Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
5 erthygl ar y dudalen hon
UDAll BARCIT. THOMAS E EDWARDS,…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
UDAll BARCIT. THOMAS E EDWARDS, CVVMAFON. S,i;r^0n i mi ydyw gotfid go«od y geiriau y LHqjJ a £ ch- vnglyn ag enw y gweinidog hawdd- veM,il °hervv'y,id yr oedd dy muni ad dwfn a gwir- %{ JUvH1] n"^a1onau llawer am iddo gael by w am C)L ei(1 ychwane*, id do gael urddasoli ar- oble^id yr oedd yn gymeriad ar ei ben ^U iwer ystyr, ac yr oedd hyn o werth wlJ' °es' 7'1 yr n 7 niae cynifer mor debyg, W*k'0da e* T.eilldo'dicm yn anilwg i'r divvedd. inJ.1 %jj r^y fa-.vr i. efe'ycbu neb oblegid v bach \?C'iWr mewn ystnm. llals, brawddegau, a DtiJtyJL! .°nd Jim datjo vf y■■ e id y peth.in in %j iddo fel pe na br.as -i dyn arall ar ddaear 0j>a-j e> ac. yr oedd y cwbl iddo ef mor naturiol M? y jiv|awr Nid oftdd y naill yn milwrio yn '°H(1 a 'gand !o ef, f'1 y gwelir weithian gan (o^?dyL^r edd \r oil yn g,faniad anrhydeddns yn Jf tyer VVa'\efTeiibiol ar ei wrandawyr. Dyvvetlir ?() neillduolion cj'ffalyb yn perthyn iddo pan f" ieaar.c iawn nid oedd yn debyg i'r ol y hyn'a oeddynt ;yn cyd-chwareu ag ef, a -?r oedd arnbell un yn oael ei ysgogi i tefIn c y bachsen To u ? Yr oedd y llygad- %U. i dvf dol pwysig yn aros un o'i y ac lie'J resvvm digonol dros hyn, Ku'lWfj {n.lfie gan neillduol on, er yn ieuanc, en a^or cudd y dyfodol; ond ki^PQrs^ -,eayn ddyfod yn (ldyn fe d flwcd y Ueni Nv' .a3 yr oedd yr H\vgrymiad»d gynt yn dyfod e,thr^ol yn awr, a ni^'l amheuaeth wedi ^K1''war gwynt y nefoed i. Ganwyd tf HeJ?y° mbentref bycban Rhydargaean, ^«1q8(},} J^illdir o dref Ca^rfyrddin ac enwau ei Md 0 dn^ jW.ar(^ a Margaret Edwards, ac yr oadd y W,Qi j ^'diadau crefyddol iawn. Llyfr rvvymwr Wrl:^ ei alwedi^aeth, a bu ar ol hyn yn fin a? *n. ar«lygy<'d iir°l i'r offeiriad Latimer 0|?0gj(j 61 daid John Edw irdshefyd yn ysgolfeistr, add'^ yn 8w»eyd eu goreu i argyhoeddi eraill h>^eg 071 > yr oedd hyn yn auhawdd iawn yr ^Qo, oblegid pegynau ar holl ymft' ost c^l^.°eth '1>n oedd y chwar uaethau, pleserau, Wtoti. ycbydig aughyffredin o sylw oedd yn "Hj ^:ahf '1 ^iwylliant med iwl ac elfenau har>foaol 'V 3,1)1 da ^w'ri'on^dol teulunl a chymdeitha^)!; Uwy. gwnaethint en goreu i dd.^ngos W f*>d byd y m^ddwl yn annhr ethol M<i' V,l.r'a' r >CfV:b. Gan eu ho t >-vry y--» <r<:dn i ro,)^ ^ac=!gi:i, T >i, b^H mautais -ari ei daid „ 10 TV arda ocd eau fa^r byd y medd.il. %"• odf);'1 !yQr' hwy elfeaan cyntaf gwyboinetb, d" ^rthynt i ys^ol 11 vchra idol a eedwid gan o'r eaw Foitanatus Wi liams, a ^KO y c.vf'yin yn v h^n, ac ere oedd e!ii« ftreu y ysgol ° ddigon yn rnhob can^en, ac <l4Vsyn i| 0le,Wn Groeg a Lladin, a bu yn h o nes yr ?