Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
15 erthygl ar y dudalen hon
.-,EI NAI AT CAP AUR.
EI NAI AT CAP AUR. Wel Mr. Cap, a oes arnoch chi ynte btth aywllydd i'm harddel i oes e. Beth wyf fi wedi wneud i fod o un dianrhydedd I chi, eyr? Fi glywafs i amrai dynion o'r blaen wedi magu "ticyn" o bluf, yn myn'd i deimlo rhyw dueddfryd i wadu eu llinach peithynasol, Bid felly, 's dim i 'neud ond ymdopl" gore gallon ni, ys dywedat yr hen frawd o'r Groes- wen 'slawer dydd. Oad, adolwyn, be wydd- och chi 'l'wan faint o berthynasau sy gyd&ch chi ar y ddaear yma 1 neu pwy ydynt eich neiaint, eich modryboedd. a'ch cefndryd? Os ydych chi chwant peidlo'a¡ arddel i, pob jpeth yn dda-mi dropwn hi yn y fan hon. Oddiar pa bryd, ml garwn wybod, rych chi wedi dot yn phllosophyddiwr mawr fel yna, (bach ddylawn i ddeud-gair slip oedd e',) gan e'ch bod yn myn'd i analyso tywodyn- fydoedd 1 Yr ydym ni sydd wedi cael tlpyn o brofiad helaeth yn y byd daearol hwn, wedi hen sylwi bellach fod pethau o gyfielyb faint a rhyw bob amser yn tynu at eu gilydd, Welwch chi byth mo'r elephant yn cyd- ohwareu a'r bwch-danas, na, mae'n well gan- ddo fe gad hen baitner elephanbidd i gyd- brsnc'o hefo fo nes pari i'r anialwch grynu. Welwch chi ddim o'r eryr cryf adelniog byth yn ce'sio coxio'r 'alymun baown I ddod gyda hi yn ei chwmui ar ei hawyr-ehedfa i fyny at yr haul; na, fyn hi eryres neu eryrwr i ddod -gyda hi. Edrychvvch chi eto ar wyneb y llyn, ydach chi/a tybei 'rwan y gwelwch chi'r alarch dywysog, falchaidd, yn mofyn cyd- nofio gyda jack y rhaca 1 Na, fe fyadal yn scornio gwei'd y fath faglog yn el ymyl, ac yn miaen yr 301 fel brenin y lli' wrtho ei hunan, OS na cliai ryw un o'i ryw i gyd-forio ag ef. Wel, pa gasgliad yda'n ni i dynu Mr. Cap Aur, wIth eich gwaith chwi'n ymgrafu ac yn ynjffingsro hefo'r tywod-fydoedd a'r atoms yna y buoch yn sou cymaiLt am danynt yn etch liythyr? (Bu agos i mi ddaud gwirfonllyd.) Wn i ddim be ydi'r casgliad a dynwch chwi, ond dynalr casgliad a dyn logic a mathematics yw, fod eich ymenydd wedi myned yn atom- aidd a thywodynaidd, cyn el bol yn hoffv^aith geaych i ymiwyetco ac ymdreulio hefo gron- ynau folly. Bained darllenwyr y GWLAD- GARWR. Qobeithio nad yw eich cotff hefyd yn dwarfeiddio felly. Yr oeddech yn arfer bod yn feddiauol ar dabernacl eymedrol ei .fatnt; ond os yw'r subtraction dywodynaidd yna yn rayn'd yn mlaeo, fi g&f fi. fwy o le aefoch chi yn y gwely y tro nesaf y digwydd 1 ni gysgu hofon gilydd. Lies i Watcyn Wyn, a lies i'r cyhoedd oedd gan eich Na!—halt! ml ge's charge i teidio galw fy hun fel yna,- yn traethu ei farn ar "Job." Mi glywals fod shyw awdl gadetriol i ddod o'r waeg cyn hir roi wnaf fi yr un peth yn ddi-ddawr a hono, os na fydd hi yn genuine article. Y gwir atn uani, y mae gormod o ganmol ar gynyrchlon f waeg Gymreig gan adolygwyr, a gorfolir -ayfaneoddiadau yn fynych ddylent fod o dan y lash, Pryd mae'r haaer- detective yn d'od yma deudwch ? Chi eilwch ddaufoa llawer o naneroa yma, cyn y gyra nhw yr un shilsyn *r I7ch arnom Cofion atoch liwer iav/n. Mae hi wedi myn'd yn yffloa jibbidares rhwng y meistri a'r gweithwyr sha'r South yma. ^yw r tywod na'r mynyddoedd yn cael dim ^r° J ^D3a* fewa with basio. 'Sdim octs <dn bod ni ddim yn perthyu i'n ctddyl. ^ood-bye Newyrth.— NAI CAP AUH. .=-
