Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
4 erthygl ar y dudalen hon
MARWOLAETH Y PARCH. JOHN OWEN,…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
MARWOLAETH Y PARCH. JOHN OWEN, BETTWSYCOED. Drwg genym gofnodi marwolaeth y Parch. John Owen, Bodhy,,ftyd, gweinidog gyoa'r Methodistiaid Calfinaidd, yr hyn a gymerodd le yn hynod sydyn dydd Sadwrn, yn ei 62am flwydd o'i oedran. Yr oedd y trancedig, yr hwn oedd yn frawd i'r Parch. Dr. Llugwy Owen, yn cael ei adnabod mewn: eylch- oedd barddonol wrth yr enw (Elsey' ac enillodd amryw wobrau mewn llenyddiaetb. Gadawodd weddw, a. mam oedranus, yr hon sydd yn ddeg a phedwar ugain oed. Cvmer ei gladdedigaeth le dydd Mercher, yn mynwent Eglwys St. Michael. Y mae eglwys Tertisilem, Bethesda, wedi rhoddi galwad unfiydol i'r Parch. W. R. Owen, B.A., Brynmenai, i ddyfod yno i'w Lugeilip; ac y mae yntau wedi ateb i dderbyn yr alwad. FLORILINE!——FOR THE TEETH AND FLORILINE !—FOR THE TEETH AND BREATH.—Thoroughly cleanses the teeth from all parasite, or inpurities, hardens the gums, prevents tartass, stops decay, and gives to the teeth a peculiar pearly whiteness and delightful fragrance to the breath. Price 2s. 6d. for the liquid, or is. per larfor the Floriline 'Powder,' oi a.U Cbejoists and Perftunen.
CYPABFOD Y DISTAWRWYDD A'R…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CYPABFOD Y DISTAWRWYDD A'R OYNWEF. MTos Wener, Ebrill 14, cawn gyfarfod sydd yn cynwys elfenau gwahanol i'r un cyfarfod blaenorol. \n nghapel (M.C.) Chatham St., y cynhelir ef. Yn gyntaf, cyfarfod i ddynion yn unig yw hwn.. Mor bell ag yr wyf yn cofio, dyma y cyfarfod cyntaf gyf- yngwyd i ddyruon o ddechreuad cenhadaeth Roberts. Ni agorir y drysau cyn 6.30, ond wedi eu hagor buan y llenwir y capel, o ddynion o bob dosbarth. Eir ymlaen yn y dull arferol trwy ganu a gweddio cyn i Roberts gyraedd am 7 o'r gloch. Am awr a thri chwarter eistedda yn y pulpud heb ddweyd gair, ac ni ddywedodd air drwy y cyfarfod. Dyma ail elfen ryfedd y cyfarfod. Baich llawer iawn o'r gweddiau T yw belrnlald Roberts. Erfynir yn daer am faddeu- ant iddynt. Yn. nghanol y pethau hyn, rhyfedd iddo allu eistedd, Dacw y cloc ar 9, a gweinidog yn gweddio am i Dduw agor genau y diwygiwr, beth bynag yw ei genadwri. Eithr ni thycia dim. Yn fuan dyma drydedd elfen neillduol y cyfarfod hwn yn datguddio ei hun. Gwaedda un ei fod yn cynyg dibenu y cyfarfod am mai, ffolineb oedd myned ymlaen yn y fath fodd. Beth^.esaf P Dacw wein- idog yn neidio i fyny heb fed ymhell oddiwrth y set fawr ac yn dweyd, Eithaf da, y mae genyf gwestiwn i'w ofyn i Roberts: A wyt ti wedi cymodi a'th frawd cyn dyfod i'r cyfarfod hwn heno? Paham y chwareui a phethau sanctaidd fel hynF" Y brawd y cyfeiriai hwn ato oedd W, 0. Jones. Edrychwch yn awr ar y gynulleidfa! Y mae ei haner ar ei thraed mewh cyffro, a gwedd benderfynol arni i osod y siaradwr i lawr. Pa fodd y gesyd hi ef i lawr tybed ? Mewn ffordd fendigedig a gwifeEfeith- iol, sef trwy ganu "Duw mawr y rhyfeddodau maith." 