Y Goleuad

danom yma heno? Pa nifer sydd wedi gweddio am ddiwygiad, ac wedi cloi y clrws yn ei erbyn ? Bydd- wch yn disgwyl pethau mawrion i'ch symud chwi; ond cofiwch fod yn rhaid gwneyd pethau bychain yn gyntaf. Ceir digon yn barod i wneyd pethau mawrion; cant gynyg gwneyd pethau bychain, ond gwrthodant." Ar ol traethu ar y pethau uchod, siarada yn rhagorol ar y ffaith fod yn rhaid i Grist gael yr oil o'r dyn-ei gyneddfau, ei serchiadau, a'i gvdwybod. Yna tery ar gnlni, gan ddangos fod yn rhaid i'n gweddiau fod yn eangach na'n heglwys, ein henwad, &c.; rhaid iddynt gymeryd yr holl fyd i mewn. Dylid gweddio, nid am y miloedd, ond am y miliynau sydd eto heb glywed am yr efengyl. Deil wedi hyn. ar y pwysigrwydd o dderbyn Crist ar un- waith. Aeth v cyfarfod ymlaen eto trwy ganu a gweddio; ac eglur oedd gweled fod y gwres yn codi. Cyn hir gwelaf Roberts ar ei draed eto yn dweyd fod ychydig gamddealldwriaeth yn y cyfarfod. Cred rhai oedd maiun ar y tro ddylai weddio a chanu; ond peth anghywir yw hyny. Y mae clust Duw yn ddigon mawr i glywed yr holl greadigaeih. Gadawer i bob awdurdod ddynol gael ei chuddio yn y dwyfol. Beth pe byddai pob un yn gofyn i'r Ysbryd Glan ddyfod i lawr yn yr odfa yma ? Dyna le fuasai yma. Trwy offerynau syml y daw ef i lawr. Eisieu gwneyd pethau yn fwy syml o lawer sydd arnom. I wneyd pethau yn iawn, rhaid cael yr lesu gyda ni "Jiebof fi ni ellwch chwi wneuthur dim." Cofiwn mai Duw sydd i gael y gogoniant oddiwrth yr oil. Fe gadwodd Herod y gogoniant, ond fe gollodd ei fywyd. Rhoddwch y gogoniant i Dduw, os am gadw eich bywyd. Rhydd faddeuant tragywyddol i ti ond iddo gael y gogoniant. Cuddia y pechodau tu ol i'w gefn. Pa le y mae ei gefn? Lie nad yw ei wyneb. Pa le y mae ei wyneb? Ymhob man. (W..Prydderch-, hynaf, oedd awdwr y syniad hwn). AT; hyn dyma Mary Roberts ar ei thraed, ac yn siarad yn Saesneg. gan anog; y bobl yn daer i dderbyn Crist cyn my ned allan. Gofynodd Roberts am ganu ei lioff emyn, sef "Duw mawr y rhyfeddodau maith," yr, hyn a wnaed gyda nerth a gwres. Swynodd Annie Davies y lie drwyddo wrth ganu Os caf lesu, dim ond lesu." Pan brofwyd y cyfarfod, cafwyd nifer. i dderbyn Crist. Adeg profi y cyfarfod, y mae Roberts ar ei draed, ac yn llawn nwyf a bywyd, ait athrylith ar ei huchel fanau. Gwaedda un ar y gallery, "Y mae un fan yma yn teimlo yn rhy wan i dderbyn Crist heno." "Wei," meddai y diwygiwr ar unwaith, Derbynied y nerth tragwyddol yn awr i gyfarfod ei wendid." Dyma un heb dderbyn Crist uwchben y cloc fan hon," gwaeddai un arall. "Y;mae yn llawn bryd iddo ei dderbyn," meddai Roberts, gan edrych ar y cloc. Y noson hon teimlem ei fod yn ei hen ysbryd y cychwynodd ynddo yn mis Tachwedd. Cyfarfod llwyddianus oedd hwn, a nodweddid ef gan wres ysbrydol