[No title]
P-HYBUDD.-Y mae Mri. Reekitt a'i Feib p_, R?W1S y pedair-onglog i wneyd :Iau, pe.eni, a phowdwr; ond eto, y maeut yn FXR;; FE llZ'lTg aT gelo tVWl7hyuy- «ofaler, gan jiyny, am gael y Pans Blue pedair onplo/yn dwyn enwau I. RECK1TT AI FEIBION yn •agnyda r arwyddnod masnachol. QQQ dvXfJ'J110, Pwr.siG.-P^-b parBonwi ydynt yn .S I t "daiwrth y Ddanodd, Ticdoloroux Tr P0e? yn y Pen» ehltfydau gewynol ,D,,vie it wwilhad baan a sior drwy gymeryd j%e° S °°^lac^ie Pills. Ysgnfen;* Mr. Evan To" •< L' Ma.sh-ro&d, Middiesbotough on- 1J}v\ %ddwoh cyslal a daafoa i mi d: i 0,cix psIesi ati. y Ddacodd. Maent yn »erw*(, iy'n ydych am dystioi&othaci, v L4"tW9r °'r hwn." Ar werth tiow" MU' a. 2a- 9o- yr un> g»n y ypridd sflul f' u %Yi69« cyffexi'ydd, Pont- vest lo »rall. Drwy y oaei Dflo,-5^ ^-waw«;g. Q-ofalwch eich bod yn cae. Davies's Toothache Pills. S99
PATAGONIA..
PATAGONIA.. MR. GOL.—A welwch fod yn dda ganlatau lie i mi i ofyn i gyfeillion y Wladfa pa bryd y bydd mintai eto i gyohwyn o'r wlad hon ? Y mae yn hysbys i'n darllenwyr fod rhyw filoedd lawer o weithwyr Oymra yn sefyil allan am godiad cyfiogar hyn o btyd. Nid oes un doabarth o weithwyr o fewn y wlad yn dyoddef cymainfc oddiwrth ddamweiniau a'r doabarth hwn. Tra y rhodia y ffeimw* gsuddgooh drwy ei dir eang a braf, caethiwir y glowr o fewn oanoedd o lstheni o dan y ddaear, lie naa gall yr haul byth dreiddio i fewn yno-Ile adfydua, heb awyriad; heb ond ychydtg iawn o gysuran. A ohyfyngfd ef i'r fywoliaeth fwyaf prln; dim ond rhyw- beth i gadw enaid a ohorff- wrth eu gilydd. Heb i mi fyned i fanylu yn y ffordd yna, ac es osgoi meithder, carwn yn fawr gael gwybod a ydyw yn bosibl cael pria y cludiad i'r Wladfa yn is na deuddeg punt. Diameu yr elai miloedd o deuluoedd o'r newydd i Bata- gonia pe gosodid y ptia yn laelach. Neu, a oes dim modd ffurfio rhyw fath o undeb yn myag y doBbaith gwaithlol. er dwyn hyn oddiarmgylch 1 Onid yw yn druenu fod Patagonia yn barod i gofleidio miloedd o feibion Gomer, a'u cynyagaethu kg etifedd- iaethu teg; gan eu oynal yn gysuiua ar yr amod bod iddynt weithto a'u dwylaw eu huaain, yr hyn sydd dda ac y mae uwchlaw amheuaeth, yn ol tyatl»laeth y gwladfawyr, "ei bod yn un o'r Ueoedd iachuaaf ar y ddaear." Ond y mae gris y oludiad uwohlaw oyrhaedd y doabarth gweithiol i ymf ado yno. Mae yn drueni bod gwlad mor dda yn aros heb ei meddianu; gwlad sydd yn oynwya, yn ddiddadl, dryaorau anhyabyddol o fwn haiarn, plwm, arian. copr, ao aur. Diau nad oes gwell Ile na'r Wladfa Gymrefg am bob math o anifeiliaid gwyllt a dof. Yno oetr gwoled y guanaoos a'u hela, yr estryaod a'r yagyfarn- ogod, a phob math o bysgod, &o. Oyn ter- fynu, y mae arnaf flys dweyd gair o wir am danom mewn oysylltiad a'r pwnc o dan eylw, aef, y bydd bai deublyg yn gorphwya arnom os gollyngwn yr adeg i fyned heiblo. Wei, "awn a meddianwn y wlad," yn unllaw a ohytun. -Y r .eiddoch, Ty'rddol. STEPHEN JONES.
Y CAtTAD ALLAN.
