Y Goleuad

mI, Mac gtvasanaeth Dr. Fairbairn wedi ei sicrhau fel prif ddariithydd yn ysgol dduwinyddol yr haf a gynhelir yn Aberhonddu. lvfae (Tel)ll Seion/—casg!ad o donau ac emynau at wasanaeth cyfarfodydd diwygiadol wedi cyraedd aii-argraffiad mewn ycliydig ddyddiau. Ataliwyd chwech o hen drwyddedau yr un dydd gan ynadon Aberdar. Beth bynag ddy- wedir am Syr Marchant fel bardd, mae yn ynad da. — jfS — Dygir allan Lyfr Hymnau a Thonau at wasan- iaeth Eglwys Undebol Cape Town, dan olygiaeth y Parch. J. Wesley Hughes, Treffynon. Bydd y I llyfr yn cynwvs 400 o Emynau a 150 o Donau. Gelwir cynhadledd gan yr aelodau Cymreig o gynrychial wyr Eglwysi Rhyddion Cymru i gylar- fod ) n yr Amwythig, Mavvrth 24a n, i gymeryd i ystyriaeth sefyllfa brwydr Addysg yn Meirion. Dechreuodd y Parch Evan Evans ar ei waith fel bugail egJwys Saesneg Mountain Ash, yr wythnos ddiweddaf, pryd y rhoddvvyd croesaw- iad cynes iddo ganyr cgíwys a lliaws o gyfeillion o'r tu alian. —?— Mae'r ail gyfrol o Hanes Iesu Grist i'r Bobl, gan y Parch. Owen Evans, Llanduduo, newydd ei chyhoeddi. Gan fod adolygiad i ymddangos ar-y gyfrol, ni wneir rhagor na chrybvvyll ei bod ymhob ystyr i fyny a'r gyfrol flaenorol. — Mae'r Parch. T. Protheio, y Gelli, Sir Frych- einiog, wedi dychwelyd o'i fordaith i For y Canoldir, ac yn edrych yn llawer iawn gwell. Mawr hyderaf y parha i fwynhau iechyd yn ei waith, a chysur yr efengyl ar ol ei brofedigaeth. _> £ Rhoddodd Proffesor D. E. Jones gadair Pwyll- gor Addysg Sir Gaerfyrddin i fyny. Drwg gan bawb ddeail fod a fyno ei iechyd a hyn, ond addefa fod rhesymau eraill, a diau fod yr ymddi- Swyddiad yn arwydd fod y polisi Cymreig yn catio'r dydd. Hysbysir fod ardal Corris wedi sicrhau dau o fyfyrwyr y Bala yn fugeiliaid at ddiwedd v tvmor presenol. Ymgymer Mr. J. Foulkes Ellis, Glyn- ceiriog, a gofal eglwysi Rehoboth ac Esgair- gei!iog yn rhaubarth Corris Tsaf, a Mr. T. J. Jones, B.A., Llanrug, ag eiddo Bethania, TOD Corris. Traddododd y Parch. J. D. Evans, M.A., Liverpool, ddailith ar y gwaith cenhadol yn Llydaw i Gymdeithas y Chwiorydd, City Road, Caer, yr 'wythnos ddiweddaf. Ychwanegid at ddyddordeb y cyfarfod gan y ffaith fod Miss Williams, merch y diweddar Barch. James Wil- liams, Caer, yn bresenol. Gohebydd a ysgrifena —Cwestiwna ofynir yn ystod y diwygiad presenol yw, A ydyw yn ddoeth gweddio dros bersonau yn gyhoeddus wrth eu henwau ? Bernwn nad ydyw os na bydd y personau wedi datgan dymuniad am i hyny gael ei wneuthur. Heb hyny, ofnwn y gwneir mwy o ddrwg nac o les i'r personauy dymunir eu henill. —Jjc— Gwyr y Cymry sydd wedi bod yn Alexandria a Cairo yn dda am y ddau frawd dyddan o Gaer- narfon sydd rnor ilwyddianus yno fel masnach- wyr,- y Brodyr Bryan. Mae y 'qfeillion anturiaethus