Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
13 erthygl ar y dudalen hon
YMWELIAD A WORKINGTON.
YMWELIAD A WORKINGTON. Tref borthladdol, yn Swydd Cumberland, 'Gogledd Lloegr, ydyw Workington, yncynwys tua phymtheg mil o drigolion. Wrth sefyll ar drwyn y llongborth, a'cli cefii ar y dref, cewcli eich llygaid yn tremioar donau cynhyrf- fus y Solway Frith. Chwe' milldir oddi- wrthych, ar eich llaw ddeheu, bortlilada Mary- port. He y dywedir i Mary, brenhines yr Ysgotiaid, osod ei thraed ar dir i ddianc am ei heinoes i Workington Hall. Dwy iilldir ar eich aswy mae porthladd Harrington, a thua chwe' milldir oddiyno, i'r pwynt deheuol, y mae porthladd Whitehaven. Haiariu yn benaf, ydyw. asgwrn cefn masnach y tri lie olaf. Wrth edrych yn eich cyfer, dros y mor, ,chwi a ganfyddwch, yn y pellder o tua 23 milldir, ynys eang yn ymddangos mewn tavel- wch ac urddas brenhinol, a'i phen wedi ei rwymo a chwmwl, a godreu ei gwisg oddiain- gylch yn cael ei golchi gan y mor. ? Mae gwythienau gwerthfawr o amrywiol fathau o fwnau yn rhedeg trwy. ei ehyfansoddiad, a Y. miloedd o bobi yn byw Yl1 gysyrusar ei cfiy- nyrchion. Yr ysmotyn prydferth hwn yw Ynys Majiav.- .(Isle of Man). Yn y gogledd orllewin, wrth edrych o'r un safle, y gwelwn rai o fynyddoedd yr Alban, a'u copaau fcawr- aidd yn ymgodi i uchder mawr iawn, gallasem feddwl mai mynyddoedd Dumfries oedd y rhai hyn. O-.bob- tn i borthladd Workington y mae gweitlifaoedd haiarn a dur o gryn bwys, .ac amryw Gymry yn gweithio ynddynt. Hyd y gwelsom ac y cly wsom, yr oedd y gweith- feydd yn myned yn dda iawn, gyda'r etthriad o un gwaith yn y North side, yr hwn sydd yri brescnol yn segur. I fyny o'r dref, tua haner milldir o fibrdd,.y inaegwalth Alcari Devwent, eiddo W."Griffiths, Ysw., (IvandeI'),a'iGyt Saif y gwaith ar wastadedd dymunol, a phre- swylia llawer o'n cydgenedl anwyl mewn tangnefedd a digonolnvydd yn eu preswyl- feydd o'i amgylch, ac'anrliydeddir Mr. Griffiths a pharch tywysog gan ei weithwyr, a clian bawb o bob gr'add asAyllfà yh ywlad boblbg hon. Gelwir arno yn amli fad yn llywydd mewai llawer o gyfarfodydd gwleidyddol, cref- yddol, llenyddol, a dirwestol y trefydd cyleh- ynol. Nid ydym yn synu dimathyny) o blegyd cerfiodd iddo ei liun gqfgolofn yn nghalonau miloedd o'i gydgenedl yn Mor- gamvg a Deheudir Cyxnru yn gyfi'redinol yn ei gysylltiad a cherddoriaeth, yn rieillduol felly yn ei berthynas a Chor Undebol Dyffryn Tawe, i'r hwn y bu yil arweinydd galluog, ffyddlon, a llwyddianus am, flynyddau a: thrwy wasanaothac haelioni yr hwn ycasghvyd .canoedd o buiiau at wasanaeth