dwys. Trueni fod y capel mor annioddefol o lawn. Onibai hyn, diau y buasai yn un o'r cyfarfodydd mwyaf anorch- fygol. Bu ofn ar y bobl un adeg y digwyddai pethau anhymunol oherwydd llawnder y capel. Llewygodd rhai, a theimlai eraill y wasgfa yn llethol. Cafwyd gweddiau cyfoethog, ac adroddiad rhagorol o benill- ioh.ac adnodau; ond dichon na chododd y cyfarfod mor uchel yn y. pethau hyn a'r noson cynt yn Princes Road. Peth bendigedig yw clywed y bobl ieuainc yn arllwys allan adnodau a hymnau yn ddidrai mewn tref fel Lerpwl. Cysur nid bychan yw hyn i'w rfiieni a'r bobl y mae llwyddiant crefydd wrth wraidd eii calonau..Yr un adeg ag y cynhelid y cyfarfod yn Anfield, yr oedd amryw gapelau yn orlawn yn y gy.mydogaeth ■ a gorfu i mi fyned i Great Mersey Street, capel yr Annibynwyf-, i bregethu ar ganol cyfarfod Mr. Roberts. Yr oedd ysbryd y diwygiad yn amlwg iawn yn y gynulleidfa hon, a chafwyd rh-aii i roddi eu hunain i Grist ar y diwedd. Dyma ni wedi cyraedd nos Wener, Mawrth 31. Gellid meddwl 'yn y bore nad yw Mr. Roberts yn llavvn cystal ond cyn hir gwelwn ef yn adnewyddu, ac wedi bod allan am rai milldiroedd mewn cerbyd, teirttla yn nwyf us a pharod i waith. Galwodd Dr. Sherin, o Chicago, i'w weled, gan ddymuno cael cenadwri ganddo i bobl America, If the Holy Spirit will grant me one, you shall have it," meddai Roberts. Y mae mor llawn o ysbrydoliaeth heddyw fel; y medr redeg trwy y rhan fwyaf o'i ohebiaeth anferth,, ac ateb llawer ei hun, yn gystal a rhoddi cyfa'rwyddiadau i'w chwaer i ateb. Am 6 o'r gloch dyma ni yn cychwyn am Birkenhead i gapel y Meth- odistiaid Cyntefig, yn Grange Road. Capel pur eang yw hwn, ond nid yw ei faint ond bychan iawn i gyfarfod yr amgylchiad yma. Pan gyrbaeddasom 1) 'y am tua 7 o'r gloch, yr oedd canoedd allan o gwmpas y drysau, a nifer mawr o heddgeidwaid yn gwylio rhag ymosodiad ar y drysau, ac yn cadw trefn. Cl-ywais un yn gwneyd sylw pur dalentog pan oeddwn yn dyfod allan i fyned i gapel arall Y màe yn llawer hawddach myned i'r nefoedd na chael mynediad i'r capel hwn i gjlywed Mr. Evan Roberts." Trwy ofal yr heddgeidwaid cadwyd rhag dim an- nymunol drwy y cyfan. Haedda y bobl ganmoliaeth fawr am eu doethincb hefyd. Peth bur poenus i rai. oedd wedi dyfod o eithaf rhai o siroedd y Go°'- ledd, o'r America, yr Alban, a manau eraill, ydoedd rnethucael golwg ar y diwygiwr na chlywed gair ganddo. Eto, darfu iddynt ymddwyn yn foneddip-- aidd. Llai nag ergyd careg o'r fan hon y mae cape! eang gan y Bedyddwyr. Gorlanwyd hwn, ac yr oedd canoedd tuallan yn cynal cyfarfod yn yr awvr agored.. Clywem hwy yn canu, siarad, a gweddio, cyhyd ag y bym. yn y capel. Gorfu i mi fyned i'r capel hwn, ond ychydig mewn cymhariaeth gefais siarad, am fod y tan diwygiadol yn rhy gryf