Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
V flr OC''r' drygioni a llygfredig'aeth y fath yn Wv e^rnas '1(>n( yr ad'eg y cych.wynodd y Di- deifIa<^ ^et^odistaidd, fel yr oedd1 y wlad yn y§" o g-ael ei dinystrio gan anfoesoldeb. Tv ddau hanesydd craffus a chyfrifol, Ost 'mafl a Macaulay mai y Diwygiad Meth- chj3'^ a achubodd Brydain Fawr rhag y try- chne j .° ^dinystrio ei hurt yn dymnbrol a 'eithasol. Bu yil foddibft i fWrw i lawr (Jv yfl. ftirniS at* amgylchiadau Ij'0n' Pc i ddiieu drygjtu fibfcld yn bwyta nerth ^!fr y, wlaclvyria'ei:h.. Trwy ei ddylan- fedr,:rtodwyd to o bobl yn ymdeimlo a'u rhwym- ftyn'36^13" c^fn<i'eiithaspl a chrefycldpl. Bu Rh 8"ry|a'er i'r deyrna's. ymho>b ystyr. i1( .aul 8'fcfael ,aniry,w o effeithiau y Diwygiad eu crybwyil hyd -y nesAf'.
Navies Leotispe am 1902.%
Navies Leotispe am 1902.% QANt PABblf, J. pftfcflARD, BIRMINGHAM. ,R- P y. flwY r wythnos cyn y ddiweddar, yn y drydydd ^OtV wedi traddodiad y rhan gyntaf o GOOI, y daeth y Ddarlith uchod aiian o'r wasg". y wYddom mai arnhariaeth difrifol ar iechyd >'r a^t'wr oedd yr achos o'r oediad; yn wir, ^Hotf • 'T ambariaeth mor drw'm fel ag i beri 0r ,ai^ bron y cawsid y Ddarlith byth yn enedig" ac argrafFedig. Gyda llawenydd y na chyffredin, oblegid hyny, y croesawir tia ?* Wer!bfawr hon, yn enwedig eto gan ffa ynddi yr awgryni lleiaf o lesgedd o'r ej qk gyntaf i'r olaf. Gellir yn ddibetrus a yhoeddi yn un o'r llyfrau mwyaf grymus ^(m-I Cdd°dd Cymro erioed. Gan fod y tra- ° ^lon' mewn dinas Seisnig, yr oedd &ael a-U Ddarlith, tebygid, yn gjalw am iddi gn chyhoeddi yn yr iaith. hono ond nid e,t'ii\\ n weled cyfieithiad o honi i'r Gym-, y mae hi mor deilwng o< hyny, ac mor CvSer°l a phwrpasol i oreuon pobl ieuainc rriru) ag- oedd Darlith Principal Edwards, \:),1\ddefir yn ddiolchgar fod Darlith Davies Gc'! rcu wed'i bod yn doreithiog o fendith- y»7Z Henyddiaetli ein gwlad. Ond ymddeng"- J()d Mr. James wedi dyfod yn nes i syl- wed(JOliad o ideal y Ddarlith gan ei sefydl- a'j >'cl '3arnu wrth y rhaglen, nag- un o'r brodyr ag-Q^ aCn°rodd. Gwir fod y drws yn cael ei hoill y diwedd i "cdl topics fairly connected 6|0^ Religion." Ond "y Diffyniadau (Ap- ^<Jia Cs) yn fwyaf uniqngyrchol a olyg*id yn r^aj Y mae ystyr yn yr hon y g-ellir dweyd Pob C'glurhad y gwirio-nedd," gan anwybyddu ;irn0; yW y Diffyniad goreu o ^^iff 1 5^oskarth lliosog"; dyna yn sicr yr am- Os wYlllad goreu i'r efengJyl yn y pulpud. Ond y yn darllen y rhag-len yn g-ywir, amcan i i^aarlith oedd cyfarfod y gwrthwynebiadau \Vir n °d crefydd, a'r g-wyrdroadau oddiwrth pre ^refydd, sydd yn dyfod i'r wyneb yn y ^T°'- ac a ddeuant o> oes i oes. Yn hyn y du0i •, Jan">es yn rhoddi boddlonrwydd neill- ?al\v 1 '•,1 d'sg"wy]iad i wrth y Ddarlith. Gellir yd f* 'r yn Llyfr un idea,'—' Bywyd ys- Un yn gyrchnod natur,'—^idea anfeidrol, yr >,Vd,ea ol'-g-ynwysol. Ac y mae ne.rth yr §^fa ,r yn dyfod yn amlwg- yn ei vmlvniad yn ^&ai- wrth yr un idea hono; ei waith ef ac eg-luro yr idea hono, ynghyda nifj 