Y CAtTAD ALLAN. MR. GOL.—Yr wyf yn cymeryd rhyw gy- maint o'ch gofod i draethu fy meddwl ar y lock out yn y gweithiau glo, wrth glywed y gweithwyr a'u gwragedd yn adrodd eu cwyn. Blynyddoedd a basiodd, bussem yn cymeryd yn beaderfynol mae y strike ddiweddaf am byth oedd yn 1873, a'r lock out ddiweddaf yr un a basiodd y gwanwyn diweddaf yn y gwaith alcan; ond Ow! dyma ni eto yn nghanol y lock out, a phethau m«r dywyll ag erioed. Y mae chwech ugain mil o weithwyr allan o waith, a miloedd o blant bychaln yn ymddi- bynu am eu oynaliaeth. Beth sydd i'w wneyd yn ngolwg y fath beth. Am y siopwr, druan, 1 roddi bwyd, fel y gwnaeth ddwy flynedd yn ol, fe barhaodd Ilawer siopwr, pryd hyny, a'r gwanwyn diweddaf, i roddi nes iddynt i wan hau eu hamgylchiidau am bjth, canys fe wpddoch fod yn anhawdd gan y siopwr i stopio cwsaer sydd wedi talu llawer o arian trwy fasnach am flynyddoedd. Beth sydd i'w wneyd yn awr, yr ydym wedi eu gwthio i'r un amgylchiadau a llynedd a dwy flynedd yn awr, ac y mae yn rhaid sefyll yn eu herbyn. Wei, cynghorwti y gweithwyr i blygu eto i'r moiatri, a chymeryd y gostyngiad, feallai y codir marchnad y glo a'r haiarn yn y gwan- wyn neu'r haf, ac y caiff y gweithwyr eu hen bris eto, ac yr ydwyfyn eredu yn benderfynol fod yn rhaid i'r gweithwyr i blygu cyn y daw pethau i'w trefc. Os oes rhai gweithwyr wedi gwneyd yn dda yn yr amsor a asth heibio, y mae llawer wedi gwastra/fu eu harian am bethau ofer, y ihai hyny, yn awr, sydd yn djoddef. Ni chredaf fod neb a edrychodd ato el hun yn dyoddef yn awr. Fel hyn y mae llawer yn bwyta ac yfed a gwlsgo hyd y geiniog, a dros hyny yr amser da sydd wedl myned heibio, hob feddwl foci amser drwg I ddyfod, pryd y daw gweithwyr ein gwlad i sefyll uwchben pathau hyn, ao yatyried. fod yn rhaid cyweirio y gwair tra byddo'r haul yn dangos. Y mae y gwlaw yn dyfod ac na allwn wneyd dim iddo, felly mae gyda'n gwaith ninau; rhaid i ni edrych am ssfyll arian tra byddom yn eu henill. Ter- fynaf yn awr gan obeithfo y daw y meistri a'r gweithwyr i gytundeb a'u gilydd, a bydd y cwmwl du sydd wedi ar awyrgylch Deheudir Cymru i glirio eto yn fuaa, a bydd heddwch yn teyrnasu rhwng pawb. lOAN 0 GLANCOWIN.
"SERCH HUDOL."
"SERCH HUDOL." MR. GOL.A fyddwch ekwl mor garedlg a shoddi He i'r ychydig eiriau hyn o barthed i'r gan ar "Serch Rudol," sef "Pa Ie a rydd i mi fwynhad." Clywais Blgfyr yn honllawcr gwafth mai efe a'i eyfansoddoid, ac y mae efc* wedi llwyddo i ddarbwyllo I:awer i'w gredu heblaw fy hunaa, ond trwy i'r gof/niad gael ei atob yn y GWLADGARWR, ac mai Gwilym Llwydiaith yw ei hawdwr, a fyddai yn ormod i'r cyfaill Bigfyr roddi gair o e,;lurhad, pa fodd y darfu iddo ddywedyd mewn man yn Cwm Gwendmcth, a llawer cwm arall, mai efe &If cyfansoddodd hi. Gair o eglurhad ar hyny a rydd foddlonrwydd i lawer heblaw SAMBO.
CO-OPERATIVE GLOFAOL CWM RllONDDA.
CO-OPERATIVE GLOFAOL CWM RllONDDA. 1\1R. GOL,-Nos lau, yr llag cjfisol, yn Ton. BA-itish School, oyualiwyd cyfasfod cy- hoeddu3 gan lowyr a masaschwyr y gymydog- aeth u-ihod, mewn cysylltiad a'r mudiad t'«wydd sjdi ar droed yn y lie er fFuifio Owmpaini Cydweithredol, i'r dyben o ago?, Deu brynu glofeydd wedi eu hagor yn barod, ac felly ddyfod yn berchenogion glofeydd eu hunain; ac os yw unoliaeth barn, a brwd- frydedd dibail, yn ddigon o sicrwydd dros Iwyddiant unrhyw achos, gellir dwayd yn ddibryder fod y mudiad hwn wedi cyrhaedd ei lawn sicrwydd, oblegyd ni welaia erioed fwy o unoliaeth a brwdfrydedd yn ei beithynas ag unrhyw fudlad yn fy mywyd—pob dosbaith yn dyfod allan fel un .gwr i gydwelthio er dwyn oddiamgylch yr un amcan. Yn wir, nid hawdd fyddai i mi ddychymygu na dy- muno gwell golygfa nag a gefais yn y cyfatfod hwn. Dymunaf i'r mudiad fawr Iwyddiant, a gobeithio y daw dynion galluog a gwybodus i ysgrifenu ar yr acboa yn yr wythnosau dy- fodol yn eich cewyddiadur poblogaidd.—Yr siddoch, DEWI GELLIDAWEL.