gwahanol gymdeithasau ac ibersonaumewn amgylch- iadau adfydus. Dilys genym fodbenditll y nef ardeull1 haelionus a charedig Der>vent House am hunanaberthiant a wnaed ddegau o weithiau gan ben y teulu er llesau ereill. Ychydig yn uvfch i fyny yn y wladychfa, Gymreig ddymnnol hon, ar lan y Derwent— brenhines afonydd y Gogledd am eogiaid (salmons),—J mae Seaton Mill, preswylfa Mr. D. Williams a'i deulu hynod garedig. Mae y Mri. Williams a Griffiths yn briod a'r ddwy chwaer, y rhai ydynt ferched i'r diweddar Hybarch J". Waltersy Ystradgynlais. Erioed ni welais dditii wynebpryd mwy tebyg i'w gilycld nag elddo yr hynaws Mrs. Williaraa a'i hanwyl ddiweddar dad. Yn ystod fy ymdaith yn y byd, ni welais siriolach na dedwyddach teulu na hwn, ac ni chefais erioed fwy o garedigrwydd oddiar law neb byw, am yn agbs: dair wythnos ø amser., 'Roedd siriol gymdeithaa Miss Williams a'i brawd ■' Yn iecliyd i galon pregethwr bach t'lawd; A'u tad a enyuai eiii henaid yn ffiam, Yn nfdiWnmi liawddgaraf a mwynaf eu mam. Treuliein ein hamser yn benaf, a 11 oil id ni A lluniaeth, rhwng y cyfarfodydd Sabothol, yn nhy ein hanwyl gyfaill Mr. Griffiths. DYllla Ie beiidigedig i gerddor; swynid ei galon gan gerddoriaeth leisiol ac ofFeryridl o'r fath brnaf, tt mwyaf teilwng o Ddydd yr Arglwydd." iJyrlymai emynau o foliant i'w. iawn berchenog, yn ffrydlif b^seiniol o bob genau, nes oedd ein calon fel llyn dwfr. Yr harmonium xnawr, a'r emynau-byw, A'r plant bach a'u cathlau Ivander a'i wraig der, ill dau, Yn hyawrdledd eu hodlau, I'r nef yn bur eu nwyfiant—aberthent I'hortJ:i Iôr,ei foliant; A'r fendith i'w plith, a'u plant., Y gore a win a garant, D'dylifai'n he.dd, ail afon Ei- rhoddi hwi/l, o ardd Ion.. Mewn atebiad i gais taer a char,edig yr aethom i. fyHy, i dreulio tri Saboth, i'r ardal ddyiminol hon, ac erioed, ni chawsom fwy o amrywiaeth'—agos bob nos o'r ■wythnos- mewn cymdeithas nag yifta. Mae yr addoldy y tufewn i furiau'r gwaith; ystafell eang ydyw, digon i g3rhwyTs oddevitu til cliant'.o bobl.' Yn yr ystafell hon hefyd y mae ysgo.l ddyddiol ragorol yn cael ei chynal, a Chymro o sir Gaerfyrddin yn brif-athraw iirni; ystyrir j y boneddwr hwn- yn un o'r athrawon goreu yn y wlad. Mae yr ysgol o dan aroiygiad y Llywodraeth. Ca\som liyfrydwch mawr wrth weled plant bychain, bochgoch, ,y Cymry yn' yfed gwybodaeth yno fel dwfr, n'r Hirioldeb hwnw sydd yn nodwoddiadol i'n cenedl, yn dawnsio yn myw eu llygaid. Rhif yr eglwy§ yn y lie yw o 80 i 90 o aelodau. Gwneir lii f* fyny o dri o enwadau yn fwyaf neillduol, sef Methodistiaidj Annibynwyr, a Bedyddwyr. i