Iau dyma ni yn Smyrna (B.), Cymraeg. Gwylid y drysau am 5 gyda mwy o ddwys- der nac y gwyliai y Japaniaid Borth Arthur, yr wyth- nosau basiodd, Edrychwch a.r yr olygfa am 5.30. Mewn rhyw ystyr y mae yn ymladdfa lythyrenol am fyhediad i'r capel. Dyma ddeddf survival of the fittest yn ei gogoniant 0 fladn ein llygaid. Druan o'r gwanaf. Er hyny rhyfedd fel y llwyddodd nifer mawr o'r merched a'r gwragedd i fyned i fewn; ond llewygodd llawer o honynt oherwydd y wasgfa a'r gwres eithafol. Gydag anhawsder dirfawr y cafwyd gan nifer i fyned allan, er ei gwneyd yn bosibl i gario gwasanaeth ymlaen. Wedi i Roberts ddyfod i fewn, anmhosibl oedd cael distawrwydd gan faint y gyn- ulleidfa; a gorfu iddo eistedd oblegid na chaffai y distawrwydd priodol i fyned ymlaen. Ond o hyn allan aeth teimlad y cyfarfod yn anorchfygol. Can- wyd "Lead, kindly Light" wedi i Robetrs eistedd, a newidiodd hyn don y cyfarfod. Pan orphenwyd canu, wele wragedd a'u plant yn eu breichiau yn dy- muno ar weddio dros eu gwyr annuwiol; ac yna aeth y lie yn ofnadwy. Fel y taflai y naill bechadur ar ol y llall ei arfau i lawr, codai teimlad y cyfarfod, nes gwneyd y lie yn arswyd i bechaduriaid fod ynddo. Gwnai dagrau y gwragedd hyn, ynghyia'r gweddiau ar eu cais, symud yr holl Ie. Yn awr v mae Evan Roberts wrth ei fodd yn uno yn y canu, yn gwaeddi "Diolch Iddo," a'r dagrau lon'd ei lygaid. Cyfarfodydd rhyfeddol oedd rhai Aberfan, a byddant hwy a'r gwaith mawr yn yr wythnosau blaenorol yn foddion i newid holl agwedd foesol y lie, Un o'r pethau rhyfeddaf yn y cyfarfodydd hyn oedd yr holl gynulleidfa ar ei thraed am haner awr yn canu I Coronwch Ef yn ben," a phawb a'u dwylaw i fyny. Yr oedd yr olygfa yn ofnadwy, ac yn cario pob teimlad gwrthwynebol i'r efengyl o'i blaen. Yr hyn arweiniodd iddi, oedd dyn yn dweyd ei fod wedi tori pob gorchymyn ond un, sef Na ladd," ac yn gofyn a allai ef gael maddeu- ant. Llewygodd wedi dweyd hyn; a phan ddaeth ato ei hun, Coronwch Ef yn ben glywyd ganddo gyntaf. HAPOD, CWH RHONDDA. :Rhag. lSeg1, cawn Evan Roberts yn Nghwm y Rhondda eto. Yr Hafod, yn ymyl Pontypridd yw y maes heddyw. Cafodd y Bedyddwyr yn nghapel Rhondda, Hopkinstown, Evan Roberts i'r cyfarfod 2 o'r gloch. Llawn yw y capel, a gwelir rhai o bob cyfeiriad yn bresenol. Lliosog yw y gweinidogion gydd yma o wahanol fanau, yn awyddus am gael gweled a chlywed y diwygiwr rhyfedd. Y mae Me Tagart yma yn ei lawn hwyliau, ac yn proffwydo yr å y diwygiad hwn dros yr holl fyd. A y cyfarfod yn mlaen yn dra gwresog, fel na chofia y bobl ond an- fynych iawn am Evan Roberts. Am gwarter i dri daw i fewn; ac wele don o deimlad yn treiddio drwy yr holl dorf. Yr un adeg cynhelir cyfarfod yn Siloam (M.C,), .filldir yn uwch i fyny, ac a dwy o'r merched yno. Wedi i weinidog o Loegr orphen siarad, cyfyd Evan Roberts, ac yn wahanol i'w arfer cymer destyn, sef galwad Abraham. Traethodd ar y mater am yn agog i awr, a chyfieithwyd y bregeth i'r Saesneg wrth ei gwrandaw, yr hon sydd wedi ymddangos yn y f Christian World Pulpit' yr wythnos ddilynol. Tor- wvd ar ei draws lawer gwaith yn ystod ei bregeth ond cadwodd at y mater hyd y diwedd. Cymysgid canu a gweddio yn barhaus. Pan gyffyrddal Roberts a chalon rhywun yn y dyrfa, torai hwnw neu hono allan i ganu, siarad, neu weddio. O'r diwedd wele Annie Davies, Maesteg, yn methu eistedd, ac yn toddi pawb i'w dagrau