^rei'ii8^fu ^aa •f°'l awydd yn 'angerddol am n„ aeth oddiyma i Ysg d Ramadegol Par St v> yrrn iin' yr ll01 a gedwid gan yr ysgol- VQedd ,|1S Evans, ac arhosodd ya lion am !s>Tc„. a gwnaeth gynnld a^hygcel yn yr .^dd Lladin, Gertnanaeg, ac Hebiaeg, fel j5i a'i i, 6i\ a^ifaw a golwg fa>* r arno, ac ya ei L 7! Ppj v i fyned yinlafn. Ar ol hyn set!; ^IVri ii8raili' Cfterfyrd Ik am gwra pellach V daagwiii(,,tti gvnydd gw;rionedd 1 ISb Hlaci athra-von ei dd-irbwyilo i jWAWlUr j. i s fyll am ei M.A. ond yn lie Sod vt^' i ^od yn athrawcla-?«r<»i i'Y*go\ 61 T. W. Davies Ca-teliuedd, oad fe ItV/l s\vvd^d- I laAr yr a ieg hoD' a u'orfu arno 1 fod 5 y!'y> ac y bu cvn cael Ji in 0, yn fugail ar eghvys Penael, Pencae, r eglwysi cryfaf yn y sir. Gresyn na fnasai yn ufuddhaa 1 gynghorion ei athrawon i fyned i Glasgow, cblegid fe aeth Mr. David Edwrnds ei fiawd yiio, a ciaetft oddijno ai M.A gydag anrhyd- edd, a gallasai yutau wneuthur fcliy yn rhwydd ord ei nwyd ai a" ydll ef oedd pregetht, a daeth yn bregethwr p tblogaidd ar nnwaith. Dechrenodd ei yrfa b egetlnvro! pan nad oedd "i.d IS ned, ac fe aedi ei glod trwy'r ardaloedd fel ar edyn y gwvnt ei fod yn bregethwr anarferol o iclluog a chadwrcli ei bobb'g- rwydd ir diwedd. Gweiir ei fod w; di diwyliio ei feddsvl yn wahanol ir rawyafiif o'i frodyr yn y wein- idogaetit.agMnaei.ii ei oreu gyda'r dswylliaat hwn i ynigyfaddasu i fod yn bregethwr, a daeth yn gydmar- 01 ieuanc i sefy II yn y rÍlenc liaenaf o brif gewri yr ar..ithfa. Bu am 15 mlynedd yn Penuel, a bu llwydd- isnt inawr ar ei weinidogaeth yma. Nid yn unig yr oedd yn bregethwr wrth fodd y bobl. ond yr oedd befyd yn ddyn ag opdd yn enill serch y bold, ac yn creo) ednoygedd ynddynt tuag ato. Yr oedd yn me-'du ar dynei-wch, diuiwelds wydd. a serchowgnvydd anar- ferol, a dyma rai o elfenau bugdl llwyddianufs. Mewn trefn i fod yn wir IwyddLuus, ihaid fod y cymbwysderan hyn yn neillduol yn y bngail Symud 0 ld oddiyma i'r Deri, a bu yma am yehydig amser, a gwnaetnant dysteb iddo ar ei ymadawiad i Brynh) f- ry< Rhymni 3. dyma cnglyn yn yr aneichiad yn gosed allan rai 0 brif linell )U ei gymüriad- "Dyn garv.r dan bavdd goron—yw Edwards, Wr od aeth a ft'yddlon Fe gerir ei ragorion 1!1 Er da le i'r ardal hon Trigodd am 6 bl>. ne id yn Brynhyfryd, nes iddo dderbyn gal wad o Dabercael, Cwmaf>»n, ac yma y bu yn llwyddianus iawn. Yr oedd yn nghanol pn frdig- aethau o hyd oherwydd ei boblo^rwydd fe! pregethwr gan y gal wa lau 'oedd arno i b .b cyfeitiad. De a G gledd, i gyfarfodydd pregethu, Cyrdau Mi-ol, a'r Cymanfaoedii. C trasai ga«l mwy 0 1 nydd i aros gartref 011 d nis gallai nacau Pan ddae.h i Gwrnafon yr oedd yn fwy poblogaidd nag a fu erio d, herwydd yr oedd wedi. profi ei hnll cyn hynyo Mieny cyrmil- eaifaoedd. a-3 wedi eael odf.