Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
LLYTHYR 0 KHASIA.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
LLYTHYR 0 KHASIA. *■ Laitkynsew, Mawrth 6, iaot:. Anwyl Syr, Yn gyntaf oil dymunaf drwy eich hynawsedd fynegu fy niolchgarwch puraf i'r holl gyfeillion yn yr hen wlad, a ddatganasant eu cydymdeimlad a mi yn fy mhrofedigaeth buasai yn wir dda genyf allu eu hateb bob yn un ag un, end nis gallaf. Ni fedraf ddweyd wrthych pa mor werthfawr fu y cydymdeim- lad yma, ond ei fod yn felus "fel y diliau mel," ac adfywiol fel dyfroedd oerion i enaid sychedig." Hoffwn ddweyd gair byr am ddau beth ynglyn a'r Dosbarth, sef tlodi tymhorol" ac adnewyddiad ysbrydol sydd yn ffynu ar hyn o bryd. Dosbarth tlawd yw hwn byth er y ddaeargryn- hwy oedd cedyrn y wlad o ran cyfoeth cyn hyny, ond fe ddarostyngwyd eu nerth-ac eithrio ychydig o leoedd yma ac acw, tlawd yw y mwyafrif; ond ymhen ychydig flynyddoedd, pan y bydd y gerddi eurafalau wedi cael amser i dyfu i'w llawn dwf, ni bydd y tlodi agos gymaint. Eleni fodd bynag y maent mewn cyfyngder gwirioneddol, a hyny oher- wydd tua chanol yr haf pan yr oedd blodau yr eur- afalau yn dechreu ymddangos, cawsom ystorm enbyd o genllysg, rhai mor fawr ag wyau estrys, ac mor ddinystrxoi a chorwynt; a golwg ddifrifol oedd ar yr holl wlad dros ba un y cerddodd yr ystorm hon. Yn ftodus ni laddwyd unrhyw fod dynol, ond anifeil- iaid y maes nis gallasant ddianq, a chododd yr ystorm dreth drom oddiarnynt druain, a deifiodd yn ogystal yr holl blanwydd ar ei chw-rs fel nad oedd gobaith am ffrwyth eleni: ac fel y gwyddis yn Shella yr eurafalau yw eu ffon bara;' ac o ganlyniad y mae y gruddfan yn uchel a gwirioneddol. Yr wyf yn cydymdeimlo yn fwyaf a'r plant sydd yn yr ysgol yma yn Lait o'r gwahanol bentrefi-mae yma tua deg o honynt ag y byddai yn rhaid iddynt yjjadael yfory, oherwydd y cyfyngder, onibai am yr help a dderbyniant; ac fe fyddai yn loes gwirioneddol i mi i weled y bechgyn yma yn gadael yr ysgol ar hyn o bryd mewn mwy nag un ystyr. Y mae y Llywod- raeth yn gwybod am y tlodi hwn, ac wedi addaw agor rhyw waith i'r bobl, ond nid oes dim byd sicr hyd yn hyn. Un ffaith ryfedd mae yn rhaid ei nodi, sef, cyn eleni byth er adeg y Ddaeargryn, yr oedd afon Sheila yn wag o bysgod; ond eleni fe agorodd Duw yn ei Rfgluniaeth ddrws o ymwared dros amser drwy gyfrvvng yr hen afon; gan fe gafodd y bobl bysgod yr wythnosau a aeth heibio na cliawsant erioed mo'u cyffelyb yn yr afon o'r blaen. Dyna ddigon am dlodi tymhcrol, gan y mae yn llawer gwell genyf son am yr adnewyddiad sydd yn y Dos- barth byth er yr Assembly y mae yma fywyd newydd mewn amryw o leoedd. Yr oedd yma dciyhead mawr am