Sefydhvyd achos bychan yn y lie, gan; deulu- oedd Mri. Griffiths, Williams, a Walters, or"s tua chwech mlynedd yn ol -ar gvchwyniad y gwaith gan y cwmni Cymreig; O'r pryd hwnw hyd yn bresenol, y .mae wedi pa^haus gynyddu, •ao. y .mae.y. nef yn coroni ^u cyd-ymdiech yi^ yr Efengyl a- llwyddiant- hyd v dydd hwn. Per thy n a'r Eglwys i Gyfarfod Misol Liver- pool,, a dygir y gwaith yn miaen ynddi in di trfifri y;Metho.(iistiaid Qalfinaidd. Gwejnid- ogion y Gogledd sydd fynychaf yn pregjithu: iddynt, ac. y maent yji myjiu y doniau gorei ac yiileu talu'n deilwng aih^vralth.; Mad gofa £ a jph-i\ ys pcna £ y ^VS»lth yn gorpliwys ar ysgwyddau. Mri, Griffiths a Williams. Hyd y gwelsom lli, yr oedd enwau sectycldol:• wedi ymgolli ntewn ysbn/ddlrwifdd crefyddol, a'r bobl. ar eu goreu yn gwneuthur j^aioni yn Israel, tuag at Dduw a I, ( y., Bot) SabotH,. pregethir foreu a hwyr, ac ysgol yn y pryd- nawn. Mae .y canu yn cael eii arwain gan Mr. Griffiths, aT yr 'Jiarmoniuni;- ac y mae yma ihi n n a godai wrid q, chywilydd i wyneban rhai 6 gyunlleTdfaoedd maAvi'ion Cymru wi'tIt 'I .eiwraiidaw._ r j Mawl:odiaeth,: fel'mel'ydyw, 'I Hynod iaith eu heiiaid y-w. ■ Mae. ,yi- ;Y^g(d Sitbotliol yp: llewyi'chus iawn .yno.. Khifa o gAut ifyiiy. Un o'r pethau mwyaf elieithiol yw gwrando n a plant yn canu rhai o emynau y diw} g\v •) r Amerieanaidd Moody a Sankey, yn oaci eu. 'hftrwain'gan yr hfam6niUm,\a,T. ganol yr ysgol; mac eu lleisiau ieuainc anwyl mor bur a" swynol a thanau telynau mwyaf hudolus em gwlad ai'u difrifoldeb yn d'eilwng o'r geiri.au c a'r tonau a genir ganddynt. ;Cyiielir' cyfeill- ach gL-efyddofbob hwyr Sabotliar ol yhregeth, er.rhoddi drvvs agored i eneidiau clwyfedig :a ewyllysiant droi at ..bobl Dduw, i'w harwain at..yr Hwn sydd Gadam l iachau, a, clmir clivyfedigion yn dweyd1 yn awr a6 eilwaifih, ''Minau a af hefyd. .Trefn cyfarfodydd yr; wythnos yn gyffre"«lin' yw, Cyfarfod Gwedcli nps Lun, Gauu nos Kawrih, xemlwyr I.)a,nos Fercher, Cyfeillacli Grefyddol nos IaUi Band >of Hope nos Weiier a bydd" cyfarfodydd 1 .ryw ddybenion da-yn ami ar ubs Sadwrh. Ile. wel y darllenydd focI yiria anifywiaeth a chyf- .,a a tra I;! a wilder i i;ai a. gai;ant ddaioni., Map y Teml- wyr Da ia'u'liolL galon yn y gwaith) a;c yn llwyddo bfttinydd. a Inw y DeiAl- yw Tal- iesin," er anrhydedd i fabhynaf Mr. -Giriffiths; mae efe yn sicr o fod yn tin o'r .nieibion ieu- ainc mwyaf'gwylaidd a gaUupg.ag a anwyd yii, yr ugainmlynedd diweddaf yn-Nyflryn Tawe; ac y mae pen Tudor baGh ei frawd yn. debyg o f-od y-ii! Orlawn. o gyfoeth it wasaiYcteth y byd, os caiff fyw, :.