Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
GOMER JONES: NEU, YR YMGYKCH…
GOMER JONES: NEU, YR YMGYKCH CARWRIAETXIOL, GAN MR. TOM EVANS (WEDI-OS.) PE&. vI. DRANOETH, ar ol dychwelyd o'r Plasllwyd, teimlai Price yn hynod ddedwydd; gwenai drwy'r dydd yn gyson. Yr oedd yn hynod sionc, symudai ei heglau gyda rhwyddineb nnarferol, yn fwy felly nag y gwelwyd ef yn nghof neb byw, nid oedd dringo y counter ond gorchwyl dibwys iddo; symudai y cadeiriau, os byddai angen am hyny, ar darawiad amrant, rhedai i gwr pellaf yr adeilad fel train pan y gelvid ef yno gan y cwsmeriaid, a dychwelai yn ol eilwaith at the rate of 10 miles an hour yn nghyfeir- iad y drws, a hyny mor chwyrn nes taro ei ben yn ei erbyn, gan eifod yn mothu stopio pan yr hoffai, oblegyd anystwythder ei goesau ac er fod pob cwsmcr a ddeuai i'r siop yn tystio yn ddifloesgni fod. yr hin yn L hynod oer, nid oedd ef yn hollol o'r un farn a hwynt, a'r achos o hyny i'w briod- oli i'r ffaith bwysig ei fod o ran ei feddwl yn symud, byw, a bod o flaen y tan glo yn hen gegin y Plas, yn .nghwmni ei anwyl Gwendolen, ac felly yn methu a chael ham- dden i svlweddoli pethau amgylchiadol megys oerni yr hin. Yr oedd yn gallu pwyso y siwgr yn well nag y gwelwyd ef yn gwneyd hyny erioed, a mawr ganmolid ei alluoedd yn y cyfeiriad hwn gan ei dad, a thystiai ei fam hefyd yn ai wyddoeaol v Iboreu hwnw, fod Price "yn improvo." Syl- wai pawb a ddeuai i'r siop ar y cyfne-wiicliad rhyfedd hwn yn agwedd Price, a theimlai yntau ei hun mai gorchwyl hawdd oedd gwenu y dwthwn hwnw. Pan yn nghanol y llawenydd hwn, wele rywun yn dyf.d i fewn i'r siop yn ddisymwth, ac nid oedd y gwr yn neb 11 ai na gwas bach y Plas. "We, Tom, 'machgen i," I "i Price, "ti sydd yna," a gwenodd y llei'aryud yn swynol ar y gwr bach. "Ie, Price," ebai Tom yn ol; "dewch a siwgr a the i mi," -all right, Tom, eisfcf J.d yn y fan yna tra fyddaf yn eu gwneyd yn barod; a rhoddodd Price lu o felusion iddo. Thanh you, sir" ebai'r bych\m. Gwenodd Price yn fwy perchoj &r y gwr bach nag o'r blaen, pan y dywedodd y gair c, syr ac o, fcl yr hoffai i Gwendolen fod yno yn gvrando y gair bach unsill hwn buasri yn sicr o'i garu yn fwy o lawer nag o'r Faen. Fel y byddai i lorn ddweyd gartref "mac dyna un caredig oedd Price y siop," ac er gwneyd ad-daliad iddo am y it syr," rhoddodd Price ddyrnsid arall o felusion iddo. Ah," meddyliai Price ynddo ei hun, gwn beth a vnaf y tro nesaf yr af i'r Plas, mynaf gael Tom, y gwas bach yn ymyl y ffenestr pan fyddaf yn cnoco/ rhoddaffeluson iddo, yna thank you, sir, clywa Gwendolen, yna all right. Ni fu Price ond ychydig iawn o arnser yn gwneyd y cyfan yn barod, fel y byddai i'r gwas bach ddweyd wrth Gwendolen mae dyna "fachgen handy" oedd Price y siop, fel pe buasai cysylltiad rhyfeddol yn bodoli, rhwng pnoio te a siwgr yn gyflym; ag enill serch. "Sut y mae Gwendolen," gofynai Price, ac 0 fel y dychlamai ei galon pan yn rhoddi y cwestiwn i Tom. Y mae yu burion," atebai'r gwr bach, it a dywedodd wrthyf am ei chofio atoch." Nid oedd y rhan ddiwedclaf y frawddeg yn gywir, ond dywedodd Tom hi er cael rhagor o felusion. "D'wed y gwir," ebai Price, gan ym- sythu fel rhyfeddr od, ac agor ei ben, fel pe buasai yn myned i lyncu camel, a'r wen ar y wyneb wedi cyrhaedd yr eithaf-bwynt. 