Y Goleuad

awr gwelir ef yn ymdrechu agor ei enau. Beth ddaw allan ? Yr wyf yn cael fy atal i ddarllen adnod," meddai. Paham?" fe wyr rhai o honoch paharn. "A allwn ni ddweyd ei bod yn glir rhyngom a'n gilydd a rhyngom a'r nefoedd? Na allwn. Dyna y rheswm na allaf ddarllen yr adnod." Pan oedd Roberts yn dweydy geiriau hyn torodd un i weddio am' anion y diafol allan; ac yna arwein- iodd at y cweryl oedd wedi bod yn Lerpwl; ac wrth ei fod yn taro ar hwnw, cychwynodd y gynull- eidfa i ganu; end rhwystrodd Roberts ni yn y fan. Dylid dweyd gair yn y fan hon, set mai peth gwir. anffodus yw fod un cyfeiriad wedi ei wneyd at y cweryl yma yn y cyfarfodydd. Buasai yn dda genym pe buasai y rhai wnaeth, yn cymeryd rhan heb y h yngan gair am y peth. Buasai yn well iddynt hwy ac i'r cyfarfodydd. Pan ddistaviTOddycanu" gwelid Roberts; mewn dirdyniadau dwysion; ac amlwg oedd fod baiCh trwm yn gwasgil aSno; Cawn weddio dwys am dro eto, a chynygiodd un gychwyn canu, end nid cynt y cychwynodd nag y rhwystrodd y diwygiwr ef am fod y rliwystrau yn aros. Pwy gyfyd yn. awr heb fod ymhell oddiwrth y set fawr i weddio? W. O. Jones, B.A. Arolygydd yr Eglwys Kydd, yr hwn fel y mae yn liysbys i ddarllenwyr .y &OLWAD fu yn weinidog gyda' Methodistiaid. Ei gweddi yw am i Dduw ddarostwng pob peth oedd yn ein calonau yn rliwystr—pob.rhwystr a balchder ac i'w wneyd ef fel plentyn. "Ti wyddbst yr oil sydd. wedi digwydd yn y dref hon; nertha fi a maddeu i bob un ac i minau yr oil a wnaethom, a'r oil a feddyliais iddynt wneyd, yn. fy erbyn. Ti wyddpst fy mod i wedi ymdrechu i wneyd hyny, 0 Dduw j ac 0, .cynothwya hwy 1 faddeu i mi yr oil oedcl o Ie; a'r oil a dybient, hwy fod allan o Ie. Todda ein calonau; cynortlnvya-ni i fod yn un o ran ein calonau i weithio gyda'n gilydd er mwyn y Ceidwad. Tania ein calohau ag awydd i achub y byd, a rhoddi y gogoniant oil i Ti. 0 Dduw, ym- wel ar ddinas hon yn fwy nerthol nag erioed." Yn nesaf cawn weddiau taerion am aehubiaeth and wele Roberts eto, yn dweyd. Peidiwch a gofyn i Dduw achub yn awr gyfeillion." Yn nesaf, erfynia y Parch. Gwynoro Davies am gael y lien wedi ei a'r .J-hwystr i. gael ei symud, Gad' i: ni ddyfod i Sinai hBiib}, meddai, fel y gallom fwyn- hau, Seion yn well. Peidiwch cligalorii boboL" meddai Roberts, y mae.. fy .nhafod wedi ei gyiymu heno; ni allaf ddweyd nemawr ddim. Byddaf yn boddlon iddo^gylymu fy nhafod i, ond iddo ffofbau tafodau eraill;" Siaradodd y Parch. John Williams ychydig eiriau yn nodedig, a gofynodd i'r gynulleidfa adrodd yr adnod, "Crea galon Ian ynof. 0 j ac adneAvydda.ysbryd ufiiawn dm mewn," Wedi adrodd yr adnod deirgwaith yn Gymraeg, ac umvaith yn Saesneg, gofynwyd a ellid Canu Na awr' meddai Roberts/ ''nid yw y lie yn ,gnr. Yinhen. ychydig, cyfyd i siarad am tua e i 1, mynud yn dra athrylithgar. Dvwed, Y mae pawb yn caru odfa dda, .hwylus; "bhd rhaid i ni gael ein gwasgu weithiau,. Gallwch weddio faint y fynoch, ond. peidiwch a chanu.