Y Goleuad

^ANOL yr wythnos lledaenwvd y chwedl an- ivireddus fod dyfarniad y Ddirprwyaeth ryng- wladwriaethol ar drychineb Mor DYfarniad y Dirprwywyr. y Gogledd, yn gwbl yn ffafr Rwsia ac yn erbyn Pryd- ain. Cynyrchodd yr ao- rp'ddiadau gwylltion a disail hyn deimlad o I ^°ni a sonant yn y wlad hon. Aeth yr adran Avyaf dilywodraeth o'r wasg i eithafion mewn ^ndetnniad ar y dyfarniad tybiedig, gan bro- wydo tranc cyilat'areddiad rhwng teyrnas- ^edd. Ddydd Sadwrn, gwnaed y gwir ddy- cltniad yn hysbys yn swyddogol, trwy y ,wyddfa Dramor, yr hyn a barodd i don y eifniaid byrbwyll ac anghyfrifol newid ar un- Adolygir yr amgylchiadau yn fanwl v1 y dyfarniad1 o gycliwyniad y llynges o'r Baltic, a rhoddir y prif bwyntiau mewn nifer 0 adfanau, y rbai y gellir eu symio i fyny fel y par"lyn :—Fod y Llyngesydd: Rojhdestvensky gyt'iawnhau am gymeryd pob mesurau o j^cheliad, oherwydd y rhybuddion gawsai am eryglon ar gychwyniad ei fordaith; fod S^vydd'ogion y Kamschatka wed'i colli eu penau 4e Wedi codi arwyddion fod badau dinystriol |er|law • ond mai camgymeriad dybryd oedd y y_niad, gan nad oedd yr un bad felly yn y cyff- J"au. Cadarnheir hyn trwy ddatgan fod y ^siaid wedi ymosod ar un o'u llestri eu hun- in,yr Aurora. Datgenir yn groew na laeth y pysgod-longau ddim allan o le,—yn symudiadau na'u harwyddion; ac fod y Q,vvsiaid wedi camgymeryd a chamesbonio un r arwyddion diniwed1 a'i chymeryd fel her- wydd. Delir Rojhdestvensky yn gyfrifol am j.r ymo.sodiad, a chondemnir ei barhad am y ,aih arnser. Gwneir yn, glir hefyd1 y dylesid °d \Vec]} hysbysu yn Ffrainc neu Loegr am r hyn ddigwyddodd. Mewn geiriad!, y mae %farniad wedi ei wneyd1 mor esmwyth ag y "d i Rwsia, a datgenir yn y diwedd na j, yhuddi r y llyngesydd a'i wyr o ymddygiad am na di deimlad. Wedi'r datganiadau d!i- ^ys bla.enorol, nis gellir cymeryd hyn ond Z, yrngais i dynu rhyw gymaint ar fin y rhan l7odd bynag, cred'wn y derbynir y arniad ar y cyfan fel un teg a chymedrol, lWenydd yw canfod fod cyflafareddiad, | -V yr amgylchiad hwn wedi rhoi ei droed i 1 r- Nis gellir dirnad pwysigrwydd' y cam u n yn hanes cenhedloedd a theyrnasoedd y htvi Dyma'n ddiameu un o brif-ffyrdd Qdwch a thangnefedd1 ar y ddaear. ♦ 0s e(J y tybiodd Mr. Balfour a Mr. Wyndham fod llynhaw,sderau drosodd pan roes y Ty fwy- CWestiwn J:-Werddon eto afrif o 50 iddynt nos Fawrth ar welliant Mr. Redmond i'r • anerchiad, argyhoeddwyd < t; hwy yn gynar ddydd Mercher. lwyd yn eisteddiad y pryd'nawn nad oedd ^^St0rm drosodd, ac fod yr awyr ymhell o tyrv VVec'' c''r'°- Dechreuwyd" pentyru cwest- thodu ar y Prifweinid'og a Mr. Wyndham, a es yr arweinydd Rhyddfrydol ei bwyslais Php .trwy ofyn am iV papyrtiu yngiyn a 'v 1 Antony ^ir Donnell gael eu ar y bwrdd. Trodd yr hofl gwestiwn au v 0 Ky'0'1 y papyrau gynwysent deler-; hyI( Penodiad. Gofynid a oedd y telerau erbyn yr 3^ eu newid' mgwn un modd.ond nid oedd «i,i ]yjG °n yn