ynddo. Ymdaflai y bobl yn rhydd i weddio., siarad, a chanu, ac amlwg oedd fod pob ofn a swildod wedi cilio. Felly, yr oedd hi yn nghapel Cymreig y Wesleyaid, yr hwn oedd yn orlawn yr un adeg. Ond i ddy- chwelyd at gyfarfod Evan Roberts, manylion yr hwn a gefais gan ohebydd oedd yno. I O'r tri chyfarfod yn Lerpwl, dichon mat hwn yw y grymusaf mor belled hyny yw, yn hwn y siarada Roberts gryfaf. Am beth aniser caria y cyfarfod ei hun ymlaen mewn gweddio a chanu. Gweddi gyfoethog: oedd yr un am leihad ar anfoesoldeb a llygredigaeth y chef gan y Parch. Wm. Watson, Claughton. Ar ei ol ef gweddiau Cymreig gawn am lawn awr. Yn ystocl yr awr hon, un o'r gweddiau hynotaf oedd an gan cldychweledig oedd wedi bod am 20 mlynedd yn anffyddwr. Siarada yn rhydd a llithrig, gan adrodd cryn dipyn o hanes ei fywyd. Canmola y dedwyddwcli a'r llawenydd sydd yn ei feddiant wedi ei droedigaeth mewn teimlad dwys, gan ddiolch fod pob amheuaeth a thywyllwch wedi cilio o'i fedclwl. Pery ei eiriau gynhwrf drwy y gyn- ulleidfa, a chlywir Arnenau o bob cv/r o'r capel. Taer erfynia ar y diwedd am i Dduw wneyd pob un oedd yn bresenol yn genhadwr dros Grist. Yn gymysg a'r gweddiau, cenid yn fendigedig, Yr oedd canoedd yn bresenol o wahanol siroedd y Gogledd, ac yn eu plith rai o'r cerddorion goreu. Bendigedig oedd gweled y fath dyrfa yn canu yr hen ernynau cyfoethog gyda'r fath hwy] nefolaidd heb lyfr nac offeryn. Hawdd oedd gwybod fod cerddorion gwych Birkenhead ar eu goreu. Yn sydyn dyma bob llygad ar y pulpud. Beth sydd yn bodp Prif ffigwr y cyfarfod sydd yn dyfod i fewn. Y mae yn awr ychydig fynydau wedi saith, a'r dyrfa yn llawn teimlad ond ni esyd hyny derfyn ar y cyfarfod yn ei hen ffurt. (iwetidiwyd a chanwyd am gryn amser cyn i Roberts godi. Daw Annie Davies allan yn ei man goreu trwy ganu un o emynau Sankey; ac nid gormod dweyd iddi dynu y dagrau i lygaid canoedd. Pan oedd y gynulleidfa ar ganol canu, cododd Roberts, a rhwystrodd hwy yn mhellach. Gwelir wrth ei wedd ei fod yn llawn o deimlad, a hwnw yn rhyw eiddigedd sanctaidd o ran ei natur. Dywed fod yn rhaid cael pethau yn glir cyn y gellir myned ymlaen a'r cyfarfod. "Y mae yma rai," meddai, nad allant weddio gweddi yr Arglwydd, sef y rhan hono, 'A madden i ni ein dyledion, fel y maddeuwn ninau i'n dyledwyr.' Y mae yma rai na fynant faddeu i'w gilydd." Siarada ar y pwys o faddeu i'n gilydd am tuag haner awr, gyda nerth a dylanwad mawr. Gellir dweyd ei fed yn un o'i fanau goreu yn yr amgylchiad hwn. Gwasgodd y gynulleidfa i gongl fechan iawn yn ei sylwadau; ac wedi iddo orphen, wele gawod o weddiau am faddeuant am y riiagrith oedd wedi bod yn mywydau y gweddiwyr. Clywer gweddio taer am i Dduw uno pawb yn un frawdoliaeth,, a sylwa rhai yn eu gweddiau fod Duw wedi