Y Goleuad

nesaf f^0dvdJStyried y priodoldeb o gynal cyfres o gy- ac y £ a gweddiau undebol. Yr wyf yn disgwyl WneuthuCred» y bydd mwy o waith yn cael ei Had yw r ^an yr eglwysi nac erioed o'r blaen, ac Uawer J!* a Sawsom €to ond ernes o bathau Uchej ymlaen. Yr oeddwn yn meddwl yn yn awr •' Roberts cyn ei weled, ac yr wyf yn Wedi ei wrando amryw weithiau bellach, gan I)d ar^°.eddedig nac erioed, ei fod wedi ei godi BlUnaf UW wneuthur gwaith mawr drosto, a dy- at ° galon bob llwyddiant iddo. Yr Eiddoch yn bur, toae>n • E.J.EVANS. ^hwanp S1Cr na thramgwydda Mr. Evans am i ni ftchol a dyfyniad dilynol allan o lythyr cyfrin- ')I a anf,norld eyda't iichbd: foeddwi A cyfarfod.ydd eu hunain nid ydwyf yn fel Up dweyd dim. Y maie rhai b honynt yn hyfryd bren "CulWen haf, a'r lleill yn ofnadwy 0 ddifrifol, ^irgelw h^01: mae ^r- Roberts yn fwy o a'i i mi nac erioed. Y mae yn fy swyno J ladau, ac yn dangos y gallu rhyfeddaf i °^Efa h cy^arfodydd dan reolaeth. Caed ami i fod Un yn°d yno. Nid oes un sail dros ddweyd yn ej amhariaeth ar ei. synwyr. Os bu dyn Jlv bvt^H erioed, Mr.' E: Roberts yw hwnw', Nid i^hau to, yn hunMnfeddiant; ac y tiiae y |\yi^Q .^yfedrl a ddywed am bersonau yn cael eu vCldai + *addau niawr, a doethineb pawb, mi gredaf, fod yn nad allant ddeall. Credu yr wyf ei tOd bonoyn byw mewn byd hollol wahanol i bawb o m, ac nad ydym ar dir i'w ieirniadu. Fernhill, Anfield, Lerpwl, An. t? Ebrill 8, 1905. <Ur, ]/ ^rawd,—Bum mewnamryw o gyfarfodydd ^°berts, a'r argraff a wnaethant ar fy SditV,-l, ydyw> eu bod, o'r dechreu, y rhai mwyaf dref j. 10* a gynhaliwyd yn hanes yr eglwys yn y fodyd,?11' 0 fewn fy nghof. Cofus genyf am gyfar- 4c e;, adfywiad°l Mri. Moody a Sankey yn 1875, ^83 j y diweddar Barchedig Richard Owen yn y don°n yn marn ostyngedig i, ni chyrhaeddodd °larc 'nor uchel yr adegau hyny, gyda ni y pob Z' yn yr ymweliad hwn. Ymddengys fod by ^edi .s^arth, gradd, oedran, ac hyd yn nod cenedl, ^ad0i 1<Syffwrdd. Gwelais Saeson parchus a dylan- *°tydd yn wyl° dagrau melus iawn" yn y cyfar- anghofi' er na ddeallent yr un gair a leferid. Nid °edd yn fuan yr olygfa yn Sun Hall pan yr teinjia^rc?s 6,000 0 bobl ieuainc yn bresenol, a'r rSeinj defosiynol wedi codi mor uchel, fel yr oedd au o frodyr a chwiorydd yn tynu y nefoedd i 1V u gweddiau taer a'u moliant soniarus. "V^/mwdiad Mr. Roberts a'r dref wedi ei i'w dyfnderoedd. Y diwygiad a'r diwyg- 4 cJiyf" testyn ymddiddan Cymry a Saeson-tlawd kd Yfoethog,-ar yr heol, yn y trams, ac hyd yn 'xc' 1 roi Pyr ^xchange. Teimlai ein prif ynad yn fraint gWa>,0esaw Efengylydd yn y Neuadd Drefol, amryw o'n dinasyddion mwyaf ve^d§ 1 W gyfarfod, ac yn ddiameu y gedy ei yrn- jf mae^ n^' fendithiol ar ein bywyd dinesig. y tWasg wedi