Y Goleuad

Ymlilith arholwyr 'allanol Prifysgol Cymru am bleniceirdau Gymro,Principal John Rhys a Mr. O. M; Edwards. ——— Bu'r Athraw W. Jenkin Jones, o Goleg Aber- ystwyth yn-rhoi darlith ciduwinyddol i efrydwyr Coleg Trefecca yr wythnos ddiweddaf. — Disgwylir 1\J r. Winston Churchill i draidodi araith yn nghapel Jewin Newydd cyn diwedd y mis hwn. Gwahoddedig y Cymdeilhasau Di- wylliadol Cymreig ydyw. 8*8 Disgwylir y Parch. D. Gwynfryn Jones yn ol o Ddeheudir Affrica i gymeryd ei le yn nghylch- daith Llandudno. Bydd llawer o ddisgwyl am ei adroddiad ar ragolygon yr cglwys unig yn Cape Town. Caniataodd Ynadon Pontypridd ddwydrwydd- ed newydd yr wythnos ddiweddaf, a hyny yn ^gwyneb protest un- dig cymychiolwyr holl p y eglwysi rhyddion y cvlch. Gwrthodwyd adncw- yadu un hen (h-wyddcd. —*—. Btyri^dir dwyn allan gofiant i'r Gohcbyd,d '— Jjohn Griffiths, prif arweinydd bywyd Cymreig yn y Brif-ddinas ddeng mlynedd a'r hugain a mwy yn ol. Ysgrifenir y cofiant gan frawd y Gohebydd, a chyhoeddir y gyfrol yu swyddfa'r Faner. 8*8 Bwriedir trefnu i'r Diwygiad gael lie mawr yn Undeb yr Armibynwyr yn Nhredegar. Os Ha ofala y pwyllgorau, fe ofala y cynulleidfaoedd fod Cyfarfodydd Cymdeithasfaoedd a Chyman- faoedd y flwyddyn hon yn cael eu cadw mewn cywair priodol. 8*8 Daw misolyn newydd allan yn fuan o dan olygiaeth Mr. W. R Williams, Talybont, Ym- drin a hynafiaethau Cymru fydd yn benaf, ac addewir ynddo lawer o fanylion am yr hen ysgrifau Cymreig sydd yn guddiedig yn y Record Office a swyddfeydd eraill y wlad. — Dywcd y 'Celt Newydd nad yw y Parch. Seth Joshua yn cael yr amlygrwydd a ddylai yn y mudiad presenol. Mr. Seth Joshua yn canu I saw One hanging on a tree," &c, oedd y peth effeithiolaf glywodd gwr y Celt' yn y Diwygiad presenol. —*— Ysgrifena Mr. W. Jones, Glasfryn, Bangor, i C, alw sylw at y pwys o roi arbenigrwydd i'l weddi dculuaidd yn y cyfwng presenol. Gofyna, hefyd, y I ai ni ddylai yr eglwys weled fod y gwin anfedd- wol yn cael ei ddefnyddio yn "yr Ordinhad ? Dyna ddau fater ymarferol ddvlent gael sylw. 8*8 Yn Capel Dewi yn ymyl Caerfyrddin, Sabbath wythnos i'r diweddaf, adroddodd merch heb gyrhaedd ei phedair-a'r-ddeg oed y Salm Fawr heb golli yr un adnod. Nid yn ami y ceir hyn, a hyderaf y bydd y Diwygiad presenol yn codi ieuenctyd yr Eglwysi i ddysgu y Beib!. 8*8 Ai arwydd o ddyfodi id y Diwygiad yw hyn? Yn holl fasnachdai Salmon & Gluckstein—y tobacconists mwyaf yn y (leyriias-gwelw) d y rhybudd canlynol ddechreu'r' wythnos hon :— "This Establishment and all our Branches in Town & Country will be Closed on Sundays on and after March 5 th." 8*8 Mr. Samuel Mos?, A.S., oedd yn apelio nm ¡ "License" i'r "Claremont Hydro," Rhyl, wythnos yn ol. Hwn ydoedd y trydydd neu'r pedwerydd apel. Caniataodd y Fainc drwvdded at yr amod nad oedd