-ion fiM^byffredin nes ysgubi> y cwbl o'i flaen. C »f genyi iddo gael odfaoii riiy fe<ld- 01 0 effetthiol yn Nghyiuaafa Ma-st' g yn y flwyddyn 1866. HC v mae cof am y pragethaa hyn yao heddyw. Yr oedd yr anfarw».i Henry Rees yn y Gyasanfa hon a cbawsom rai o i bregethan goreu, megis, 0 liael, ti a/th ddinystriaixt dy hua Trwy las yr ydych Yll gadwedig," ond yr oedd lvlr. Edwasds mor boblogaidd r nii oedd yno. Nid yn smig yr oedd yn ysgolh^ii. ond hefyd yn dduwinydd crair, ac yn medda ar ddyebymyg' a chre.b-.vy 11 diail. Yr oedd ei ddychymyg weithian yn ei g.rio i eithalion, ond teiuilaJ bod yn rhaid iddo osod ffi wyn arno. Truetii 11a fnas-dwedi yoi oddii farddoniaeth 0; lvgid buasai yn bryddestwr gaHuog. Yr oedd ef yn gerddor galluog ac wedi dysgti fegwyddor y gerdd yn foren gydai dad, a chyfanaoddodd amryw donau, ond credwyf nad oes yr nn o honynt ar gael heddy w Gresyn na Ina^ai wedi ywroJdi i ysgrifenn rlmi 0 ijyoytchion ei feidwl cyfoetbog i'r ^asg, ac y mte yn golled bw.vsig i ni fel cenedl; ond rliyw sut c-is ganddo oedd meddwl ysgrif- enu dim. Ymdroi a syllu ar y meddyliau tragwyddol oedd t. i hyfrvdweh, ac yr oedd fel eryr yn ehedeg yn -ei golygfeyad a-ighydmarol lachar a gogoneddus,- a chs da y rhailiyn yr oedd yn ei evstnd t, a bwy oedd yn clodo mwynliad iddoo andiroedd bryniau anfar- wol ieb. Nid oedd ya ofni y glyn, ond ed-y/hai yn awyadus yni mlaen am oleuni cliriacli, golygfeydd mwy gogon< ddus, a gwle Uloedd pirach ty. ti Dad Bydd ei goff'adwiiaeth yn aUlVyl a bendigedig gan filoe«ld. Dydd Linn, Chwefror 163g, daeth tvi.fa fawr o bob gradd ynghyd i da'u y gymwynas olaf 0 barch i'w weddillion, a chafodd angladd tywysogaidd. Yn y ty gwasanaebwyd gan y Paich. B Watkina, ernda,e, ac yna fFarfiwyd i fyned a'i got if ir Tabernacl, — capel mawr, eang, yn yr hwn y bu yn vreiaidi-g am ug,tjn mlynedd,-a chanai y cor yr holl If .«rdd. Pan yr oedd y corff yn cae! ei gario i mewn chw,J,renai Miss Thomas y Dead March pyii, medr gweddas i'r am gyich ad. Oynierodd y Parch. Moms Thomas at iywy Jdiaeth y cyfarfod, a gahvodd ar y Paich. T. Powell i ddarllen, a'r Parch J. Owen, Barry Port, i weddio Galwodd ar y Parchn. VY. H. Th mas, W. James, M. A., D. G Jones, Monis B.), a Phillips (A ), i siar,id. Vi oedd bWIJ yn gyfaifod rhagorol, ac fe roddodd Mr. John Hanbury, fd i yi eglwvs, ad odaiad dyddorol o'r {. rif IT it.hian o ddyfodiad Mr E wards i Gwmafoa, ac yr oedd mewn t imlad dwys