hyn yn awr yn agor masnachdy vn Khartoum, a diau y bydd eu henwau mor adna- byddus a pharchus C) 11 hir yno ag ydynt o Alex- andria i Cairo. —— Y Parch. Tfor Jones, Caerlleon, fu yn ymweled a Llandderfel eleni ar ran y Feibl Gymdeithas ac ar gais y pwyllgor lleol cafwyd pregeth 0 --g ganddo a sylwadau ar y Gymdeithas ar of, a chredwn i'r cyfnewidiad brofi yn llwyddiant oblegid cafwyd mwy o wrandawyr nag a' fyddwn yn arfer gael i Gyfarfod y Feibl Gymdeithas! Nid oes dim tebyg i bregeth am dvnu cynull- eidfa o Gymru. Dywedir fod derbyniadau tafarnwyr Talgarth wedi cwympo lavvr i'r haner oddiar ddec'nreu gwaith diwygiadol Mr. Howell J. Lewis (Banc- y-felin) ac eraill o efrydwyr Trefeeca yn yr ardal. Mae Ustusiaid Talgarth yn ddiaruebol am eu tynerweh at y fasnach. Dywedir fod rhai o'r personiaid lleol erbyn hyn yn teilyngu talu mwy o sylw i'r diwygiad. Cafodd un o honynt fendith fawr yn un o gyfarfodydd Evan Roberts, ac y mae yn son am dano yn ei bregethau. Disgwylir Sydney Evans i Dalgarth cyn hir. —m— Nos Fawrth, y 7fed, bu farw Robert Isaac Jones (Alltud Eilion), Tremadog, yn 91 mhvytld 17, oed. Gamvyd ef yn Tyddyn Isiwyn, gerllaw Tremadog, a dygwyd ef i fyny fel fferyllydd. Dyfeisiodd ryw gyffyrian a ddygasant ei enw yn un teuluaidd. Wedi hyny dacth yn adnabyddus fel bardd, henafieithydu, ac arsralfydd. H wyrach mai prill y gellid dweyd iddo ddod i'r rheng flaenaf yn yr ua o'r canghenau y bu yn llafurio ynddynt, ond cafodd fywyd hir, a chyfleusderau lawer. Yr oedd yn englynwr gwych, ac ysgrif- enodd lawer iawn i'r cylchgronau a'r newyddiad- uron. Bydd ei enw fyw yn hwy fel cyhoeddwr Y Brython," na dim arall. —2^— Yr wythnos ddiweddaf (Mawrth 7fed) yr oedd Mr. a Mrs. Thomas Ellis, Cynlas, yn dathlu eu Priodas Euraidd, felly y macnt wedi treulio hanner canrif o fywyd priodasol yn Cynlas. Dyma y flwyddyn olaf iddynt i fod yn yr hen gartref. Yn Mai nesaf byddant yn symud i'r cartref newydd prydferLh sr lan Llyn y Bala. Bu Mrs. Ellis yn bur wael ei hiechyd yn ddiweddar, ond erbyn hyn y mae yn gwella, ac yr oedd yn abl i ddod i lawr o'i hystafell wely ar y 7fed. Boed i'r ddau nawnddydd tawel a digwmwl yw dymuniadau 11a mawr o gyfeillion yn mhell ac agos, er mai anhawdd fydd meddwl am Cynlas heb y teulu anwyl a charedig hwn. Rhifyn y Diwygiad yw Cylchgrawn Myfyrwyr y Bala am y mis hwn, a rhifyn rhagorol ydyw yn farddoniaeth a rhyddiaeth. Ceir ynddo amryw- iaeth o awdwyr, a phob un yn edrych arno o'i safbwynt ei hun. Parch. Owen Parry, Cemmaes, yw awdwr y gyntaf, yn cymeryd golwg ar ddylan- wad personol a chymdeithasol y Diwygiad. Baich ysgrif y Parch. B. Scott Williams, B.A., B.D., ydyw, fod yr Ysbryd yn agos bob amser, ac mai ni sydd yn ei wrthod. Ysgrifena Mr. LI. B. Williams, B.A., ar