GLOWYR DOSBARTH CASTELLNEDD.
GLOWYR DOSBARTH CASTELLNEDD. MR. GOL.,—:A fyddwch chwi mor garedig a rhoddi cyfleuadra i mi i ofyn i weithwyr dos- batth Oastellnedd, pa beth a feddyliant am eu cydweithwyr sydd allan o waith yn yr un Dosbarth, ac heb dderbyn dim ond deuddeg swilt er's chwech wythnos. Carwn wybod a ydynt yn tybied y gallant fyw trwy tIydd. Y mae yn dda i ni fod gair yr hen Lyfr yn wir, fod "cymydog agos yn well na brawd yn mhell.—Yr eiddoch, R. HOWELL.
OPINIYNAU GWLEIDYDDOL.
OPINIYNAU GWLEIDYDDOL. ME, GOL., — Amrywia yrnddaagostadau gwrthrychau naturiol yn ol y safleoedd, oddiar y rhai yr edrychlr arnynt, ac amrywiant yn eu maintioli yn ol craffder a grym golygol fyddo'n edrych arnynt. Pe ymgymeral dau berson a thynu map o Aberdar, neu rhyw dref arall, a hyny o gyfeiriadau gwahanol, canfyddid, wedi y gorphenent, y byddat dirfawr wahan- iaeth yn eu darluniadau eto, yr un dref fyddai ganddynt yn y diwedd, ond ettbod wedi edrych ami o gyfeirlad gwahanol. Drachefn, pe edrychal hanbr dwein o bersonau ar y llawn loer pia fyddai yr wybren yn glir, odld y celd dau o honynt a'u canfyddent o'r un maintioli. Bodola yr unrhyw amryw- iaeth mown gwahanol feddyliau o berthynas i egwyddorion cyffredin, neu bynclau gwleid- yddol, ao anhawdd cyfrif am yr amrywiaeth hyn oddieithr i ni edrych arno yn ngoleuni pethau naturiol. Tardda yr amrywiaeth opintynau hyn mewn pethau gwleidyddol, oddiar y ffaith fod pob plaid neu ddosbarth yn cymeryd eu safleoedd I edryoh arnynt oddiar fwrdd et amgylchiadau ei hun. Cadatnheir y gosodlad hwn gan y itaith fod agos pobdosbarth o ddynlon sydd yn ein gwlad mewn -8owgylohiadau cyffalyb, yr un hefyd o ran eu syniadau politioaidd. Yn y rhan luosocaf o amgylchiadau, safleoedd gwa- hanol ydynt, ac a ddylai fod sylfaen eu syniad- au gwleidyddol, oblegyd nidywangenrheidiau pob dosbarth yr un. Nid oes angen "Deddf Rheoletddiad Mwnau" ar ffermwyr, na "Deddf- au Helwriaeth" ar lowyr; ac felly, y mae pob dosbarth yn ifurfio ei opiniynau o'r hyn a ddylai fod yn ol ei amgylchiadau ei hun. Yn hyn y gorwedd y gwlrionedd, nad ydyw dos- baith tylotif y wlad hon yn derbyn nac yn meddu ond yn rhanol yr hyn a fwynheir yn gyflawn gan ddosbarthiadau uwch, am nad oes ganddynt o'u plith eu hunain neb i'w cynrychioli yn neddfwrfa ein gwlad. Gwir fod amryw ddynion o ddybenion da yn eymeryd eu plaid, ond y mae gwybodaeth y cyfryw am wir angeaion, y rhai y celsiant eu 11e801I, yn derfynol iawn, ao o ganlyniad, y maent yn analluogi gyflawni eu djsgwyliadau. Maent yn byw mewn awyrgylch uwchlaw y tlodion, ac felly, yn anwybodus o'r hyn a ddylent wneyd ar eu rhan. Un o egwyddorion sylfaenol pob cyfansodd- lad da ydyw trefnu ar gyfer amgylchiadau, darparu taag at anzenrheldlau, ac amddiffyn eiddo a hawliau eu deillaid. Felly, sefyllfa amgylchiadol y wlad ddylai fod y gallu ar- gymelliadol yn ffarfiad policy pob gwelnydd- iaeth. Ond pa fodd y gweinyddant, os yn yn anwybodus o'u haugenrhoidiau ? a pha fodd y gwybyddir y cyfryw, oni