wrth ddatgan ei fod wedi colli un o'i gdeillLn an- wybif a diweddwyd trwy weddi gan y Parch. W. Ambro-e. Gwa?anaeth wyd ar ]an y hsdd gan y Parchu. W. deiikin-s, M A., a Mo ris Morgan. Can- odd y cor, dan arweiniad Mr W. John, yn effeithid iawn. Y mae gair yn ddvledus i'r eglwys ragorol hon am ei charedigrwydd i'w gweioidog tra fu yngystudd- iol, oherwydd cydnabyddasant ef fel pe buasai yn eu gwasanaeth darparasaut iuniaeth i bawl" ddydd yr angladd, ac aethant o dan boll dseuliau y claddn. Dyma ysbryd Cristionogol 0 dan ei i<o;on. To A an. D. G. JONES,
DOWLAIS.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
DOWLAIS. Cynhaliodd eglwys Caeharris ei chyfarfodydd blynyddol ar y 26ain a'r 27ain o Fawrth, pryd y gwasanaeth gan y Parchn. Philip Jones, Llandilo, a David Williams, B.A., Clifton St. Chapel, Caer- dydd. Cafwyd pregethau cryf a dylanwadol. Yr oedd y cynulliadau yn eithriadol liosog. Da genym weled golwg mor lewyrchus a gweithgar ar yr eg- lwys hon. Diolch am weithgarwch difiino y bugail, ieuanc, y Parch. J. Myddfai Jones. Mae y gwaith bugeiliol wedi gwasanaethu yn ddirfawr tuag at lwyddiant yr eglwys mewn mwy nag un ystyr. Sicr- hawyd organ newydd yn ddiweddar tuag at wasan- aeth yr eglwys.
YMWELIAD MR. EVAN ROBERTS…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
YMWELIAD MR. EVAN ROBERTS A LERPWL. GAN DR. PHILLIFS, TYLORSTOWN. Wedi i mi ysgrifenu yr wythnos ddiweddaf, cymer- odd llawer q bethau rhyfedd le yn hanes Evan Ro- berts. Cyn myned atynt, dylid dweyd hyn sef mai llwyddiant perffaith yw ei genhadaeth yn Lerpwl. Pe byddem yn datguddio rhai cyfrinion sydd yn rhy gysegredig i'w datguddio, amlwg y gwelid yr afael ddofn a gaiff ar y dref, ac ar fanau o'r tuallan. Daw rhai o ugeiniau o filldiroedd er mwyn ei weled a chael gair ganddo am gyfiwr eu henaid. Daeth dau ohebydd papyrau Sosialaidd eu nodwedd i wrando arno yr wythnos ddiweddaf. Methodd un ag ysgrifenu gair, ac ni allai y llall osod gair ang- hymeradwyol ar bapyr am dano. Gorfu i'r cyntaf fyned allan o'r capel cyn y diwedd; ac enillodd Evan Roberts yr olaf yn gyfaill iddo, ac ysgrifenodd un o'r erthyglau goreu arno ac sydd wedi ymddang- os o'r cychwyn. Ymledu a dyfnhau wna ei ddylan- Wad yn gyson. Ond at y digwyddiadau. Dydd lau bu agos iddo gyfarfod a'i angau. Aeth allan mewn cerbyd gyda chyfeillion yn West Kirby. Gan fod y llanw allan aethant dros y tywod i Hilbre Island. Wrth ddychwelyd yn ngherbyd Mr. Lewis Jones, ceidwad swyddfa y pellebyr, gwylltiodd y ceffyl, gan redeg yn ofnadwy. Nid oedd ond tua 60 Hath o bellaf i'r creigiau daneddog oedd ar fin y mor • ac nid oedd gobaith yn ymddangps ond myned