Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

1 erthygl ar y dudalen hon

[No title]

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

YN -■ y delau etholiadi achlysurol gymerodd le 'Wedd yr wythnos, cal'wyd prawf eto pa Ymchwydd y Llanw. mor gryf yw yr adweithiad1 yn t, mor gryf yw yr adweithiad1 yn y wlad i gyfeiriad1 Rhyddfryd- iaeth, a pha mor anobeithiol yw achos y Toriaid: mewn pob 0 1 (> C'lholaethau. Dwy etholaeth fechan edd! y rhai yr ymlcddid ynddynt yr1 wythnos 1 ,lweddaf, y naill yn ngogledd' Lloegr a'r lal1 yn yr Alban. Yn y naill a'r llall yr oedd y traddodiadau Toriaidd yn gryfion, er i un o honynt ddigwydd1 dychwelyd ymgeisydd I y Z" yddlrydol poblogaidd1 yn yr etholiad! di- 1 Gyda'r eithriad hwn, nid! oedd gog- J Westmorland wedi dychwclyd Rhydd- rydwr i'r Senedd, yn ei holl hanes, o ddydd- lau y Reform Bill,' yn 1832. Llynedd gad- Wodd Mr. Rigg, yr hwn ddychwclwyd fel yddfrydwr yn 1900, y blaid, ac ymunodd Toriaid, ac nidi oeddl hyny heb lawer o l/li anW:,d >'n -vr ctholaethv Dewis-ddy n y: niydd'frydwyr yn awr oedd; ein cydwladwr d k Jones, yr hyn gynyrchai ddyddor- eb ychwanegol yn yr etholiad. Llongyfarch- n_ef ar ei fuddugoliaeth, anrhydeddus. alodd fwyafrif o 220 ar ei wrthwynebydd (>r'aidd, Major Noble, yr hvn. er yn is na Wyafrif Mr. Rigg yn 1900, sydd1 yn ar- j ^rchog dan yr amgylchiadau. Etholaeth echan ynysig Doriaidd1 yw etholaeth Bute yn Yr Alban, a thebyg yn hanes ei gorphenül i estmorland, gyda'r eithriadl mai Ceidwad- r ddychwelwyd yno yn 1900, fel yg en ill id f newydd trwy'r fuddugoliaetff Ryddr ^rydol hon. Ni chafodd Mr1. Lamont, jchwaith, ond! wythnos i ymweled a'r ethol- yr, gan ei fod oddicartref dros y mor, Er Yr holl rwystrau a'r anhawsderau, enillodd y edd oddiar Mr. Salvesen, twrne cyffredinol ewydd Scotland. D'yma'r ffigyrau: Mr. j'niont, 1,460; Mr. Salvesen, 1,426. Mwy- *fr'f Rhyddfrydol 34.. ddeuwydi i ddechreu trafod gwaith arfer- y Ty ganol yr wythnos ddiweddaf, disgyn- Senedd. odd: mwyafrif y Llywodraeth yn bur isel; a chaed ami i olygfa I ddarostyngol, yn enwedig ddydd au, pryd y rhedai swyddwyr a gweision y c y^odraeth ol a blaen mewn dychryn i geisio ca,el rhywun 01'r Toriaid i siar,adi er osgoi j °rchfygiad. Yr oedd y mwyafrif wedi disg'yn 44 nois Fercher yn y Ddadl ar yr Anerchiad, j nd ddydd Iau daeth i lawr i 31, wedi hyny V t^i' a° -vn ddiweddarach i 24. Ond nis gall >' j, t ('d[rydwyr ymffrostio yn eu gwaith;. Yn j ■ °'dlais ddiweddaf a nodir uchod. sef pleid- ,alS argynygiadl Mr. Lloyd1 George, nid oedd bu ü'r Rhyddfrydwyr yn bresenol. Pe y l £ sai,-llawer llai. na haner yr absenolion yn JTor/iJ" Pr.vd, buasai y Llywodraeth wedi ei i;i y^u> ac cr i Mr. Balfour wneyd datgan- Pe P)cntynaidd!. na byddai iddo ymddiswyddo Sy ^wyddid;.i daflu y Llywodraeth, i lawr yn rlv a dirybudd dan amgylchiadau tebyg i'r f'J1 Nacd ddydd Iau. elo byddai ergyd o'r -0 1* n -vs,ad bresenol pethau, yn angeuol. "J0'5 cyleiriad, daw ergydion sy'n siglo' y ddiacth i'w sylleini, ac