Y Gwladgarwr

Yn awr yn barod, ALMANAC Y MILOEDD, PrIll eeloiog. I'w gael gan holl Lyhwerthwyr. AB WERTH yn Swyddfa'r GWLADGARWB, TESTAMENT NEWYDD, yn cynwys Oysondeb yr Efengylau, yn nghyd a Map o Wlad Canaan, 12 plyg, Is.; trwy post, Is. 4c. Yn awr yn barod, DYDDIADTJR Y METHODISTIAID CALFINAIDD. Am 1872. Cynwysa y Dyddiadur—Almanac—Cyfnewidiadau ac I Oed y Ileoad—Codiad a Machludlad yr Haul—Sabbothau 1873 a 1874-Nodau y Flwyddyu-Diffygiadau-Tymhor- axt y Gyfraith-Gwyliau, &c.-Tafleni er cadw Cyfrifon Axfamol (Cash Acevunts) am bob mis— Crynodeb (Summary) eto-Pdliau Stampiau—Trefniadau a Rheolau newyddion yLlythyrfa-Gweinyddiad Priodasau mewn Capeli Ym- uemdaol-Y Weinyddiaeth Bresenol. ac Aelodau Senedd- al Oymru, &c., &c.—Ffeirfau De a Gogledd Cymru—Yn llghyd ag amryw bethau bnddiol mewn Llawlyfr o'r fath. Cynwysa 12 tudalen yn fwy nag arferol. Khestr o hoU Weinidogion, Pregethwyr, a Chapelau y Cyfundeb—Blwyddyn yr Ordeiniad—Cymanfaoedd a'u gwyddogion-Y Gymanfa Gyffredinol, &c -Y Cenadaeth- att Tmmor a Chartrefol-Yr Athrofeydd—Athrawon, Swyddogion, Efrydwyr, Arholiad, &c.—Cylch a Swydd- ogfon gwahanol Gyfaifodydd Misol y De a'r Gogledd- Trysorfa y Pregethwyr, &c.—Arholiadau ac Ordeiniadau may Flwyddyn—Marwolaethau Pregethwyr yn 1870-71. Risoedd: mewn Llian, 6ch.; Poced-Lyfr, Is.; Eto, crgfach, a gilt, &c., Is. 6ob. Ceir papyr gwyn at SBpdfenu ar ddiwedd y naill a'r llall. Yr elw arferol i lyfnrorthwyr. Anfoner pob Orders at y Parch. P. J. WALTERS, ABERDAR, neu y Ptoch. J. C. JONES, YSTRADGYNLAIS, SWANSEA. BHYBUDD PWYSIG. A NFOWCH eich CARTE DE VISITE a Is. 7c. mewn stamps, a chwi a dderbynlwch, mewn ycbydlg ddyddlan, CHWECH 0 GOPIAU PERFFAITH. yn nghyda r gwreiddiol, yn rhydd trwy y P06t. Deuddeg am 2a. 63. CYFEIBIAD :— CAMBRIAN COPYING CO., PONTYPRIDD PELENI LLYSIEUOL LEWIS. I weUa Pom yn y Pen, Afiech/yd Qeriol, a Oieuol, An. nrheuliad, Bolrwymedd, Ghoaew, Cryd Oymylau, Neural- gia, Gwyntogrwydd, Clwyf y M archogion. die., &e. rj'ATJ fod y Peleni hyn yn cael en gwneud yn drwyadl o lygiau, ac yn hollol rydd oddiwrth ddarpariadau medd- ygyniaethol mwnawl, gellir en cymeradwyo yn hyderus syrw y cyhoedd, fel un o'r meddyginiaethau teuluaidd goieu a ddarganfyddwyd eto. Gellir eu defnyddio yn adiberygl hollol gan bersonau o'r cyfansoddiau mwyaf tyner ac eiddil. Mrfynir am un prawf. Ni ddylai un teulu fod hebddynt. I>orparedig yn unig gau JAMES LEWIS, Che- mist & Druggist, Georgetown, Merthyr; At ar werth mewn blychau 7id., Is. lid., a 2s. 9d. yr M. gan Druggists yn mhob man. GOBUCHWYLWYR WHOLESALE.-LONDON, MesslI BARCLAY & SONS, and SUTTON & Co.; BRISTOL, Messrs. COLLINS & ROPER, PKAROB & Co., T, ÁOKBR. tMjr. and LEONARD & Co, Y mae cryn fantais drwy brynu y blychau mwyaf. AMERICA. -SWYDDFA YMFUDOL GYMREIG. 91. JAKES, 19 Union Street, Liverpool. A DDYMUN A ddatgan ei theimladau dlolchgar am y gefnogaeth y mae wedi el gael; hefyd a ddymuaa wneuthur yn hysbys ei bod yn parhau i fookio gyda'r ager a'r hwyl longau America, Australia, &c., am y prisiau iselaf yn LiverpooL Gtellir cael pob hysbysrwydd am y clud-dal, amser hwylio, &o., trwy ddanfon llythyr, Cymraeg neu Saesneg, yn cynwys un stamp, i'r cyfeiriad uchod. Bydd i'r sawl a ewyllysio le cyfleus i drin ymborth eu Imnatn, yn nghyda llettyaeth gysurus am y prisiau rhataf yn Liverpool; hefyd lie i gadw y luggage yn rhad. Yr ydym ni, y rhai y mae ein henwau isod, yn dymuno ewmeradwyo Mrs. James yn galonog i sylw Ymfudwyr, gan'gwbl gredu y bydd iddi roddi pob boddlonrwydd i'r cyhoedd Thomas Price, M.A.,Ph.D., Aberdar W. Thomas, Liverpool; Rees Evans, eto; At. J. Parry, Liverpool; W. Roberts, Blaenau W. Harris, Heolyfelin, Aberdar; J. G. Owen, Rhyl; J.E.Jones.M.A.,LLD., Merthyr W. Morgans, D.D., Caergybi E. Evans, Dow- lais; D. Price, Blaenyffos B. James, Ponthendy J. Uoyd, Merthyr: E. Thomas, Casnewydd; J. Jones, Mathetes), Rhymni ac R. A. Jones, Abertawe. CAETBEF Y CYMEY NEU Y OARIBOO HOTEL, 212, Fulton Street, New York. PMCHElqOGc-MICHAEL JONES. DYMUNA MB. JONES hysbysu y Cymry fod y Gwesty uchod yn ymyl eafleoedd y Bhailffyrdd a Phiers yr Agerlongau. Ceir yno bob cared- gnnrdd a chyfarwyddiadan angenrheidiol, a llety ag ym- borth o'r fath oreu am brisoedd rhesymol. Bydd yn fDtelsiol i'r rhai a fwriadant fyned i'r Unol Daleithiau alw g«da Mr Jones ar eu glaniad yn New York, canys gall efe eobooMoyn mlaen i bob parth o'r wlad am y prisoedd teM a diogelir hwy a'u luggage rhag runners diegwyddor New York. Os anfonir at Mr. Jones yn mlaen llaw, bydd ddo gyfarfod ymfudwyr ar en glaniad, a'u cyrchu yn (HtgOAl i "Gartref y Cymry.'

