Y Gwladgarwr

"DARLLENWOH HWN." MR. GOL. Y mae pobl Merthyr yn dy- od-def yn asw lawn y dyddiau hyn oddiwrth y lock out prosenol. Nid oes yr un argoel hyd y hyn am i neb gydymdeimlo a'r tlawd yn y eefyilfa druenus breseaoJ. Cafidd y tafamwyr a'r darllawyr haf led dda yma er ya tua, dwy flyaead bel'acb, ao y mae cydym- deiml&d yn ddyledus oddiwrthfiit hwy i'r tlawd, yn asrbenk1; ar hyn o bryd. Gwir fod y gwragedd llaeth yarn yn cael soeg ganddynt, gaaoedd bob wythnos, er cael ymborth i'r gwartheg fal a? £ ar, ond nid heb dalu yn hallt am daao, bid s'.wr, aef pedalr ceiniog y bwsel. St el i »ci yn ddiwerth i'r da?Uawydd at ol cael ei gweowyuig o hono, ni wna ef oad. 131 dafl i yssaith i'r dornen, os na ddaw fhywr&i fei y gwrsgedd ytna t'w brynu g&adiio. Ond beth ganfyddwn i un o o hoeyat yn ei wneyd y-r vythnoa ddiweidaf yma, yn ei lid therwydd nad oes fawr o werthiant ar y ddablen yn aw* dim, ond goaod proclamation allan nad oedd dim soeg l'w gael i'r ti&wd mwffKSh heb ohwecheiniog y bwasi, pin y tuse dysioa yma ar newynu o eiaieu bwyd i'w rhat bach a hwy eu hunain. Dyma gydymdeimkd &'i? tlawd onide, wedi oael y fath haf as gefa y doBbarth gwelthlol (fel mae gwaethsf y modd). l'w d&weyd drwy y wasf, devised y gweithwyr fforddei JlUnnin i dynu y cangliad oddiwrth hyn o beth dywedaf fi fel hyu- (i O, pa bryd y caiff y gwragedd Wir fwyahau eu hawlUu mad, Fel y brewer sl'n ei barlwr, 'f{ awr yn byw ar foethau'r wlad." LUCAS.

EISTEDDFOD GADEIRIOL DEHEUDIR OYMRU. MR. Qol.—Hysbyaii? yn y gwahaaol new- -yddladurou fod yr eisteddfod hon i'w chynal gwyliau y Sulgwyn neeal: ond hyd yn hya, nid yw y programme yn barod, na'r oil o'r iestynau wedi eu dewig. Yn awr, yn ngwyaeb aefyilfa pathau yn y D-jhand'tr, oai "fyddai yn wsll el goiiiiio flwyddyn. Byddai hyay.yn dicr o gadw y pwyllgor rhag inyrsed i brofedigsetb. chwesrw. D- geaym weled fod pwyllgor Hfatedcifod y Pentra wedi rhsgweled hya. D^mnoem i bwyllgor eistsddf xi Pontypridd ystrrlad fod y cantor- ion a ddyJ,aseat f.f.d yn parotdl at gyfer ym- drochta gerddorol Pontypridd yn aw? mewct jindraohfa bwyaicach, yn mhob patth o'r ■ wl<vl yn gwrth&efjll bvdd'.n orthrymus Cf- falaf ao felly, nis gallant gyfasfod a'u gilydd 1 ganu as adag mor oftdus a's cyfwcg presenol. Hsbkw hyn, pa buasai masiiach Fn ceiddcd ei elvwrs Kjf^rol, y DlttO shy ftooh o aras-r o hyn i wyiiau y Salgwyn I barotoi ar gyfe? eistaddfod o fdh hon. Pe cycelis hi y pryd hwnw, byddai yn ofynol fod y ayf&caoddisdau yn Haw y beixniaid yn gynar ,ya.brlll qjb y g»llent gael ameer 1 wneyd ayfiawndtsr §u'v ymgeiawya-; a chan fod t«styn ft arvrrgefdd a 11a o destynau er«ill heb eu ft arvrrgefdd a 11a o destynau or,eill heb eu dewia ya breaenoi, nid y w ond gwastraflf ar synwyx eyflf^edln i feidwl am ei chynal ft* y djddian pc-aodedlg. Pa synwyr sydd yn y meddylddrych fod mis neu chwaoh wythnos yn ddigop. o fttaaer i gjffe»s>cldi arwygerdd, mau w.aethawd, a llu o btthau erem, ar des- iynau raoeFF,)g a'r rha.i a fwriedir eu gosod fU mhrogramme yy eisteddfod hon. Y mae yn tida genyra waled y pwyllgwr hwn yn 3j;nyg ^wobran mar rhagorol aoo. wahaaol beth'i.l'; t rid mae yn ddrwg gesym ddweyd • ttiai lie bach iawn sydd ganddo i erfyn gyfansodd'iadau t-eilvmg mewn cyn lleisd o ameer a byddai yn wtthun, ao yn aanhog a'r oystadleuwyr, i osod "ateHr y wobx oni bydd tellyngdod" yn un o astiodaa yr eis- teddfod, yn ngwyneb yr aragylahiadau y mae y oy^tadleuwys wedi ei gosod gan y pwyllgor. 'Oad i lid oea genrm ond gobeithio y gwel y pwyllgor hwn y ptiodoldeb o ohirio yr eisteddfod. TtWY hyny ca yr oil o'r cjratad- leu-wjr ch.wa-'?eu teg, a'r pwyllgo? gyfansodd- ladau teilwng, a llwyddiant i gosoai eu •hyrndreohion.—Yr eidduch, Eistbddfodwr.