cyflawni gwaith ardderchog t br0n° adroddiadau cymharol faith a chyflawn, yn ddieithriad, adolygiadau ffafriol ar yr a'i waith. Ceir hyd yn nod y' Porcu- lhoi "T~0rgan y darllawyr—mewn erthygl faith yn .gwerthfav/rogiad uwchaf o'r Efengylydd a'r Weri1 Credaf f°d ymweliad Mr. Roberts a'r y cv] v, dyfn^au bywyd ysbrydol yr holl eglwysi t) ac wedi bod yn foddion i ddwyn canoedd I Sgeulus a difraw i afael ag iachawdwriaeth. Ydwyf, yr eiddoch yn ddiffuant, JOHN WILLIAMS. 87, Botanic Road, AnWv, Liverpool. acho yr'Yr oedd dyfodiad Mr. Evan Roberts v Pryder dwys, a gweddi ddyfal i lawer iawn fueled yn- Liverpool byth er's pan yr addawodd p drvvin^ nV r ein heglwysi wedi eu gwlitho ?yny u er's llawer o wythnosau, fisoedd o ran h 1 ? j a chawsom ambell gyfarfod bythgof- ^der dj oedd ynddynt. Cyfodai llawer o'n M ian yna gyda golwg ar pa effaith gawsai » -^°d. rif ieuanc anwy1 hwri ar y ddinas' ar v^fWydd rhag i'r ysfa am gynhyrfiad a chyw- ? 8Wres y llaw uchaf arnom, ac i hyny oeri a^> fod °e<u yma' ond erbyn hyn, fy marn onest vf CenhaH .Pryder o'r fath wedi ei lwyr symud a aitil-»T ieuanc ymhob cyfarfod y bum ynddo, m? fy nf yn ^aw yr Ysbryd Glan. Os wrth ofyn a H»lrn y golygwch ofyrx i mi ddeffinio, neu v ^ifodr/a Wa<^ ,Mr. Evan Roberts, fy ateb syml f»n« *<Ho\oh yw~Tnis §allaf wneyd hyny; a theimlaf yn ?ar i Dduw am gyfodi gwr ieuanc o'i h yfol n rnysg> sydd yn llawn o rywbeth mor m > erio'pHnas medrwn ni mo'i elfenu. Ni welais m yn' aru y^ ceisio cynhal Cyfarfodydd Diwygiad- L J ychVdieni§r' ac yn cyfranu cyn lleied iddynt ag av mo/ a ddywed, ychydig iawn a'r ychydig vhei%ddia a dirodres, heb ddim gogwydd at angeni 'na dim °'r fath- Wedi dweyd fel ynhaj rtiaid yw ychwanegu na welais neb yn i^aint _ma1:^1 o gyfarfod, ac yn gallu cyfranu 0 11451 yn n* ^yfarf°dydd ag ef. mae yn ei roddi ei ar^^yd v.Wyr yffihob cyfarfod, nes qynhyrchu ton jy"eU pVfnU?^ymwadol ymhawb fydd yn cyfodi tlaiI1Ces Rn->1 yn enwedig, fel y cyfarfod yn "tyr? QcUd d nos Sadwrn diweddai, i 'level' uwch ftaiti. y -bobl [ y bum erioed ynddo. Llefara flrJ yr un yn bamddenol gyda hunanfeddiant per- y^y bob gaT treiddia angerddolrwydd difrifwch a bawb r a ddaw dros ei wefusau, ac y mae yti j ^elod a,n J?6111'1;1 .deall hwnw, y Saeson, a'r Svrr.1 Vr -Z Ysgotiaid, mae pawb fel eu gilydd Yl1l1 Yl1t/ In a.ngerddolrwydd hwn sydd ynddo. Yn Yllte mae yr argraff wnaeth Mr. Evan Roberts 1 arnaf yn y Deheudir, ac yn Liverpool, yn cael ei gynhwys mewn dwy adnod i Cor. ii. 4, 5. A'm hymadrodd a'm pregeth i, ni bu mewn geirian denu o ddoethineb ddynol, ond yn eglurhad yr Ysbryd a nerth fel na byddai eich ffydd mewn doethineb dynion, ond mewn nerth Duw." Mae ei ddyfodiad atom eisoes, wedi gadael argraff ddofn ar y