AT GLEIFION ABERDAR, MERTHYR, PONTYPRIDD, LLANELLI, A'R CYLCHOEDD. From W. BABEAM, Canton, Cardiff. I one day called with a chemist in the neigh- bourhood of Aberdare for a box of George's Files and Gravel Fills and was supplied with what I lIUppOIed to be the genuine article. I was greatly mnprised however, on opening the parcel, to find that Instead of George's Pills, the chemist had deliberately cheated me by packing up a tpwriout box of Pills. I had the right article however at ffrmfem, and am much better since I took them. RmmuDD.—Yn gymaint a bodlloaws o engrelfft- an twyllodrns o fath yr uchod yn cael eu crybwyll wrthyf, teimlaf rwymedigaeth i ddynoethi y eyr. ayw, ac hefyd i ryboddio y cyhoedd, fel na byddo t Y iddynt drwy anwybodaeth gael eu hud-ddenu I gy- metytt PiUs neu Pouxkrs o wneuthuriad ereill, o An y ffogesguB en bod yn Uawn cystal os ad gwell n 'George's Pile and Gravel Pills." Gellir yn hawdd eu hadnabod a'n gwahaniaethu oddlwrth mryddan yr tfdychtoyr diweddar hyn, gan fod enw f nrganfyddwr ar Stamp y Llywodraeth, pa un a ■wyoor o aaj^leh pob blwch HirwatuiL J. E GEORGE, M.RP.S.