wrth ganu Dyma gariad fel y moroedd." Tynodd ei chanu dyrfa ar eu gliniau, y rhai a wylent fel babanod. Pan oedd Roberts ar ei draed i ofyn y cwestiynau arferol, dacw ddyn ieuanc yn tywallt allan ei deimladau ar ran ei gydieuenctyd. Pan ofynodd Roberts am gyffes gyhoeddus o Grist, ar fyr dyma ddyn ieuanc ar ei draed yn cael ei ddilyn gan nifer mawr; ac wele chwareuwr pel droed tal a theg yr olwg arno yn codi, ac yn dweyd mewn llais hyglyw nad oedd ganddo mwy ddim blys at y bel; ac nid wyf," meddai, yn myned i'w chwareu byth eto;" a dyma lawn haner dwsin yn gwaeddi yr un peth ag ef. Wedi i Roberts osod ei bedwar pwynt gerbron, dywed un gan gyfeirio at heddgeidwad na fydd gwaith iddo ef a'i gydswyddogion ar fyr os a y di- wygiad yn ei flaen. Gweddilr yn nesaf gan un am achubiaeth brawd ar y gallery, yr hwn oedd chwareu- wr pel droed. Caiff hwn ddigon 0 wrpldeb yn wyneb y fath weddi i ddweyd "pawb drosto ei hun." Yna gweddiir drachefn drosto. Yn union, wele lais o'r gallery yn dweyd fod tair chwaer wedi aros, a derbyn Crist; wedi hyn aeth y lie yn gymysgfa am rhyw chwarter awr. Rhydd y siaradwr nesaf hanes y ty- walltiad mawr yn Nghaerdydd. Dywedai y dylem weddio dros America a'r holl fyd, a'i fod yn anfon sypynau o newyddiaduron gyda phob post i America. Eto, dyma wraig yn gofyn am weddio dros ei pher- thynasau; ac wele 8 i 12 ar eu gliniau. Beth yw y dadblygiad nesaf ? Ni ellir desgrifio. Un twrw mawr o weddio, molianu, siarad, &c., sydd i'w glywed. Tua'r diwedd gallwyd cael digon o ddistawrwydd i glywed dyn ieuanc oedd wedi ei gyfnewid ychydig wythnosau yn ol yn gweddio am nerth i ddal. Nos Wener ceir Roberts yn Siloam (M.C.), Hafod. Hir ddisgwylir am agor y drysau gan dyrfa aiddgar. Nid oes le i'w haner yn y capel, er y deil 600 i 800 pan yn orlawn. Rhaid fu agor y capelau eraill i gael lie i'r bobl. Achwyna Roberts yn fawr ar fod y bobl yn tyru i'w weled ef, ac yn dibynu arno. Nid oes genyf fi ddim i ëhwi," meddai, ewch at Ysbryd Duw." "Ni fyddwn yn rhyfeddu pe by4dai yr Ys- bryd Glan yn dangos fy anallu i un o'r dyddiau nesaf yma er mwyn eich gwneyd i bwyso arno ef," ychwan- egai. Yna a ymlaen i ddangos pa mor sylweddol yw y byd ysbrydol iddo. "Yn awr," meddai, "y mae llawer yn gweddio droswyf, teimlaf hyny yma (gan osod ei law ar ei frest). Y dydd o'r blaen siaradwn a thad Sidney Evans yn Nghasllwchwr; ac yn sydyn crwydrodd fy meddwl o'r presenol yn hollol, a chlyw- ais bobl o'r Ceinewydd yn gweddio droswyf. Ev gweddi oedd, Gad iddo gael ei fedyddio a dy Ysbryd Glan.' Dychymyg? dywedwch a fynoch, nid oedd yn ddim o'r fath. Yr oedd yn hollol sylweddol i mi." Cyn hir cyfyd Dr. Cynddylan Jones i siarad, gan ddatgan ei lawenydd oherwydd yr ymweliad mawr hwn, a bod Duw wedi codi Evan Roberts at y gwaith. Yna rhoddodd gyfieithiad o'i eiddo o'r Gwr a fu gynt o dan hoelion," fel y canlyn — The man who was nailed for sinners, Who suffered for sinners like me, Himself drank the cup of our sorrows, Alone on Mount Calvary; — Thou fount of Love everlasting, Thou home of the counsel of peace, Bring me to the bonds of the covenant, The covenant that never will cease." CanWyd "Y Gwr a fu gynt o dan hoelio a throsodd. Cyfarfod gogoneddus oedc ddo, fel un y prydnawn, a chafwyd fed cf iui wedi eu dychwelyd yn ystod y dydd. Gwawriodd dydd Sadwrn,, Rhag. 17eg; a dydd r"yf'dd oedd ef i'r Hafod. Cadwyd