ddinas yn gyffredinol. Erbyn hyn mae yma ganoedd o Gymry, wedi eu dychwelyd at y Ceidwad, ac yn eistedd wrth ei draed, na buont yn nghlyw yr Efengyl er's maith fiynyddoedd o'r blaen. Mae y Saeson a chenhedloedd eraill y ddinas yn dyheu am ei weled a'i glywed,, ac ni bu i neb, er adeg ymweliad cyntaf y Mri. Moody a Sankey, gynhyrfu dinas Liverpool drwyddi yh gyffelyb iddo. Difit) Joisrfes. Y funyd y caed addewid gan y Diwygiwr yn Merthyr yr ymwelai a'n Dinas, prysur odiaeth fu y gwifrau i gludo y newydd drwy Dde a Gogledd Cymru. Dyma y tro cyntaf iddo roddi ei gyhoedd- iad gan belled ymlaen. Llawer o ddarogan drwg fu yn y cyfamser ynghylch y priodoldeb i Mr. Rob- erts ddechreu ar ei genhadaeth yn y Gogledd gyda ni yma: Ond i'r rhai hyny oedd yn3 cylchj ac yn meddu gwybodaeth am dauo, hid .oedd dim am- heuaeth palrthed ei lwyddiant; ac erbyn hyn mae ffeithiau yn profi na fu camgymeriad. Yr oedd y saint yn yr holl eglwysi yn gweddio ddydd a nos am i'r cenhadwr gael ei guddio yn ei law Ef, a'i gymhwyso ymhob modd at y cylch newydd. Pan grybwyllid aw dano yn y weddi, dilynid hyny a thorf o amenau, a bu yn foddion i droi ami i gy- farfod a'i gyfeiriad ar i fyny. Disgwylid yn bryder- us ddechreu Mawrth am ei ymddangosiad, ac wrth weled wythnos ar ol wythnos yn dianc, ofnai y gwan ei ffydd na ddeuai. Gwir y collwyd peth, ond enillwyd llawer mwy drwy yr oediad. Oerodd sel rhai, ond clwyfwyd cywreinrwydd afiach, a chwil- frydedd anianol llaweroedd. Erbyn hyn credwn yn gryf, fod ein cyfaill yn gwybod yr adeg i ddod yma yn well na ni 0 lawer; a'i fod yn cael ei dywys gan yr Ysbryd Glan. Daliodd yr eglwysi y prawf yn ganmoladwy, a chymhwyswyd hwy i agwedd briodol i dderbyn bendith drwy ymweliad Mr. Rob- erts. Credaf na chaiff yr un lie gam oddiar law y proffwyd ieuanc drwy oedi dyfod iddo. Wrth gwrs nid yw ei drefniadau yn boddhau pawb; profi wna hyn fod eu Ilinyn mesur yn anghywir. Rhaid dweyd mai'r adeg parotaf ganddo ef i ddod ydoedd yr adeg addfetaf gyda ninau i'w dderbyn. Yn nghapel eang Princes Road, a hwnw dan sang, y gwnaeth Mr. Roberts ei ymddangosiad cyntaf yn Liverpool. Pan welsom ef ddiweddaf golwg braidd yn doredig oedd arno; ond edrycha yn rhagorol yn awr. I'n: tyb i mae wedi grymuso llawer, ac wedi adfeddianu ei hoewder. I ra.i oedd wedi clywed chwedlau di-sail, synent weled golwg mor raenus a chryf arno. Fel y gellid disgwyl, ysbryd cywrain deyrnasai yn y cyfarfod cyntaf hwn, ac ni ddeallai neb yn well na'r Diwygiwr ei hun, a chadwodd hyn ef yn hir yn ddistaw, fel yr ofnai rhai na lefarai o gwbl y noson hono. O'r diwedd cododd yn sydyn, gan amneidio a'i law pan oedd y gynulleidfa ar haner canu y penill Wrth ffynon Jacob," am-ddis- tawrwydd. Cerydd tyner ddiferodd