eto myn Mr. cad °Ur ym,ynu nicwn swydd', gan obeithio j., vv y Rhyddfrydwyt allan cyhyd ag y gall, ^^yWyxyd.9.1ionynt a'r Ddeddf Addysg a'r 1 cywilyddus eraill a wthiwyd ar- y d|Av r,ru-v orthrech yn ystod y blynyddoedd i r 6 Diau ei fodi hefyd yn disgwyl am frv7,beth ddyfod i droi yn ol y llanw Rhydd- ^afw dros y wlad gyda'r fath rym. I rhyw en&raifft o'i ymdrech, ddiobaith i godi \yr ,'a,a"f (>'r fath yn ei genadwri i ethol- dyw(»riUte' ^C''s'a R'°di bwgah \'mreolaeth. a. ddino-\na ^y^d Undeb yr ymerodraeth yn W R hyddfryd!wyr. Cwyd1 y iddo ^Wn ar yr adeg mwyaf anffortunus 'l^lvn' Uln" Wedi'r dadleniadau diweddar Ulster Jvve.'ddon, gvvrlhvd Oreinwyr ^our eU P^e^dlais a'u cefnogaeth i Mr. Bal- ddi()',rf'!m y credant nad! yw'r Undeb yn bly ^lf1; yn e\ law ef a'i blaid. Gwir fod dad- dan^noT1 d'weddaf y cwestiwn hwn wedi <>1, wedi ? r" Balfour, gyda'i lwfrdra arfer- ■-Soin a'j, x nl! n °1j ac ildio1 i Syr Edward Car- ar 1-, reinwyr; ond1 gwedd'usach fuasai i^Vn Iwerdd ° f°d' yn ddistaw ar gwesl- GWNAED yn hysbys yn nau Dy y Senedd ddydd Mawrth fed Mr. George. Wyndham wedi cyf- j I-- Ymddis wy ddiad Mr, Wyndham. Iwyno ei ymddiswyddiad fel Prif Ysgrifenydd Iwer- ddon, ac fod Mr. Balfour, ar ol ceisio ganddoi ad- ystyricd, wedi derhyn yr ymddiswyddiad. Dyma ffrwyth yr helynt diweddar ynglyn a Syr Anthony Mac Donnell, ac wrth gyflwyno ei ymddiswyddiad, dywedai Mr. Wyndham y teimlai fod ei ddefnyddioldeb wedi ei an- mharu, os nad ei ddinystrio, trwy y ffrwgwd ddiweddar. Ar gychwyn yr helynt yn y Ty, rhoddodd Mr. Wyndham argraff dra, anffafr- iol, ac ymddangosai y rhan gymerasai ef yn y mater yn hollol1 anfoddhaol. Ond erbyn y diwedd, enynodd lav/er 00 gydymdeimlad, yn arbenig pan y darllenoddt yr ohebiaeth rhyng- ddo ef a Syr Antony cyn penodiad yr olaf yn Is-ysgrifenydd. Rhoddodd y dadleniada-u wnaed yn yr achos y Llywodraeth mewn sefyllfa o anhawsder gyd'a'r aelpdlau o Ulster a'r To'riaid mwyaf rhonc. Mae'n amlwg y go- beithiai Mr. Wyndham ar y cyntaf ddiwygio a gwella deddfwriaeth Iwerddon ar linellau mwy unol a dymuniadau a dyheadau cenedl- aethol y wlad, a rhaid y gwyddai y Prifweini- diog" am ei fwriadau ac am y camrau gymer- wyd yn nghyfeiriad eu sylweddoli. Cododd yn ormod o storm i Mr. Balfour na Mr. Wyndham allu ei hwynebu. Ond, tra yr erys y Prifweinidog, gwneir merthyr o, Mr. Wynd- ham, a diau na foddfonir yr Oreinwyr heb gael Syr Antony Mac Donnell o'r ffordd. Ac os y symudir ef, mac Arglwydd Dudley wedi datgan y bydd raid gwneyd hebddb yntau fel Arglwydd! Raglaw. Digon posibl nad' yw Mr. Balfour a'r Llywodraeth ond yn cychwyn ar eu hanawsderau yn y cyfeiriad' hwn. Pan ysgrifenwn, nid oes h_\ sbysrwydd swyddogol am olynydd Mr. Wyndham, ond yn rhodfeydd ac ystafelloeddS chwedleua'r Ty, clywir enw Mr. Long amled ag un. -+- PWY o'r gwladweinwyr Seisnig: sy'n deall Cymru yn debyg i John Morley ? A phwy mor Mr. Morley a Chymru. deilwng i fod y penaf o'r gwahoddedigion i ginio cen- edlaethol Gwyl: Dewi yn Llundain? Ar yr