yr un "Rar" i fod"' yno. Rhyfedd iawn y cysylltiadau sydd rhwng y Bar ymyfed a Bar" y Gyfraith, yn ciwedig os bydd aelodau o'r olaf yn aelodau St-neddol Cvmrei°-! J 8*8 ° Cyfrol ddestlns, ddarllenadwy a theilwno- o'i theitl yw "Young Wales Pulput," sydd wedi ei golygu a'i chyhoeddi gan y Parol]. M. E. Jones Wyddgrug, a'i chyft.vyno i ddyclnvdedigion Diwygiad 1904-5. Tri-ar-ddeg yw ihif y pre- getlnvyr, ac y mae yma ddarlumau da iawll o honynt. Haedda'r gyfrol werlhiant cyflym. Da gan liaws o hen gyfeillion weled a 3 lwyddiant Mr. Leif Jones, yn Westmorland- Bydd yn gefnogydd cadarn i gynrychiohvyr Cymru. Gall, hefyd, fod yn dipyn o adgyfnerth- iad i ambell un o'n Haelodau Stneddol sydd! heb fod yn gadarn iawn yn y ffydd ddirwestol,— hyny yw, nid ar yr esgynloriau, and mewn gvvleddoedd ac yn y ilysoedd tiSvyddedoh Mae Swyddfa y Genhadaeth Dramor yn Liverpool wedi symud i'w chattref newydd er's tair wythnos* Chwi wyddoch i'r diweddar Mr. Eliezer Pugh adael ei dy rhydd-ddaliadol yn ei ewyllys i'r Genhadaeth, gyda chyfarwyddyd i loddi arno Brass Plate a'r geiriau canlynol "Pugh'sHome: Welsh Calvinistic Methodises' Foreign Mission." Mae yr adeilad yn dra chysurus a chymwys at y gwaith. 8*8 Cyfarfod rhagorol gafwyd yn Llanfairfechan yr wythnos ddiweddaf ynglyn a Chymdeithas y Beiblau. Bu gan y chwiorydd gyfarfod gweddi yn y prydnhawn, ac yn yr hwyr siaradodd y Parch D. Charles Edwards, M..A. cynrychiolydd y Fam-Gymdeithas,, am tua thri chwarter awr, a thoddodd yn gyfarfod gweddi, Buasai wedi parhau ymlaen lawer yn hwy onibai fod Pwyllgor i gyfarfod ar oJ. 8*8 Sefvdlwyd Chvb Cricket ynglyn ag eglwys Plasncwydd, Caerdydd, a'r Parch. E. P. Jones, B A., y gweinidog a ddewiswyd yn gadeirydd y flwyddyn hon. Hwyrach y bydd rhywrai sydd dipyn yn hen ITasiwn yn bcio arnaf am gofnodi y ffaith. Ond cofnodi ffeithiau yw fy neges onide ? Yn enwedig ffeithiau fydd yn dangos sut y mae'r pethau yn myn'd. D. S.—Dyma un o arwyddion yr amseroedd. —— Er nad yw y Mil blynyddoedd wedi cyraedd, mae amryw bethau dymunol iawn yn digwydd y dyddiau hyn. Mae'n wir nad yw Esgob Ty- ddewi yn cael ei wahodd i Sasiwn nesaf Sir Gaerfyrddin, na'r Parch. John Williams, Princes Road, wedi bod yn pregethu yn Eglwys St. Paul. Ond dyna ficer yn Sir Frycheiniog yn cynal cyfarfod diwygiadol yn nghapel y Crai, Sir Frycheiniog, ochr yn ochr a'r Parch. David Rhys. Cynhelir y cyfarfodydd diwygiadol yn y lie dedwydd hwn bob yn ail,—yn yr eglwys a'r capel. 