Y STRIKE BRESENOL AR LEVIES. MR, QoL.—Fel y gwyddoch fod rhai mil- oedd o'm oydweithwyr ar y strike yn btesenol, ac yn ddiaxnheus rai ugeialau o honynt mewn gwb aagen a-n yehydig lunia^th, ond hab ddim i'w gael, ac y mae yn hysbya i'r rliRv o ddariienwye y Gwladgarwe. ,J>d aauryM? werlthfeydd yn gwetthio ar yr hen ■■oris, ao yn tfdu dau swllt ys wythnos o levies ei" mwyn cynai ychytlig ar y rhai sydd ar y aa;*es yu hseaenol, 8.0 yu Bt-fill choB eu hiawn- oer&u • ond, gwyddom am sr&t gwe?thfeydd yn gwjsithio—aa heb fod pure iniilder o'? Argood ao nid oea 1no un mymfin o eon am dalu t-s»g at gynal eu cydweithw> r ayda heb ddlai l'w gael tuag atauojnaHaeth, so caifliff hya yn gywilydd iddynt eu bod ra gwoi..mo so mor "Ion galed, heb fcddwl dlra am y fhsiBydd meven cyfyngder, gwa •flea un gwajth lie tnae o bad was ugaln i gaiit yn gwoiiihio, as nid oea ooJnlog ya oael ■el chaelu j-noj a'J. OllW ydyw Pea-y-fAn," a g&llwn sDwi yn agoa i hiae* dwain heb law yr uchod, end gada waf hwynt yn llonydd y hwn hsb gyffvrjdd '&i enwau/g&n obaithio y gi-ant 0 hyn alias. G-. R.

LLYTHYR 0 AMERICA. Y Suspension yn Nhalaeth Pennsylvania-y Ten per cent. Tariff Bill yn debyg o basio- Adar y to yn ymyl pob ty. St. Clair, Schuy'l Co., Pa. Mr. GOL., — Gan mal eich nswyddiadur chwi arferai fod ein udgorn ni, bobl Morgan- wg, yn y cyfFcedin, pan yn byw yno ac ar gyfrif a fu, byddwn yn arfer ystymied bod genym math o hawl i'w golofnau, er ein bod yn llechu wdthian dan aden eang yr Efyr. Pwnc neillduoldf y dydd yn y cymydog- aethau ar y pryd hwn ydyw Suspension y massydd glo drwy y dalaeth a pha ryfedd, pan feddjlis mal dyma yr atal- fa bwysiCflfsydd wedi cymeryd He yn y dalaeth. Tdlaeth Pennsylvania yw y fwyaf cyftiethog am ei mtteloedd a fadd yr Unol Daleithau a dyma yr oil ar y standstill pan ydym yn ysgrifenu, fel nad oes yr un peiriait i'w walad yn un man, oddieithr tren y teitia- wyr, ac yn ol yr hanes gawn ni bydd yma ddiru cyfnewid nes y can a y gwcw efo chwi o leiaf, dyna'r awn. Daroganit fod y meistri am dynu y cyflogau i.lawr 10 y cant., ond nid Ocs tebygolrwydd y gwaant lwyddo yn eu hamcan, oherwydd nad oes galw am iddynt wneyd hyny yn awr. Gofyna yr Uudeb yr un tiilerau am '75 ae a gawsAnt yn '74,- a bydd yn rhaid eu cael, onide gwneir llawer i wr cyfo-tthog ya wlthrxch tosturl. Mae yr Undeb yn y pasthau hyn wedi cauad i lawr ar bob math o lafur t-auddaearol, fel nad oes neb a hawl i wneyd dim nes y ceir Cytundeb Blynyddol,acymae pawb wedi ufuddhaai orchymyn yr Executive Board, fel nad oes copa byw yn anelu, oddieithr y blacklegs, pa rat sydd ond ychydig mewn nifer ond cofier nad yw y thai hyn yn dal un cyeylltiad a'r Undeb. CreCa y meistti am i'r bwrdd gau- iatau iddynt gael hyay o ddynioa a fyddai yn aagenrheidiol arnynt i gadw eu gwelthfeydd yn adored. Atebodd y bwsdd—" Yr hyn a ysgrifeawyd a ysgrifenwyd." Gdlai rhai sydd yn anwybodua o'r annghydwoleliad yma dybio fod annghysondeb yn gorphwys ar un o'r ddwy blaid, oherwydd fod y llaw-weith- fev di drwy y wlad yn gorfoi sefyll, ffwraesi gw) nt yn gorfod cael eu chwythu allan, t.