BWRDD Y GOLYGYDD. BO»AFAN.—Byddwch cystal ag anfon cynwys eich ysgrif i iii eto; nid yw yn bosibl i ni gofio pwyydyw pereooauwrtheu ffugenwau. Wedi eu derbyn, eiddo Gwrandawr, Dan, Mark- Bach, Cyfaill, Hen Lane Diobaith, Ab Tawe, &c., a chaiff eymaint o honynt ag a allwn ymddangos yn ein nesaf.

TALIADAU,- J. W., Neath D. D., Pumpsaint; D. M., Cwmtwrch T. H., Dinas M. F., Brymnawr D. J., Cymmer; D. M. E., Pontyrwyd; J. J., Morlais; B. R. R., Llanelly; J. C. P., Taff's Well; D. D., Witton Park J. D., Femdale; J. R., Gower Road.

Cyfeirier y GOHEBlAETHAU a'r ADOLYGIADAU, —"To the Editor of the GWLADGARWR, Canon-street, Aberdare." Pob Archebion a Thaliadau i'w gwneud i "Walter Lloyd, GWLADGARWR Office, Aberdare." Y—

RHYFEDDODAU COSPAWL. Yr ydym wedi synu lawer tro at yr anghysonderau a ddangosir yn ein llysoedd barn gyda golwg ar weinyddu cospau ar wahanol droseddwyr. Y mae ein Magis- trates a'n barnwyr mewn llaweroedd o amgylchiadau yn ymddwyn mor ddyeit.hr yn y peth hwn, fel ag i beri i ni dybied nad oes ganddynt un safon o gyfiawnder, nac un syniad synwyrol am y cydbwysedd a ddylai fod rhwng cosp a throsedd. Gwir yw fod cyfiawnder perffaith yn mesuriad graddau cospedigaeth yn beth anmhosibl i ddyn, ac eto y mae ynom syniadau cyffredin- ol am gyfiawnder ag sydd yn ddigonol, ond eu dilyn, i sicrhau graddau helaeth o uniondeb. Os bydd i wraig wan/eiddil, dlawd, bron trengu gan newyn ac oerfel, a'i phlant bychain yn crynu ger bron aelwyd mor oer ag angeu ei hun-os bydd iddi hi "ddwyn" ychydig boundi o lo, fe'i dirwyir yn drwm, neu fe'i gyrir i garchar, heb neb yn y byd mawr yn gofalu dim beth ddaw o'r rhai bach. Ond os bydd i ryw arth o ddyn, dan gynhyrfiad diodydd meddwol, haner lladd ei gymydog, dryllio ei esgyrn, a'i analluogi at weithio am fis- oedd, ni wneir ag ef ond ei anfon i garchar am ychydig wythnosau. Mewn rhyw ystyr y mae yr angenfil yn cael ei dalu am ei anfadwaith, gan ei fod yn sicr o fwyd iach- us, a dim ond ychydig o waith, yn y carchardy. Yr wythnos ddiweddaf, ded- frydwyd dyn i saith mlynedd o lafar cosp- awl am yspeilio plant bach yn yr ystryd- oedd. Nis gwyddom ni beth all fod gan blant bach i demtio lleidr, ond ni a wyddom fod lladron respectable, lladron banciau sy'n ymrwymo i ofalu am arian pobl ereill, yn dtanc heb gymaint a saith awr o gosp. Yr wythnos ddiweddaf, darfu i ddyn yn Glasgow geisio crogi ei fab, bachgenyn bychan, wedi hyny ei daflu dan y grat, ac yn y diwedd ei daflu yn gorphorol ar y tan. A pba gosp a gafodd yr angenfil uffernol hwn? Dim ond thirty days a llafur caled! Wrth gwrs y mae rhostio plentyn yn fyw, yn bechod; ond, os bernir wrth ddedfrydau o'r fath hyn, y mae lladrata ceiniogau oddi- ar blant yn llawer mwy o gamwedd. Pa bryd yr ymddyga ein barnwyr fel dynion o synwyr cyffredin?