ymweliad ysbrydol cyn hyny yniysg y bobl oreu—yn enwedig yn mynwes un'o'r Pastors yma, yr hwn sydd yn ddyn duwiol lawn; ac yr oeddwn I wedi gweled arwyddion amlwg pan yn myned drwy y dosbarth ddiwedd y flwyddyn fod y bywyd ere- fyddoi yil dbd yh beth mwy blyw .a gwirioneddol i lawer o'r bobl yma, yn enwedig i'r bobl ieu^int. Yn yr Assembly yn Naysawlia (fel y gwyädoCh yn ddiau erbyn hyn), cawsom adeg. ddedwydd, ac fe lifodd y fendith i lawr i Shella. Ymhen y bythef- nos yr oedd genym Gyfarfod Ysgol ymhen pellaf y Dosbarth. Oherwydd gerwinder y tywydd pan yn cychwyn, ychydig ddaeth ynghyd o'r pen yma i'r Dosbarth; ond fe ddaeth aelodau yr eglwysi cym- ydogol sydd yn Nosbardi Maram i'r cyfarfod yn gryno; eto er mae ychydig oeddym, 'daeth Duw yno, a melus oedd y cwrdd: yr oedd rhyw arogl esmwyth ar yr holl wasanaeth. Nis gallaf ddesgrifio i chwi fy nheimlad pan yn eistedd o flaen y ty lie yr arhoswn y nos Sadwrn hono,-noson fendig^dig hyd yn nod yn myd natur y lloer yn llawn ac yn ganaid wen fel ei Chreawdwr; a phan ar ganol dweyd fy nghyfrinion wrthi, .dyma odlau yr hen Hyfrydol' yn eSgyn i fyny, a thyrfa o'r bobl yma yn canu a'u holl gaion ani f "Cariad fel y moroedd, A thosturiaethau fel y lli' a theimlwn fy nghalon yn adlais Amen pan y cyffes- ent "Dyma gariad nad a'n anghof Tra bo'r nefoedd wen yn bod! • Hyfryd' yn ddiau i engyl Duw oedd gwrando arnynt, ac 'rwyn sicr fod llawenydd ymhlith holl deulu'r nef wrth glywed sain moliant y IChasiaid o'r pentref dinod hwn yn nghesail, y mynyddoedd; a tliroais inau i mewn i'm gorphwysfa; gan deilnlb fod bywyd yn werth ci fyw;" sterch fdd y gtoes yn ami yn drom. Ymhen yt wythnos yr ,oedd genyf achos i fyhed i Mawdon—pentref ag y bum ynddo tua daii fig yri gynt—a'r adeg hor o yr oedd tristweh loriaid if nghalon oherwydd agwedd afeiliedig .y t gwaith .ona ddydd Sabbath teimlais fod yna: rywbeth newydd yil y lie—ac nid o ddynion yr oedd hyn, beth bynag, gan fod yr amser yn rhy fyr i ddynion ddwyn y fati.i. gyfnewidiad oddiamgylch llanwyd yr ystafell drwy y dydd gan bobl astud,, ac yn y cyfarfod gafwyd ganol y dydd—cyfarfod gweddi-daeth awel heibio a llonyddodd yr eneidiau oil oedd yn bresenol; daeth pan yr oedd un wraig yn gweddio, dynes ag y gwyddwn fod ei henaid yn ddrylliedig gan ofid oherwydd ystad achos Mab "Duw yn y fangre hono a diolch iddi fe weddiodd nes gorchfygu gyda Duw., Nid oes genyf ofod i ddweyd wrthych am yr ysbryd Nid oes genyf ofod i ddweyd wrthych am yr ysbryd cenhadol sydd wedi meddianu pobl ieuainc, a phob oed o ran hyny yn Nonqwar, nos Sadwrn daethant i Laitkynsew yma i gynal cyfarfod; a phan aethum i'r pentref, y llais cyntaf a glywn yn canmol lesu