0 r ffordd bob rhwystr i'w derbyniad; thyng s ganddo amser na lie i ddim anmher- 0l^dip- ° Wedi ymarfog'i a'r un idea ysbryd- R"ryc | y niae efe yn eofn yn g'wynebu holl y er Y grelyn." ^ydd ^a,e P°k ffurf a.r y g wrthwynebiad i gre- r^iaf>fu1 yn awr wedi ei grynhoi yn ath- £ yfarlod ^^ndblygiad1; a'r ffordd g-yffredin o ^rCchu Rwrihwynebiadau hyny yw ym- 1 kr°fi f^d terfynau i Ddadblyg-iad, a'i J 3111e 0 fewn y terfynau. Ond yn 01 Mr. Yo -7 mae rhoddi terfynau i Ddadblygiad Y, ^nn-fnn•' ''IC'' os na(' yn anmhosibl; yn Ut^hyw aid'. am ruu' yw Dadblygiad, nac ^eth j ra"lcaniaeth am y model y dygwyd pob ^efydd ° "'n cyffwrdd o gfwbl a gwirionedd y° vn anmbosibl, o leiaf i ni, am fod ein ]\,|r r y fyr i fesur diction Duw." Y ^yda<> m|a'^es yn g-wbl foddlawn i fyned di%nwyr Dadblygiad ar hyd y ivies' T the c am i9°2. Spiritual Life James aj °f {Nature>" ^an Y Parch- W- linell. Byddai yn esmwyth iddo ef pe dywed- ai un o ddisgryblion Tyndall, fod y cread oil potentially in the atom,"=-—rhvw air arall yn lie 'atom' erbyn hyn wrth g-wrs. Y mae efe yn Ddadblygwr mwy dadblygedig na Wallace, cyfaill a chydweithiwr Darwin. Cydnabydd- ai Wallace fod 11am o iater niarw i fywydj ac o fywyd änyiliWybödol i fywyd meddyliol a mocsol, ha allasai natur ei roddi heb ryw weithrediad arni oddiailah ac oddifry: Mtvy rhesymdi gan Mr. jamfeg gfrbd'h rihci1 oes y frith beth a gap yn holl ymdaith natur, ac nad oes raid wrth unrhyw ymyriad oddiallan i'w helpu i ymestyn at ei ^hbrffbitHrwyd^ Nid oes arrio ef ofn meddwl fod hedyn cyntaf y cread, pa beth by nag- ydoedd, yn cynwys defnydd pob bywyd creedig", heb eithrio bywyd! ysbryd. Yr hwn a adeiladodd pobpeth yw Duw," boed sicr, ac y mae Efe, yn rhoddi i. bobjpetli g"oirff fel y( m^nbdd1. Efe] ac i bBti libdyn ii,; ^af-ft ^i :jiuii f" biiu1; a chymeryd yr ymadrodd olaf i'n liar wain, y mae y corff a roddir gan Dduw yn ddadblygiad naturiol yr liedyn-" ei gorff ei hun ydyw. Yn wir, os myn rhywrai fyned tu hwnt i cithaf llinell Dadblygiad, a dweyd fod y greadigaeth yn bod erioed, gall Mr. James ddygymod a meddwl felly, a chredu fod Duw yn gweithio yn ol er tragwyddoldeb. Yr un idea sydd yn ei lywodraethu ef uwchben y cwbl yw fod natur fel yr ydym ni yn ei hadnabod yn ym- estyn trwy bobpeth at fywyd ysbrydol, ac yn arwain y meddwl at Dduw. Rhydd hyn fantais iddo i gyfarfod y rhai nid adwaenant ond llais natur yn unig. Yr unig rag-osodiad sydd ganddo, hyd y gwelaf, h.y. yr unig- beth y gofyna efe wrth gychwyn, i'w ddarllenwyr grytiino ag' ef ynddo, yw nad1 ydyw materoliaeth noeth yn esboniad boddlonol ar natur, fod natur ei hun yn cynwys rhywbeth mwy na natur; ac y mae pawl) o'r bron, hyd yn nod dan arweiniad Huxley a Spencer, wedi dyfod hyd yna yn awr. Baich ymchwiliad rneddylwyr difrifol heddyw, ie, ymhlith y rhai a wrthodant grefydd ddadguddiedig", yw Pa beth a ddysg natur i ni heblaw mater ai ddeddfau? Dyna fy rheswm am ddweyd fod y Ddarlith hon yn amserol; ateb cwestiwn y presenol yw ei hamcan. A phan y mae