8*8 Yn y Sunday Strand' am Fawrth, ceir ysgrif ar Mr. Evan Roberts, gan Miss Jessie Acker- mann, boneddiges o America, sydd wedi teithio chwe gwaith o gwmpas y byd a llawer hebiaw hyny. Nid oes gan Miss Acker man n fawr o ddim newydd i'w ddweyd am y Diwygiad, ond hyny a ddywed mae'n garedig ac yn dangos craffder a chydymdeimlad. Cariodd ymaith syn- iad uchel am Mr. Evan Roberts, a'r gwaith a wneir gan y Diwygiad,—am yr hwn y dywed mai canu yw yr elfe,n fawr ynddo. Ond beth am weddi ? —*— Peryglus iawn yw beirniada'r Diwygiad, ac anturiaethus iawn yw'r neb wna hyny. Ond dyna wna Mr. D. Jenkins, Mus. Bac., yn y 'Cerddor, beirniadu canu'r Diwygiad. Dy- wed fod y dethoiiadau o'r tonau yn gyfyngedig, ac mai ychydig iawn yw rhif y tonau genir allan o'r canoedd os nad miloedd o donau ddysgwyd yn ystod yr ugain mlynedd diweddaf. Condemnia'r chwaeth, hefyd, yn newisiad y tonau, a gofidia fod y Cymanfaoedd canu wedi eu rhoi heibio. Gobeithia Mr. Jenkins mai un o effeithiau y Diwygiad fydd dwyn pob dosbarth yn nes at eu gilydd, a pheidio gadael y canu i'r gweithwyr a'r merched gweini. 8*8 Darllenais gyda bias hanes ymweliad y Parch. Hugh Jones, Froncysyllte, a Miss Harriete ¡ Egan, ag Aberdeen, a'r cyfarfodydd lliosog a llwyddianus gynhaliasant yno yn y Palace Theatre. Cyfarfod yn ddamwciniol wnaeth Mr. Jones a Mr. Joseph Robertson, gwr adnabyddus fel gweithiwr Cristionogol, ac ar ei wahoddiad aeth Mr. J or: es yno i brcgethu, a Miss Egan i ganu. Cyhoeddai papyrau Aberdeen adroddiadau yn ddyddiol o'r cyfarfodydd, a da fuasai genyf roddi dyfyniad o honynt ac o'r liythyrau caredio- a dderbyniais oddiwrth Mr. Robeitson. Dycra y wasg Ysgotaidd y dystiolaeth uwchaf i lwvdd- iant y cyfaifodyd 1, a dywedir fod cais am i III r. Jones a Miss Egan aros yno am wythnos arall. Cynorthwyid hwy gan Mr W. Evans, Efrydydd o Gymru yn Aberdeen. Disgwylir llawer oddi- wrth yr ymweliad hwn. Chwith genyf ddarllen am farwolaeth Mr- it Griffith," cychwynydd y London WchMiati 89+. a'l adgyfodwr yn 1904. Gtnedigol ydoed" o Fangorj a bu farw yn ngnanol ei waith Ch^ve 22, yn 41 mlwydd oed; Gadawodd weddw a phump o rai bcich ar haner eu magu Nid oes amhettaetii na threthwyd ei nerth yn ormoda gan yr anfeuriaeth o ail eychwyn y London Welsh- man: 8*8 Yn y 5 Torch' ain y mis hwn, dywed Dr, Pugh ychydig am y Diwygiad a'r Symudiad Yrw osodol. Dylai pttwb sy;n cafu'r symudiad hwo dderbyn y Torch,' ac nid wyf yn myned i godi ond gair neu ddau. Am Ga.stelfnedd, dywed yr aelodau yn rhiio ?,ioo, a bod y ddwy neuadd yn Hawn ar y Sabbath. Mae hefyd gynydd y11 Maesteg, Treforris, a Rhyddings. Yn Nghaef- dydd, ymaelododd dros 250 yn y Memorial HatI; 80 yn Grangetown 70 yn East Moors, a 40 yn Clive Road. Mae cyuydd, hefyd, yn y canghen- au eraill. Bydd pawb yn llawenhau wrth glywedi fod defnynau breision o'r gawod yn disgyn at y rnan hon o'r maes. 8*8 Wedi dwyn gwaith arferol y Cyfarfod Misol i¡ ben mewn llai na dwy awr, aetli biawdoliaeth' Gorllewin Morganwg ati i ddweyd a gwrando ar dystiolaethau am yr Adfywiad yn y gwahanolj ddosbarthiadau. Cafwyd clywed pethau hynodA o Penclawdd, Castelinedd, Pcnybont, a