rhoddi iddynt allu i faddeu. Eithr nid yw Roberts yn foddlon ar hyn, a chyfyd i ddweyd nad yw pob peth yn glir yn y cyfarfod, a bod yn rhaid cael pethau yn glir cyn y gellid myned ymlaen. Y mae yma eto rai yn gwrthod maddeu," meddai, an- ufuddhant i gymhellion yr Ysbryd Glan. Ni allant ddisgwyl cysgu heno. Ar gais y Parch. John Williams, Princes Rd., wele y dyrfa. fawr yn adrodd Gweddi yr Arglwydd. Wedi i'r gynulleidfa ddweyd hon mewn dwys deimlad, gweddia geneth ieuanc yn wir effeithiol, a dywed Roberts, "Y mae pethau yn iawn o'r diwedd. Gadewch i ni ganu Ymgrymed pawb i lawr., I eiiw'r addfwyn, Oen. Arweinia Roberts wrth ei fodd, a chana y bobl yn galonog gydag ef. Canodd Annie Davies Dyma Feibl anwyl lesu," yn ardderchog, ac yna profwyd y cyfarfod, pan y caed nifer i dderbyn Crist. Ymhlith y rhai hyn yr oedd brawd i Ddoethawr mewn Duwinyddiaeth, a dywedodd y Parch. T. Gray, Birkenhead, Bvdd yn dda genych glywed fod Mr. Henry Jones yn frawd i Dr. =-—— "0," meddai Roberts, "y mae wedi cael gwell brawd heno, sef lesu Grist." CYFARFOD MAWR EVAN ROBERTS YN LERPWL. Dýdd Sadwrn, Ebrill laf, y cawn gyfarfod uchaf yr wythnos, a rhestra ymhlith un o gyfarfodydd mawrion Roberts o ddechreu- y diwygiad. Gwnaed trefniant gan Gyngor yr Eglwysi Rhyddion i gael nifer o gyfarfodydd i'r esgeuluswyt, fel y sylwais o'r blaen. Capel Shaw St. oedd wedi ei benodi yn ddirgel gan y pwyllgor i gynal y cyntaf. Nid oedd neb ond yr ymwelwyr fu o gwmpas yn crynhoi esgeu- luswyr i'r cyfarfod a'r esgeuluswyr i fyned i fewn i'r capel yn ol y trefniant. Eithr braidd yr oedd yn bosibl cadw yn glos at y rheol. Tyrai dynion 0 bob rhan o'r wlad i fewn i'r dref, a phoenent yr ysgrifen- yddion yn ddibendraw. Gwelwch ddyn 01 Birming- ham wrth ddrws un o honynt yn crefu am gael mynediad i fewn i glywed y diwygiwr. Wedi methu, try i ddweyd ei hanes. Dywed ei fod yn an- wybodwr (agnostic) er's 20am mlynedd, a'i fod wedi bod yn un o gyfarfodydd Roberts yn y De, ac mewn canlvniad mewn ing meddwl oddiar hyny, ac y carai fyned i fewn er ceisio cael goleuni. Pwy allai wrthod tocyn i un fel ymap Neb, a chalon fawr ganddo. Yr oedd ei angen yn gymaint ag esgeulus- wyr Lerpwl. Ond dylai aelodau eglwysi y dref ym- drechu aberthu a pheidio ceisio myned i fewn i gyfarfodydd nesaf yr esgeuluswyr. Trueni oedd fod ugeiniau o honynt yn gorfod dychwelyd oblegid methu cael lie, a diau i lawer o honynt fyned i'r tafarndai. Galwyd am gyfarfod yn Fitzclarence St., a gorfu i mi fyned yno. Cafwyd llawr y capel yn agos llawn, a daeth 8 i ofyn am le yn y ty ar y diwedd. Ond cyfarfod Roberts oedd genyf dan sylw. Afreidiol dweyd fod capel y Wesleyaid Cym- reig wedi ei lenwi i fyny ac i lawr. Wedi dyfod i fewn, ac edrych ar y gynulleidfa, ni welsom yr Efengylydd