bydd cyn- rychiolwyr unioagyichol gan bob dosbaith 1 Oad peithyn i'n cyfansoddiad ni, er engraifft, egwyddorion mwy cvffredinol eu nodwedd na'r rhai a grybwyllwyd genym, yn nghyleh y rhai y bodola gwahaniaeth barn ac opiniyn- au eithafol, yn cael eu cynyrchu, nid gan fudd personol nea uniongyrchol, ond yn herwydd y safleoedd gwahanol a gymerir i edrych arnynt fel pethau rhesymol ac angen. rheidiol. Nid oea unrhyw wirlonedd y credir ynddo yn fwy diysgog, nac yn fwy cyffredinol gan ddeiltaid Prydain Fawr na'r gwirionedd hwnw a dlymunai ein tadau, sef, Rhyddld i bob meddwl ei farn, a rhydd i bob barn ei llafar." De'nyddir y rhyddid hwn drwy drugaredd sydd yn e'n meIdiant, i raddau tra eithafol, a hyny pl erbyn un o elfeiwu mwy- af hhnfodol ein cyfuiidrefn bresenol—Men archaeth. Ysgrifenlr ofla-õllllii<aid ern pen- adur y fieithi^u mwyaf condemnicl, a theflir i'w "dsnedd"y cyhuddiadau pwysicaf gsn ddyn'on o fain werin 1, a hyny mor ddifraw I YI%W a phe baent yn chwareu marbles a chsn fod y telmlad hv. 11 yn cyflymu ecill tlr yn ein gwlad, dichon nad acfuddiol fydd&iiEiyn ein llythyr nesaf sjlwl ychydig, os byw ae iach, ar resymoldeb ac angenrheidrwydd Monarchaeth, neu vice versa. EIGRAD.
[No title]
PELS MI HOLLO WAY.—YR YSGYFAIXT A.'RCTLLA.— Y maa tywydd a boreuaa a phrydnawaau oerion bob ameer yn crou anhwyldiirau yn rhanau f reul.ol y corph, y rhai a ddylai ga4 gofal ptydlon. Nid cws dim yngyffelybi P.ler.i Holloway am wellay trvtilUd Y maent wrdi cydBAbod yu ga<t;efol athramor fety feddygin- ia?th sicraf ac effefthiolaf as benayi anbwylws poeii yn yr ytumog, diffyg trouliad, gwynt. chwyddlsd, gwr.h- wynebedd, pob illii.,h o ryddn!, clefyd y g<a.<d nychder y crosn a. bol rwymad*. Y mae y pcleni hyn yn &m- ddiffyn y cyfana- d luvd iliag niw^tdia i amrywicl By-dd yn dilyn c/fnewidiadauy tywydd, 6.C f. lly o wei th mawr yn y tymor hwn o'r flwyddyn. Nid ydynt in ymyraeth tUm a gwaith ns phljser.
Y LOCK OUT A DOSBARTH ABERDAR.
Y LOCK OUT A DOSBARTH ABERDAR. MR. GOL.-Mae llawer o ymdrechiadau yn caal eu gwneyd yn bresanol tuag at gasólu arian, er cynoithwyo y rhai sydd ar strike. ac hefyd wedi eu oloi allan yn Mynwy a De- heudir Cymru. Mae amryw baitles yn myned ar hyd a lied y wlad, ac yn cynal cyngherddau, ao actio dramas, gan ddweyd eu bod yn rhoddi pob dlmai goch maent yn dderbyn-ar ol tynu alian y treuliau y maent yn mynel Iddynt wrth delthio-er cynorthwyo y rhai sydd yn ymladd yn erbyn trais a gormes y meiatti. Gallaf ddweyd nad oes yr un parti wedi ei awdurdodi gan ddosbarth Aba^dar i fyned i gynal cyngherddau nac i actio dramas; ac nad oes yr un ddimai wedi cael ei hanfon yn ol oddiwrth y parsonau hyny sydd yn dweyd eu bod yn rhol yr holl fudd i'r rhal ydynt mewn aagen. Pa le bynag y csir per- sonan yn ymddwyn yn y dull a nodais, gellir panclerfynn mai ymgais at imposition ydyw. Mae dosbarth Aberdar wedi fy awdur- dodl i ddangos hyn i'r eyhoodd- fal y byddont ar eu gwyliadwriaeth.—Yr eiddoch, Aberaman. SAMUEL DAVIES.