ddigon c.lir a diamwys, Dywed- ar' Wyndham na fu un n^widiad ar y .teler- 3el' ,.n n's g'«'dlai ddwe_\ d fod pobpetli yn aros iV'I0r ()tCc'd cyn y dtitganiad.au yn y Senedd. A;Ir ^ln'(>ddhaol oedd y scfyllf'a fel y cododd • m°nd i hawlio gohiriad y gweithred- iatep-'v^1 y cwestiwn yn mh;ejjach, ac' ^an Q .el g*n }' Rhyddfrydwyr yn gy.stal a ytld einvyyr Ulster, a chaniataodd y Lie far- NIV ,n e'steddiad yr hwyr, darllenodd l'Ir., Ant0,n lam yr ohebiaeth fu rhyngddo a, Syr; ^ythy^ tU y penodiad. Gwneid yn glir gan y r°ddi it '1- n '"d' rhyddid eithriadbl wedi ei fiaitjj y Antony yn nghyfeiriad diwygiad,— ^thno ^yn Nhý yr Arglwyddi yr ^lorlev S enor°l- Pel y dywedodd Mr. •JacJlenifl f•" ()C('C' Y drafodaeth gyntaf, fel y y "ythy rau hyn, yn anrhydedd1- LlyWOf, eutu. Gwendid a diffyg egwyddor y aeth yn aet!lA^dadlenwyd yn yr boll drafod- y Ty. Gwelir nad yw ymraniad' y Weinyddiaeth i'w gyfyngl1 i'r cwestiwn cyllid- ol. Treiddia trwy bob adran, a dengys ei hun ymhoh cyfeiriad. Tybiodd1 rhai y gallent fentro cam neu ddau yn nghyfeiriad Ymreol- aeth—dan enw newydd, wrth gwrs,—ond: cododd ystorm ofnadwy, ac yn ol ei arfer ildiodd Mr. Balfour, a cheisiodd daftu gorchudd dros yr amryfusedd, trwy syrthio, ar yr Is- Ysgrifenydd. Disgynodd y mwyafrif i 42 ar derfyn y ddadl hon. --+- TYNWYD cryn lawer oddiwrth ddyddordeb a gwerth y ddadl ar welliant y Cadben Norton Y Ddadl ar y Fyddin. ar gwestiwn y fyddin. Nos Fercher y d'ygidi ef ymlaen, z' ac nid oedd1 modd1 cael Ilawer o fvn'd ar ddim v noswaith hono, gan fod' cwestiwn I werddon wedi cym- eryd gafael yn y Ty. Credid y profai pwnc y. fyddin yn un o beryglon mwyaf difrifol y Llywodraeth yn ystod y Ddadl ar yr Anerch- iad, ond am y rheswm a nodwyd, daeth allan yn well na'r disgwyliad, mor bell ag y mae a fyno dadi a phleidlais yn y Ty a'r cwestiwn. Rhoddodd Cadben Norton yr achos i lawr yn glir ac yn gryf, a nododd y naill ddiffyg ar ol y Hall yn effeithiol. Ystyriai fod sefyllfa y fyddin, a'r cyfnewidiadau di-ddiwedd yn nghynlluniau y Llywodraeth yn un o brif ber- yglon yr ymerodraeth. Dilynwyd gan Major Seely, a chododd amryw o'r Toriaid i ymosod ar y Llywodraeth. Cymerwyd rhan nos Iau gan Syr John Gorst a Syr Henry Campbell Bannerman, ac atebwyd gan Mr. Arnold Forster, yn amddiffyn ei gynllun milwrol newydd. Llwycldodd i roddi argraffbraidd yn ffafriol ar y Ty ar y pryd, a therfynodd y ddadl yn fwy dibrofedigaeth i'r Llywodraeth nag y tybid y gallasai wneyd. Pan ranwyd y Ty, cafwyd 207 dros y gwelliant, a 264 yn erbyn, yn rhoddi mwyafrif o 47 i'r Llywodraeth. 