¡,'r t'awd fel y cyfoethog yn gorfod dyoddef gar- winder yr his, ac hab ddefnydd tan ar eu haelwydydd—digoa o ddofnjdd tan fw gael. ond ni feiddia neb ei gyffordd, heb i'r Uadeb lieu y blaid withnvvrobol ddweyd y galr Bydded" a bydd hoil lofaydd,— "Ar un gair 1 agorid Ond ni ddaeth yr amser ttj, canys mae yr oil gamlssau a'r afonydd wedi ett palmantu gan Jsclc Frost, fel nas dichoa neb eu cadw yn agored, ond Oawr byw y dydd," yn unig a phan ddaw ef ar ei gylch dro yn.agosach atom pryd hyay yr agorlr dorau masnach, ac nid cjnt. Doniol iawn ydyw news y dydd ar adeg y suspension yma—clywed y rhai sydd a'r gwelthfeydd mawrion yma ganddynt ya panu sr y coal regions am iia byddact yn cadw eu glofeydd l fyned, yn 11a bod eialeu iddynt hwy chwythu eu ffwrnesi &ilan) a thrwy hyny golli y contracts eydd rhyngddynt a'u owameriaid. Gresyn yw meddwl am eu eollel dibendraw, ond pwy all eu cynorth- wyo ? Rhaid yw iddynt adael i amynedd gael ei ph<3ifEiith waitb fa ddaw eu nos hwythau cyn csmo y Whip-poor will, yn bur debyg. Daw yr aurealilwriat-th yn amlwg. y bygythiadau gaut eu annghofio, a'r difrlo a dry yn ganmol, a hyny gau bob plaid ar ol i Ameer d..i'o i a'i gylchdroadau i beu. Dyma y 10 pdr cent. the little Tariff Bill —yr hwn a dynwyd ymaith rhwiig y wlad hon a'r gwledydd Europiaidd yn 1872. T) bir y bydd iddo do gael ei all-sefydlu fel o'r blaen. Y mae eisioes wedi pasio y ddau dy, a'r nesaf ptth fydd i'r Llywydd el lawnodi neu ei withod. Dyma opiniwn y Philadelphia Press: Thare is ev-ry .prospect LOW that the 1 ttle Tariff Bill will become a law, as the Coaferenca Committees of the two Houses has reconciled the differences on which the House disagreed to the Senate vote List session, and its report has already beea adopted by the Senate." With gwrs, y mae y Mesur hwn yn gross i deimlad y wlad yna, ond yn ddiau mae eisiiiu cyfnewld rhyw gymaint yn yr ystyr yna. Mae yn ofcadwy meddwl fod Lloagr yn gallu delivero ei haiara yn rhatach yn y wlad hoi nag y msdr y wlad hon ei wneyd. Mae yn wlr fod llafur yn ddxutach yma nac yna, ond nid dyna y diffyg. Y reilffyrdd yma sydd yn ymddwyn yn annheg, drwy godi pris uchel am gludo uwyddau at y ff wrnest- eisieu rhagor o oppo- sition sydd, ac ychwaneg o reilffsrdd. Kid oes eisieu i mi ddweyd mai etch egwyddor chwi yw platform y Free Traders, a bu'm inau yn ua o honoch pan yn byw yna, ond erbju hyn y mae if ngolygiadau ar y pwnc wedi newid yn hollol. Nid oes aeb a'm beia am hyn, yr wyf yn credu. Rhaid i mi yn awr bleidio y tariff system, canys ui fyddai o ua dyben i mi aros yma i edrych arnynt yn dadlwytho eich nwyddau chwi yn y gwahanol bovthladdoedd yma. Mae lie i oini y dyfodol -mae y Gweiinwyr wedi colli y platform a'r Dsmocrstiaid (Free Traders) wedi ei leddianu yr etholiad diweddaf. Hwyx;thwy yw y mwyafrif yn y Gynghorfa ar hyn o b?yd, ac os yiTiddygatst yn unol a'u hagwyddor, gellwch chwi j na ganu Is Good tlmps coming boys, Wait a little longer," &c. Hwynt-hwy oadd ar y llawr pan dorodd y rhyfel allaa. Nid wyf yn credu y bydd yn heddjchol iiwa o dan eu hegwyddodon yn awr, yn neillduol os bydd iddynt bleidio gwladjdd Europiaidd o flaen eiddo eu hunain. Nid ydym yn gofalu fawr am ddyn neu ddyn- ion os bydd mcdl eu prynu i fradychu y wlad y maent yn byw ynddi. Gobeithio fod y wrong party wedi eu hethol ar gyfør hyny. "We will trust to Providence for the future," meddai Sumner y Saneddwr, felly gwnawn ninau, gan newld yr ymadrodd. 01n terfyau, er fod ein llith well myned yn faith, rhaid no it gair bach am ADAB y To,—Gan mai creaduriald o'r un lie ydym. Tua chwach ralyneid yn ol y cyrchwyd tua phedair mil o'r pethau byehain yma i brlf ddiuas y dalasth (Philadelphia;) ac erbyn heddyw, mae y welcome foreigners wedi dyfod yn lluosog iawn, yn neillduol yn y dalaeth boa. Hwyrach fod eia sarch ni, y "gwyr d'od," ya fwy tuag atynt naa eiddo yr Ameiicmiald. Coiir tail bychain iddynt gan hwn a'r llall, er mwyn ou cidw ya ymyl y ty, achael yr acrhydeda o'u poithi, a chlywed «u chwibaaiad afliiar. Y mae yn thywbeth dyeithr gweled f.djlyn bach yn y cymydog- aethau hyn yn y g&u&f, cauys vmfudatit i randir mwy cynes o'r wlad, a dychwelaat tua'r gwaawyn, f j1 y g'iI'Yl mawrion i gyd; ond am aelodau y ilwyth. hyn, glynant w)th eu cymydog gan harSo jaclt frost yw yru i ff-,vrdd. T. D. GRIFFITHS.