PWY YW "HOMO DDU "1
PWY YW "HOMO DDU "1 MR. GOL,-Y mae eich nodwedd yn uchel trwy Gymru am fynu chwareuteg 1 chabwyr. Times Uymraeg y Deheudir yw y GWLADGAR- WR, a gall fforddio rhoddi lie i oheblaeth fydd yn sicrhau cy fiawner yn erbyn gormes dynion- ach sydd yn celeio myned yn fawi ar gefa eu cymydogion a'u perthynasau, fel yn fy achc s I, ac yn erbyn papyrau crebachlyd y rhai a geisiant boblogrwydd trwy lyfu traed impos. ters. dylanwadol. Aafon&is ddau aneichiad barddonol i'r Herald Cymraeg ychydig amser yn ol. Yn ei awgrymiadau at y gohebwyr, canmoloddy caneuon, ondgofynodd 41 Homo Ddu, Tonypandy, paham ydefnyddtwchifug- enw y Parch. J. Lewis, Caerfyrddin?" Anfon- afs lythyr gyda throad y post yn atab ei gweetiwn. Ond meddyliwn, Mr. Gol., na wnaeth y golygydd boneddigaidd gymalnt a chydnabod derbyniad fy liythyr, er fod y cyhuddiad yn ei gwestiwn yn un pwysig i unrhyw lenor o gymeriad da. Ni ddefnydd. iaf apsoddeiriau i ddesgrifio ymddyglad y golygydd dan sylw, gadawaf hyny 11onotlon galluog Cymru wedi iddynt weled y liythyr canlynol yr hwn a anfonais i'r Herald Cymraeg, ac er mwyn oyflawnder, byddaf yn d,a dioloh- gar os cymerwch ef. "At Olygydd yr Herald Cymraeg. "Syr,—Y mae etch gofyntad syml yn brofedigatth flin i'm t dmladau. Gan mat fy mrawd yn ol y cnawd ydyw yr hwn a ddef- nyddfa y ffagenw a ddefnyddiwyd ganyf fi flynyddau cyn iddo ef feddwl am ddyfod yn ddyn cyhoeddus, a hyny a wyr ynt-ju yn dda; pa gofynaaech i fy mrawd, paham y defnyddia ef fy ffugenw adnabyddusi, buasai y gofyniad yn lawn, ond nid wyf yn gwybod pa stab a allasai ei roddi, oddieithr iddo addef y gwir- ionedd ar unwaith, mat ucheigais, ac uchelgais yn unig, a'i tueddodd i feddwl am gyflawni y fath anfoes. Dylasech chwi fel dyn cynefin a chynyrchion ysgrifenwyr Cymraeg, fod yn gwybod na bu i fy mrawd erioed gyhoeddi unrhyw beth amgen i'r hyn a ddaliai cysyllt- {ad uniongyrchol a phynciau y eet f swr a'r pwlpud." Ac os cyfansoddodd linell o farddoniaeth erioed, carwn iddo ef neu rhyw ddyn gwybod- us arall wneyd hyny yn hysbys a'i nodi ar dudalenau y GWLADGARWR, fel y gaHo'r wlad farnu drostl ei hun pa un o honom sydd a hawl i'r ffagenw, yn ol cyfrelthiau Bdrdd Ynys Prydain. Er iddo droion pan yn nghym deithas dynion oyfrifol addef yn dawel iddynt briodoli iddo yr hyn fyddai wedi ei gyhoaidi o'm eiddo i. Pa un a ydyw ymddygiad fel hyna yn gweddu i Gristioa, yr hwn a gymor arno i anog ereill i fyw yn foesol a gonest, bernweh chwi. Tyblaf, hyd yn nod pe buasai fy mrawd yn fardd o anwogrwydd fod bonedd- igelddrwydd cymdeithasol yn gwahardd iddo osod ffugenw un arall with el gyfansiddiadau, ac yn neillduol ymgelsio at briodoli iddo ei hun unrhyw deilyngdod a ddlchon fod yn nghyfansoddiadau ei frawd. Os bydd i chwi sylwi ar Ddyddiadur y Methodistiaid am y flwyddyn hon, cewch weled fod y golygydd yn awgrymu i fy mrawd, trwy adael fy ifug- enw adnabyddus i allan ar ol el enw priodol- am iddo beidio chwenych eiddo ei gymydog, a gallasai yn hawdd wneyd mwy nag awgrymu, sef ei anog i beldio camfeddianu eiddo el frawd. Y atyrir yn gyff/edin fod yr urdd-air parchedig yn llawn ddigon o anrhydedd i'w osod wifth enw unrhyw ddyn, pan na byddo ond gweinidog yr efengyl yn unig. Nid ydwyf yn cofio imi weled eric-ed unrhyw ffagenw yn gysylltiedlg ag enwau y Parchn. Griffith Jones (E.), Llanddowror, Christmas Evans (B.), William Wililamt (A.), John Eiias (T.C.), na Samuel Davies (T.W.), er fod eu henwogrwydd yn hysbys trwy holl Gymru. Ac aufynych lawn y gwelir y ffug- enwau Gwallter Sl 'chaln, Gomer, leuan Gwynedd, Isgo Trichrug, neu Gwilym Lleyn, yn gjsyiltied'g a'i prlodol enwau- Walter Dc, vies, Joaoph HHrlS, Evan Jones, James