LLOSGIAD CHICAGO. Erbyn hyn y mae cryn lawer o fanylion i llosgiad Chicago wedi ein cyrhaedd, ac y mae darllen yr hanesion yn dorcalonus. Y peth hynotaf yn helynt y tan anghydmarol 1 hwn ydyw y cyflymdra aruthrol a'r hwn y I taenodd dros y ddinas. Hurtiwyd y tanwyr ar unwaith. Nid oeddynt ond bron wedi dechreu ar eu gwaith cyn i'r elfen ddifaol 4 eu hollol faeddu. Neidiai ar draws ystryd- oedd llydain, a difaai adeiladau mawrion o fynor fel pe byddent gynifer o fythynod coed, ac ni fu ond ychydig oriau nes oedd yr holl ddinas yn for o fflamau. Nis gallai neb fyned yn agos i'r tan am • fod y gwynt cryf yn chwythu y fflamiau mawrion ar hyd nenau y tai a'r heolydd fel llif ysgubol. Taenai mor gyflym, fel mai o'r braidd y gallai y rhai a ddeffroid o'u gwelyau ddianc; a'r fath oedd y dinystr, y cyffro, a'r wylofain, fel nad oes dim yn debyg wedi cymeryd lie er dinystriad Herculaneum a Pompeii. Dywedir am un ysgol fawr, fod y rhan fwyaf o'r plant a berthynai iddi wedi ciael eu llosgi tra yn cysgu yn eu gwelyau. Gwelwyd rhai rhieni yn anturio i geisio achub eu plant, ond yn methu dychwelyd, tra y bu ereill feirw o gyfFro yn unig. Ond nid yw Chicago wedi ei lladd; na, y mae yno amryw filoedd o adeiladau coe4 wedi en rhoddi i fyny eisioes, a, Uuaws olir- masnachwyr wedi ail ddechreu yn eil gorchwylion. Y mae pob ardal a pherson yn yr Unol Dalaethau yn cyfranu tuag at wnead y golled i fyny, ac nid oes. amheu- aeih na fydd y ddinas hynod hon mor fywiog mewn masnach mewn ychydig wythnosau ag y bu erioed.

Pxumi HOLLOW AT ydyw y f«ddyt iniaech oreu i symn<) yr anhw.'lderau hyny sydd yn dueddol i dd»nioa arryf- newldiad • tywydd 'r oer i'r mwytuidd. Os na effelth- iant weilhad trwya labuan, y maent yn sior o efleitbio rhyddhal mawr i'r dyoddefydd. Dan effeir-hiaa paredig y pelenau h n y mae v tafod yn astl ei lanhau a'r aroh- waeth at fwyd yn cael ei gryfhau. Y mae y rtai hyn ya l uro y gwaed, fel ag1 r mae r rwaed d achefn yn puro ao yn gwella pob anhwylder perthynol i'r eorff.

Boreu dydd Sadwrn diweddaf, yn Nglofa Tapton, ger Chesterfield, cymerodd tanchwa Ie, trwy yr hon y lladdwyd dau frawd o'r enw Furniss yn y man, ac y niweidiwyd pedwar ereill. Boreu dydd Sul diweddaf bu farw dau o'r pedwar a niweidiwyd, enwau pa rai oeddynt Oakley a Lowe. Y mae y ddau ereill mewn cyflwr peryglus. Yr oedd un o'r ddau frawd a laddwyd ar adeg y dan- chwa yn gweithio gyda goleu noeth, a bernir mai hyny a fu yn achlysur i roddi y lie ar dan.

Y mae y Dr. Peterman newydd dderbyn manylion oddiwrth archwilwyr y Gogledd, Herren, Payor, a Weiprecht. Yn y brys- lythyron hyny, y mae yn cael ei gadarnhau eu bod wedi darganfod mor pegynol hollol rydd oddiwrth rew, yn mha uu y gwelent ganoedd o forfilod yn chwareu. Y mae y darganfyddiad hwn yn un o'r rhai mwyaf hynod a wnawd yn y ganrif bresenol, ac y mae yn penderfynu cwestiwn y dadleuai daearyddwyr arno er ys tri chan mlynedd.