UNDEB AO ARIAN. MR. Qol ,—Mae digon o wybodaeth gan weithwyr Prydaia i brofi pob path, ond yn y ffordd i gario eu rhyfelg/rchoedi yn mlaea i gael y c"rhau a ddygwydd iddynt o'r da" yn nadleuon llafur a chyioeth, Mwnt yn y dadleuon hyn fel pe byddent wedi catl eu taro a dalllneb moesol, nid ydynt yn darbod erbyn yr amser, nae yn caislo dealt eu rhag- olygon, a thrwy hyay maent yn fwy o golled- wyr mae o eaillwyr, hyd yu oad pan fyddoat lwyddianus. Y cwestlwa nad yaynt hyd yn hyn wedi rhoddi yetyriael-h briodol iddo yw, mai y taeraf sydd ya ciplo pob ptth o fjintiia yn y byd hwn, ac wrth ea. bod hwy yn myned o chwith, neu yn ddiddatbod i gelslo eu rhan mae ereill yn dyfod yn mlaea ac yn ei gipio i ffwrdd, ac fel awgrym ar gyfer y dyiodol, yr oeddwn yn meddwl na faasai o le i alw eu aylw at y posiblrwydd o droi peixianwaith Uadebiaeth i fod yn fwy ymarferoi i gyihav,dd yr amcan mewn golwg? Yr wyf yu credu ei fod, a hyny drwy ei drot i fod yn withy m- geisydd yn y peth mae meistd yn cael lie i ormt-sa. Ni thai i chwi i ymddiriod 1 iawu- der eich achos, heb weithredu yn y ffordd £ w..( at fiateisiol er cyrhaedd yr amcau, cael y "rhsn a ddygwydd o'r da." Nid^wiw p» e^tthu yn erbya "atul c^ flog y c;; flogedig," a gadael Clfl;) i rw-ystro yr atalwyr i lithro oi ^at'ael. Nid djcth yw oyhoeddi melldithioa uwckben "paat/rwyr c/foeth" am ei bentyru, aa ar yr ua pryd j n gadael y mats yn agored iddyiat i beatyru crmalnt ag a ailont heb un gwith ym^a a yn cael ei wneyd i gael sy 1 w: y gwoith- wyr at a yn yr adeg gyffrous breaenol yw y p oslbliwydd iddyntdroi tu hundebau i ddyben mwy snanteisiol nag a wneir a hwy yn bresdnol. Y mae y gwtithwyr yn gwoled mor fuaa a neb pan fyddo gwastraff yu ca«l ei waeyd mewn gweithiau, a segur swyddwyr yn cael eu cadw, rhyw aaturlaethau h-ab un ragolwg iddynt droi allan yn f&atais ac ya elw, a chadw i fyay ddull rhy dreulfawr mewn cyforbyrdad i'r gy fllg a delir i'r gweithwyr mewn gweith- ia i. Gwelant hwy y gwallau mor fuaa a neb, ond a ydynt hwy ya pqIJio syrthio i'r un pyll,tu, yn pe!dio gwneyd. yr un camsyniadau mewn cvsylitiad a'u cvnlluniau i amddiffvn eu huiaia, sigur-swy-idwyr perthynol i'w hundebau. Cyf»rfodydd yn cael eu cynal heb eu baogea, hyny yn golled gwaith, tiaul yn lie eu cyneiir, a thraul taithio lddyat, a phob un yn ymdrechu am ran o faot.Us swyddogol yr Undeb, nea bod yr Undeb, ad weyd y lleiaf, yn 1hwn cymaint o dreth a 10 per cent y meistri. Maent ya troswddu egwyudor tlajiiaf cynildeb cymdeithaeol, y draul yn t\vy na'r elw. Dylent ystyriei bailach mai maatds arianol yw unig fantais y meistri arnynt hwy, a chyfaddasu eu hundebau y fath ag y bydd yn rhaid i berchan cyfoeth deimlo eu neith, nid mewn gallu i wrthsefyllond mewn efd. ymgais am yr trysor elw. Yn ol yr arwydd- ion presenol, bydd i'f cydymgais am yr elw yn sicr o dynu'r ddwy blaid i dlodi mawr, a dmyfctrio y wlad gyda llaw, aid yw y cynllun- iau presenol yn ddim ond ymgais pwy all satnru. y Hall yn fwyaf niweldiol, pwy all orfodl y llall i blygu gyntaf ac isdaf, a'r pwnc am danl yw, pa un yw'r mwyaf