- Rhaid cael pethau yn glir., Bydd hyny yn fantaisy nid i'r odfa hon yn \1nig, and at, gyfer y dyfodol. Nid. yw Duw wedi ymadael; Y mae wedi gwrandaw llawer o weddiau heno. Yr ydym wedi, enill llawer heno., Y ni sydd wedi gorchfygu. Gallai Duw droedib ar y rhwystr, ondgwell ganddo ei godi. Edrych Duw am le i gladdu beiau: Da fuasai i ni fod fel Efe. Y mae yma ugeiniau wedi eu siomi heno, am eu bod wedi gwneyd cynllun iddynt eu hunain y fath un oedd yr odfa fod. Ni ddylai hyn fod un amser. Diolch am- fod y bob! ieuainc yn cymeryd y fath ddyddor- deb yn y diwvgiad. Dyn ieuanc oedd Crist. 'le, yr ydym yn dlawd,' Tiieddech chwi. Nid ydych mor diawd a Christ. Nid oedd ganddo ef Ie i roddi ei ben I laWr, Bydd rhai o honom yn myned gartref hejio yn fhriedig, ond: nid heb le i roddi ein periau i lawT, Rhoddodd Crist le i roddi eu penau i lawr IW elvnion mwyaf," pan ddywedodd hyn, wele ferch ieuanc yn ymyl y pulpud yn dweyd, O Iesu auwvl, pwvga dv ben ar fy nghalon i. Ar y gallery i cyfyd dyn ieuanc mewn. teimladau llcfhol, gan ddweyd, HDiolch i Ti, Iesu aqwyl, am gofio am hen hogyn drvvg M y ti." Ychydig o wran'qawyr,oEffid y.ft y cyfarfod hwn, and rhoddodd 4 neu < eu hunain i 1- Iesu. Un o gyfarfodydd rhyfeddaf Roberts oedd ,Jiwn, ac amlwg oedd gweled fod r-hywbeth mawr yn gwasgu arnor Olld er mor rhyfedd oedd ef, yn ddi- ddadl yroedd yn un o'r cyfarfodydd mwya-f'bendith- u ioL ^Bu yn foddionM beri yr hiinanymchwiliad -mwyaf. Ar rai troiau yr oedd teimladau yn rhedeg yn uChel ia\vn bryd arall elent i lawr; weithiau teimlad disgwyliadol feddianai y dorf—sef disgwyl- iadi Roberts godi; yna ymdonai ysbryd gweddi yna ym (?nal drwy y He; yn atvr byddai ysbryd chvvs-fyfyriol; ac yna teimlad addolgar yn dyfod dros y cyfarfod. Dichon. mai yr hlihahymch\viliadol oedd y brif elfen yn yr odfa. hon a. distawrwydd Mr. Roberts Dydd Ma wrth, Ebrill li, yW un o cidyddiau pwysicaf cenhadaeth Roberts yn Lerpwl, fel y ceir gweled yn y man. Ar rai vstyron, dichon ei fod y dydd pwysicaf. Cvnhaliodd ddau gyfarfod heddyw, yr hyii 11a fydd un amser yn arfer wneyd yr wyth nos- au diweddaf. -Trefnwyd cyfarfod i'r chwiorydd yn nghapel yr Annibynwyr, Clrove St., lie y gweinidog- aetha y Parch. D. Adams, B.A. Nid oedd wedi ei wneyd yn hysbys y buasai Roberts yn dyfod i'r cyfar- fod; ond ni fu y peth yn gel yn hir; ac yr oedd y capel yn orlawn am a o'r gloch, er mai am 4 yr oedd y eyhoeddiad. Y peth mwyaf effeithiol i gy- hoeddi, fod Mr. Roberts mewn capel neiilduol yw dweyd wrth gyfeillion a'u rhybuddio i beidio dweyd wfth neb arall. Bydd hyn yn sicr o ledu y gyf- rinach. Pan aethum i fewn am, 2.30, yr oedd y cyfarfod mewn hwyl ardderchog. Gweddiai- y chwiorvdd yn rhydd, ac