9 Beth yw effaith y gofyniadau ar Roberts? Dim. Y mae mor dawel a phe na buasent wedi eu gofyn. Ni symuda yn y pulpud, Wedi canu All hail the power of Jesus' name," daeth y gynulleidfa i'w lie i raddau pell; a chlywir swn gweddiau o bob rhao. o'r capel. Cenir eto, "Lead, kindly light," gan Annie Davies, nes swyno y lie. Yn fuan gwelir gwyneb Roberts mewn gwen nefolaid'd am y tro cyntaf heno: Dyma genllif o weddiau eto, a llawer o weinidogion o riôd yn eu plith. Aed ati i brofi y cyfarfod wedi- cael ychydig ddistawrwydd, a dech- reuodd enwau dychweledigion ddyfod i fewn, Yn ;ymyl y gweinidog ofynodd y cwestiynau i- Roberts, sef y Parch; 1). Hughes (B.), Caer, gwelir y Parch. H. M. Roberts (M.C.), Rhydlydan. Gwna ymgais mewn tejmladau tra chynhyrfus i siarad, ond can a y gynulleidfa ef j ddistawrwydd. Beth bynag, cafodd. le i .siarad cyn hir a dywedodd nad gwaith c yr, Ysbryd Glan oedd yno, ond gwaith dyn.. Nt chafodd syhv, eithr dibenodd y Parch. W. O. Evans, Bootle, y; cyfarfod. Esmwyth yr etstedda Roberts yn y pulpud. heb sylwi dim ar y gwrthwynebwyr; ac yn y man, wele ef yn diflanu o'r pulpud. Ond nidyw pethau wedi .dibenu eto. Gwelwch yn ymyi y set fawr y Parch. H. M. Roberts, Rhydlydan. yn gwthiodadl. ar y gweinidogioh o'u hanfodd. Tystia ei fod ef wedi cael goleuni nad o'r nefoedd ond mai gwaith dyn yw y diwygiad; ac nad oedd Evan Roberts yn cael ei arwain gan yr Ysbryd Glan. Mewn cynhwrf meddyliol mawr, dywed wrth y gweinidogion, "Y mae mwy na'ch haner chwi yn credu yr un petli a mi, pe byddech yn ddigon gwrol i, roddi mynegiant i'ch hargyhoeddiadau." Gwelwch ef yn neidio i ben sedd, ac yn galw ar y bobl oedd heb fyned allan i'w adael i egluro ei hun. Ond ni fyn neb wrandaw arno. Dechreuir canu gan rai, gwaedda eraill Allan ag ef;" a. chlywir llais yn tori drwy yr oil, "I ffwrdd a'r g6t yna," Cymamt oedd y cynhwrf barodd hyn, fel y dechreuai y bobl dyru yn ol i'r capel. Ar hyn, esgynodd y Parch. R .Humphreys, gweinidog Chatham St., i'r pulpud, gan orchymyn y bobl i fyned allan ar unwaith, neu y buasid yn gosod y nwy allan o'r capel. Hyn yn unig lwyddodd i gael y bobl i symud. Nid wyf am gynyg un math o feirniadaeth at ymddvgiad v gweinidogion hyny, ragor na dweyd mai anoethineb o'r mwyaf oedd iddynt i gynhyrfu cyfarfod i'r hwn y daethai y bobl i addoli Duw. Pwy bynag nac sydd yn credu fod y diwygiad o Dduw, na bod Evan Roberts yn cael eiarwain gan yr Ysbryd Glan,, y mae iddynt roesaw i fwynhau eu syniadau; ond nid oes ganddynt hawl i greu cynhwrf mewn cyfarfodydd mwyafrif mawr y bobl yn credu yn hwyfol- deb y mudiad. Ond iddynt eu hunain y gwnant y