Haghss, neu William Rowhnds-ond yii unig pan y byddont yn oyhoeddi cynyreh- ion barddonol, neu yr hyn a ddaliai gjsjdlt- iad a lisnyddlaeth gyffi:edfnol. Gwyr pawb mai nid gyia golwg arnynt fel gwelnldo^ion yr efengyl y cydnabyddwyd hwjnt wrth y ffagenwau 3 na o gwbl. Pa fodd byuag, mor fuan sg y dengya fy anwyi frawd, John, ei fod yatau yn fardd aweuyddol, IIQU yn llenos oyfTcedlnol, tebyg i'r rhi. i a gvybwyilwyd, bydd yn dda genyf ¡ gael bod rhywle gerHaw oyloh yr orsedd paa urddir fi wrth y ffagenw a ddewica, ond iddo ofalu dewla mewn modd gcaeat ac an- rhyafcadus. Hyd hyny, dymunaf gyflwyna i'w sylw y cynghor bash, ond pwrp-'sol hwn, Na fydd uelwlfrydig, eithr ofna,' John Crsdwyf fod yk uchod yn ^iablad toddhaoi i'eh g ifyniad, ac i fcawb nad ydyiit ya gwj-bod pwyyw lawn b^rohenog y ffagenw Hoitio D 'lu.Yr eiddoch, "HOMO DDTT, "s&f, Richard Lewis Smith, Tonypandy. I). S.—Rhodclw ydy ir enw Smith arnafpsa- oeddeoi d?i o'r ua yaw yn gweithio yn yr na slop yn Birmingham yn y flwyddyn 184:2.- Homo Ddu."
GLOWYR Y DERI.
GLOWYR Y DERI. MR, GOL.—11 The worst of all tyranny is thai of one workman over anothergwir, ac yn eu plith hwy y cair twyll a gozmes yn eu ffurfiaa a'u ca.stau mwyaf mean. Mae glofa Wooi a'i Gyf., yn y lie hwn yn gweithio, a chyfrana'r gweithwyr ddau swlit yr wythnos tuag at halpu y rhai sydd ar strike. Mae pump nen. chwech o ddycion yn ei,stjdd fel pwyllgor i ranu yr arian hyn; ac yr ydym wedi holi llawer, yr ydym yn cyhoeddi yn ddibetrus mae yn ol deddfau penarglwyddiaeth y pwyll- gor y ihenir hwvnt. Mae caredlgrwydd glo- wyr Pwll y Deri t'w ganmol, ond ni ddylai gael ei gamddefnyddio i wasacaethu talmladau partioL Hefyd, yr ydym yn deall fod un o'r pwyligor hwn wedi b d allan ar hyd a lied y wlad yn casglu yn enw District y Deri, a set y District ar el lyfr. Mae getym ddau ofyniad idio :—1. Pwy roddodd awdurlod iddo of I fyned i gasgiu yn enw y District ? 2. A ddychwelodd of yr arlan I fund y District wedi dychwelyd ? —Yr eiddoch, DWRN ARTHUR,
BWRDD IEOHYD ABERDAR.
BWRDD IEOHYD ABERDAR. Mr. GOL-—Ychydig yn ol ymddangosodd aneich!ad Mr. Isaac Thomas yn elch colof-iau fal ymgsiBjdd am sedd ar y Bwrdd uchod. Yr wyf yn deall fod nifer luosog o'r trethdal- wyr yn pleidio el achos. Mae teimlad oryf wedi ei gynyrchu yn meddyliau yr etholwyr gan yr eithygl arweiniol grymus ymadangos- odd yu y GWLADGARWR bythefnos yn ol, yn yr hwn y pioiwyd fod aagen gwlrloneddol am wneyd piawf o a^lodau ntwyddion. Daeth i'm llaw, ychydig ddyddiau yn ol, y penillioa caulyriol Lir y piviac, wedi eu cyfar.sodi gaa. Nathan Dyfed, ar y don; "Ifan Gim Taifi-" Abordaylaid ein bro dirion, Chwiliwch pwy sydd kw a chalon Ar of eithaf o du'r gwelthiwr, F'o &g bnwydd ar ei gyflwr, Gan ei arddel gydag urddas, Fel ein tymig Isaac Thomaa. Hwn sy'n t¡onu'i law o'i lawe?, IT wn yw'r ermig i ladd gorme. Gwr I &chub gwyr y beic-hiau RLag eu llcthu dan ei Uwythau L' .wn 0 garlad ufel eirlaa Yclyw tyaser Iiaae Thomas. 'E fu'n hardal hir flynyddau, Dim ei phwn am rod goffinau Pwy fu'n amlwg o dan delmlad Dros y weddw a'r amddifad ? Pwy o'i nwyddan'n rhud gyfaddas Yn y tymhor 1-Iaaae Thomas. Pwy gawn. eto 1 Pwy a etyb O'i huff &Iw ? Pwy'n gyff dyb ? Ein GWLADGARWR mwyn alriolfryd, Ddw;f.: ein hachoa i'r "BWldd Iechyd," Pwy a Iwydda yno i luddl&s Ein dlyinod Isaac Thomas ? Ce'sla borl casl syberwyd, Ar keolyd'l, ac i'r aelwyd Myn areithio'n erbyn trethoedd Sy'n rhoi dolui i'n h»rdaloedd, A rhaid fydd shoddi cof cyfaddaa 0 bob dimai i Isaac Thomas. 0 ga'ilynSad, cawn eleni Ethv-l gonest Gymro i'n gwelnf, Dyrra was a wyr ein heiaiau, Yw, asSwn ein ploldlelsiuu, C&wn am hyn o itwa gynwynas I'r Ty Amcd S'e-air Thomas. G. F.