mewn teimladau ardderchog. Credasoitt unwaith na fuasai Roberts yn siarad o gwbl yma j oblegid bu am yn agos awr yn ddistaw :wedi myned i fewn. Eithr cjarfu i weddi eithriadol ■0 afaelfar ei godi ar ei draed, Ei air eyjitaf yw, "Yr oeddwn yn credu na chawn siarad heddyw. Paham? Am i mi gael mwy o sylw.na'r Iesu. pan ddaethum i fewn. Yr Iesu .yw yr unig un gvrerth .i sylwi arno. Efe yn unig ddeil i sylwi arno. Deil ef am dragwyddoldeb i sylwi arno. Rhy fyr fydd tra.gwyddoldeb llawn i ddweyd yn iawn am dano,' fel y dywed y penill. Paham y mae mor lleied o ganmol arno ar y ddaear yntau? Am nad ydym yn aros digon yn ei gwmni. Agor ein llygaid i'w weled, dyna'r oil sydd eisieu., Pe gwnaem hyny, gwelem Dduw yn rhoddi. Rhoddi y mae Duw o hyd— rhoddi y Mab, rhoddi y Gair, rhoddi yr Ysbryd Glan. Faint o droi dail y Beibi yma sydd genym i weled Duw yn rhoddi. Byddai yn werth eu troi i weled y miwsig sydd ynddynt. Beth am fedydd yr Ysbryd Glan y son,iram dano ynddop 'A gawsoch chwi yr Ysbryd Glan er pan gredasoch,' meddai hwnw gynt. Sut i gael yr Ysbryd Glan? Rhoddi lie iddo. Rhaid iddo gael lie glan. Bydd rhai am ei gael a chadw y byd tufewn. Aiimhosibl ei gael felly. Glywaoch chwi beth y mae Williams,, Panty-, celyn:, yn ddwcyd,=" 'Put yw dy waith, pur yv/ dy Ie, Fy Nuw, o fewn i't ddae'r a'r ne' Beth pe byddai yr Ysbryd yn gofyn i chwi roddi y cyfan heddyw? Fe roddodd Crist y cyfan, Beth pe gofynai yr Ysbryd i rai o honom i fyned allan i bregethu i'r paganiaid? Y mae miliynau heb glywed son am Grist. Pe byddwn ni ynieuangach, byddwn yn myned allan yn genhadwr.. Wei, yr wyf yn bwrw. y cwestiwn i chwi, A; oès yma rywun yn bnrod i fyned allan? Oes, y mae yma rai y fynud hon." Ar hyn wele fer'Ch ieuahc. o'r enw Miss Jones, aelr-'< yn y Bowydd, Blaenau Ffestiniog, yn codi yn nghorfi y capel, ac yn dweyd clan deimfadau dv/ysion, "Y mae yn galed arnaf.. Yr wyf wedi eael fy nghymcll er's tair blynedd i fyned allan, ond wedi anufudd-. hau. G Arglwydd, dyro-nerth i mi i wneyd-y peth i fyny drosot. Yr wyf wedi dyfod yma i edrych am waith, 0, dangbsinu both i'w wneyd." Torodd Miss Jones i lawr ar hyn, lac yn yfan cododd gwraig yr ochr arall i weddio am nerth iddi. "Ni allaf fi fyned allan," meddai y wraig hon, oblegid fod: teulu o blant genyf, onide mi awn. 0 Iesu anwyl, nertha ein chwaer i fyned, a gwna fi vn genh'ade, gartrefol." Rhedodd y cyfarfod i deimlad uchel iawn. Yn y gwres hwn cododd Miss Jones yr ail waith, gah wMddiiHDyro help, Iesu mawr, i mi; gysegru yr oil er dy fwyn." Meddianodd ei hun y tro hwn, a gweddiodd yh anghyRtedtn. Yn pwyso yn, adgi.. ar y pulpud; dacw, Evan Roberts a'tddagrauyn Hi. Wedi meddianu ef hun, rsiarado'dd ychydig eiriau rhagorol ar y Genhadaeth ac ar fod yn rhaid i'r Iesu gael y lie blaenaf. Yr oedd yr ugain munyd diweddaf o'r cyfarfod