dros ei fin gyntaf wrth drigolion Lerpwl. Canu," meddai, am i'r Iesu dramwyo yma, ac ugeiniau, ie, canoedd o honoch yn ei rwystro." Cost- tiodd y cywreinrwydd i'r gynulleidfa dros awr a chwarter o ddisgwyl wrtho, ac nis gwn am ffordd well i'w drywanu na'r un gymerodd y noson hono. Pan y bydd awyr y cyfarfod yn lied glir, fel y cyfarfod gaed yn Crescent, bydd ein brawd ar ei draed yn lled gynar, a phenderfyna hyny gyfeiriad ei genadwri. Ni chymerodd fynud o amser y noson gyntaf i ragymadroddi, ac yn wir hyd y gwelais i, nid oes ganddo brcn. un amser ragym- adrodd na diweddglo. Hawdd y gallasai lercian ymlaen drwy ddweyd fod yn dda ganddo weled cynifer ynghyd, neu at bellder ei daith neu adrodd rhai o'i weledigaethau yn y gorphenol; na, dim byd o'r fatlr. Rhoes ei fys ar y dblur ar unwaith, a chyfeiriodd yn uniongyrchol at y feddyginiaeth. Pan yn myned i wrando arno, gwnewch eich hun yn barod am yr annisgwyliadwy. Trodd y cyfarfod hwn allan yn llawn oystal, os nad gwell na chyfar- fodydd cyntaf y cenhadwr mewn manau eraill, ond digon tebyg nad oedd i fyny a disgwyliad llawer- oedd ac o bosibl mai prawf o'i lwyddiant ydoedd hyn. Gwnaeth rai sylwadau byr a bachog, ac ambell i un o nodwedd finiog, pa. rai oedd yn trywanu yn llymach nag un cleddyf dan finiog, ac yn cyrhaeddyd trwodd hyd wahaniad yr enaid a'r ysbryd. Thynodd ef yr un cynllun allan, ac ni roed yr un reol i lawr ganddo at y cyfarfodydd dilynol. Do, gan gofio, dywedcdd wrth y gynulleidfa cyn ymwahanu am benderfynu gweddio cyn dod i'r cyfarfod nos yfory. Collais y cyfarfod i'r esgeuluswyr nos Sadwrn yn Shaw Street, drwy fod oddicartref. Nid oes ball ar y ganmoliaeth iddo. Dywedodd cyfaill ieuanc wrthyf, na chlywodd ef erioed yr efengyl yncael ei gosod allan mor swynol. Mae y cyfarfod hwn wedi gwneyd argraff annileadwy ar bawb oedd ynddo. Bum yn bresenol hefyd yn nghyfarfod y Tabernacl, Park Road. Gwlad o gapel ydyw hwn, ond dim rhy fawr, pe byddai gymamt deirgwaith. O'r holl gyfarfodydd y bum ynddynt erioed-dyma y rhy- feddaf. Nid oedd yr awyr yn gwbl sefydlog. Cyf- eiria y pwyntil weithiau at y 'fair,' pryd arall at y 'stormy,' ac yn wir tueddodd unwaith at y 'very stormy.' Gyda hyn chwalodd y cymylau duon, tynercdd yr awel, disglaeriai yr haul, a chaed egwyl heb ei thebyg cyn hyny yn y ddinas hon. Sisialai cyfaill wrth fy mhenelin-dyma Bentecost, a thyb- iwn inau fy mod wedi fy nghipio i Langeitho gant a haner o flynyddoedd yn ol i ganol y dylanwadau dwyfol. Prin y gellid galw hyn yn orfoledd; na, yr oedd yn cael ei nodweddu gan loesion, ac ing- oedd, ac ocheneidiau degau ac ugeiniau ar unwaith. Nid oes genyf y petrusder lleiaf i ddweyd fod yr Ysbryd Glan yn gweithio yn rymus ar y gynulleid. fa am gyfnod