drwg. Nid yw eu gwrthwynebiadau yn gofidio dim am Evan Roberts. Peth arall, nid yw y gwrthwyn- ebiadau hyn ond moddion i'w gryfhau ef a'r mudiad, Nos Saclwrn, Ebrill 15, cynhalia y diwygiwr ei gyfarfod olaf yn nhref Lerpwl. Princes Road yw y capel, a thybir fod 1,500 o b6bl ynddo. Daeth Sir Edward a Lady Russell i'r cyfarfod hwn. Sir Ed- ward yw golygydd., y 'Liverpool Daily Post¡, a dis- gwyliwn erthygl alluog ganddo ar Evan Roberts. Siaradodd y Parch. J. Williams eiriau doeth am ymweliad Roberts a Lerpwl, gan gyfeirid at y pryder y buont ynddo fel eglwysi ynglyn a'i genhadaeth. Yna sylwodd ar y gwahanol farnau am Roberts, gan ddweyd fod yn rhaid i ddynion Wahaniaethu yn eu barn am bob dyn moesol a meddyliol fav/r. Rhana mawredd ddynion: o angenrheidrwydd. Croesaw i bawb fwynhau eu barn eu hunain, ond nid oestgair o afionyddweh ar v cyfarfod i fod yma heno, beth bynag yw barn neb. Hysbysodd Mr. Williams fod pedwar o feddygon Lerpwl wedi gwneyd ymchwiliad manwl i iechyd Mr. Roberts. Yr oedd y rhai hyn oil yn neillduolwyr—rhai o honynt ar y corff, ac eraill ar y corff yn ei berthynas a'r meddwl. Dyma eu barn.: "We have to day examined Mr. Evan Roberts. We find him mentally and physically quite sound. He is suffering from the effects pf over work, and we consider it 'advisable that h§ should have a period of rest.—James Barr, M.D., F.R.C.P. William Williams, M.D., M.R.C.P.; Thomas Bickerton, M.R.C.S.; William M'Affee, M.D. April 15, 1905." Llawen y derbyniwyd- y newydd hwn gan Mr. Williams, ac aeth y cyfarfod ymlaen yn fendigedig. Saif Evan Roberts yn y p.ulpud am tua haner awr; tro ddail y Beibl gan ddarllen yn ddistaw-, yna gweddia; gwelir efyn v.ylo yn hidl ambell waith. Wedi methu siarad,, yn ddiau, eisteddodd am tua dwy awr yn y pulpud o'r golwg; a bu am amser ar ei ddeulin. Cododd tua naw o'r gloch i ddeisyf am fwy o weddio. "Nid ydych yn gwneyd eich goreu," meddai, gweddiwch fel y byddo yn rhaid i'r nefoedd wrahdaw." Ar pi iddo wneyd ychydig sylwadau pellach, ymarllwyaodd y dorf ei Chaloit allan ftiewn gweddi am | i 16 ifltinyd. "Teirnla Roberts wrth ei fodd ar ol hyn a thro ddaii y Beibi dán wenu. Dywed eiriau ardderchog felcénadwri i'r rhai nad oedd yn bresenol o'r esgeuluswyr. Cysur i'r rhai hyn, oedd cofio. fod Duw fel Bugail mawr i fyned ar ei ol. Er gwyched-personau Gabriel a Michael, ni chai yr un 0 honynt fyned arol y defaid colledig. Pan oedd ef arganol siarad, dyma lais yn gwefreiddio y lie. Annie Davies yw perehen-y llais, a chana "Dyma gariad fel y moroedd" yn fendigedig. Dyma waith mawr. y cyfarfod wedi ei gyraedd o'r diwedd, sef profi i gael gweled a oedd yno rai i dderbyn Crist. Cafwyd 12,. yr hyn a barodd fawr lawenydd i'r cyfarfod aci Mr. Roberts. Bwriadaf ysgrifenu erthygl y wythnos ar-wahanol weddau ymweliad Roberts a L&rpwl, <&c.