'Wedodd hi hyny, wir?" 11.0o, do, Price," eb„i Tom. Gydi byn, collc-dd Price ei huuan-lywodr- aeth, a ffarweliodd ei bolion am foment a llawr y siop; a chafodd ei hun, pan ddis- gynodci o'r uchelder, yn nghanol y blwch wyftU oedd yn ymyl, u gwuaeth havoc ry- feddol o'r trugnreddau hyny. Edrychodd gan wenu, ar ei draed, a meddyliai, gan wed yn fwy fyth, y buasai yn well ganddo gael cynwysiad yr wyau yn ei fol, yn hytrach nag yn eiesgidiau. Yn faan, ym- drechodd gael ei draed yn rhydd o'r blin gacthiwed hyn; fie in yr ymdrech, llithrodd ei d, oHl ddeha' a chafodd ei hun y foment ncwf a'i bengiog yn argyhoedui llawr y siop o'i grde Iwcii; ond y mne yn hyfryd- wch genym hysbysr. na dderbyniodd ei gorff yr un niwed. Khoddodd fusion eto i Tom am beidio hysbysu Gwendolen o'r ffgith iddo syrthio, ac ar ol dweyd hefyd wrtho am ei golio yn faisr nt Gwendolen, fel pe buasai heb ei gweled er's deng mlynedd, aech y gwas bach o'r siop, gan f,dael Price yno a gwen ar ei wyncb, PRY. vii. FEL hya y Lo-uliodcl Price yr wy linos, yn wen o gltist i glust, ac mor siaradus a phe buasai bywyd y corff yn dibynu ar symud y tafod. Treuliai lawer o'i amser wuth y ddesc, i wneyd i fyny gyfrifon byebain o eiddo ei dad; £ C 0! yr oedd hyd yn nod ,.yr ysgrif-bin, "wrth symud dros y papyr, V yn sisial enw Gwendolen Hughes I 0, y dychmygion rhyfedd a wyllt wybiai drwy ei benglog mawr. Torai ami i ddalen o'r llyfr cownt ymaith, ac ysgrifenai arnynt yn ami fel hyn,- "Yn eglwys C-, J. Price, Ysw., Siop, a Miss Hughes, Plasllwyd." Rhyfedd fel y dycblamai ei galon gan lawenydd wrth edrych ar ei enw, yn nghyd ag eiddo ei anwylyd wedi eu huno yn y modi yma. 0 ddiwrnod dedwydd, pan fyddai Dafydd Jones yn anfon hyn i'r papyr newydd, a'r holl gymydogaeth yn ei weled yno pan yn meddwl am hyn, teimlai Price ei wadnau yn gadael y ddaear, ac yr oedd o dan yr angenrheidrwydd o ymaflyd yn dyn yn y ddesc rhag ofn y buasai, gan effaith y drychfeddwl gogoneddus, yn cy- meryd 11am disymwth, ac yna yn cael codwm a niweidio ei hun. Yn y nos, blinid ef yn rhyfeddol gan freuddwydion, a rhaid hysbysu ei fod yn gallach lawer yn breuddwydio nac yn effro. Un boreu, yr wythnos ddilynol, wele Price, a gwen ar ei wyneb, yn sefyll ar ei bedion yn y siop, ac yn cyfarch y prentis, yr hwn oedd dair ar ddeg oed, byr o gorffoloeth, gyda gwallt cocn, a choesau hirion. "Boreu da, Joseph," ebai, dyna freu- ddwyd rhyfedd freuddwydiais i neithiwr, faehgen." Beth oedd," ebai'r prentis. "Gwelais fy hun yn myned i garu, i'r Plas, fachgen,-yn cnoco, Gwendolen yc d'od i'r ffenestr, siarad yn saucy, cael 'cwd.' Dyna fe, Joseph. Dyna falch oeddwn pan ddyhunais, mae breuddwyd oedd; ond beth os gall fod yn wir ? "JNa," ebai y prentis, "peidiwch ofni, y mae breuddwydion yn d'od i ben yn hollol wahanol i'r fel y mae dyn yn eu gweled. Ody, cdy, Price." Gwenodd Price ar Joseph, ac yr oedd y geiriau iddo