y Diwygiad yn ei berthyna? a'r Coleg, a cheir golwg ar doriad alian y Diwyg- iad gan Dr. Phillips. Penod ddifyr iawn yw un Mr. H. W. Evans, Solfach, ar Donau ac Emynau y Diwygiad, ac y mae'r gweddill o'r rhifyn yn cynwys amrywiaeth gan haner dwsin o awdwyr. —4c— Yr wythnos hon mae'r Parch. Richard Burges, Calcutta, ar daith drwy ardaloedd Trefecca ar Aberhonddu, ac yn rhoddi hanes ei waith yn India fel Arolygwr yr Undeb o blaid darlleniad dyddiol o'r Beibl. Mae Mr. Burges yn derbyn pob cefnogaeth yn ei waith gan raglawon a swyddogion eraill yr India. Bwriada ddychwelyd yn Medi neu Hydref. Perthyn Mrs. Burges i deulu cenhadol, a bu hithau rai blynyddoedd ar faes yr India cyn priodi. lVlae hi yn hyddysgyn Hindwstani ac Urdu, ac y mae gan Mr. Burges hefyd wybodaeth brofiadol o amryw o ieithoedd a thafodiaethau'r ymerhodraeth. Mae ei frawd newyd i ymgymeryd a gofal gorsaf y Symudiad Ymosodol yn Six Bells, Sir Fynwy. Cynwysa "Expository Times' Mawrth erthyol ddyddorol i ieithegwyr Cymraeg ar y Uythyreii P, sef adolygiad ar "Keltic Researches" E. W. B Nicholson, yr hwn sydd wedi dangos pa fodd y collodd yr ieithoedd Celtaidd y sain "p" a fu yn iaith gyntefig pobloedd y teulu Indo- Europaidd Adferwyd r "p" golledig hon yn mhen amser i adran Gymraeg y gan gen Geltaidd (Kymric group). Credai'r Proffeswr Rhys mai Iberiaid oedd Pictiaid yr Albnn, a darfod i'r Scotiaid eu gorchfygu. Ond barna ccidwad Tyfrgell Bodley yn Rhydychain na threchwyd y Pictiaid gan y Scotiaid, ond mai Celtiaid Gwydd- elaidd oeddynt h'wytliau hefyd fel y Scotiaid. Gelwid y Brythoniaid felly am cu b,d yn lliwio eu cyrff, a'r Pictiaid oddiwrth y gwreid fyvn "Ikik," yn golygu "tatoo:" cs feily, y Brythcniaid (Cymry) oedd yn i (paentcdig), a'r Gwyddelod yn wyr braitli." Dyna bellder mawr oddiwrth yr hen darddiad a "Prydain pryd-cain." A pha le mae Gomer" yn awr? Mae cyfalaf Cwmni Clnvareli Gogledd wedi ei wario, a dywedwyd yn nghyfarf0^ cwmni yn Manchester yr wythnos ddiweddaw rhaid cael 2 8,ooop. eto cyn agor y chwareli iawn. Bu 256 o ddynion yn gweithio > chwareli hyn, ond ohervvydd gvvahanol amgy^c iadau nid oes yno ond 150 yn awr. Dywedir mai Mr. J. E. J. Cremlyn, bargyf- reithiwr, sydd wedi ei ddewis i ymgeisio a gynrychiolaeth Mon yn yr etholiad nesaf 4r0 jI Ceidwadwyr. Buwyd yn chwilio am ymgeisy" ymhob cyfeiriad, ac yn y diwedd llwyddwyd gael gwr na wyr neb ddim am dano. DyWed.| papyrau ei fod wedi ei eni yn Mon,—dyna'r 0 ;lq ki 'Wll CymerwyJ llais trigolion Abertileri ar gwesti" rhanu ilythyrau ar y Sabbath, a chafivyd 4,o38 j blaid, a 976 yn erbyn. Rhaid peidio credu dynion digrefydd yn unig sydd yn awyddus gael eu Ilythyrau boreu Sabbath. Mae'r si 31 led fod am bell i flaenor a phregethwr yn awy^11 am weled y post foreu Sul! 0*0 Anfonodd y Parch. R. E. Williams, Butte; America, i mi gopi o'r Anaconda Standard' lie y cyhoeddir llythyr maith o eiddo W' Williams ar y Diwygiad yn Nghymru. Dywe^ bwriedir gwneyd ymdrech i godi yr eglwysi f America at eu dyledswyddau, ac apelia am & yn ngweddiau hen gyfeillion yn Nghymru. 