Grist wrth ei chyd-Gasiaid oedd llais un ag y bum. yn ddiweddar yn treulio amser i'w cliymodi hi a'i gwr: a llawenydd oedd gweled y ddau yn awr yn un, yn canmol y Gwaredwr. Ond ddoe, y Sul, cefais wledd mewn gwirionedd. Ar ddechreu y gwasanaeth rhoddodd y pregethwr yr emyn hwnw allan sydd wastad i mi yn fendigedig yn iaith y Khasi—fel yn yr hen Gymraeg— "Wrth gofio ei ruddfanau'n yr ardd, "A'i chwys fel defnynau o waed." Canwyd hi gyda bias, ond dyna oeddwn yn myned i'w ddweyd: o'm blaen yn un o'r meinciau cyntaf yr oedd geneth ieuanc oddeutu 15eg oed yn methu yn lan a dal, a dyma y dagrau yn ddwy ffrwd risial yn rhedeg i lawr ei gruddiau; a wylo y bu hyd y terfyn. Gwerth dod o Gymru, gyfeillion, yr holl ffordd, pe ond i weled dylanwad tyner y Groes ar galonau y bobl ieuainc yma. Dydd Mawrth, y 4ydd o Ebrill, y mae genym gyfarfod arbenig i'r athrawon a'r blaenoriaid i edrych beth ellir wneyd 'tuag at ddwyshau yr argraffiadau sydd yn ddios yn cael eu teimlo. Fe deimlwn yn ddwbl ddiolchgar i Dduw pe cawsai Sheila brofi mewn gwirionedd o ysbryd y peth byw,' gan fod Sheila yn cael ei gyfrif yn ddosbarth mor galed. Nid wyf yn disgwyl nac yn dymuno iddynt (lamu o lawenydd,' ond fe hoffwn iddynt gael eu 'mwydo gan y gwlith nefol, nes y byddo balchder cynhenid eu natur yn toddi ymaith yn llwyr, Gan erfyn eich maddeuant am gymeryd cymaint o'ch gofod, a chyda chofion pur. Yn gywir, OWEN EVANS,
LLANGAFFO.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
LLANGAFFO. Yr oedd Sabbath, Mawrth igeg, yn Sul cofiadwy yn y lie uchod, canys nesoadd 2,1 o'r newydd o'r newydd i gyfranogi o Swper yr Arglwydd. Yr oedd y gynulleidfa y nos yn eithriadol o fawr, ac yr oedd rhyw eneidiad amlwg ar yr holl wasanaeth. Y Parch. 0. Hughes, y gweinidog, oedd yma yn gwas- anaethu. Hefyd traddododd Mr. Hughes bregeth angladdol i'r diweddar anwyl frawd a swyddog Richard Evans. Pwynt y bregeth oedd-Beth yw cenadwri y brawd ymadawedig atom ni y rhai byw. Credwn fod ganddo ddwy neu dair cenadwri atom (1) Fod yn rhaid i ninau farw; (2) Marw nas gwyddom pa bryd. (3) Mynu grefydd cyn delo dydd marwolaeth. Collwyd y brawd anwyl hwn yn an- terth y diwygiad, o'r hwn y profodd yn helaeth; ond credwn mai Haw Duw aeth ag ef: nid roympwy, na dam wain, na thynged. Mae hefyd ruewn gwlad well. Am hyny diddenweh eich gilydd a'r ymad. roddion hyn. Da genym ddweyd fod yr eglwys hon wedi ac yn profi yn helaeth o'r adfywiad. Daeth un brawd y nos Sul uchod atom o'r newydd, yn gwneyd y nifer oil yn 27 o ddechreu y Diwygiad. Nid oes yma ddim ffrwydradau mawrion tanllyd, ond dwysder ac eneiniad ac Ysbryd y peth byw yn yr olwynion, Byddaf fel gwlith i Israel.'—Gohebydd.