hir yn yr odfa hon. Trymhaodd yr awyr drachefn, ac oerodd yr hin, felly gomeddwyd tynu y rhwyd i'r laii gan Mr. Roberts, er i dri gweinidog wneyd cais at hyny. Yn bersonol da fuasai genyf pe buasai cyfle wedi ei estyn i rai y gwyddwn eu bod yn mhorth yr argyhoeddiad, ac wedi methu myn'd allan ddwywaith neu dair y noson hono. Eto, deuer i gapel y Crescent, sef eiddo yr Anni- bynwyr Saesneg. Dyma addoldy hwylus i addoli ynddo, ac fel wedi ei lunio i gynal cyfarfod diwyg- iadol o'r iawn ryw. Ni bu y pwyntil ar y 'change' o gwbl yn hwn, ond sefydlodd ei hun yn gryf ar y set fair ar hyd y cyfarfod. Dyma un o'r cyfarfod- ydd goreu gaed, eto. Yr, oedd y llefarwr a'r gynull- eidfa yn deal! eu gilydd yh ,hollcl..Goleuat gwynebpryd y Diwygiwr, disgynai pob gait ti'ddt- wrtho fel dil o fel, gellir ystyried pob brawddeg yn em. Siaradodd am yn agos i dri chwarter awr yn y modd effeithiolaf a hyny yn gwbl dawel a diym- drech. Rhaid i mi gydnabod ei fod wedi ei ddonio yn helaeth, nid yn unig a nerth personoliaeth, ond a gallu meddyliol, ac a dawn siarad. Ar ol y cyfar- fod hwn, pwy na ddiolchai i Dduw am dano, ac aiii ei arddel mor neillduol. Teimlaf y rhaid i mi ymatal, gan fod brawddegau fel hyn yn. sawfu Q ygbryd amddiffynol iddb; Mae.ef uwchiaw ni raid iddo wrth lythyrau canmoliaeth, nafc ysgrif- au amddiffynol gan neb pwy bynag. Hyfryd fuasai genyf ei ddilyn i gyfarfodydd eraill, ond rhaid ymatal, gyda dweyd hyn, mai pedwar pegwn ei genhadaeth ydynt- Urudd-dod, Cariad, Purdeb, Q-wasanaeth. Gallaswn roddi sylwadau cyrhaeddgar o'i eiddo, ond gwell ydyw peidio anturio y tro hwn; ac fel rhai o'i nodwedd ef, nid gwaith hawdd ydyw ei re portier: Am yr argraffiadau a ofynwch am danynt, gwell genyf gael mwy o hamdden i graffu, ac i'w teimlo, cyn eu dodi i lawr. Ond rhaid dweyd 'ei fod yr wythnos gyntaf yma wedi lladd llawer o ragfarn yn ogystal a chywreinrwydd, deffro y difraw, sobreidd- ,io y gwamal, llosgi gau noddfeydd yn y gwrandawyr hunangyfiawn, a dyrchafu y syniad am wasanaethu Crist yn meddwl canoedd o ieuenctyd ein heglwysi, a pherswadio llawer i dclerbyn Crist yn Geidwad. Deallaf fod dros ddau gant wedi plygu i'r Brenin Iesu nos Sadwrn. Helfa go dda ar un daliad, onide ? W. MORRIS JONES. Cefais y fraint o fod yn bresenol yn amryw o gyfar- fodydd Mr. Roberts, a dywedwyd wrthyf gan oheb- wyr y "Western Mail," a'r "South Wales Daily News/' iddynt fod yn bresenol yn tua 90 o gyfar- fodydd yn Neheudir Cymru, ac iddynt o leiaf gael dau gyfarfod yn Lerpwl oedd yn hafal, os nad yn rhagori ar ddim a gafwyd yn y De. A cheisiaf ad- rodd yn rhydd yr hyn a welais ac a glywais ynddynt. Hoffwn ddweyd ar y dechreu mai adroddiad syml a diaddurn ydyw y cyfan, ac nad ymgeisiaf liwio dim, gan