drostynt. Trwy bresenoldeb meddwl trodd Mr. Jones ben y ceffyl yn erbyn cerbyd glo. Y peth nesaf yw cerbyd Mr. Jones yn deilchion, a Mr. Ro- berts ar y llawr. Gwylltiodd ceffyl y cerbyd gl6, ac aeth yr olwyn dros goes Mr. Roberts, ond yn ffodus ni chafodd y nesaf peth i ddim o niwed, er iddo fod dan draed y ceffyl. Yr oedd un o feddygon goreu Birkenhead yn y cerbyd tu ol gyda'r Parch. John Williams, yr hwn a ddychrynai at yr olygfa. Dr. McAffee oedd ef, ac ni fu yehydig eiliadau cyn bod gyda Roberts, a balch oedd ef i weled nad oedd Wedi tori asgwrn. Sylw cyntaf Roberts ydoedd: It is only one of his (Satan's) old tricks." Er y tro arswydus, gwrthododd beidio myned i'r cyfarfod ar un cyfrif. Dywed y meddyg am i chwi beidio myned," meddai y Parch. John Williams wrtho. le," meddai yntau, ond y mae y Meddyg Mawr yn dweyd wrthyf am fyned." Yn ffodus nid yw wedi cael teimlo dim gwerth i son am dano oddi- wrth y digwyddiad. Dydd Gwener diweddaf oedd ddydd pwysig iawn yn hanes y Diwygiwr. Fel y sylwais yr wythnos ddiweddaf, cafodd ei wahodd gan Arglwydd Faer Lerpwl i Neuadd y dref i roddi derbyniad iddo. Dyma anrhydedd na ellid rhoddi uwch iddo yn Lerpwl, ond cyflwyno iddo rhyddid y ddinas. Dylid dweyd gyda llaw, fod Mr. Lea, yr Arglwydd Faer, yn fiaenor yn eglwys Dr. Watson, ac yn arolygydd yr Ysgol Sul yno. Sicrha hyn y bydd yr oil yn gwisgo agwedd grefyddol. Ni wahoddwyd ond nifer o bobl grefyddol,, a rhan fawr o honynt yn \veinidogion, a'r awr benodedig oedd 4 prydnawn Gwener. Er nad oes ond tua 18 mis oddiar pan adawodd Roberts ei waith, nid oedd ar neb o honom ofn na fuasai yn ymddwyn yn deilwng o'r amgylch- iad. Ni wna ysgogiad anweddaidd drwy yr oil. A ymlaen i siglo llaw a'r Maer a'r Faeres fel boneddwr, gan ymgrymu yn foesgar iddynt. Eistedda i gymer- yd cwpanaid o de wrth y bwrdd gyda'r Arglwydd Faer fel pe buasai gartref yn Llwchwr. Clywais fwy nag un yn gwneyd y sylw, He is one of nature's born gentlemen." Gyra yr Arglwydd Faer ef i'r Sun Hall yn ei gerbyd ei hun, a daw gydag ef i'r llwyfan. Yn yr oil ni wnaeth Roberts ddim a barai gywilydd i neb o'r rhai mwyaf gofalus am eu hym. ddygiad. Eithr nid oedd y prawf osodwyd arno yn ngwa- Boddiad yr Arglwydd Faer yn ddim at yr hyn orfu iddo sefyll nos Wener. Danfonodd Dr. Bodie, ddis- gybl o'i eiddo yn unig swydd i Sun Hall i geisio hypnotisio Evan Roberts. Hyny yw, ei yru i gys- gadrwydd neu fath o berlewyg. Gwnaeth Dr. Bodie gyfaddefiad o hyn yn Lyric Theatre nos Sadwrn id- lynol. Gweithred hollol anheilwng oedd un o'r fath yma, gan ddyn o safle Dr. Bodie. Disgwyliem bethau gwell oddiwrth ddyn sydd mor adnabyddus am ei allu gwyddonol na