Y MAE cryn lawer o fanylion o barthed y Hong anffodus Magosra wedi eu derbyn yr wythnos hon oddiwrth ei chadben. Bydd yn dda gan y wlad gael ar ddeall na ddy- oddefodd y dynion a orfodwyd i gymeryd noddfa ar Ynys St. Paul agos gymaint o galedi ag y meddyliwyd. Llwyddodd y dwylaw, nid yn unig i gymeryd gyda hwynt ddigon o ymborth am bedwar mis, yn cynwys dogn da o rum, ond daethant o hyd hefyd i 13,000 pwys o rice ar yr ynys, tra yr oedd yno ddigon o bysgod i'w cael, ac yn achlysurol llwyddent i ddyfod o hyd i ran o ystorfeydd y llong, yr hyn a'u cynorthwyent yn fawr. Er yr holl oerfel a gerwinder tywydd a ddyoddefasant, ni fu ond ychydig o honynt yn glaf. Yr oedd y cadben yn parotoi ar gyfer dyfodfa unrhyw long a alwai, i anfon y dwylaw tuag Aws- tralia. Pan y cafwyd allan ar y dechreu fod y llong yn gollwng dwfr, credwyd mai rivet oedd wedi syrthio allan o waelod y llestr; ond pan y gwnawd ymchwiliad, cafwyd allan fod yr achos yn llawer gwaeth, a bod rhwd wedi bwyta tyllau trwy yr haiarn mewn mwy nag un man.

Y mae llwyddiant mudiad y Naw Awr yn Sunderland a Newcastle yn dechreu dweyd yn effeithiol ar yr holl gymydog- aethau. Os oedd yr hyn a ganiatawyd gan fasnachwyr y trefydd hyny yn eu gosod mewn un wedd mewn anfantais fel i gys- tadlu a'u cymydogion, ni fydd i'r anfantais hon bara yn hir. Y mae yn ymddangos mai naw awr y dydd fydd adeg gweithio pob math o weithwyr yn fuan yn yr holl gy- mydogaethau hyny, ac y mae yn fwy na thebyg y gwneir cymaint o waith yn y naw awr ag yn y deg. Y mae cyfarwydd- wyr Reilffordd y North Eastern wedi mabwysiadu y drefn, a bydd i'w holl weithwyr ar y laf o Ionawr ddechreu gweitbio ar y Naw Awr. Y mae yn anhawdd dirnad pwy fydd yr enillwyr mwyaftrwy hyn-y cyhoedd, gweithwyr y reilffordd, ynte y cwmni. Fe enilla y cy. hoedd sicrwydd ychwanegol mewn teithio. Bydd llai o swyddogion cysglyd a gorweith- iedig ar y North Eastern o hyn allan, a bydd y damweiniau a gyfodant o hyn wedi eu lleihau. Byddai yn dda i gwmniau reil- ffyrdd ereill fabwysiadu yr un cynllun. Os gall y reilffordd hon fabwysiadu y drefn o Naw Awr, fe all pob reilffordd arall wneud yr un peth. Y mae y mudiad hwn o eiddo cwmni y North Eastern yn teilyngu cymer- adwyaeth a diolchgarwcb y cyhoedd.

Y mae llawer o dwyll yn cael ei gario yn mlaen hyd yn nod gan gardotwyr, esiampl hynod o ba un a ddaeth i'r amlwg yr wythnos ddiweddaf mewn cysylltiad a pherson o'r enw George Watts, yr hwn sydd'yn ddyn tal, ysgyrnog, ac yn arfer enill bywioliaeth gysurus yn Llundain trwy gymeryd arno syrthio yma a thraw mewn fits. Yr oedd y twyllwr hwn yn arfer syrthio yn erbyn y naill beth a'r llall yn y fath todd fel ag i greu cydymdeimlad yn y cyfryw a'i gwelent ef, fel yr estynent eu ceiniogau a'u chwecbeiniogan yn rhwydd iddo ond nid oedd byth yn cael fit fel nad allai gymeryd gafael yn mhob ceiniog a estynid iddo. Yr oedd bob amser hefyd i fyny a'r weithred o ewynu llond ei enau, trwy ddeihyddio dwfr a sebon, ac ym- ddangos fel pe ar ymrwygo; ond buan y deuai efe ato ei hun os rhoddid iddo ami i chwecheiniog agwydraid neu ddau o/randy. Yr oedd Watta wedi dyfod mor feistrolgar gyda'i gelfyddyd, fel ei gwelid yn fynych yn gym mewn cerbydau, yn y rhai y rhoddid ef gan ryw bersonau teimladol a feddylient ei fod ar ddarfod. Yr oedd ganddo bedwar ffwllt ar ddeg yn ei logellau pan ei cymerwyd ef i fyny; ac er ei fod ar ddechreu ei daith tua'r police station yn; ymddangos i ddyoddef yn fawr oddiwrth yr hen anhwyldeb, pan y gwelodd nad oedd dim yn tycio, ymunionodd ac aeth rhagddo yn hwylus, a bernir y bydd i fis o garchar- iad gyda llafur caled ei lwyr wella o'i anhwyldeb proffesedig.