ATEBIAD I DDYCHYMYG "DEWI…
ATEBIAD I DDYCHYMYG "DEWI BACH." Wrth ddsrllec yn y GWLADGARWR Ddychymyg Dewi Bach," Caufyddais i mewn eiliad, Both osdd y gwrthddrych bach Ncdwydd dclur," mewn palriant, Yw enw'r bychau 17ym, A phwytha fel yr a-xel Os gyrir ef yn chwim. STARLIGHT BETSY, the Machinist. Y ^err^iddi'ych a volant ryw ddydd yn dy 'Rwyf finau f'd i'auol o hono, Egwtl". Ac er pan « y'n cofto, nis gallaf er dim, FywJi* iawa aemawr o amser hobddo; Mae hrny, 'r?/y'a creJu, yn disgya ar bawb, o gwymp yr hen Adda, yn Eden RhaH i ni 'nawr wrtho bob dydd, Et cad ? 'rhen b",1-ea yn llawen. Maa miloedd teilw.-iyid y byd Yn by w ar il ecfu, mi goelia, A thirty fawr was -.naoth y duran bach hw& Euilla rhai canoedd ei bara Ei enw gan Gymro yw Nodwydi Fy sigVfiil!, os gwir ydyw'r Haith, O'r brenla I lawr i'r cardotyn Y mie hi ya gjsrrn mewn gwaith. Athyna'r d^onpM^dfyngV.yfalil,«'Bawf Bath," Mai ,¡n w is'nwthwr p., d, o hyd o ftch i ach; MA-3 ;H;VI a'n t zied !:t.f. P^IR'ART, VA CVTO. h-n yn mi9"), Ac croill gy-aa u dwylaw, Irtiii fath a modryb Shan. Treborboit. DAVID THOMAS
YR ANNGHYDFOD PRESSTFOL ?…
ar ccdi meibfon y gentlemen farmers i fyny yn barristers ac yn offeiriaid ch wyddedig. D'chon fod y gwr mawr hwn wecli talu rhai canoedd .1 gynorthwyo adeiladu eapelau, &c., ac wedi ayfrdanu rhyw fodau a'i weniaith, nes perl .iddynt ei gario ar eu hysgwyddau, a sicrhal sedd esrnwyth Iddo yn St. Stephen, fel cyn. cyurycliiolydd gwladgarol dros ei gyfeillion JRhyddfrydol. Dear me, dyna ddyn mawr yw Mr. Mae yn werth treulio dwy neu dair colofn o newyddiadur Oymraeg gwir bwysig i ddadgau ei glod, tra nad oedd mar- wolaeth y cawr Ilenyddol, Mr. Thotmas Ste- phens, o Ferthyr, yn werth cymeryd mwy na phedair iliuell o ofod y cyfryw nowyddiadur i grybwyli am ei ymadawiad, ac am ei holl deilyngdod lienyddol. Ond dywadwn hyn:—Nid yw holl haelfryd fidd gwithddrycbau o'r fath ag sydd wedt bod dan ein sylw, ond bratiau budron yn nghyfrif Duw as nid yw y personau hyn eu hunain, ond PharisprAid rbodresgar, yn rhoddi er mwyn I ereill eu gweled a'u canmawl; a geliir <dweyd am danynt ya ngeirlau yr Athraw Mawr, "Yn wir, y maent yn d:jrbyn eu gwobr." Rhaid L mi gloi fy cmwedlar hyn. fiwyrach yr ymhelaethaf.—Yr eiddoch yn igywir, Treorel. MYFENYDD. <