fel y diliau mel. Wel, fe'i treiaf hi heno eto, fachgen," ebai Price, eilwaith, "i fi gael gwel'd. A ddeui i'm hebrwng, Joseph ? "Deuaf fi, Price," oedd yr atebiad. Treuliodd Price y rhan fwyaf o'r diwrnod drwy ddisgwyl am y nos, a gwenu. O'r diwedd, daeth y nos, ac ar ol iddo glywed yr awrlais yn taro deg o'r gloch, cafodd ei hun a'r gob a'r bytymau melyn- ion am ei gefn, a'r esgidiau trystiog am ei draed; ac ar ol cau y siop, yn agor ei geg i hysbysu Joseph ei fod yn barod i'r daith. Pan oeddent ar fyned allan, wele rywun yn dyfod i fewn. "Holo, Dafydd Jones, sut yr ydych heno ? gofynai Price. ic Symol, diolch i chwi," atebai'r gwr hwnw; "sut yr ydych chwi ? "Da iawn, Dafydd Jones," ebai Price. 'Ble y buoch yn dillad dydd Sul' ? Yn LI yn hebrwng eich cariad chwi i ffwrdd. Y mae wedi myned i Sir Forganwg, i aros am ryw gymaint gyda'i pherthynasau." "'Nghariad i?" ebai Price, gan wenu, Pwy yw hono ? "Ah'r gwalch!" ebai Dafydd Jones, gan roddi ymgrymiad awgrymiadol i'w ben, pwy ydyw hono, yn wir yr ydwyf yn meddwl fy mod yn gwybod yn rhy dda." "'Does genyf fi neb i gael," ebai Price, gan wenu yn waeth eto, ymsythu, bywiogi, ac agor ei geg. "Dim o hyna i fi," ebai Dafydd Jones, gan wenu a chodi ei fys yn awgrymiadol, 'does dim eisieu i chwi ddweyd fel yna. Peidiwch treio gwadu, y mae'r holl ardal yn gwybod am hyn; neu, mewn geiriau plaen, Price y siop yw cariad Gwendolen Hughes." Gorfu i Price, yn awr, ymaflyd yn y counter a'i holl nertb, er ei alluogi i ymgadw rhag ffarwelio am foment a terra,firma a theimlodd yn hapus rhyfeddol. 'Rol i Price roddi wns o fyglys i Dafydd Jones am ei druth, aeth y diweddaf allan. Yn fuan, darfu i Price weled a theimlo ei fod wedi cyfarfod a siomedigaeth dost-dim talu ym- weliad a'r Plas am wythnosau, na gweled Gwendolen. Yr oedd hyn yn chwerw iawn iddo, ac yn fuan tybiodd mai doeth fuasai iddo ei phrysuro tua'r gwely; ac oni buasai i Dafydd Jones ddyweyd mae Gwendolen oedd "cariad" Price, yr ydym bron a chredu y buasai yn myned i'w wely y noson hono heb ei wen arferol. Ond pa le a sut y mae Gomer? cawn weled yn y benod nesaf. Pw barhm.
[No title]
N I CHEDWIR HwTNT.—Y ma,e y cyhoedd yn cael eu rhybuddio yn erbyn peirianau gwnio rhadlawn ac o wnenthuriad gwael, y rhai yn fynych a argymhellir ar y prynwyr oherwydd yr elw mawr a geir, rhagor rhai o wneuthuriad da, am bris rhesymol, y rhai ni chedwir gan- ddynt, ac yr ydym yn anog prynwyr i fynu gweled Taylor's Patent, a pha.n na chedwir hwynt, anfoner am y darlnolen at TAYLOR'S PATENT SEWING MACHINE COMPANY, Great Driffield, neu 97, Cheapside, London, E.C. 308 Uniform good quslitv and pe fetit ■wkolssomeres", combined-with real cfeeayncfB, i secured to ourchase-s of Horaimaa's Pure Tea,—strong aid elic ons—supplied In rackets onl/. AGENTS— be--da » Evans. Cammeroial St. D. W. Jones, C maiereiai Pi,; W J. Ihomis, Com- mercial PI W Thorras, M' I St., Trec^nof.— M>Tthyr, t tephens, C em'et.—D>wl-'s, Rich, Ch miEt.—M mntala Ash, Whits, Cr.emist,—Ne th, 811 ,.blns Chemist.— C Id;jf Anthony, St. Mary S;.— Diwlais, James and Co, Unlou-str, et.