0 Dygir allan y dyddiau hyn o leiaf dri Wx, egluro golygiadau Bedyddwyr Cymru ar Fedydd' Y Parch. Owen Evans, D.D., Caernarfon, V awdwr un cyfieitbiad o waith John Norton V. y Hall, a Llawlyfr Bedydd y Testament gan Principal Edwards, Caerdydd, yw y tr/dy^ Yn ei adroddiad am ddosbarth Rhymni, wedai Dr. Redwood fod llawer rhy fychan 0 yno i gyfarfod a'r galw. Codwyd 173 y flwydor ddiweddaf, ac y mae eto 120 bron a bod barod. Eto y mae'r nifer lawer rhy fychan angen y lie.- Ceir fod o chwech i ddeuddeg'h cysga yn yr un ystafell mewn rhai 1 leo#j Flawdd rhedeg gweithwyr y wlad i lawr,00 beth am amgylchiadau fel hyn ? j Arghvydd Kenyon oedd yn cynyg iechyd I glwb tafarnwyr Gwrecsam. Adnabyddtffl .J pendefig hwn mewn amryw gysylltiadau, ond11 j o'r blaen fel cefnogydd selog y fasnach.. pa ryfedd ? Dywedodd cyn diwedd ei araitb fod yn cadw tafarn ei hun. Tynodd ei arglwy?M iaeth ddarlun swynol iawn o dafarndy. Gobeit"1 fod ei dy ef yn cyfateb i'w ddarlun. Cyflwynodd eglwys Bethel, Aberhonddu, erchiad hardd i Mr. a Mrs. John Jones, Beac<>p View, ar eu priodas euraidd. Mr. Jones 1 blaen or hynaf yr eglwys, ac yn ystod oes faith 1 y dref, mae wedi gweled llawer o brofedigaeth? j ac eto yn nawnddydd eu bywyd mae efe a'i yn ftvy parod i ganmol daioni a gofal P, drostynt nag i ofidio a chwyno. Nawdd y fo drostynt weddill eu hoes. Wedi brwydro lied galed rhwng caredigion so^j wydd a gwyr y ddiod, barnodd ynadon Caer# nad oedd angen y Locomotive Inn, ac atalm y drwydded. Rhoddodd y Parch. R. R. B.A., dystiolaeth yn erbyn y ty, a che^° twrne y dafarn ei ddychryn drwy fygwth clwb yn He y dafarn. Dywedodd y Cadelry eill y Canghellydd Richards,—fod tafarndai fr.e < Caergybi yn hollol wag. Da iawn,— Diwygiad. r Y mae yn y Briihk Monthly am Mawrth lun rhagorol o ddosbarth yn'Ysgol Sul Nazaj: J (M.C.), Talybont, Ceredigion, |ac sydd yn ar gyfrif oedran yr aelodau pan y tynwyd y 0 Rhydd Mr. H. Edwards, Liverpool, yehy 11ft, fanylion i'w egluro. Ganwyd yr athraw I0ll.a 1810, a'r pump chwiorydd (1) Mehefin; ,8/J (2) Mawrth, 18/5! (3) Chwefror, Awst, 1823; (5) Chwefror, 1826. Yr 0 athraw yn byw mewn amaethdy, ddwy leiaf, o ffordd o'r capel, a dywed atnUll4^)! Jones, Maesnewydd, yn awr (gynt o Vrgl°Xjes Her home was known far and wide in as the ending and resting place for ministe1" e n r I I their itinerant preaching-journeys." Y yr athraw ac un o'r disgyblesau erbyn by11 myned drosodd i fyd yr ysbrydoedd.