matjtjislol i weithwyr -gwneycl y taler&u a alloat a'u meistri, a gwaeyd y goreu a alloat o'u henill- iop, er iddynt fod o fantais yn y dyfodol, neu ynto myou treio am delerau eu hunain, a cholli mwy n a'r enill with eumynu, a threul- io'r owbl with fyned yn mlaen 1 Os yr olaf, pob psth ya dda, nid oes ganddynt neb i'w feio, ond dwyn y caalynisdau yn dawel, faint bynag yw'r acaghysur a'r caledi pareoaoi, rhaid mynei drwyddo i'w gyrhaedd, ond os y blaeaaf, rhaid nawid y trefniadau. Rhaid i'r trefniaut undebol i gael el drci yn beiriant i enill, ac nid i ddifa, a thyma yr unig ffordd iddo fod o les gwirioneddol welthlwr, gall fod o les ymddangosiadol yn y modd y gweithir et, ond ymddangoaiad ya untg a fydd, nid oes ua neith ynddo i bwyso arno. Pa buasai y gwaith yn cael ei gario ya mlaea yn adeg sefyll allan 1873, a threth yr Uudeb yn oatl ei thalu fel y talwyd, buasai mwy na'r deugain mil punau dalwyd fel rhyw gardod plwyf, i ddyaioa am fod yn ssgur ar adeg waethaf y flwyddyn, buasai mwy na'r rhai hyay dair gwaith dr jsodd yn y drysorfa eibya diwedd y flwyddyn, a'r enillion at dreuiioa cartref y gweittiwr yr un faitt, buasai y swm hyny ya arian parod i'w ihoddi allan mawu aiasaach ag a wnelai i'r meistri deimlo yn fwy tffijithiol oddiwrth eu rivalship nhr rivalship presenol; pwy all ddal fwyaf. Gwaith ofer yw siarad nas gellir rhoddi dim heibio yn y mold hyn, pan y gellir cadw staff mor Iluosog o swydd- wyr nas gellir dweyd bod eu llafur yn ddim elw i'w meietri ar baa blwyddyn, am fod yn rhaid colli cymaiat o amser, a thrwy hyny colli enill atiaa with fedi o ffrwyth lkfur y swyddwyr hyn, os yw yn dyfod o gwbi drwy eu llafur. Gall yr Undeb weithio fel y mae yn bresaaol, mor bell ag y mae a fyno a chasglu arian, ond rhaid cael rheolau newydd- ion ax y modd i'w treulio. Dylent hefyd fod o dan reolaeth mwy unlongyrchol y perchen- ogion, ac yn cael eu grsod gaitref i enill yn hytrach na'u hanfon oddicartref i gael eu treulio. Byddai yr ua mor rhwydd tynu rheolau i fyny i osod yr ariaa hyn allan i godi aoedd-dai i weithwy* yn enwau swyddogion etholedig yn ymdliriedoiwyr, fig yw yn cychwya gwaith neu weithiau o dan y "Limit 3d Liability Acts," ag yw eu gosod mown atiaa- dy ar gvfer strike, ac os gedid eu gosod ar ra,ideg fechia, beth fyddai yn rhwystr i'w gosod ar laddeg eaagach pan fyddai mantafs i hyny; dyma yr ucig beth a wtl hÚ clwJf hwa. Mae aberthau yn cael eu gwneyd yn awr er carlo'r ddadl yn mlaea. Beth sydd yn ihwjstr i wneyd yr aberth er gosod y ddadl ar diu aicrach i'w healD, ac heb yr ysgydwad- au dychiyullyd achosir ya awr ac y rcau yn y byd xcasaachol o eisieu hyn, digon o arian wrth law ynteu i wylied y farchnid a phrynu pob peth ddaw iddi, ag y bydd rhagolwg iddo rhoddi elw cymedro), yw yr unig beth ddaw a meistri gormesol i'w pwyll. Gwna strikes ddim cnd eu ffyraico i wyl ei am eu "a"r hwythau," ond ni hoffaat gyffxoi gallu mor gryf a ehydymgeisydd yn yr uu fa/chnad ac y byddai ei lea ya y gj fbg a'r elw. Tra byddo strike a lock out 1875 heb derfynu, cymered rhai o honoch reolau'r UIideb i fyny, ac edrychvych i'w gwyaebau i weled pa faitt o elw artanol clir maent wedi bod i chwi, ac edi-ychwch hefyd beth" allesid waeyd yn fasnachol a'r ariaa gasglwyd gan yr Undeb, ac a dreuliwyd mewaystyr ar oferedd, oblegyd yn awr, pau mae yr angen mawr am gynorth- wy wedi dyfod, nid oes ddim i'w gael. "Gwaewch i'ch arian enill arian i chwi," gaiff fod gair diweddaf hyn o lith, gan I UN SYDD YN GWNEYD Y GOREU 0 Honynt.