HANESIAETH.
HANESIAETH. III. BYDDAF yn cael llawer o bleser weithiau with ddarllen haneslaeth. With ddarllen hanes Alffred Fawr, gwelaf el fod yn ddyn hael- frydig, eyfrwysgar, a dlwyd lawn. I brofi el haelfrydigrwydd defnyddiaf yr hanesyn a ganlyn Un diwrnod, pan yr oedd amgylch- ladau wedi gorfodi pawb, gyda'r elthrlad o Alffred a'J wralg, i fyned allan i bysgota, neu i edryoh am ryw beth er cynaliaeth, dacth rhyw beresln llesg at y drws i geislo tamaid o fara, Mer nad oedd ond toith yn y t^ ar hyny o bryd, rhanodd hi yn ddau a rhoddodd un o honynt iddo, gan gadw yr haner arall iddo ef a'i deulu, gan obeithio y buasai y rhai a aethant allan i chwillo am ymborth yn llwyddo I gael dlgon i'w dirallu, ac felly y bu. Oofier fod y brsnin mswn amgylchfad ar hyn o bryd ag oedd wedi dwyn newyn ar el draws. Yr oedd yn gyfrwys lawn hefyd -Ryw dro yr oedd yn awyddus lawn am wybod sefyllfa y Danfaid, gan el fod yn bwrladu ymladd brwydr a hwynt, a thusg at gael gwybod hyny yr oadd yn rhaid myned i'w plith, a chan nad oedd neb yn teimlo yn awyddus atn y swydd ymgymerodd a hi ei hunan, ond yr oodd yn rhaid iddynt with yr ymgafs beidio ei adnabod, onlde, eostlal ei fywyd iddo. Dyfelslodd gynllun, a gweith- iodd ef allan yn gampus. Gw's.'odd ddillad bugail am dano, a chymerodd delyn ar ei ysgwydd, & ffwsdd ag ef I ganol y Daniaid, gan chwareu ei delyn mor fedrua nes iddo gael ei introducio i'w pen llywydd hwy, a bu yno cyhyd ac y bwriadwyd ganddo, heb iddynt ei adnabod. Oaf odd fantaSs drwy hyny i wybod yn xaha le yr oedd eu gwendid- au hwynt, ac yn mha le y buasai oreu I ym- csad arnynt tusg at enill y fuddugoliaeth. ymosododd arnynt yn mhen yohydSg o ddyddian, a gorchfygodd hefyd. Yr oedd yn ddtwyd lawn :-Trefnal el atnsar fel y canlyn, rhanal y dydd yn dair rhan-wyth awr yn mhob un-un ran at waith, rhan arall i astudlo, a'r llall i gysgu. Dyna eslampl dda i ni I gymeryd gwers oddiwrthi, onidi 1 Gwelaf hanesyn dyddorol lawn eto yn hanes Richard I, oddiwrth ba un y gwelwn mat y dynion hyny sydd yn foddlawn trol mewn adeg o gyfyugdor at unrhyw orohwyl allont el gyflawnt, yw y rhai a gaHI fwyaf o barch gan bawb o'r un cymerlad a Richard I, a byddai yn dda iawn pe ba'i mwy o fawrion y wlad yn feddianol arno. Yr oeddent mewn brwyd?, yr adeg y sonlaf am danl, gyda'r Sa?aeeniald, ac yr oedd elaieu adgy- weirlo muriau at ryw bwrpas, ao er mwyn calonogi ei filwyr, nid yn unig fe welthiodd ei hunan, ond gan nad allai ef welthio bob amaeir penodai swyddogion uchaf y fyddtn i'w newid bob yn ail; ond pan ddaeth yno un o honynt, un ag oedd Honed ei groen o falohder, ml debygaf,-dywedodd hwnw na ddysgodd of dad mo hono erioed i wneyd gwalth bricklayer na maaiwn, ac na wnat yntau mo hono ohwaith. Dlglodd y brenin wrtho, a chiolodd ef allan o'i babell, a chymerodd ei fanerau oddi arno, Gwers dda i'r cyfaill fod yn fwy ffyddlon y tro as ol hyny, Pe bae fy nghyd-Ieuengctyd yn darllen History of England, cawsent lawer lawn o haneslon difyrus tebyg i'r rhal'uohod, pa. ral, ond i ni gymeryd ein dysgu ganddynt-ond treio adnabod y da oddiwrth y drwg-a wnaent lawer lawn o les i ni.— DYMUNWR DAIONI.