Phont- rhydyfen. Ynghanol y dweyd, aeth yn foliantj- a gadawai'r gwragedd gweini y byrddau, f thyrent i'r capel i uno yn y mawl, ac i ryfedd at yr olygfa. Amlwg fod sain can a moliant' wedi dod yn fwy cyffredinol yn ngylch y Cyf' arfod Misol, oblegid yn y cwrdd o'r blaen, patl torwyd allan i gauu, hawdd gwel'd fod y fatb beth yn anghymeradwy gan rai o'r cynrychiolwyr; Ond yn St. Bride yr oedd yn bur wahanol. N1 ellid llai na gorfoleddu wrth wel'd a chlywed gweinidogion a blaenoriaid, yn adrodd a*11 fawrion weithredoedd Duw yn y gwahand leoedd. 8*8 Nos Sadwrn, yn nghapel Fitzclarence Street, Liverpool, mewn cyfarfod mawr dirwestol 1 ddathlu y ddegfed flwyddyn a thriugain (70) sefydliad yr achos dirwestol yn y ddinas, dy* wedodd y Parch. David Adams, B.A., yr hwO oedd y prif areithydd, eiriau miniog mewll perthynas i'r Aelodau Cymreig yn nghwrs ei anerchiad campus Pa hyd oedd pcbl gristionogol yn myned i anfon i'r Senedd gynrychiolwyr i weithredtl mewn ysbryd anghristionogol ? Beth oedd iddynt wneyd gyda dynion anfonir i'r Ddeddf- wrfa trwy bleidleisiau dirwestwyr a Christion- ogion yn gyffredinol, pa rai eto a gynorthwyant y fasnach feddivol yn y Ilysoedd trwyddedol ? A oedd yno yn y Cyfarfod bobl o Fon ? A oedd yno ddim pobl o fanau eraill o Ogledd 31 Deheudir Cymru na waeddent cywilydd ?' (Banllef fawr gan y dorf cywilydd.") Byddall achos y fasnach yn parhau i gael ei chyn- rychioli gan y dynion hyn cyhyd ag yr anfonif y cyfryw i'r Senedd i gam-gynrychioli Cymru." Hollol wir. 8*8 Anfonodd y Parch. D. Lloyd Jones, M.A., Llandinam, y llythyr canlynol at drysorydd tysteb y Parch. E. Phillips, Castellnewydd Emlyn "nwyl Syr,—Gwelais mewn newyddiadur ychydig ddyddiau yn ol, fod yn eich bryd wneyd tysteb i'r Parch. Evan Phillips, ac y mae 3'11 dda iawn genyf gael cyfleustra i roddi ychydig gynorthwy i hyrwyddo y symudiad. Er fod Mr. Phillips yn meddu ar dalentau mor ddisglaer fel y mae holl eglwysi y Cyfundeb yn gwerthfawrogj I o ei weinidogaeth, y mae wedi gwasanaethu ei Arglwydd am oes faith, mewn cylch oedd yn ei gwneyd yn angenrheidiol iddo roddi llawer o 1 wasaraeth i eglwysi nad oeddynt yn gryfion mewn maint na chyfoeth. Y mae wedi bod J'n go fa 1 u am yr un cylch bugeiliol am y tymor maith o 44 o flynyddoedd, ac y mae hyn yn golygu iiafur cyson. Nid adnabum yr un gwein- idog erioed mwy diymhongar a dihunangar, aa am y rhesymau hyn a llawer o rai eraiJl a allasWi* eu ciybwyll, yr wjf yn teimlo serch diffuant tUag ato a pharch dwfn iddo. Pa mor liosog byna8. oedd y gwahoddiadau a gafodd yn ystod ei oes 1. symud i wasanaethu eglwysi cryfion mewn oedd pobiog, glynodd wrth y cylch gwledig a r- eglwysi gweiniaid o'i feun trwy ei holl oes, er fod safle ei gartref yn ei gwneyd yn dra anfaO" teisiol iddo i deithio i broji holl eglwysi cryii0lJ"