"GLEE PARTY MERTHYR." MR. Gol.,—Gwelais yn y Gwladgabwr yr srythnos cyn y diweddaf, hanes c/nsherdd yn Dolgellau, gan "Glee Patty Meithyr." Yn awr, syr, dyben y llinellau hyn ydyw golauo pobl DolgelJau o basthed i'r cwmpeini uchod. Nifu yr un o'r rhai oedd yn cynai y cyngherdd- au hya yn y lie uchod, acbymydogaethau ereill ya y Gogledd a sir Frfchiiaiog, yn neloJau o'r glee party uchod. Yn enw pobpi-th, paham y mae dyaioa mor anro^th a myned o gylch y wlad, gsn fdsgo cymeriadau ac eawau ereill ? Pnham na fyddai y party atth ar euw Giee Paity Merthyr," yn myned ar wadnau eu hunain, a gwisgo eu cymeriadau lleol fel glee party. Ni fuassm ya gwaeyd ua sylw o|r party uchod o:d bal foi ya mvvrkd rhai o'r Meithyriaid fyned trwy'r Gogledd i g/nal rhes o gyeghorddau. Nid ydym yn gwybod pa fath gantoriou oe-ld y rhat oaddyu ffarfio y party fu yn Dolgallau, pa un ai gWJ ch ai gwael; pa un bynag, bobl Dolgellau a'r Gagladdwyr oil, na feirniadweh "Wea Paity Metthyr," hyd nes eu clywoh yn canu.—Yr eiddoch, Merthyr. Un o Blant Morgbugyn.

MEROHED BRYNAMAN. MR. GbL,—Rhyw ambell dro y gwellr dim o'r lie hwn yn eich papur, er fod yma dorf o QwLADGARWR yn dj fod yn wythaosoJ, eto, ihyw ambell dro y mse dim o'r lie yn cael ei gofnodi, ac feallai fod hyny yn fd ar fechgyn y lie, na byddent yn anfon ambell newydd 1 bapur, er cadw bywyd a dyddordeb mewn pethau da. Ond yr wythnos cyn y diweidaf, tynwyd fy sjlw gan y penawd Brynaman, hen benawd anwyl i mi, a tuarewais i'w darllen gyda hwyl a bias oad er fy siirfawr slomiatt, cabledd i gyd Yr wyf yn cyfeirio tt lythyr "Diclymus." Pwy bynag oedd y Dldymus yma, ctedwyf y dylasai jfftyrled ei lythyr cyn ei auion i olwg y wlad. Pa fath greaduc all y Didymus ynja fod 1 Pa le y mae wedi ei fagu 1 Wrth bwy y mae wedi digio 1 Pa beth y mie y rhyw deg wedi wneyd ya ei erbyn l Va wlr, yr oeddwa ya gwrido o ddyugarwch, neu o foaywgarwch, pan yn cdsio darilon ei lythyr ffol a maleisus Nid wyf yn meddwl fod uu ardal yn y wlad wedi magu merchad mwy addfwyn, mwy synwyrol, mwy boiield- igaidd, ie, a mwy crefyddol a Ohr'stloaogol, na Brynaman a dyma ryw "Didymua5' yn dweyd ar goedd gwlad eu bod yn rhyw gread- uriaid armyoddeful, dilywodraeth, a dlsyuwyr. Yr wyf, rhywfoid, yn creiu mai dyn dyeitbr yn y lie yw y "lJidymus" hwn, ac yn wir, yn gobeithio byny hefyd ac cs blinwyd ef yn fawr yn y cyfarfod y SDaia am daao, dywedaf wltho am aros ga tref o le o'r fath. Credwyf fod natur y cwriM ya cmiatiU ychyaig fyaydau yn awr ac eilwaith i gael ain hauadl, gan fod intervals yno, ac yr wyf wedi bod mewn Hawer cwrddcyffslyb, ac ni chlyw- ais well-naddo, na chystii gwraadawlad erioad; gall yr adroddwyr fy seiio. Ccfiel "Didymus" mai pith aanhag, anfoaeddig- aidd, a pharyglus, yw dwyu peth fel yma i'r cyhoedd fel ei fympwy ef ei hun, a gofded o hyn allan beiiio dweyd dim o'r fath. BRODOR.