4 TEYRNASA'I- tawelwch a'r hamdden arferol yn ng-hylchoedd cyffredin Meirionydd, ac ni eff- t, Brwydr Sir Feirionydd. eithia swn arfau rhyfel wleidyd'dol yn y gradd lleiaf ar y Diwygiad: a'r cyfarfodyddcrefyddol. Ond y mae arweinwyr y Cyngor Sir a'r Pwyllgor Addysg yn prysur barotoi ar g)-fcr y gwaeth- af, ac yn gwneyd pob trefniadau angenrheid- iol. Y sgrifenwn cyn yr eisteddiad pwysig ddydd Iau yn y Bala. Mae yn werth sylw na bu'r arweinwyr yn y Sir yn fwy calonog ac yn llawnach 0; asbri ac 0 ysbryd1 ymladd. Os oes coel ar agwedd metklwl y blaenfilwyr ar y naill ochr a'r llall yn Meirionydd, mae'r frwydr eisoes cystal a bod wedi ei henill. Ddydd Mawrth, cyfarfu Mr. Haydn Jones a y I 'I, v gwyr blaenaf Cyngor yr Eglwysi Rhyddion 11 yn Nhy y Cyffredin, er ystyried pa fodd i gyd- t, y weilhredu yn ngwyneb bygythiad y Llywodr- aeth. Yr oedd yn bresenol Mr. Perks, A.S., Mr. Compton Rickett, A.S., Mr. Helme, A.S., Mr. G. White, A.S., y Parchn. Dr. Clifford, Silvesterne Home, Thomas Law, ac eraill o wyr blaenaf Ymneillduaeth Lloegr. Cymer- adwyodd y cynulliad pwysig hwn y cynllun Cymreig yn galonog a chydag unfrydedd llwyr, ac addawent gymorth sylweddol yn yr ymdrech. Rhoed ystyriaeth i brif linellau yr atebiad i lythyr by gy thiol y Swyddfa Addysg. Mae'r Toriaid yn ddiweddar wed'i bod yn ceisio gwneyd gvvawd: o addewidion Ymneillduwyr Lloegr am gymorth arianol i ymladd1 brwydr Addysg yn N ghymru, Yr unig- beth brofai hyny oedd nas gwyr y bob! hyn ddim am Ym- neillduwyr, a'u bod yn anwybyddu dyfnd'er eu hargyhoeddiad! pan y sernir eu hegwyddbrion fel y gwneir gan y Ddeddf Addysg anghyfiawn hon. » DDIWEDID yr wythnüs, eyhoeddwyd adroddiad y Parch. |. H. Harris-, cenhadwr yn y Congo-, Erchyllderau 'r Congo. o r tystioilaethau roddwydi o flaen y Ddirprwyaeth ben- odwyd i wneyd ymchwrliad1. Rhoddai Mr. Harris ei dyst- iolaeth gerbron y Ddirprwyaeth, fel cynrych- iolydd y Genhadaelh Brydeinig yn y wlad ad- fydus, a chyflwyna ei adroddiad yn awr i lys-genad Prydain yn Boma, prif dref y dal- aeth. Nis gellir dweyd fod y gobeithion yn uchel am ffrwyth yr1 ymchwiliadl., gan fod brenin y Belgiaid, yr hwn yw teyrn y Congo, wedi gwrthod caniatau cais Prydain am benodi cynrychiolydd i wylio'r gweithrediadau,o Iciaf, gwrtliododd nes yr oedd yn rhy ddiwedd- ar i neb allu bod yn bresenol yn Baringa. Yn adroddiad Mr. Harris codir cwr y Hen ar un o'r penodau duaf mewn hanes, ac ni oddef gweddtusder a lledneisrwydd1 wneyd dim ond codi y cwr yn gynil. Mae'r creulonderau a'r pethau gwaeth na hyny ddadlenir trwy yr hyn sy'n awr wedi ei gyhoeddi yn anghredadwy, a dywedir fed y tystiolaethau mor echrys nes peri i'r Ddirprwyaeth benderfynu peidio gwrando ond ar ran fechan o'r hyn y trefn- asid i'w ddwyn gerbron. Hyderwn y bydd y goleuni hwn ar yr ysmotyn du yma yn Aff rica yn effeithiol i roddi pen tragwyddol ar y caeth- Iwed gwarthus ac annynol y tystir i'w fodol- t, aeth ar ddechreu'r ugeinfed ganrif. Ewrob, trwy (jytundeb Berlin yn 1885, sy'n gyfrifol am zll Lywodraeth y Congo, a dylai y d'adlcniadau: hyn gyraedd calon pob un o'r Galluoedd. D'ECHREUIR cisoes dori ar y distawrwydd yn Manchuria, a cheir arwyddion fod y tymor Y Rhyfel. maith o daw el wch, a gorphwys- z' dra yn ymyl dbd i ben. Daw adu