achlysur hwn, I nos Fercher, cafwydi ganddo anereliiad ardder- chog ar genedlaetholdeb a. dyheadau'r Cymry. Cyfeiriödd yn dyner ac effeithiol ar y dechreu at yr achlysur blaenorol y bu yn anerch cyn- ulliad o Gymry arno, sef dadleniad cerflun Torn Ellis yn y Bala, a defnyddiodd rai braw- ddegau o glod i'r gwladgarwr Cymreig oedd yn adgoifio'n fyw ei eiriau yn neuadd y Bala ar un o'r dyddiau mwyaf cofiadwy yn hanes Cymru. Rhoes ddarn o'i araeth nos Fercher i amddiffyn cenedlaetholdeb. Yr oedd Arg- lwydid Hugh Cecil yn y Ty yr wythnos o'r blaen wedi dylofnt athrawiaeth, cenedlaethol- deb. Ond cyfeiriodd Mr. Morley at werth a gogoniant a gwirionedd) yr ysbrydi cenedlaeth- ol yn hanes gwledydd a chenhedloedd bychain y byd, a dangosodd fod. gwladgarwch, nid yn unig yn abl i gydfyw a syniad'au eangach am undeb ac ymerodraeth, ond! yn hanfodbl i ber- fMthrwydd a. gogoniant y cyfryw. Yr oedd ei deyrnged i ymdrec-hion Cymru am addysg -Y Z, a rhyddid yn profi ei fodi yn deall ein dyhead- au, ac yn gwerthfawrogi 'etn hysbryd! fel Z71 cenedl. Cymru, medd1 Mr. Morley, yw cadarn- le llawer o'r egwyddofion sydd iddo ef yn hal-en gwleidyddiaeth, ac edrych- gydag, ed- mygedd ar ein hymdrechion ymhlaid addysg. Os y dywedir nad: ydyin gymaint ymlaen gydag addysg ganol ac uwchraddol, credai mai'r rheswm am hyny oedd mai addysg el- fenol yw'r adran na oddefir i ni ei gweithio allan yn ol ein dymuniad'a,u a'n cynlluniau ein hunain. Diolchai am y cylle ar yr wyl Gym- reig i adgofio fed gan Gymru fodoJaeth, go- beithion, a gwaith o'i heiddo^'i hun, ac i gael symbyliad i gynorthwyo yn sylweddoliad; yr amcanioo cenedlaethol hyn. --+- GYDA'R hysbysiadl swyddogol yn y wlad hon am ymddiswyddiad a dychweliad Arglwydd Olynydd Arglwydd Milner. Milner, gwnaed yn hys- bys fod! Arglwyddi Sel- borne wedi ei benodi yn olynydd iddb. Rhodd1- wyd mynegiadl i'r gwrthwynebiad d'eimhr i'r Z" penodiad yn y ddadl gaediyny Typos Lun Llwyddodd Mr. Swift Mac Nei'll i g-ael g-ohir- iad1 ar weithrediadau'r Ty i alw sylw at y pen- ocliadl fel mater o, bwysigrwyddl cyhoeddus. Y brif gwyn yn erbyn Arglwydd1 Selborne oedd ei fod yn Is-Ysgrifenydd y Trefedigaeth- au o 1895 i iQoo—cyfned' ymg-yrch Dr. Jameson a¡'r cweryl mawr rhwng y Llywodr- aeth hon a'r Transvaal. Ar dir cyhoeddus yn unig, heb un graddl o, deimlad! personol, y gwneid y gwrthwynebiad1, a theimlir yn gryf ar y tir uchod, ac ar gyfrif cysylltiad Arglwydd Selborne, fel aelod- -o'r Weinydd?iaet;h, a dyg- iad y Chineaid yn gaethion i Dde Affrica., Am- ddiffynwyd! y penodiad, gan Mr. Balfour a Mr. Chamberlain; a llwyddodd y Llywodraeth i gael mwyafrif a 58 yn yr ymraniad. ♦ o GYLCH Mukden, yn Manchuina, y mae'r frwydr fawr hir-ddisgwyliedig yn mynedi vm- I Y Frwydr Fawr. laen y dyddiau hyn, end y mae eto'n rhy g-ynar i ysgrifenu ei hanes. Nid oes ond adroddiad ang-hynawn wedi cyr- 1, y aedd am yr hyn sy'n myned' ymlaen, ac i bob golwg nid yw y frwydr yn argoeli dyfod i der- fyniad buan Ddiwedd yr wythnos, yr oedd yr holl