yma ynanorchfygol; a bron bawbyn eu dagrau. Ond ga.dawer i mi ddweyd gair am Miss Jones yn "mhellach. Galwyd .hi i'r ystafell at Mr. Roberts ar ol yr odfa, a chafodd bob calondid g'anddo. Cafwyd allan mai merch i weith- iwr oedd hi. ac nad oedd gauddi un goleuni ar y modd i fedru cael ysgol i'w pharotoi ar gyfer y Genhadaeth. Y mae yn eneth ddeallgar a selog, a chredaf fod yriddi bob defnyddiau at fod yn gen- hades; ac awydd a am fyned allan. Beth fyddai rhoddi ysgol iddi am ddwy neu dair biynedd i rai o gyfoethogion ein Cyfundeb. Gade.Wch i mi apelio atoch i ystyried y fath weithred fendigedig fyddai hyny i'r Iesu mawr. Cyfeiriais at hyn. yn y cyfarfod yn festri y Bootle hos Fercher. ac ar y diwedd daeth 'nurse a nifer o ferched gweini ymlaen, a g wnaeth- ant i mi gymeryd 5s. 6c. at gynorthwyo Miss Jones i gael ysgol. Rhoddai y rhai hyn o'u hangeh yn ddiddadl. Beth fyddaii rai o gyfoethogion yr enwad i roddi £ 500 pe byddai eisieu at ei chynorth- wyo Byddai yn dda genyf gael clywed fod rhai yn barod i ddyfod allan i gynorthwyo yr eneth hon, fel caffo hi sylweddoli dynumiad ei chaloh. • CYFAftFQD Y BAICH, Nos Pa wrth. Ebrill 11, yr ydym yn Mynydd Seion, capel y Wesley aid .Cymreig, Princes Avenue. Pan yn pasio y capel am 2.80, gwelaf rai canoedd yn rhesi bob ochr i'r fynedfa i'r capel yn gwneyd 6u hunain yn barod i aros yno awr a haner o leiaf cyn gein- cael y drysau .yn agored. Yn eu .plith gwelaf ugein- iau o'r wlad. Ychydig fynudau fu y capel cyn eael bi orlanwi pan agorwyd y dorau, acêr flawr 'ca.pel Princes Rd. (M.C.) gaeT ei lanw a-llawer o'r; gallery, eto yr oedd canoedd &rySoTdd o fiaen capel y Wes- leyaid yn canu a g.weddio ar hyd y ddwy awr—0 7 i 9. Bellach, dyma hi. yn 7 o'r gloch, ac nid oes drai ar. arllwysiad: teimladau ^n y eyiarfod yn Mynydd Seion. er's tair ffvfrr.;vja phan ddaeth Roberts i fewn, llawn yw y lie o dan ysbrydol.. Pryder nid bychan oedd arnom ei: weled yn myned i'r cyfarfod heno; oblegid yniwybodol oeddem fod rhyw faich llethol ar ei feddwl, oddiar y. noson flaenorol. Yehydig a siaradai yh y ty; :a charai f;o.d mor neill- duedig ag oedd yn bosibl. Gasglem wrth hynfod rhywbeth ofnadwy i ddigvvydd yn nghyfarfod Mynydd Seion. Beth oedd hwnw,. Duw a Roberts yn Unig wyddaii: Carwn .w-neyd hyn yn berffaith glir, sef nad oedd unrhyw ddylanwad o?r tuallan wedi bod,yn pwyso ar Roberts ynglyn a'r genadwri adraddÖdoddilr cyfarfod noa Fawrth. Ni wn fanylion y cweryl yn Lerpwl ac nid wyf yn cymer- yd unrhyw ddyddordeb ynddo ond teg yw i bawb gael yr hyn sydd iawn mor bell ag y mae y mater yma yn y cwestiwn. Y7r oeddwn gyda Roberts bob dydd; a phe buasai rhywrai wedi ceisio dylanwadu arno i wneyd yr hyn wnaeth nos Fawrth, buaswn wedi cael gwybodaeth famvl ganddo. o hyny. Pell wyf fi o geisio rhoddi barn ar ei ymddygiad ynglyri a'r genadwri. Ai