UNDEB Y GLOWER,—QOFYNIADAU. MR. GOL.Mewn paithyaas ag Undeb y Glowyr, dywei y rheulau fel y canlyn ar y pwnc:—" Fod pob aelod rhtolaidd i dderbyn 10s. yr wythaos, yn nghyd ag un Is. i bob plentyu a lydd ganddo dan 12 oad. allan o drysorfa gaaolog yr Undeb (cont1'al fnncl) tra pathao y strike." 1. A oes tal i blautyn a ga'r tad a'r fam cyn priodi, er iddynt briodi ar ol ei enu ? 2 A oes til at bleatyn o'r fath a'r hd a'r ft1.m heb biiodi o gwbl ? 3. A oes tal at blaat wedi eu cadw gan eu tad, ac yntau wedi ffoi i ryw wlad estroao), a chaniatau mat eu brawd fydd yn eu cyaal oil, a hwnw yn uadebwr 1 4 Caulataer fod merch 1 undebwr yn cael plenty a, neu blant, a'r tad yn ffol i wl&d eetroaol, gan adael y plaut i drugaredd y tadcu, Ffyn ea cynal fel el blact ef hun; y go»/nEa(i >'w) a ydyw yn rheolaidd iddo, nen yn g^uiataol, gael Is. yr un iddynt o'r Uadeb ? 5 Caalataer fodbftiwdneu chwaer I nndeb. wr yn cael el gladdu, gau adaal arnddlMd ar eu hoi, ac yctiu yn cymeryd rhai o honyat, a oes tai iddynt hwy 1 Cofisr fod poo un o'r enneriadau a ecwir nchod i'w cael yn y strike prtseuol, a diau lawer ragor o gymerladau Bad ydynt yn fy rijjholwg i 'n bresauol, nac yn fy mliao chwaith end am y cyaK-riadiu uchod, maejife yn ff mlino oil, a hyny yn fawr o herwydd y dadleu a'r d flis loi maeat yn ei adwu. Bydded i un. o lywyddion yr Undeb fod mor garedlg a rhoddi atebi%i baaa iddynt, os yn el allu, y mholi a's counsel ar y pwnc, a dyfod a barn hwnw ar y pvne. UNDEBWR.

ABERDAR A'R ETHOLIADAU DY- FODOL. MR GOL.Feallai na wyr p&wb o'ch. cUrlleawyr ain bod ar fin dau ethollad p^yaig yn y plwyf hwn, sef etholiad y Bwrdd lechyd, ac etholiad Bwrch y Gwarcheidwaidr ac y mae o f wy pwya nag y meddylia llawer pwy sdff i mewa i'r ddau fwrdd hyn a dylern ar bob cyfrif ddewia y dyaioa goren, a rhoddi e'n p'oidleieiau iddynt, er mwyn rhwyatro y rh^i a fyddwn ni yn dybied fwyaf ancghymhwya i fyned i mewn. Bydd rhywrai yn sler o gael eu hethol, ac or mWfn cya- tthwyo y gweithwyr i ddeall y gwahan- laeth rhwug rhai o'r aelodau presanol ara gllydd, gwnaf gofnodi rhal o'u gweithred- oeid yo yr amaer sydd wedi pasio, a gadael I ffaithiau ciarad drostyat eu hun iin Yn B-wrdd y Gwarcheidwald, Tachwedd 7, g- Mr. R. H. Rhys i'r clerk (Mr. Ff*nk J^uies) i t daril«n cyfrif o'z draul bt-th ise;1d pab tbrwd ya gostio am y tair blyaedd oedd yn d'wtiddu mia Madi diweddaf. Atsb- odd Mr. Jiva-'S, a eh m ef yd y boblogaeth yn F4;110 y &6it ya 1872 oedd 23 6, y pen i ya 1873, 2s. 2jX; ac yu 1874, Is. 8J. "Mr. R. ll. Rays: Dyaa yn gywir y dfj dadd nm ya is, ao yr wyf ya meddwl el hod yn foddhaol lawn. c: Dr. J«iioa B;-ddha,l gallal el fod yn foddhaol i ui guardians, ond nid wyf ya liaeidwl ei bed yn f"ddh80,)1 iawn i'r tlodion s. 