ad'roddiiadair yn ffafrioi' i "Japan, a dy- wedidl fod lluoedd Rwsia yn cael eu gwthio yn ol ymhob cyfeiriad Tybidi y llwyddai'r Japaniaid i amgylchu Mukden ar fyr, ac y llwyr ddinystridi y Rwsiaid, ayu" gobaith olaf y a u yn y rhyfel Ddechreu'r wythnos hon mae ton y newyddion wedi newid i fe'Sur, ac ym- ddengys nad yw symudiadau mawr amgylch- ol y Japaniaid yn profi mor llwyddianus Nis gellir etc. ddilyn y symudiadau'n fanwl, ond mae'n amlwg fod gwrthsafiad dewr yn cael ei wneyd gan, Kuropatkin, a chedwir y gelyn yn ol am beth amser 01 leiaf, yn y safle: ganol- og', yn gystal ag ar y ddwy ystlys. Hyd yma, ni cheir arwyddion fod Kuropatkin yn encilio, ac y mae r adroddiadau enfyn ef adref yn sWhion dra hyderus. IIeddyw, nid yw'n anhebyg y bydd! i'r frwydr hon droi allan yn gyffelyb i'r brwydrau o'r blaen, a g-adael y ffordd yn agored i rai ar ei hot NID yw y Bwrdd Addysg yn or-awyddus am fnvydr a Sir Feirionydd, ac nid yw'r ateb Brwydr Meirionydd. pendant anfonwvd' o'r Bala i fygyfhi id 1> idd wed! d;wyn y Ddeddf orthrechol ar y Sir ar unwaith, fel y tybid y di- gwyddasai. Mae'r Bwrd^Ad%^g yn awr wedi anfon i Mr. Haydn Jones fod y Llywydd yn barodl i dderbyn dh-prwyaeth oddiwrth Bwyllgor Addysgy Sir, yn Llundain, ddydd Iau, yr r6eg, neu ddydd Mercher, yr 22ain, er cael trafodaeth bellach ar y cwestiynau mewn dadl. Yn nghyrihadleddi llynyddol yr Eglwysi Rhyddion, g-ynhelir yr wythnos hon yn Manchester, pasiwyd1 penderfyhiad cryf o gymeradwyaeth i'r pOJÏsiCytÜreig'; ac yn addaw cymorth ymarferol i ymfadd a'r Llyw- odraeth os bydd galw. Cynyg-id y' penderfyn- iad gan y Parch. J. Scott Lidgetf, 'Ul> a chefnogid gan y Parch. E. Griffith Jones, gan y rhai ycafwyd, areithiau grvmus oedd yn codi y cynulliad i dir uchel o frwdfrydedd. DAETH wythnos ymneillduad Evan Roberts i ben boreu Iau, a thorodd ar y distafwrwydd I Y Diwygiwr a'r Diwygiad. I I ond nid yw-etolwedi dech- reu ar ei waitlr.Cynyrch- a wyd llawer o. chwilfrydedd yn y wlad gan y-.cwrs eithr- ladol hwn o eiddor Diwygiwr ieuanc, a diau y teimlii ei} n lawer o brydcr atn ■ddyfodol y gwaith. Ond! da yw (\anfod nad oes ond ychydig iawn o ysbrydi beirniadu. Boddlo-na y mwyafrif mawr i aros ac i didisgwyl, gan hyderu y bydd i'r cyfnod hwn o, orphwysi a distawrwydldi gael ei droi yn fendith. Nid ymd'dengys i'r gwaith yn unman ddioddef o herwydd ymneillduad y gwas. Parha'r Aleistr ei hun yn amiwg trwy'r1 iloll wlad1, ac y mae torf o genhadon ar y maes, a'u llafur dan fendith amlwg". Gwelir hcfyd mai dydd- iau 0., ymdrech ysbrydol ac O1 gym undeb a Duw fu d'yddiau distawrwydd1 Evan Roberts. Cadwai gofnod o- i stadl feddyliol ac ysbrydol bob dydd, a dengys ei ddydd-lyfr mai gwneuthur ewyllys Duw yw dymuniad dlyfnaf ei enaid. Mae disgwyliad mawr a chyffre- dinol am ei ymweliad a'r Gogleddi, a hyd'erwn yr arweinir ef i ddyfodi yn ol y trefniadau. Mae wedi rhoi ei fryd ar weled gwlad Canaan a Ar«'hvydd yn hyn, vr hwn a roddodd iddo y dymuniad vn gyrit-af, ac yna y modd i'w sylweddoli.