doeth neu. anoeth ydoedd yr ym- ddygiad, gadawer i amser benderfynu. Bydd hwnw yn sicr o benderfynu yn iawn. B eth bynag am hyn, L nid oes a fyno neb o .weihidogion nac eraill yn Lerpwl-a'r peth.' Dymunwn ddweyd rhagor, sef na allai holl. Lerpwl gael gan Roberts wneyd dim .yn groes i'w argyhoeddiadau. Pan fydd ef yn argy- hoeddiadolar fater, pe byddai; byd eyfan yn ceisio .r: J}0' cael ganddo i weithredu yn Mrahanol, ni et Fawrth v. mae baich y genadwri bron a'i lac,pel. nad wyr beth yw y genadwri ei hun n'es yn V Pe buasai rhywun yn gofyn iddo ar y t,ago* oedd y baich a lethai ei feddwl, ni allai ateb r #(j/ na bod arno faich ofnadwy. I bawb sydd yo nabod, amlwg y dengys ei wyneb yn y PU^P^. yn gruddfan dan bwn. Ni all oddef i'r bobl g » a chyfyd gan ddweyd, Na, na, peidiwch c i Cfc Edrychir yn syn gan bawb, a saif yntau gan e yn graff ar y gynulleidfa, a gofyna, A ydy^ pi hwn yn lan? Nac ydyw," meddai. A y J, yH wedi dyfod yma i weled a boddio cywreinrwy 0 lie addoli? Na, na, nid yw y lie hwn yn 0 gwbl.' Y peth nesaf yv/ un ymarllwysiad in weddiau am lendid i, addoli Duw yn ei gaff ellir rhifo y gweddiau yn awr, oblegid gwedd tlg ganoedd yn hyglyw a distaw. Bywed U", iddo Arglwydd, os oes rhywbeth o le yma." ^«pej4' orphen y frawddeg, dyma Roberts yn dweyd, iwch a dweyd Us oes,' frawd, y mae y?^,gia4 o le." Dyma un o olygfeydd mawrion y 1 Zf yn dilyn. Beth yw hono? Roberts yn e^. «p yn wylo yn chwerw dost, ac yn gwaedui, Arglwydd, O Arglwydd, atal dy law." Erbyo^ arswydus yw y lie. Dyma ugeiniau os na a un yn gwaeddi gydag ef, nes gwneyd y capel V ((Q dolefain berwedig. Wrth ei glywed yn gwae<3a Arglwydd, O Arglwydd," mor druenus, x .-0 ei ,Ma'fee, West Kirby, ymlaen i'w ymyl i tQ&J gysuro, ond nid oes cysuro ar Roberts, aI?wae<J baich yn annioddefol ar ei feddwl. Parhau 1 a wna ef, O Arglwydd, y mae yn fwy nag ^0 ddal." Pwy fedr ddarlunio y gynulleidfa .}'? haid fyddai cael meddwl a phin angel i Prudd ocheneidia y dynion duwiolaf gan bwj ^j. ddiymadferth yn ol ar. eu seddau, a'u llygai^ sefyll fel pe byddent wedi meirw; wyla a. merched yn ddilywodraeth, a gv/na rhai o ,,oSga wban allan.; fflamia llygaid dynion ieuain-c; lJy<h calon y canol oed a'r hen gan sanctaidd se rhai ar eu traed; gweddia llawer ar eu heisted ). eraill ar eu traed; saif y gweinidogion yn svn. iol. Y mae y lie yn ofnadwy yn awr; a ar ysbrydiaeth V cyfarfod na fu ar yr un o rai D$ orol Roberts, Y fynud nesaf dyma ddadblyg18 ,<0 yr ysbrydoliaeth yma. Llefa Roberts,:M 0 ArgJ y mae hyn yn fwy nag a allaf ddal. O g}^eV|yfli" dyma y baich trymaf fu ar fy meddwl hyd yn Tor i lawr eto gan wylo yn ddigon i dori caJ caletaf wrth ei weled. Adfeddianodd ei gan ddweyd, Y mae yn galed i ufuddhau 1 v y yn wastad ond rhaid i ni ufuddhau. >ld y Qi d 0 genadwri sydd genyf yn un hawdd i'w dwey i 6 