yn amlwg mai bywyd ysbrydol yw goreu natur, nid yw yn anobeithiol i'r Ddarlith gario argy- hoecidiad i feddwl ei darllenwyr mai bywyd ysbrydol yw cyrchnod bwriadol y cwbl yn ol ewyllys y Creawdwr. Digon tebygf y dywed llawer o frodyr Mr. James yn Ng-hymru nas gallant gytuno a'i olygiaclau neillduol. Prin y gallant deimlo yn foddlawn ar yr hyn a ddywed etc ar y gwahan- iaeth rhwng- y naturiol a'r goruwclinaiuriol. Naturiol a olyga stat a gweithred reolaidd, neu g-ydffurfiad bodolaeth a deddf. Goruwch- naturiol a olyga y berthynas rhwng pob peth a Duw." Dyna ei ddeffiniad ef o'r gwahan- iaeth. Nid yw, fe welir, yn cyferbynu natur a'r hyn sydd goruwch natur, yr hyn a ddisgwyl id fel sylfaen y gwahaniaeth. Yn ebrwydd wedi'n dyfyna yn gymeraclwyol o Fairbairn (Phil. of Rel.) y geiriau canlynol:—" Cymer natur ystyr eangach a chyfoethocach nagf sydd wybyddus i'r gwyddonau anianol; cynwysa feddwl, holl deyrnas gyfriniol yr ysbryd, trwy yr hwn ac er mwyn yr hwn y mae yn bod." Pwy yw yr 'ysbryd' yna? A ydyw natur yn cynwys y Duwdod'? Ymhellach ymlaen cyffel- yba Mr. James y gwahaniaeth i'r gwahaniaeth rhwng angenrheidrwydd natur Duw a rliyddid Ei ewyllys. Y mae holl weithredoedd Duw, meddir, yn gyson ag angenrheidtwydd Ei natur, y maent felly yn naturiol i Dduw; y maent ar yr un pryd yn gyson a rhyddid Ei ewyllys, ac felly yn oruwchnaturiol. Y mae ganddo benod werthfawr iawn ar y gwyrthiau; ond yn hono ei syniad ef yw fod! Duw yn cy- lawni gwyrthiau yn hollol naturiol, h.y. trwy ddeddfau anianol anhysbys i ni; a'r unig reswm am gyfrif y gweithredoedd hyny yn wyrthiol neu oruwchnaturiol yn ein anwybod- aeth am y ddeddfau anweledig. Nid wyf ar dir i ddweyd nad trwy ddeddfau anianol an- hysbys i'w gymydogion y cyfodwyd Lazarus; ond pwy sydd ar dir i ddweyd yn gadarnhaol mai felly y bu? A pha angen am ddweyd hyny ? A oes rhyw wrthuni yn yr hen athraw- iaeth mai ewyllys Duw yw achos pob bywyd a grym, ac nad yw angenrheidrwydd ei natur z, y yn ei rwymo ef wrth unrhyw gyfryngau. Y goruwchnaturiol i lawer o honom eto a fydd, Duw, a'r hyn sydd yn uniongyrchol o Dduw yn yr ysbrydoedd a genhedlodd Efe. Nid wyf ychwaith yn gallu cytuno a Mr. James pan ddywed mai unig ystyr y gair 1 dir- 7 yn y Testament Newydd yw gwirion- edd a fu yn gudd, ond a ddatguddiwyd. A pheilach na hyny wyf oddiwrth fod yn barod1 i fyned gydag ef i ben draw llinell Dadblygi iad, a dweyd mai dadblygrirtd o later niarw yw cl meddwl £ tc yfebry.d inewn K mae v fietfe 1 mi yn, an ffctidyladw^ M hafuridl meddwl a chredu yr iiyn < X fed y .Beibl' A Duw a anadlodd yn cj ilroenau ef finadl einiobs; a'r Hyn A aetl-i yn enaid byw." Dyna Mr. James wedi fy mhrovocio i i y m,- ryson tipyn ag ef; dymunwn inau brovocio eraill i hyny. Rhaid i bobl ieuainc ymladd yn o benderfynol i feddianu cynwys y llyfr hwn; ond pa werth sydd mewn llyfr heb hyny ? "The Joys of Conquest are the .joys of man." Y mae iai'ch ac aradull. ilyn'j mcwtl ac mewn prydferthwch; a'r argfaff a'r diwyg yn bobpcth dyrnunol.