( Cawsoni rai o'r afeithiau mwyaf doniol, ar rai o'r testynau mwyaf- cartreff)! ,ag oedd bosi'ol eu cael, yn y Demi h m to y buojm. yno, ac nid: yn fuan. yr amigliofitnl- hwyliau, jein hen gyfeillion anwyl wrtli eu traddodi. Mae -holl galbn yr eri^rog'Griffiths^ yn nghyd a'i law., ar eu afu. ei gydgenedl i, sail e deilwng ond heb ihrixiti na- <i6rviem ineb, fel yr awgrymodd rliywun yn anwireddus yii y Mall dro yU'dl. Un o nl ydyw fel meistr gonest ac haefionus, ac tin iruiwn llawn yindrech X wneyd ei w^ithwyr yiiiddedwycid. (I'll- (iif.hliiUK- yu ein )
MA 11 WOLAETH Y PARCH. DAtit)…
MA 11 WOLAETH Y PARCH. DAtit) THOMAS, CAEltODOR. j Wrth gyfeirio at hanes niarwolaeth'yr yggolr haig campus, y Cristion gloyw, .a'r gweimdog- Ilafurus a. thaleritog ucliod, dywed y Western Jhriti/ J'nsi fel liyil :—:v, Bu y boneddwr, parchedig farw yn. sydyh; boreu Sul, Tacliwedd y Tfed, yn ei breswylfod yn Hillside, Cothani." Yr oedd ynymdcl;uigds yn ínwynhttu ei iechyd cynefin druy nos a boreu, y Scidwrn. /l'rydnawn dydd" Sad wi-n, pan yn parotoi ar gyfer y Sul.:ym- osodwyd arno:; yn erwin gau tewyg .y^galon • (spasm ,of the jieart). > Danfonwyii -am! Dr. Crosby Leonard^,ond jt oedd (jr'ôddiê¡ir"tref, a galwyd Dr. T>urder i loewn. Daeth Dr. ]L<eonard; ynq ychydig ar: ol hyny, a b^ yn i gwcini ar y trancedig hyd ei farw; -Dyoddef- odd poenus, jondi cadwodd ei gyneddfau hyd y diw.edd,a: thynodd ei ahadi olaf am ugain mymid wedi pedwar boreu y Sul. r Yr oedd y gwr parchedig; yn Gyinro o en- edigaetha bu-ei rieni yn eynal masnach yn Mer'thyr. 'Y mae iddo f)fawd yn byw yn' aire.' yn Aberdar. Ganwyd Mr: Thomas yn 1811, declireuodd ar ei efrydiaeth yn Ngholeg High-. bury yn 1830, a bu yno- am .ddwy .Uynedd; aetli drachefn i BrifysgoLGlasgow, a!graddiodd yno, Deugain mlynedd yM: ol, derbyniodd. wahoddiad i ddyfod yn weinidog i gapel Sion, Bediiiinster i a ,symudodd .oddiyno ddeng fnlyiledd ytr ddi^eddai'afefi. -i%ap§I; Highburyi Bu Mr. Thomas gadekydd Uncleb, Cynulleidfaor yn 18Go, pryd y traddoddodd ddau anerchiad liodedig/un ary 'Gwefrudog. Eglwys a'r llall af •: Rllieni a'r "EgKvysJ'. Hefyd traddododd bregeth o llaen yrr Cnd«b: yn Manceiniori." i;' Y brawd y cyfeia'ir ato yri y dyfynia4 uclicfd' yw Samuel Thomas, Ysw}\i?i,gttborweiif.. Aberdar. TeimUr colled fawr ar.ol y Parch; D. Thomas, yn y cylcli eglwysig a chymdeith- asol yn Mryste.- Yr oedd yn ddyn o alluoedd inawrion, yn feddyliwr dwfn, yn areithiwr. hyawdl, ac yn, ^Vr o broliad addfed, Tradd-: odivyd pregetlL-tii,,tnghiddol i'r ymadawedig o wahanol bwlpudau Bryste y Saboth diwedclaf.