Y CYFARFOD OLAF.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y CYFARFOD OLAF. Nos Lun, yn nghapel eang y Wesleyaid Saesneg Brunswick, Bii'kenheadj, cynhaliwyd yr olaf o'r Cyfarfodydd, Nid yw y capel hwn ihor eang, a rhai I. mwyaf Liverpool, ac nid oedd yn ddigon i gynwys haner y gynulleidfa oedd wedi ymgasglu yno oriau riau cyn yr adeg dechreu. GollyngwydYlIlwelwyt i mewn i'r gallery yn gynar, a chad'wydyllawr:,i es- geuluswyr hyd haner awr wedi chwech. Ymhell cyn i Mr. Evan Roberts gyraedd yr oedd pob congl o r capel yn oflawo, ac o 1,500 i ddwv fil o'r tuallan yn cynal gwasanaeth yn yr awyr agored. Nid oes gofod i adrodd hane's y cyfarfod. yn fanwl,- -caf wneyd hyny eto. Rhaid boddloniar ddweyd fod hwn yn un o gyfarfodydd mwyaf bendigedig y gen- ii? daeth o'r cychwyh.. Yr oedd Mr. Evan Roberts nievon hwyl ardderchog, yn llawn bywyd a riwyfiant ieuenctyd, o'r dechreu i'r diwedd, Cawsom heul- wen ddigwmwl.' Perwsadio dynion yr oedd i dder- byn y Gyyaredwr,'—-dyna faich ei genadwri, heb ddim digwyddiadau cyffrous na dirdyniadau poenus..Ac yn sicr yr oedd y cyfarfod olaf yr uwheaf o holl gyfarfodydd y gyfres, a bydd ei effaith yn arhoaol. Teimlai canoedd yn ddiolchgar i Dduw am welod y genhadaeth dan ei choron yn y diwedd, a'r cenhadwr yn cludo y ffrwyth adref mewn llawenydd a gorfol- edd, Rhif y dychweledigion^oedd 44., Disgwyliaf dreulio awr gyda'r darllenydd yn mvned drwy hanea y i-yfarfod hwn mewn rhifyn dyfodoL-—E;W E.
YMWELIAD MR. EVAN ROBERTS…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
{ ■«■■■»■■ tha^d'0. *'W dweyd. Buasai yn well genyf beidio °'r fiorrid' r^laid oedd i mi ufuddhau neu droi o'r ii^r wyf wedi cael cenadwriaethau ofn- Cwmaf n" un °fnadwy ddiweddaf oedd ^Udddori °n' *°d ena]d wedi ei golli bherwydd an- y g\vasa Un yn y -gynulleidfa. Gwyddwn y buasai .^i0r aeth yma yn un ofnadwy. Yr oeddwn yn <Jdyf0(} drwy y prydnawn. Teinilais hyny wrth *hy fewn drwy y festri. Yr oeddwn bron yn teimi 1 Sefdded; ond diolch i'r nefoedd, yr wyf ^Wddeg0 i *awn yn awr," Pan ddywedodd y gosododd ^eC^reuodd y bobl gymeradwyo ond i *yn ar hyny yn y fan. Yna aeth ym- ^°fal\vchTeyd> Nid wyf yn Ofni dim yn awr, ond indpli llawenhau. Gadewch i ni weddio a'n gilvdH ^awenha Satan pan fyddwn yn anunol y» £ wrZ Dewch i ni gael myned ymlaen a'r odfa I Ulyiied y dymuna yr Ysbryd." Eithr ni tua 11 yn hwylus bellach, a thorwyd i fyny lffoa i? 0r £ loch- ^ch Per er) Ebrill 12, dyma ni yn nghapel y SWrnnks M.A., Bootle. Duir y ffordd o '?'3° V ml CQPe^ San bobl oddiar 3 o'r gloch. Am awr er^e y capel a'r festri yn orlawn. Am yn agos cyiarf0rj Roberts yn ddistaw yn y pulpud, ac 1 y |Welir v yrr^aen yn llawn tan. Yn agos i 8 o'r gloch 'Bae n'?IW^wr ar e* c'raec^) a phob llygad arno. blaen_e.r mawr yma heno na welsant ef erioed