cheisio gwneyd prawf o'i wyddor ar ddyn ieuanc sydd yn ymdrechu llesoli y wlad a'i dyrchafu yn fcesol. Ond er holl gywrein- rwydd Dr. Bodie, cyfarfyddodd ei ddisgybl a'i feistr yn y dyn ieuanc o Gasllwchwr. Er nad yw Evan Roberts yn honi unrhyw wybodaeth o wyddoniaeth naturiol, fel Dr. Bodie, medd gynreddfau ysbrydol rhy gryfion i Bodie na'i ddisgyblion i'w drin. Trwy y cynreddfau hyn a oleuir gan yr Ysbryd Glan, medr adnabod gweithredoedd y diafol ar amrantiad. Dim ond cymundeb a'r goruwchnaturiol allai beri i ddyn ieuanc heb wybodaeth o'r wyddor o hypnotisio wybod ar unwaith fod yn y gynulleidfa anferth un yn ceisio gwneyd hyny ag ef. Adnabyddodd ar am. rantiad mai dyna ymdrechid wneyd ag ef, ac mai Sais oedd wrth y gwaith, a dywedodd hyny yn eglur. 0 bob wythnos o'r cychwyn, hon sydd wedi bod y bwysicaf mewn rhai ystyron yn hanes Mr. Roberts; ond y mae wedi dyfod allan yn fwy na choncwerwr drwy yr oil.
I CYFARFOD RHyFBDDAF LERPWL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CYFARFOD RHyFBDDAF LERPWL. Nos Lun, Ebrill 3ydd.:—Capel y Tabernacl (B.), Toxteth, yr ymwel Evan Roberts ag ef. Anmhosibl oedd cadw yn berffaith ddistaw oddiwrth yr holl ymwelwyr oedd wedi dyfod i'r dref gyda golwg ar y capel y buasai Roberts ynddo. Digon yw dweyd fod 400 wedi galw wrth dy y Parch. J. Williams, Princes Road, i geisio hela gwybodaeth, i ddangos fod y gwres crefyddol wedi codi yn ddirfawr. Ni ellais wneyd dim fy hun drwy y bore ond ateb rhai a ymholent am y diwygiwr a'r lie y byddai. Byddai
NODION CYMREIG. ♦
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
i rai o honom. Y dydd •v"t fWn! aaethpwyd o hyd i ddnu drwy idd- Canu Aberystwyth (diameu foci ^VdJ' ,wedi ehedegf i ryw Gwm ymhlith ^ectricCp^ ?ymru> er eu cyrff yn yr ^d'od a> ,r' y° nhref y cyllill), ac er eu y awenydd dyma un arall yn siarad j^riau p y. man dyna dri llanc yn canu JallWn ymreig- ar hen don ardderchog. °s p« u ane§"u> on<^ bod'dlonwn ar hyn. ^ad\vr- er' D-Vdd Gwyl Dewi, er dathlu ^lad pet^ 7r Hen Sant a meithrin ein }'r oph rirei^ eisteddodd, dros 150 i de, °d a yr ystafell yn orlawn yn y cyfar- r- Cyi- VvST°m yn yr hwyr. Llywyddid gan y ^Oe(J^S Jones"—Cymro sydd wedi byw flyn- raeg-, Ayn ond heb ang-hofioi ei Gym ^ron frinydd y cyfarfod; oedd y Parch. !fi ddyni nes) St. Helens. Cafwyd! rhagf- Arfyn ^no^> a phawb mewn hwyl Cymreig". j^lad f y cyfarfod1 trwy g-anu, Hen ad:ui'" mewn teimladl angferddbl. 4 a threblwyd y gan lawer g-waith, SC? fod! yr Hen Wlad yn myn'd yn [* kr h 01 o hyd. Y sgrifenydd yr achos 0(>k ft T. Roberts, Cartref,' Meers- jj^do Sheffield, a bydd yn dda dod. 0 gael hanes Cymry sydd yma neu yn