Advertising
NEWYDD PWYSIG.—Pawb personan ydynt yn dycddef oddiwrth y Ddaaodd, Ticdoloreux, Neuralgia, poon yn y pen, a chlefydaa gewynol ereill, ganfc w .llhad baan a sicr drwy gymeryd Davies's Toothache Pills. Tsgrifeca Mr. Ev&n Sayve, 9, Marsh-road, Midd'esbomtsgh on. Tees :—" Byddwch cystal a danfon i mf. dri blyhcald o'oh peSerd at y Ddanodd. Maent yn aumhyisladwy. Oa ydych am dystiolaet-han, gellwoh gaol 1180wer o'r lie hwn." Ar wsjrth mewn blychan, Is. lio. a 2a. 9c. yr un, gan y porchonog, Mr. John Davies, cyffeir/dd, Pont- ypridd, a chsB bob eyffoirydd arall. Drwy y cost, le. yn yobwaneg. Gofalwoh eioh bod yn pael Davies's Toothache Pills. 899 PELENI HOLLO WAY.—YR YSGtTFAINT A'RCYLLA..— Y mae tywydd twym a boreuaa a phrydnawnau of-rion bob amscr yn creu anhwyldorau yn rhanau treuliol y corp) y rhai a ddylu gaol gofal prydlon. Nid o « dim yngytfelybiPdeniHollowayam wellay trauliad Y msent ws>di cael «u cydaa^od ya gatrefolathxamorfdly feddygin- ia-'th sicraf r-c offeithiolsf at benau an hwy 1m. poo;j yn yr ystumog, diflfyg trculiad, gwynt. chwyddiad, gwrth- a-ynebedd, pob o ryddni, cleJyd y gwaed, syshder y cro;m a bol rwymsd Y mae y peluni hyn yn e;:a- ddiffyn y eyfans ddiad rhag y niwaidia-i amrywiol sydd yn dilyu cyfo6wi<3iadau y t,wydd, ac ftJIy o wavth mawr yn y tymor hwn O't flwyiidyn. Nid ydynt yn ymyraeth dim a gwaith ni phit ser. hyny nad fdynt wad! defnyddlo Starch (Jknflt ld, ay uanlr ar iddynt wnend un prawt. o hos.o, a ood yn ofaiTMina ganlyn y yfarwyddiadan atgraffedig At bob pacyn. Y a a yn yehydig anhawddach ei wneud as Marches are!!], ond pan y deuir droa yr anhawsdra, dy- wo,lir fel Hoichwr!l.ig y Frenines, mai y Starch gores addafayddiwyd arIo«»jydwy. BLTXAKTAAT.—EPPS'S OOOOA,—OBATKFUI. AND OOM- IOBTIWO.— 'By a thorotigh knowledgeot the natural tem whch govern the operations of digestion and nntriticn, and by a caref ul application of the fine properties of well lolecte.d cocoa, Mr. Epps, hae provided oar bxeakfnti tables with a delicately davoured beverage which may save us many heavy doctors' billl." -amI Service Oazettee, Made simply with Boiling Water or MUk. Each packet Is labelled—"JAMXSEPPS & Co., Homoeopathic Oh emit IF London."
AGORIAD Y SENEDD.