THJLOAT DiSHABXS. BaOWN'S B&OMOHIA!. TROCHE" which have proved so sucoefsful in America (or the cure1* Coughs, Colds, Hoarseness, Bronchitis, Asthma, Catarrh or any irritation or soreness of the throat, are now Iwpott- ei and sold in this country at Is. lid. per box, put up in the form of "lozenge." It is the most convenient, pleas- ant, safe, and sure remedy for clearing and strengthening he voioe known in the world. The Rev. Henry Ward Beecher says: I have often recommended them to friends who were public speakers, and in many cases they have proved extremely serviceable." The genuine have the words Brown's Bronoial Troches on the Government Stamp around each box.—Principal Office, 493, Oxfora street, London. Sold by all medicine vendors.

GANWYD,— Hydref 10, priod Mr. David Davies, (Cerddor Glew,) Gwe'n Cottage, Aberafan, ar fab. Gelwir ei enw Ieuau ap Rees. Hydref 7, prlod y Parch. D. G. Rees, Witton Park, ar fab. Gelwir ei enw Thomas, Hydref 20, priod Mr. William Abraham, pelrianydd, Cwmdar, ar fab. Gelwir ei enw ef Evaa.

PRIODWYD,- Hydref 25, yn nghapel Canton, Caerdydd, gan y Parch. E. Mathews, yn cael ei gynorth- wyo gan y Parch. T. Thomas, Llanymddyfri, D. R. Lewis, Yswain, Cyfreithiwr, Dowlais, a Miss Jones, nith Mrs. Williams, Dolau Gwyn* ion, ger Llanymddyfri. Tangnefedd rhyfedd ei rhin,-a dyfo Rhwng Dafydd a'i Gathrin; Yn wych mwy heb ddim awch min Hyll awel y Gorllewin. Duw o'i nawdd daeno heddwch, —ddigoneddT I gynal dedwyddweh; Lewisiaid mAn fo can eu eweh, Yn foroedd o wir ddifyrwch, Hydref 25ain, 1871. WILLIAM.

BU FARW,— Ar yr ail o'r mis hwn, yn Bentwyn, Resolven, Glyn- Nedd, yn 56 oed, Mrs. Jenkins, gwraig Mr D. Jenkins, a chwaer i Mrs. D. E. Williams, Hirwain. Yr oedd yr ymadawedig wedi bod yn aelod gyM'r Annibynwyr am lawer lawn o flynyddau, a bu yn addurn i'w phroffes. Yr oedd yn hynod gyfarwydd yn y Beibl. Cyn el marwolaeth, rhoddodd y tystiolaeth nad oedd blynyddau lawer o grefydda wedi bod yn ofer. Ba farwyn gryf-; yr oedd ofb marw we<U cael ei symud ymaith yn llwnr. Cafodd tlodion y gymydogaeth golled mawr ar ol Mrs. Jenkins. Yr oedd y canodd a ddoeth yn nghyd i hebiwng el gweddillion i'r bedd yn arddangoeiad o'r teimlad ag oedd yn flynu yn yr aidal tuag ati. Pan y clywai Mrs. Jenkins am nnrhyw un agoMdyn glaf, yr oedd gyda'r crntafwrtlL erebwyn gwely y cyfiy*. Ar ddydd yr angladd, yr oedd gweithfeydd glo yr ardal yn segur gan gymaint oedd awydd j gweithwyr I fod ya breeenol, Heddwoh i'w llwcb gweithfeydd glo yr ardal yn segur gan gymaint oedd awydd y gweithwyr I fod ya breeenol, Heddwoh i'w llwcb