William Ryle Davies.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
William Ryle Davies. GAN ALAFON. William Ryle Davies. ISH-IgOr. Gan y Parch. Rd. Humphreys, Liverpool. Cy- hoeddedig gan R. B. Ellis, Bronant, Bont- newydd, Caernarfon. 1904. Dyma deitl Cofiant canmoladwy sydd ne- wydd ddyfod allan o Swyddfa Cwmni'r Cy- hoeddwyr Cymreig. I ferch a dau fab y gwrthddrych y cyflwynir y llyfr gan yr awdwr, ac er eu budd tymhorol hwy yr anfonir ef allan gan ei gyhoeddwr. Llafurus gariad Mr. Ellis sydd wedi bod yn distaw weilliio y tu ol i'r an- turiaeth. Fel y dywed Mr. Humpitreys, yr oedd Mr. Ryle Davies yn un o'r rhai y cyfeiriodd Arglwydd Rosebery alynt d'ro yn ol fel rhai y dylid ysgrifenu eu lianes," ac yn un oedd wedi meddwl am i'w hanes gael ei ysgrifenu; ond gan i Mr. Davies fyned ymaith pan yr aeth, y tehyg ydyw na fuasai hyny yn cael ei wneyd onibai fod Rhagluniaeth wedi gofalu am i'w gar a'i g-yfaill ffyddlon fod yma'n fyw ar ei ol. Pan ddealhvyd mewn cylch 0 g-ydnabyddioft fod Mr. Humphreys wedi ymgymeryd a'r dasg" hon, fe gododd ymddiddanion tebygf i hyn "Tybed y medr R.H. fyn'd trwy'r gwaith,? Pa'm na fedr o?—Beth na fedr o, ac na fyn o, fyn'd trwyddo, ond dechreu (I Ond 'roecld Ryle ac yntau mor annhebyg" i'w gilydd." Ymha bethau yr oeddynt yn an" nhebygl Ymhob peth." Rhowch eng- railtt." Wei, yr oedd Ryle yn hoff o ddad- leu ar bob dim; cas beth gan R.H. yw dadleu. Ychydig o bethau a ddarllenai Ryle; y mae R.H. yn darilen pob peth gweddol dda y caiff afael arno. Ni cheisiai Ryle na chyfnodolyn na phapyr newydd bron o gwbl; ni welir R.H. z, yn myn'd adre un amser heb geseiliad o gyf- nodolion, ac fe fyddai yn myn'd o Ddolwen i'r are bob dydd am bapyr newydd." "Ie," ond yr oedd cryn lawer o gydnawsedd rhwng y ddau yn y pethau dyfnaf; ac yr oedd y naill yn edmygu'r llall i fesur pur fawr." Oedd; ac erbyn meddwl pobpeth, pwy cymhwysach nag R.H. at y gwaith? Erbyn hyn y mae'r gwaith yn profi ei fod wedi ei ymdairied i ddyn cymwys—dyn a fedr wneyd- llawer math o waith yn ddac-dyn na ollwng waith gwael o'i law, er cymaint ei drafferthion dibaid,dyn yn gaIlu edrych ar wrthddrych y Cofiant o safle briodol, ac yn edrych arno drwy lygad edmyg- edd a thrwy lygad barn glir,-a dyn a alwodd altan feirniadaeth gwyr galluog eraill, yn gallu edrych ac ysgrifenu o safle gyffelyb, hwythau yn annhebyg i'r gwr yr ysgrifenir am dano mewn llawer o bethau, ond yn ei ad- nabod yn dda, ac yn uchel brisio ei ragoriaeth- au. Y mae y cofianydd wedi .dweyd, mewn modd teilwng o'i oreu, yr oil ag yr ystyriai yn briodol ei ddweyd am yr hen gyfaill gwych Ryle Davies, g'an daflu i ni ami hanesyn difyr- us am eraill yn y fargen; a thrwy gynorthwy cydnabyddion eraill i Mr. Davies, wedi rhoddi i ni ddarlun llawn, cywir, a gonest o hono, Fe ellir anturio dweyd nad ymddangosodd cof- iant gonestach na hwn mewn unrhyw iaith; a dweyd hefyd mai cofiant gonest a ddymunasai Ryle Davies. Crynhodeb o'i hanes sydd yma "I o Ben yr