AGORIAD Y SENEDD. Dydd GWenei diweddaf agorwy d Senedd Prydaln Fawr am 1875. Tybid un walth y byddai y Frenhines yno yn bersonol ac yn herwydd hyny ymgasglodd tytfa fawr yn nghyd i Westminster; ond mae'n debyg mai y prif reswm" oadd afiechyd y Tywysog Leopold. Darllenwyd ARAETH Y FRRNHINES Yn nhy yr Arglwyddl gan yr Arglwydd Ganghellyd, ac yn nhy y Cyffredin gan y Llefarydd. Er mor bwysig ydyw araeth y Frenhines ni chaniata. gofod y GWLADQAKWK i nizi gosod yn gyflawn ger bron oad, eyflawn el sylwedd-Egyr gyda datganiad o lawenydd am berthynasau heddyohol Prydain a gallu- oedd tramorawl, a ohyfeirla at gynadledd Brussels o barthed i arferion rhyfel a'r rhesymau dros beidio oydsynio I ymdiin yn mhellaoh ar y mater. Syhvyd hefyd ar gyflwr Spain, a bod y cwestiwn o gydnabod llywodraeth y Brenin Alfonso XII yn awr dan ystyrlaeth y llywodraeth. Hysbysid yn yr araeth fod goruchwylwyr y llywodraeth yn gwneyd yr holl a feirant i ddileu y gaethfianach yn nwyrelnbarth Affrioa, a gobeithid y llwyr ddlnystrid y fasnach annynol hono yn fuan. Cyfeiriwyd hefyd at y gwahanlaethau a gyfodasent rhwng China a Japan, y rhat a fygythiant unwafth I dorl allan yn rhyfol rhwng y ddwy wlad, ond deallwn fod y cweryl wedi ei wastadhau a hyny yn benaf trwy offerynollaeth Gwelnidog Prydain yn Pekin, prif-ddinas China. Wedi cyfeirio at Y nysoedd Fiji a Deheubarth Affrlca a'r newyn yn India y ma9 yr araeth yn terfynu. Yn y rhan hono o'r araeth ag Oedd yn gyfelrledig at aelododau Ty y Cl-ffyedip dywedid fod sefyllfa gyllidol y wlai mewu cyflwr boddhaol, ond ei fod wedi syrthlo yn is, I radd&u, nag ydoeidy flwyddyn ddlwedd- af. Oafwyd, wedi hyny, raglen o'r mesurau fwriedir ddwyn ger bron yn yr eistaddlad dyfodol, megys mesur er gwellhau aneddau y dosbarth gweithiol, ysgrif i newid a gwella deddfau iechyd, yn nghyd a halogiad dwfr ein hafonydd. Addawir i ni hefyd fesur or diwygio y deddfau a berthynent I'r cym- deithasau eyf eillgar-yogrlf o welliant yn ein masaach forawl a dyogellad personol delllaid Prydaln, yn nghyd a darbodaeth er profi troseddau, trwy sefydlu y swydd o erlynydd cyhoeddus. Addewlr hefyd I ystyrled mesur er gwellhau y ddeddf o barthed i ddeiHad- aethau amaethyddol. Yna, wedi gofyn am i fendith dwyfol fod ar eu hymgynghoriad, terfyna yr araeth, Oynyglwyd araeth mewn atebiad I eiddo y Frenhines, yn Nhy yr Arglwyddl, gan larll Donoughsaore, ao eilwyd gan Arglwydd Rayleigh, a siaradwyd gan larll Granville yn ei ddull pwyllog a synwyrol, yr hwn a ddi- lynwyd gan Dug o Richmond. Oynyglwyd ao eiliwyd yn Nhy y Cyffredin gan Mr. Stanhope a Mr. Whitelaw. Yr hyn oedd yn cynhyrfu dyddordeb mwy nag apferol yn Nhy y Oyffredin tur agoriad y Senedd y tro hwn ydoedd ymddangoslad cyntaf Ardalydd H&rtington fel arweinydd y blald Ryddfrydlg, ao y mae yn llawen genym allu dwyn tyst- iolaeth ddarfod iddo lefaru el maiden speech fel arwelnydd yn dra rhagorol. Ymaflodd yn el walth fel cawr, wedi yn gyntaf ofyn ystyrlaeth a chydymdeimlad y Ty, pan y saf&i yn y fan lie y bu Palmerston, Glad- stone, a Disraeli yn sefyll o'i flaen, ac nas gallai efa obelthio cynyrchu yr un dylanwad