gofynweh am nerth i mi i'w dweyd." «redi j weddi am nerth iddo yw y peth nesaf. j bethau dawelu ychydig, dywed Roberts, f mi ddweyd y genadwri.' "Bwrw dy faich. Arglwydd," medd un ar y gallery. Y mae ei rhy drwm," medd Roberts, ond rhaid iddo fwrw ar rywun. Peth hawdd yw dweyd felus, ond pan fyddo un ofnadwy yn dyfod, anhawdd yw ufuddhau; ond rhaid i mi uftf" a \'r un an^iawsder, a'r un aflonyddweh ydyw el gawsom rieithiwr. Rhaid i mi roddi y Credwch chwi hi neu beidi.o, boddiweh eic ain." Dyma bawb yn awr a'u genau yn ag» disgwyliad yn un mwy dwys ac arswydus^i ellir ddesgrifio. Mewn mawr ing dacw, Roberts waith eto yn wylo, ac yn cael ei ysgwyd yn otna nes yr ymddengys yn hollol ddiymadferthr hir adfeddiana ei hun, a chyfyd i draddodr adwri, yr hon a gafodd yn uniongyrchol 0"° f Dduw yn ol ei dystiolaeth ef. Rhoddodd^ jyjd* genadwri hon i mi,meddai. Cefais hi tau. Y mae yr amser wedi dyfod heno i'w "al°.3pe' io hi," Nid yw hyn yn anghyson, mai yn ?„$!&> y noson hon y cafodd wybod beth oedd y ge° gtf* fel' y dywedwyd uchod. Cafodd y genadw* dyddiau, ond nid oedd wedi cael allan ei^na yu manylion. Fod cenadwri iddo i'w thraddo .r, unig oedd ef wedi, gael er's 'dyddiau. thynas ag Eglwys Rydd y Cymry y mae y ychwanegai; Y: .'mae yn uniongyrchol Bduw^Nid i/w: sail yr eglwys hon ddim Dyna y genadwri. Y maent wedi anfon atal gwaith 1 ddyfod atynt; .ond yr ateb gat gweddi yw, Na. Ni chaniateir i mi fyne^ Daeth un o'r brodyr ataf neithiwr i Se\sl°-m»sf ddyfod. Dyma y genadwri. wyf. wedi gael-^ yn well genyf beidio ei dweyd, ond yr oedd .fyjJ*; mor, ofnadwy, a rhaid oedd i mi ei dweyd n« ..U yn ddarnau; ac nid wyf am hyny am dro ,pja» Arglwydd, rho nerth i'r bobl hyn edifarhau. J fod; darllenwyr y GOUETJAD yn gwybod pa aefydlwyd yr Eglwys Rydd. Erbyn.'hyn 7 nifer o gapelau wedi eu hadeiladu yn Lerp'W j Parch. W. O. "Jones, y cyfeiriwvd ato wc blaid a'i canlynodd adeg yr helynt mawr H a^3 a'i achos yn IQOI. Aeth y blaid a'i dily'n°^ v o eglwysi y Methodistiaid. Beth yw cynvV ulleidfa ar ol derbyn y genadwri uchod ?_ rhoddi u-n math b ddesgrifiad. Tarewif mudandod crynedig; synir eraill nes na ^yJ beth i'w wneyd; terfysgir meddyliau rhai; amryw yn chwerw dost. Torwyd ar y ^opndi?^ ar fyr; ;gan hen frawd yn gweddio, fyddo dy ;enw," meddai, fod yn bosibl g lwys Rydd y Cymry ar y Graig. Nertha j Diolch i Ti am y genadwri, Cenadwn «L^01 thraddodi; ond ei Dad Nefol sydd yn, u. Ji' dani. Cofia dy was. Gwasgara y cymy dy clrugaredd cofia am Gymry yr Egl^y PrawFo iechyd y gynulleidfa oedd ei bod Y 'Amen'- gyda'r weddi hon. Eglur ydoed nad oedd teimlad atgas yn bodoli at y* ,0 L Rydd. Dilvnir y weddi hon gan lawer 1 cyffelyb. Wedi i amryw weddiau i'r nef, y mae Roberts ar ei draed yn bertta P&J[ yn dweyd, Yr wyf wedi rhoddi y genan1^ jpev y nerth i hyny oddiwrth Dduw. Peidiwcft