warchod rhag gor-liwio ac os arferir rhai geiriau cryfion ar adegau, cofied y daiilenydd eu bod wedi eu dewis yn bwyllog, a'u pwyso yn ofalua, fel na byddo yr un gair yn rhy gryf, cithr yn hytrach yn rhy wan, ac felly rhodder llawn bwyslais ar yr ymadroddion cryfaf a ysgrifenir, gan wybod yn sicr fod y gwirionedd yn llawnach ac yn gryfach na'r pwyslais mwyaf. Cyfeiriaf yn gyntaf at Ddau Gyfarfod Gorfoleddus a Gogoneddus! Dewiswyd cynal y cyfarfod nos Fercher ynghapel eang yr Annibynwyr Saesneg yn Everton Crescent. Cyrhaeddais yno tua 5 o'r gloch, ac erbyn hyny yr oedd y capel wedi ei orlenwi, y pyrth allanol wedi eu cloi, a chanoedd lawer oddiallan yn disgwyl yn ofer am gael myned i mewn. Wedi i mi gael myned- iad i mewn cherwydd fy swydd, gwelais fod tua 1,800 o bobl yn bresenol. Teimlais yn ebrwydd mai tyrfa fawr yn addoli ac yn molianu Duw oedd yn y lie. Yr oedd mwy o weddio yn hwn nag yn yr un o'r cyfarfodydd, a'r rhai hyny yn fwy angerdd- ol, ac yn llawnach o feddyliau mawrion a chyfoethog na dim a glywais yn fy oes. Cyrhaeddwyd y pwynt uwchaf yn ngweddi y Parch. Robert Jones, Rhos, dechreuodd trwy adrodd adnod Yr Arglwydd dy Dduw yn dy ganol di sydd gadarn Efe a achub, Efe a lawenycha o'th blegid gan lawenydd; Efe a lonydda yn ei gariad, Efe a ymddigrifa ynot dan ganu." Nis gallai seraff draethu ei ruddfan, a diolcha fod yr lesu yn cael achos i ganu: yn achub dan ganu. Yr oedd yno bobl o'r Rhos fyddai yn dychwelyd o Lerpwl yn feddwon, ond dychwelant y nos hono wedi eu meddwi gan win y cyfamod newydd. Yr oedd dwylaw yr Iesu yn curo wrth ddrysau calonau yn y lie, ni thorai Efe y ffenestri, ac ni thorai y drysau, ond gadawai eu ddwlaw farc- iau ar y drws, ac os na agorir iddo, byddai y marciau hyny arnynt yn y trueni!" Nis gallaf ysgrifenu ond rhyw ychydig o frawddegau o weddi a gofir byth, mi goeliaf. Yn ebrwydd wedi i Mr. Roberts ddyfod i mewn, dywedai fod y lIe yn llawn o'r Ysbryd, a'r rheswm am hyny ydoedd eu bod yn ufudd, a'r modd i'w gadw oedd parhau yn ufudd, a thrwy fod yn fwy ufudd y ceid E1 yn fwy dwys i'n mysg. Yr oedd Crist yn gwneyd ei oreu, a oeddynt hwy yn gwneyd eu goreu? Hwyrach y dywed un, "Yr wyf yn aelod." "Ond pa fath aelod wyt tip A fyddi di yn yr addoliad bob boreu Sabbath pan y gelli fod yno? A elli di edrych yn wyneb Iesu Grist heb wrido, a dweyd wrtho y byddi yn yr Ysgol Sul bob tro y gelli fod yno. Byddi yn weddol gyson yn yr hwyr; ond a fyddi di yn y cyfarfod gweddi a'r seiat mor gyson ag v medrip Yr Iesu sydd yn ffyddlon, yn gyson, a phrydlon: ni bydd byth yn rhy hwyrl Clywch beth ddywedir am dano Ef-" Yr lesu chtve' diwrnod cyn y pasc (A wyddoch chwi, mae'r frawddeg yna yn seinio yn fy meddwl yn barhaus!) Yr wyt ti yn aelod yn yr