y cyfarfodydd yn Siloam (M.C.), a Bethel (A.). Yn y nos yr oedd y cynulleidfaoedd yn aruthrol, a rhaid fu agor Beth- esda (B.), at y ddau tichod. Yr oedd yma weinidog- ion o Lundain, :iam, a manau eraill, yn dy- •nuno am weddiau y L; iarfod ar ran y trefydd mawr- ion hyn, yr hyn a wnaed yn golonog a gwresog. Ad- rodda chwareuwr pel droed ei brofiad, ac un arall sut yr oedd wedi ymresymu a haulier dan y ddaear am beidio rhegu, nes gwneyd y cyfarfod yn dan drwyddo. Am 7 nos Sadwrn y mae Evan Roberts i fod yn Siloam ond awr a haner cyn yr amser nid oes le i neb. Y mae y capel yn afresymol o lawn. Dechreuwyd y cyfarfod; ac yn y tyndra mawr can- wyd Gwaed y groes sy'n codi i fyny." Wedi deal] am orlawnder y capel, anfonodd Roberts i ddweyd na ddeuai i fewn heb fod y capel yn cael ei awyru a'i waghau i raddau a fyddai yn gysurus i'r bobl. Ar 01 apel taer llywyddwyd i gael hyny. Drylliog iawn oedd teimladau Evan Roberts yn y cyfarfod hwn; a bu agos iddo dori lawr lawer gwaith wrth son am gariad Crist. Cyffyrddai yn deimladwy iawn a sefyllfa baganaidd Cymru unwaith, a'r modd y cyf- newidiodd yr Efengyl hi; a sut yr oedd llawer wedi rhoddi yr oil a feddent er mwyn achos Crist. Tynai ei eiriau a'i agwedd y dwfr i lygaid y bobl o'r bron. Ac ni allai siarad ond am ychydig heb fod rhywun yn taro i ganu neu weddio, Ar y gallery dacw ddyn ieuanc yn codi ei Feibl, ac yn dweyd nad oedd arno gywilydd ei arddel mewn unrhyw fan ymhlith ei gyd-' weithwyr yn y gwaith. Daeth amryw at yr lesu cyn y diwedd. PONTYPRIDD. Dydd Sul, Rhag. 18eg, wele Evan Roberts yn cychwyn mewn cerbyd o'n ty ni am Bontypridd. Cyr- haeddodd Sardis (A.) cyn diwedd y cyfarfod aeth i Penuel (M.C.) erbyn dau; i'r Tabernacl (B.), i'r cyfar- fod chwech; ac wedi cyfarfod y Tabernacl aeth i gapel Eglwysbach (W.). Nid oes eisieu i mi roddi hanes y cyfarfodydd hyn. Cafwyd hanes gwir ragor- ol gan y Parch. Wm. Lewis o honynt yn y GOLETJAD diweddaf. Yr oedd llawer wedi crynhoi i Bonty- pridd o wahanol ranau o'r wlad. Peth nodedig oedd gweled un o ohebwyr Llundain tucefn i Mr. Roberts yn y pulpud yn wylo, ac yn dweyd ei fod yn caru Crist. Adroddodd dyn yn nghyfarfod y bore fod 11 wedi derbyn Crist mewn cyfarfod yn y Rhondda rhwng II a 2.30 y noson flaenorol a'r bore hwnw; a dywedodd myfyriwr o Ysgol Pontypridd fod 4 wedi cyffesu Crist ar yr heol yn yr Hafod nos Sadwrn. Tynodd hyn don o ganu gorfoleddus allan. Wedi gweddi daer gan wraig, canwyd— Marchog lesu yn llwyddianus," yr hyn ysbrydolodd yr holl le; a chymerodd Roberts at yr arweiniad. Gorfu i un o Fryste waeddi allan dan y dylanwad, "Go on, go on; you shall not keep the fire to yourselves, but we will have it over the world." Yna clywyd llais yn gwaeddi am weddio dros Sir Benfro; ac un arall am weddio dros Switzer- land, a dros Lundain, Lloegr. Erbyn 2 yr oedd Penuel (M.C.) yn orlawn; a chanoedd yn dylifo o bob cyfeiriad, nad oedd gobaith iddynt gael lie; ac yn fuan wedi dau rhaid fu cloi y glwyd sydd yn arwain i'r capel. Cyfarfod dwys oedd hwn drwy- 'I ddo a nodweddid ef a theimladau llawer dyfnach nag oedd yn y golwg, Fel y sylwodd Mr. Lewis yn j ei erthygl, yr oedd tuag 8,000 yno nos Sul, a llawn saith heb obaith am fynediad i fewn. Ond cadwyd cyfarfod iddynt yn yr awyr agored. Bu y ddau gyfar- fod nos Sul, sef yr un yn nghapelau y Bedyddwyr a'r Wesleyaid, yn llwyddiant mawr.