...,..' --------DIWYGWYR A…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Won -k Robert ar?^- John Owen, Half en, Pont 0 blaid ^ver> >'n gweithio yn dra selog n)aint ,r egwyddor Ddirwestol, ac yn gy- ad\vy a 1 yn bregethwr effeithiol a chymer- Us, y^. ac hefycl yn amaethwr mawr a pharch- isaf J^dd ei ddylanwad yn fawr yn y rhan Sir Drefaldwyn. Yr o,d,l t'eirn]fv°0(]f'. eglwysi pob enwad yn barod yn Ond 0lfJdiwrt:h ddylanwad daionus Dirwest, i'r gi] y Awyddyti 1839, tor ode! yr effeithiau W^,me.wn foodd amiwg iawn, Daeth ^ey amlwg ar weinidogaeth yr ff 'W^^Vy ^vab^nol enwadau, a'r rhai vGaf .7 8'yd'i Dirwest a, arddelid am- fe] ,ae ystyriai y wlad yr arddeliad hwnw tyest ^.ymeradwyafeth yr Arglwydd i Ddir- ^eitff efyd yr oedd rhyw1 nifer ymhob cyn- Un0 a>a 0 bersonau parchus yn petruso yrn- ^dty r efW-vs am eu b°d yn ofni nas gallent Wybof]ey *e gyda y ddiod, am eu bod yn- ym- yn Vf .eu bod ar amserau mwy na pheidio Wydu 1 ormodedd. Wedi i'r rhai hyn ar- Cadw° -'r ai"d'ystiad Dirwestol, a phenderfynu y^Un at°' *'r oedd P°'b. rhwystr iddynt hwy i rkan °',a chrqfydd wedi eu symud. Ymhob w!ad fe yn^unodd degau .lawer o'r Ua\ver -vn a'.r eglwysi. He!yd yr oedd cWel r-ai wec'' eu diarddel am yfed o ddy- bUr aedlg"ion Diwygiad 1832, yn teimlo yn l\Vys "esnnvyth gan awydd i droi yn ol i Eg- fagi duw > ond yn ofni y byddai y ddiod yn moth a° dramgwydd iddynt, ac felly yn yrnn,U, tr°', eu hwynebau yn ol. Ond1 trwy dynu ^'rn° } fod yn ddirwestwyr, llwyddwyd i Oecu ymaith yr hyn oedd: yn eu hatal. Yr tyes(ojT, h>'n a ddywedir yn y Cerbyd Dir- !\chto,l,eyhoeddiad misol at wasanaeth yr D' a {j S ^rwestol—am Rhagfyr, 1837, ynglyn \Vyci?es y Gymdeithas Ddirwestol yn yr Jr acu^ru^ 7n w*r am lawer lie arall: Y mae yti k dirwestol ar gynydd yn y dref lion barha,,Is yr yfed a'r meddwi yn llai deng- )t J natT y bu; y trwst annuwiol yn llai yn W- e°^ydd, a'r addoldai yn llawnach ar y 0t"au '> degau o'r rhai oeddynt yn fedd- ~ir ddirwestwyr, a llawer o'r cyfryw yn ?'r b ymofyn am le yn Eglwys Dduw ^san[0(^yr a godasant yn foreu, ac a weith- e8"nio^ g"yda Dirwest, mor effro ag r ^ychwyn blwyddyn newydd o ym- ^anol' 1 0 dys-tiolaethau cyffelyb o wa- Athr yn Ngogledd a Deheudir yn yr am a 1840, ac fe barhaodd flwyjc, ttWad' hwn i weithio' yn y wlad hyd1 y XVestoiyn 1^45- Yr oedd Cynianfaoedd1 Dir- Mad, yn ,cael eu cynaI ymhob dosbarth o'r yntj a miloedd lawer o bobl yn cyrchu idd- ^rei'tly yddai dynion goreu pob en wad yn Unip. '°' ynddynt, a lliaws o'r newydd, nid yn °ti(J /nf Cae^ eu henill i fod yn ddirwestwyr, yshrVr] yd yn cael eu difrifoli am eu cyflwr fel y ? ac yn dyfod i geisio crefydd. Ond yn y jSJywedwyd yn barod-, yr oedd rhy.wbeth ^irw- ^y&iad hwn heblaw dylanwad daionus ^€Had "V" rrclydd, yr oedd rhyw ar- ■tVo-g ^eillduof ar weinidogaeth yr efengyl, am y Groes yn cael ei theimlo ha^vh§:rymUSder mawr' a Hiaws yn cael eu cr °Feddi aC yn ymuno a'r eglwysi. Cod- u %lan yn Ng"hymru yr ad eg yma i safle "laen Wad na bu yn perthyn