roddiadauam adnewyddiad egni y Japaniaid ac am ail ymdafiu i'r gwaith o ymosod. Hyd yr adeg" yr ysgrifenwn nid oes manylion y gellir dibynu arnynt wedi cyraedd, ac nis gellir penderfynu pa un ai ysgarmes- oedd dibwys gaed yn nghyfeiriad ystlys chwith y R wsiaid yr vvythnos o'r blaen, ai ynte a oedd- ynt yn arwyddion fod Japan yn cychwyn eil- waith ar ei chadgyrch mawr, yr hwn y gobeith- ia ei wneyd yr ymosodiad terfynol. Cychwyn- asant eu mudiad ar eithaf eu hystlys dde y Sabbath wythnos i'r diwed'daf, ac er nad oes eto ond y Rwsiaid yn adrodd yr hanes, dywedir fod y mudiad wedi profi yn llwyddiant. Bu y prif frwydroi ar fryn ac amddiffynfa Beresneff dydd Gwener,yr hwn gymerwyd trwy orthrech oddiar y Rwsiaid gan y Japaniaid, wedi brwydr galed. Dywed y Chineaid fod y Japaniaid wedi cychwyn ar eu symudiad mawr cyffredin- ol i amgylchu y Rwsiaiå, ond rhaid aros am gadarnhad i r a'droddiadau hyn. Yr unig1 beth amlwg" yw fod y byddinoedd yn ynlysgwyd ac yn dechreu ymsyrnucl tua maes y gyflalan fawr nas gellir bellach, yn ol pob arwyddion, ei hosgoi. l\lae'r son am heddwch wedi distewi eto, ac un frwydr fawr ac ofnadwy o leiaf fel tanllyd fur rhyngom ag ef. YN yr etholiad Seneddol gymerai le yn Everton ddydd Mercher, dychwelwyd Mr. Harmood Etholiad Everton. Banner, yr ymgeisydd Toriaidd1, Z, gyda 1,311 o fwyafrif. Ceisir gan un adran o'r Toriaid wnevd hon yn luddugoliaeth fawr i Ddiffyndollaeth, ond ni fu erioed haeriad mwy disail. Mae gan Liverpool ei chwestiynau llosgawl ei hun, ac nis gellir cael etholiad nad yw y rhai hyn yn cuddio pob cwestiwn arall. Chwery y cwestiwn crefyddol ran hwysig mewn amryw 01 etholaethau yn Liverpool, a chwyd y teim- ladau yn uchel ar gwestiynau na ddeuant i mewn yn y mwyafrif o'r etholaethau. Prin fu amser gwaith yr ymgeisydd Rhyddfrydol hefyd, ond a chymeryd pobpeth i ystyriaeth, gwnaed cryn dipyn o waith mewn" etholaeth ymddangosai mor anobeithiol. Pan ymladd- wyd o'r blaen, yn 1892, yr oedd y mwyafrif bron 500 yn uwch. Tra yr o.e,dcl' y bleidlais Doraidd yn is o gant, chvvyddbdd y Rhydd- frydwyr 378 yn rhif eu pleidwyr. CADARNHEIR y sibrycJrion a,m ymddiiswyddiadl Aiglwydd1 Milner yr wythnos hon gan hys- Dychweliad Arglwydd Milner bysiad swyddogol oDde Affrica. Deallir fod' ei arglwyddiaeth wedi cy- nwyno ei ymddiswydd- lad ac y bydd yn dychwelyd adref i Brydain yn gynar yn Ebril1. Diau fod y Llywodraeth yn hysbys o'i fwriad er's amser, ac. wedi gwneyd trefniadau i benodi ei olynydd, ond nid oes eto ond dyfaliad'au am y dewis-ddyn mewn cyichoedd answyddogol. Enwir am- ryw, ac yn eu .pith Arglwydd1 Balfour o Bur- leigh, ac I aril Min.to. Pa fodd bynag y try y penodiad, ni enwir neb hyd yma mor bob- logaidd ag Arglwydd Balfour. Gedy Ar- glwyddi Milner gynysgaeth ar ei ol yn Ne Affrica nas gall ei olynydd lai na phetruso myned dan ei gyfrifoldeb. Mae'r dyrys bwnc yn ymddangos belled ag erioed oddiwrth ei ddadrys.