enoed yn fwy wrth ei fodd Teifl ei olwg gyda rhyw nefol wen dros yr holl bobl, a gellid meddwl ei fod yn gwybod fod tyrfa yno i dderbyn Crist. Ni fu yn hir heno cyn codi ar ei draed a tnroi dail y Beibl; ond ni chaniata i'r bobl beidio canu. Gwnaeth Annie Davies ymgais i ganu ond torodd i lawr gan ei theimladau, a throdd i weddio ond tori i lawr wnaeth eto, a gorfu. iddi Bistedct. Yna torodd amryw allan i weddio yn Gyn11 y Yna torodd amryw allan i weddio yn Gyn11 y Saesneg yn gymysg. Ceisioda rhai rwyst 0y gweddio yr un pryd, ond safodd Roberts dros J fel arfer. Dyma fe yn awr ar ei draed, ac yn ar yr adnod, Deuwch ataf fi, bawb ar sy 0) flinderog ac yn llwythog." Hyawdl y siarada a gwna ddefnydd mawr o ddameg y Mab Anhawdd tybio a,m ddim mwy pi-iodol na'i sy au ar yr adnod i ateb y lliaws esgeuluswyr sy bresenol. Pan brofwyd y cyfarfod, cafwyd rha rhoddi eu hunain i fyny ymhob rhan o'r cape i'r cyfarfod godi i wres eithafol o ran ^-p Gyda sydynrwydd mawr dyma gyfnewidiad y holl gyfarfod. Saif Roberts i fyny gan ddwey^ allai y cyfarfod fyned ymlaen ymhellach, ,Jch pump o ddynion cenfigenllyd oedd yno. Gwe yn dda fyned allan," meddai wrth y rhai hyn' fydd achub hyd hyny. Os na wella pethau.) allan." Ni cliymerai Roberts y syniad mai g dawyr oeddynt na Saeson; oblegid gwyddai Cymry oeddynt. Pan ddeclireuwyd galwodd am ddistawrwydd; oblegid nad oedd yn. gwrandaw y pryd hyny. Y mae tri o-r hyn," meddai, yn pregethu yr efengyl." y yri Y Mr. Evan Roberts yn gadarn fel y graig 0 am fan hon yn erbyn pob awgrymiad, gan weddio i'r pump hyn gael eu plygu, rhag iddynt fod J v/rthddrychau y plygu ofnadwy yn y farn. Yr a hon, gwisgodd y cyfarfod agwedd ofnadwy, enwedig pan yr awgrymodd y byddai enwau y rhai hyn. A chymeryd y cyfarfod gyda'i gilydd, ychydig o gyfarfodydd Roberts y1 De gododd yn uwch nag ef, a chredwn ei foCl rhagrededgydd i rai mwy ofnadwy eto. Hawdd gweled fod llawer o'r dynion feddai y llywodra oreu ar eu teimladau wedi llwyr ymgolli y^1a Ai y diwygiwr drwy ei waith gyda meistrolaeth arferol; ac amlwg oedd fod yr odfa wrth ben ei Wedi gwneyd y rhestr i fyny ar ddiwedd yr 0 ^a] cafwyd fod 55 wedi derbyn Crist. Rhwng y1 r hyn ac 8 Fitzclarence, yr oedd y nifer yn 63. Y-111 y y diwygiad ar dir diogel yn Lerpwl, a djigwydda pethau rhyfedd yma cyn diwedd ce i0(J aeth Roberts. Dengys y pedwar diwrnod hyn el yn feistr ar ei waith pa le bynag yr' elo. M- Gorphwysodd ar y Sul gyda'r eithriad o fyned ysgol i Princes Road i gymeryd rhan yn ddosbarj iad y gwobrau. Bore Llun teimlai yn bur A1-0 yf ond wedi cael rhodfa allan yn un o'r Parciau, J oedd yn barod i'w waith. Dylaswn ddweyd fod Maer tref Lerpwl, we^ rhoddi gwahoddiad iddo bore Llun i'w roesaw pryd y gwnelai, ef benodi yr amser i neuadd y die