a hwy. Ond yn wir dangosndd y pendefig ieuanc ei fod yn meddu ar pluck, fwy na chy ffredin. Arolygodd a dadansoddodd yr araeth yn ddarnau man, a dywedodd fod programme maith wedi el dynu y llynedd, ond fod mwy o!r mesurau yt addewsid delio a hwynt heb eu oyffwrdd, a gofynai, Pa un at rheiny ynte y mesurau a gyfeirld atynt yn yr araeth eleni a ddygid gyntaf dan sylw. Dangosal hefyd yr annghysondeb dybryd a fodotai rhwng ymddygiadau y Tortaid mewn Bwydd, yr hyn ydoedd eu honiadau a'u policy pan ar y seddau gwrthgyferbyniol, a thynodd ddarlun gwych o'z hyn a ellid ddys- gwyl gael yn yr araeth, ond ydoedd wedi ei adael allan o honi. Yn sicr, y mae yr ayaeth hon o eiddo general nawydd y bLl,id Rydd- frydlg wedi rhoddi i ni f )dd!on?wydd mawr, ac yn profi tnhwot i bob dadl mai nid segur- wc dlog a dife i-lwl ydyw ei Arglwyddiaeth Nid yw efe ond yehydig drrs ddeugaln ml wydd oed, ac y mae yn nghanol el nerth a'i ieohyd. Bydd ganddo felly gryn fantaia ar hen gadfridog cy?r.?/g y Toriald, yr hwn sydd yn ymyl el ddenf; mlwydd a thri. ugain. Cododd Disr aeli air el ol, a thdodd dayrngsd uchel 1 "my noble lord," fel y galwal of, gaa s'crh'.u nad oedd angen am iddo wneyd apology yn y eyebwyn, fod y modd yr yradriaiodd a'r araath yn profi hyny. Siaiadodd Dlaraeii am yabald, ond ymddengya fod pwys blynyddau yn gwasgu arno yntau, gan iddo gyfaddef nad oedd wedi deall Arglwydd Hartlngtonmewn un man. Beiai ef hefyd am gymeryd areithiau personau diddylanwsd mewn lleoedd dinod, neu ysgrifau y papyrau mwyaf anenwog fel yn cynrychloll golygiadau y blald Geidwadol. Oydunwyd ar yr Anerchiad gyda'r fforl- ddefodau arferol, a gehiriwyd y Ty am 7.25.
BEIRNIADAETH EISTEDDFOD NADOLIG…
BEIRNIADAETH EISTEDDFOD NA- DOLIG Y SCIWEN. GAN RHYDDERCH AB MORGAN. Deg Penill ar Iwyddiant y Gymry yn y. byd Cymdeithasol. Derbynlwyd pump cån, ac y mae pob un o honynt yn fwy na gwerth y wobr. Cymro.—Mae'n iechyd i ni edrych ar ysgrlfeniad ardderchog y gan hon, ond nid yw enaid y gan yn agos mor brydferth a'i chorff. Nid yw mor fa-ddonoi ag ereill sydd yn y gystadlauaeth hon. Exoelsior, a Cymro i'r Ca?n.—Y mae y ddau fardd hyn agos yn gyfartal, ac y mae ganddynt ddwy gerdd deilwng lawn. Gyda" thestyn mor gynhyrfas, dyagwylid csyn lawer o'r hen dan Cymreig I wreichloni allac yn ddidor yn mhob penill. Er fod y ddau hyn wadi canu yn dda, mae rhy fach o dan awen y Cymro twymngalon ynddynt. Cofnodydd a Glyndwr.—Maa cyfansodd- ladau y ddau hyn yn graddio yn uwoh na.'x' rhai blaenorol. Mae Cofnodydd yn fwy cyf- lawn na Glyndwr, ond Glyndwr sydd ym; tywallt allan y ffrydlif dlysaf o arabeddl Mae y ddau faydd wedi galw helbio i balas Rh!n a moes," ao y maent yn garedig lawn, wedi talu ymweliad 4 thiriogaethau cyfan- soddiadol Cofnodydd a Glyndwr. Mao rhag- oriaethau gwahanol y ddau hyn yn eu cylar- talu, fel nas gallif wneyd yn well na rhanu y wobr rhyngddynt. Pum' penill ar Werthfaivrogrivydd Tymer Fwyn, Derbyniwyd saUh cyfansoddlad. Y cyntaf ddaw dan ein sylw yw Brynfardd.