'i\ wedi colli en tal a'u t.dlu ymasth oddhlr y lid i fyw garea galloat. "Air. R. H. Rhys Wei, y asfce'n foddhaol iawn yn y ffordd hyn y tn&e'a brawf bodd- haol fod y dyaioa mown sdyllfa. gyaarus jaws—nod oes dim rhyw lawer o dlodi yn yr ardal aa y mae dull y bw. dcl hwn o ym- ddivyu taag at/n+» wedi dj sgu dynion i ym- ddibyau arayat eu hunaia, a pheldio. bod yn dlawd, yn lie d'od at y plwyf i ofya ara help yn union pan y byddo rhyw dda-nctwain wedi dygwydd, neu afiochyd wedl dyfod i gyfarfod â hwyat ao yr wyf yn meddwl y buasai lawee yn fwy boddhaol eto pe buasai y t&l wedi psidio a bod, ac na fuasai eisieu i ninaa dd'ud yma ar y Sadyrnau. Yr wyf yn gobeithio y daw yr a user oedd hyny oad yn ddiau id dd&w yn fy oea i, na.c yn oes neb sydd yaift yn brc-sjnol, ao na byddo aagen am drcth tlodi o gwbl, Y mae y dreth yn cael ei dtffayddlo at bethau ereill heblaw oyaoithwyo y tlodion. Yr wyf yn gobeithio ac yn h/deru y daw yr amser pan na fydd. eisieu tynu dim o honi er mwyn cynai y fclodion na'u helpu, ac y bydd y wlad mor liwyddianvis fal na byddo angen i neb cfyn am gymhorth tuhtrnt i'r hyn y byddo dynion wedi ragdd&rparu eu hur,ain." Maddeuer i mi am roddl crynodeb o arattk Dr. James eto mewn ateb i Alr. Rhy a. ly Dr. James Wel, gan i chwi wneyd y aylwadau yna, yr wyf ya meddwl fy mod yn gwahaclaethu yn fawr oddlwrthych chwi, ao yr wyf yn meddwl fod g<myf finau hefyd hawl i waeyd rhai aylwadau ar y mater. Ys wyf yn creda nad yw y pathau boddhaol y g rnasthoch g) f iiriad atynt uchod ddim yn ddaogcslad teg o gwbl am aiugylchiadaa pobl y dref hon ar hyn o bryd. Yr ydym oil yn gwybod am y ffalth hen, nad yw Gwaith y Gyfarthfa fawr gweli na a^fyl?, ao wedi bod fel hyuy am lawer o fisoadd gan hyay, o angenrhsldrwydd, rhaid fod llawer o dlodi yn yr ardal; or hyuy, nid yw yn ymddasgos az eln llyfuu nt, naa yn cael el gofaodi ya rahlith ein gweithrediadau. Y mae yu ffalth hysbys fod tn faydd mawrion a ddy-jion allan o waith, so yn myned oddiam- gylah er ys wythaoaau bellaeh, ac eto yn paraifyaed oddiamgylch xaewaoaledi mawr; neu, os aad yw y gweithwyr eu hunain, y raae y casioedd sydd ya ymddibynu arnynt am fsia. Yr ydym wedi gweled laweroedd o weithiau ya y papyreu ei bod yn bitb cy- ffreiia i weled y bobl yn myned with yr ug-in!au dros yr holl -wlad. yn aghriehiad Aberdar a Rhy mai i gardct<?.. Wrth gwrs, nid yw hyay i'w weled ar ein llyfrau ai, gan. r;a rolsom ni ddira cymhoith iddyat; ac nid yw abstnoldeb y cyfrif yn pitofi dim ond na ro som ni ddim help at asgea a tblodi ar- uthrol. Yr wyf ya. ail adrodd y gallai fod yn foddhaol i chwi beldio eu cynorthwyo, ond yr Wj f yn sicr ei bod yn anfoddhaol iawn i'r bobl y gwnaethom gynyg y wo?Chouse iddynt, yn hytrach ca rhoddi ychydig syilt-iu iddynt i'w cadw with btn eu traed am dipjn yn eu ciitr.fi eu Luaain. Sylwodd Mr. Gould fod. ghn y tlodioa gystil hawl yn y dreth pan y aaafydder t eu hunain mewn eisieu ag otdd gan un gwr boneddig yn ei fed die a au ei hun, ac nad oedd slarad am dd'od a'r relief Hit lawr i ddim, a gwaayd ymaith a'r dreth. dlodi oa 1 gwagedd; canys y mie geaym y tlodion bob amser, ac hyd nes y gWLia y Creawdwr drefau ein te?yilfa pm y bydd yr amser hyfryd ua byddo yn eh1 plith na dall, na chloff, nac anafus, neb dall diyrageledd yn cael eu goal i'r byd, yr hya beth sydd yn Ued anhebygol. Nid oedd ganddo un petrus- der i ddweyd fod llawer wedi cyflawnl hunan- ¡ laddiad In ddiweddar ag oeddynt wedi dyfucS