o'r yr Alba P'r ^e' y Gogledd, Germany, America, ^na vw*V ia'r *w?r^d°n- Un o'r pethau cyntaf a hvpnp i. y 1Jeibl allan, a gofyn, Beth ddywed Uiaws rth oiyn, gwena yn hyfryd, nes tynu V° ate^on allan mewn adnodau. Ni }ja^ y fath doraeth o adnodau priodol yn cael Wedi r, 0 ddechreu y diwygiad hyd yn awr. gofyna, Roberts, A oes rhai eich. cod 9^edi suddo mo? ddwfn fel nad all Duw «yfryw Z1 '"l Atebir gan liaws nad oedd neb yn y ^rofi Eto? dyffia yrnarllwysiad o adnodau ^Hub. na^l oedd neb tuhwnt i allu gras Duw i'w fritho' -Dangoswyd fod y Gair Dwyfol wedi ei Bellach g addewidion i'r penaf o bechaduriaid. Vr vdvJfS^e y diwygiwr wrth ei fodd, ac yn dweyd »A Wedi. ein hamgvlchu a by'gythion, addew- ai11v'shn'j ^muniadau." Aeth y cyfarfod ymlaen eto lla« 1 nes. y cyfyd Roberts drachefn i ddweyd pU\v V: Wedi eu hachub yn yr odfa. Y mae alaf v gwrandaw," meddai, ac y mae y cyn- «niHa un toreithiog.. Colla y: diafol heno. ac- rhr,UW' Colla y diafol yn ddwbl, oblegid y n a ^olla yn troi yn ei erbyn. Gwawried y &Weddi ,rwymir Satan. Yr wyf wtedi medru yge]yn° er s wythnosau yn awr am i Dduw blygu ?tQf4vH w-vf yn medru gwneyd hyn yn wastad." y cyfarfod, a rhoddodd 24 eu hunain i'r %WedA^j y festri' yn gwneyd 26. Ar y diwedd ad Roberts fod Gymraes yn sefyll wrth y aG yn. ?°di ei Haw, fel pe byddai yn aelod, a ■\o »> r "Ceisio twyllo. Dichon na ddatguddir hi meddaij ",er mwyn peidio boddio- cywrein- ^di0 gynulleidfa. Gweddiwch am i Dduw ^UiaKuwe^^red anonest. Os gwna, nid yw ^r,» genyf. Y mae storom y 1 ei chalon yn oedd y gynulleidfa jn gwa garu, daeth ^th v d eft i ddweyd ei bod hi wedi siarad ag un p^ytiy. r^s nad oedd yn aelod, a godai ei llaw ^od ,wedi addaw rhoddi. ei hun i Grist. rydoW ]wyddianus iawn oedd hwn, ac un o ys- JTos ydd dwys. **§hapev Ebrill 13. ymddengys Roberts yn f y«lwPl iZClarence St.. Esgeuluswyr a'r rhai fu i'r d a hwy yn unig oedd i gael mynediad i ft w at y™- Llwyddwyd yn bur dda i { ^FandQ? eol 5 ac oherwydd hyny, ychydig iawn Moda„ yr feth°dd a chael lie. Clod nid bychan ?edd eu -gweled' yn ddigon hunan aberthol i, f°dd gwthio i fewn trwy drais megis. Ond a a haA^Wad y d^ws, ymladdfa galed ag ambell a iawnS3 ganrn°liaeth am y modd glew y safodd •J 3t heol derau. Ychydig mewn cymhariaeth oedd 'V*<*> 0 n y capel heno ac; ni chafwyd ond i evn?i° °'r rhai hyn i fyned i gapel y Bedvdd- 0 reticl of 1cyfarfod- Gellid meddwl fod yn Fitz- J >20°. Yr oedd nifer mawr o es- "(L nlith y rhai hyn, a'r rhai oedd wedi «??byri Crj1!0 mewn brwdfrydedd am: ea gweled yn vf%fod Pur °ec ac araf yw'y.-rMn gynfaf o'r ^gion tormod lawef o ganu ynddo. Un .0 ^•Wyso y cyfarfodydd yw hyn. Ni ddylai y canu n^Us, ^weddio, os am; i'r. cyfarfodydd: fod yn Wei dra»^ yr anghymesuredd yn y canu Roberts b ?