iddi erioed o'r YI1 ) a daeth Ymneillduaeth yn allu mawr S^iad Dywys°gaeth. Dyrchafwyd hefyd T. rn°e,sol y wlad am weddeidd-dra, ac 0nd, y§"edd y gyfeddach a'r diota. ^r,addau helaeth 01 lwyddiant ar ddiK am ra' blynyddoedd1, daeth adfeiliad ^estoj j cyn bo bir. Diflanodd y sel ddir- add set raddau mawr yn yr eglwysi, ac oer- 0broffpfefydd°l llawer iawn, torodd amryw Ci1,W^j cref3,dd yr ymrwymiadi dirwest- ^^del rbai o'r eglwysi, a bu raid di- <flg-alon eraill, fel yr oedd golwg wywedig a Yo ei drar yr eglwysi yn llawer man. Ond Jsol am1'fareC^ g"0'fi°dd! yr Arglwydd yn fa/wyd v yn*l.'u' ac yn y flwyddyn 1848 fe 'cho,s y^weliad drachefn, ac adfywiodd: yr ] °edd ayr mewn nianau. Y tebyg yw K Vn> o-n/ r].Wyfi'lad hwn yn rhyw gyfFredinol l^n° mewn eTlKvyd; Pethnu ffiymus yr adeg v fell- r ai?nu °''r Dehveudir, ac yn ar- Vfn, y GoolI'I S^'r Fon a Lleyn ac Eifionydd ydic> Fel y mae yn ofid mynegi, Vn ^ae' • n! ° hanes y Diwygiad hwn sydd dwe>VJ| y rnae y rhai sydd yn ei gofio Within"a .oedd mor gyffredinoJ yn a r Diwygiadrau blaenorol. Nis gellir crybwyll am Ddiwygiadau lieol a ddigwyddent yn awr ac yn y man mewn gwahanol ardiiloedd. Peth cyffredin oedd i gyiTiyciogaeth gyfan gael ei rhioddi ar dan gan ysbryd Diwygiad; trwy odfa lewyrchus, neu gyfarfod gweddi gafaelgar, ac i Ddiwyg- L' 1 Z7, iad dori allan yno, ac i lawer ymuno- a chre- fydd mewn canlyniad. Byddai y Diwygiadau hyn yn dechreu mewn modd annisgwyliadwy iawn. Ac fel engraifft deg o lawer o honynt, gellir adrodd am Ddiwygiad grymus neillduol a fu yn ardal Ysbytty Ifan, lie mewn cysyllt- iad a Chyfarfod Misol Sir Feirionydd. Dech- reuodd hwn mewn cyfarfod i ddysgu elfenau cerddoriafeth, Byddai Tal-in Ellis. Llanrwst, yn cael ei alw i wahanol ardaloedd i ddysgu y bobi ieuainc i ganu. Galwyd ef i'r amcan hwnw i'r Ysbytty. Ond wrth ei weled yn cymeryd trafferth i'w dysgu i ddeall arwydd- ion cerddorol, a deall eu bod yn canu tonau o lyfr, tybiodd yr hen flaenoriaid1 fod! hyny yn anheilwng o gysegredigaeth ty yr Arglwydd, a gorchymynent roddi terfyn ar y cyfarfod canu. Dywedodd1 y bob! ieuainc yn bwyllog yn ol, na$gallent ei derfynu yn anrhydcddus neb gynal un cyfarfod oedd. wedi ei drefnu yn barod" a gofynent ganiatad i gynal hwnw, a ffarwelio a'u hathraw ar y pryd, a g u a hoc Id- ent y tri hen flaenor i'r cyfrirfod Yn y cyfar- fod hwnw yr oeddynt yn.canu Anthem o waith John Ellis ar Esaiah xii. A phan yn myned dros yr adnod, Am hyny mewn llawenydd y tynwch ddwfr 0 ffynhonau iachawdwriaeth," dyma y geiriau yn ymaflyd1 yn ysbryd y can- torion, a dyblent a threblerit y geiriau lawer gwaith drosodd. Cyn hir aeth yr hen flaenor- iaid i orfoleddu, gan ddiolch a molianu am ffynhonau iachawdwriaeth. Bu hyn yn ddechi. reuad adfywiad mawr ar grefyd'd yn yr ardal, fel y daeth gwedd newydd ar yr achos yn fuan. Byddai rhyw adfywiadau lleol fel hyn yn digwydd yn fynych yn Neheudir a Gogledd Cymru o gychwyniad y 'Methodistiaid hyd Ddiwygiad 1859, a mawr y daioni a wneid trwyddynt.