—Mae ganddo ddan fesur gwa- hanol yn ei benill cyntaf y padair Ilinell gyataf ar fesur Salm, a'r pedair olaf ar fesur degfed (8 a 7 dwbl). Cyffrediu iawn yw ei; benillion. Peidied o hyn allan a goacd ychwaneg nag un cyfansoddlad a? y* un Ilea o bapy*. a newidied ei ffugenw wrth bob cyfansoddlad. Rhaid iddo ymdrechu eye. rhagorl. Addfwynfab.—Dechreua gyda — 0 sanctildd rodd, y dymer fwyn," &o. Sanctaicld a olygai, ond fel y mae, yr ydys yes ei durllen, &o. Mae ganddo yn ngalon yxt lie yn nghalonj ac yn ngol, &o. Cjffcedin. iawn ydyw. Moses.—Yehydig yn well. Nid yw nhawdd na difloesgi yn lawn. Mae ganddo rai llinellau Isel a dichwaeth. Anystwytfe ar y oyfan ydyw, ond y mae ganddo rai llinellau gwych lawn. Mwynf&b.—Da iawn. Y mae wedi bod- yn ddiofal gyda rhai llinellau. Coiled ddechreu pob enw a roddir ar y Bod anfeid- rol gyda llythyren benigol. Esgeuhisodd hyny gyda'r enw a'r gair olaf yn ei gan, saf ENEINIOG. Z.—Canmoladwy, mewn meddwl, iaith, trafn, a barddoniaeth. Cawaal y wobr, oni ba'i fod genym ei well yn aros ei dro i ddyfod yn mlaen. Un od o fach ydwyf &.—Penillion rhagorol, gan law gyfarwydd debygem a'r gwaith. Pa. fodd yr ysgrifenwyd ohwith am ohwyth. ganddo sydd od. Asaph.—Efe yw y goreu o ddigoa. GaffedL y wobr. Pedwar Englyn i Ifor Hael. Dafydd.- I I Yn el fadd of enw'n fyw, Yn fawl odiaeth fil ydyw." Nid oea synwyr yn y Ilinell olaf. Pe dy- wedaaal, Yn fawl odfaeth i fil ydyw, buasai yn well. Eto, Dadleuydd beunydd y bu—d?oa ei wlad -I Droa el havl fel tealu," &c. Nid yw y cyroh yn cael ei atab yn rheolaidd* Mae ei bedwerydd englyn yn druenus o wasl, ao yn berffaith ddlsynwyr. Gweithiwr. —Dechreua yn gwbl annaturiol^ fel hyn R hown waeclcll hoffrInweddau-Ifol Hael, 0 fawr oedd ei ddoniau. Pe cawsem, Mor fawr oedd ei ddoniau,, buasal yn synwyrol. Eto, Trofti'n wir at y truan,-a nerthol i Cynorthwy i'r egwan." (Gynorthwy). • Gwaei iawn yw y trydydd englyn, ond J-- mae yn gwella yehydig yn yr olaf. Hynafiaethydd.- "Åc yn lJwydd, el rwydd roddion, ¡:- I)i.-ual.a Ileag, a droal'n Hon. Nid yw meddwl y bardd yn ddlgon egluJ.' yEJ. y llinellau a nodwyd. Gellir meddwl mat dangos ansa-wdd y "rwydd roddion mae y druain lleag." Ond "trua?n llesg oedd el feddwl, debygwn, ond buasai yn anafu'r gynghanedd felly. Hefyd, yn ei englyn olaf ceir, Iddo, ag erddo yn gaeth (ac) E lita oesol afiaeth." HizaAth. — Cynganeldion oantaoladwy., Dim digon o amrywiaeth. M -th o a!I- adsoddiad o ddwy lisieU gyntif ei eaglya blaanaf yw dwy linell gyntaf ei ail eagiyn Mae, "Er el farw, gwir IfoHaoth 0'1 ol i nt gadael wnasth," yn gyfeiliornns. Mae'n wir mai er c, ffad- wriaeth am Ifor Hael y safydlwyd y Gym- deithaa Iforaidd ond, nid Ifor a'i gadaw- odd I ni mewn ffurf gymdeithasol, dim ond can belled ag y mae egwyddor haelionus yn deilwng o efelychiad. Hen Gymro.—Englynion da fawn, a thra darlanladoi o gymoriad Ifor Hael. Gwel yn of Hnell olaf, o'i englyn olaf, fod ganddo an- s iddair gwrywaidd I darian. Diwyro bu yn da dan Dewr, a gwych i bleidlolr gwan." Saif y gystadleuaeth rhwng Adgof a Dafydd ab Gwilym. Mae gan y naill a'r llall o honynt englynion rhagorol, Mae eiddo D. ab Gwilym yn fwy liithi-tg, naturlcl, a des- grifiadol, o yehydig; ao iddo ef y dyfarnir y wobr. 'J"