°1, y mf' a dywed, "Gweddiwch. gweddiwch, lail^ch a j-lormod 0 Sanu 8 rhy fach o weddio. 0r« a yn „„i todd ysbryd gweddi. Y mae yr ym- '^•U* Llavvo yma heno; ac y mae y gelyn ar ei Gy diaf 8yid yma heno o eneidiau yn lleffeth- 6fJeddi svri? Gallw-n ganu trwy y nos heb achub. V- Dftl. n ° ,yn -achub a dwyn y nefoedd i lawr P1]^eiria>l eddiwch, gyfeillion, gweddiwch." Wedi w°nau aiia y°' arllwysa dynion a chwiorydd eu y^^ubia.^1? S^eddi. Prif fater eu gweddiau BWj^lad hJV oedd yn°—rhai oedd wedi bod Xg^di chwil' Ymhlith yr holl weddiau hyn, saif $st> °1> hvn J, leuanc allan fel pegwn uchel. ,dl ia chyfoeihog yr erfynia ar ranyr tvr, esgvna d )'n bresenol. Deil ei nerth, ac 1 j^.dagrau • ,y° f1 ^a^9i enilla mewn swyn ne9 w anfnr, ygai^ ugeiniau. Pan ddaeth i ofyn fa y^ yr 0f1? saethau argyhoeddiadau i galonau y gwelfd !°r?fyg.ai y cryfaf yn y gynulleid- >einirt yn ngolenn? ygfd yn Uawn dagrau yn dis- ^US°§ yn fyr T 1 lGhar y caPel- Siarada dau Uix Wedi ,»,• v yn' ac yn awr dyma y gyn- Puin, pr dl i wres. Gweddia aniryw yr °'r pi. ,y mae eistedd a'i ben i lawr yn y ac vn?obe,rts- Ag°s ydyw hi yn awr i d > cyfa Pes arLpf" b ddweyd ond ychydig eiriau ycfefod, Tblvm,Uldo siarad- -Gan hyny profir %nvg ^ynudan '^edlg yw y canlyniad. Ni fuwyd CododH v. d 3° wedi rhoddi eu hunain a nyn Roberts ar ei draecj, a gellicj meddwl nad yr un dYtl ydyw ef yn awr. Chwareua bywyd a llawenydd ar ei wedd. Rhagddywed am rai yn rhoddi eu htlnain i fyny yn barhaus yn awr, a hyny heb un coll. Ha! beth glywaf yn awr? Dyma lais ar y llofft sydd mewn anghydnawsfedd a'r cyfar- fod. Wrth edrych gwelwn ddyn tal, tenau, llwyd ei wisg, ar ei draed, yn gwaeddi^ Halt, halt." Yr oedd hwn wedi methu dioddef rhagfynegiadau Roberts, ac ti ymlaen yn Saesheg i waeddi "Halt, thou dreamer of dreams, let thy dreams cease, thou deceiver of the nations; thy hour has come; the Master of the house has risen." Try drachefn at y gweinidogion yn y set fawr, a dywed,, "You are no longer ministers of the gospel, but ministers of traditions. No longer is the word of God your guide." Ai ni ddychryna hyn Evan Roberts? Dim perygl. Y mae mor hamddenol a phe na bai hwn wedi codi. Gwaedda rhywun. am daflu y cynhyrfwr allan. Na, na," meddai Roberta, "gweddiwch drosto." "Peidiwch gweddio droswyf fi, chwi rag- rithwyr," meddai y cynhyrfwr. "Aydychchwi yn barod i dderbyn Crist," meddai Roberts wrth wrandawr. Nid. derbyn Crist yw derbyn peth wyt ti yn ddweyd, y D—-—meddai y dyn; "oblegid y d — wyt ti." Ar hyn dyma y Parch. J. Williams ar ei draed, ac eiddigedd dros urddas ty yr Arglwydd yn fllamio yn ei lygaid, ac yn edrych gydag awdur- dod at y dyn, ac yn dweyd, "Not a syllable more. We know you well," Gyda hyn tawbdd y dyn, ac ni chlywyd ef mwy. 0 hyn i'r diwedd cafwyd amser ardderchog, a chyrhaeddodd rhif y dychweledigion i 122.