.''/■; PENDOYLWYN, -';
■; PENDOYLWYN, (. B.kxha ni a.—Cynali wyd Cyinanfa Ysgolion yn y lie uchod dydd Mercher, y lOfed cyfisQl^ pryd yr oedd yr ysgolion canlynol yn breaenol: Pendoylwyn, dan arw*einiad Mr. J. Davies, Canton Trfeliill, dan arweiriniddVIr.; J, Mor- garis a Soar, dan arweiniad" IMi." Ree$; Holwyd yr ysgolion gan Mr. W. Davies, LIantrisant,.aMr. H. Harries, BEnmarc. Y mkfe$n' llort' gfetijrf allu hy.tby^tr ddyfod '.iyE ysgolion a notllvyd fyn^d drwy. yr oil yri gamp'us. Oafwyd cyriullia'd 'Ilrid^sog,; er gwaetlntf gerwinder yr hin ac 'yr oedd; pot) I' arwyddion fod pawb wedi eu boddhau.. ,Boed iddynt fyned i daibni. yw dymuniad—L paid ydo. ] r)i(M
GhflS "NEDD. j
GhflS "NEDD. j ^¥NoahRi>i> Nes Fercher, Taehwe4d f^r \3yddy; cyrialiwyd uit 6'ir6jnigllej?dd!a(lf^risu jf bVttri "'yifdilo ,dnqed." ifjwy'd^^yd ^ynj »rv dderdhqg^an y"Pa,r^}i.; D:t)ay^,$w^na<lqg: -Mfeiliodisiiaid Calfiimdd' yri' y 4l6-iiclioa. Y .prif gitnwyr..ucddyj t ^»&ddt ac Ipan ■Ehtl-ais:- Oymerid rfejn-yTr^dfrti^J-jI gaii'EH^ Glyiincdd, cor yr Amubynwyr. a pharti o Bethania. Yr oedd yr- ysgolfly yn arlawn, a'r -y' cantorion yii eu hvfyliatx 'gor'fcu. Wedi .talu diolchgarwch i'r caaeirydd, terfynwyd trwy ganu "Hen Wlad fy Nhadatt, Ioan.'Dvilais yn canu yr unawd, a;'r dorf yn ujibryia y <#y«l- Id 'I gan yn ardderchog. Aeth 'pawb adre'f„gan obeithio cael tin yri fuari e £ o.~lTeddfab,
■ " - BRITON; FERRY.' ^
BRITON; FERRY.' Bktj.ki.. — Oynaliwyd i:yf.irfod .(lirwestol', nos Luu.cyn y tliweddaf'yri y lie hwn, pryd y llywyddwyd gan y Parch. Ll, .Ijiewe!lvn: Adi'oddwyd, can wyd, i.ac areitluwyd yn ddi- fyrus ac adeiladol. Canwyd "gan y; Band <>t Hope dan arweiniad Sir. W-^Williams,. P. Williams (Eryr Brython) a'i'. barti,- a- Master D. Davies. Areithiwvd gan y brodyr L. Davies, I). Evans,, G. Griffiths, a T. J. Cafwyd cynulleidfa weddol lawn, ond hynod o astud a' .thawel. Jlwn oedd. yr' ail o'r gyfres a fwriedir gynal; yn. hi.r .nosw;eithiau'- oer y gauaf, ac yr ydym yn credu fod can ac araeth dda yn cynhesu dyn ac yn ei gryfhau yn fwyaia glasiad o ddiod. Gynelir y neaaii -nos. Bun .wythnos i'r nesaf.. ,rr.;j\j Cv.Nfaikki>o.—Nos lau, yr 1.1 eg evfis<)l, cynalivyyd cj'iiglierdd flynyddol Mr; J. 'Parker. !.Gan tod yr hin ar, adeg cyi^liiid' gyngherdd yii tfafriol, daeth. tyrfa ljy^og yn" nghyda'r Ass§iii^iy']^^sj;i'^d in^,ei; gor- iailw. b a Glyiincdd, cor yr Amubynwyr. a pharti o Bethania. Yr oedd yr- ysgolfly yn arlawn, a'r cantorion yii eu hvfyliatx 'gor'fcu. Wedi .talu diolchgarwch i'r caaeirydd, terfynwyd trwy ganu "Hen Wlad fy Nhadatt, Ioan.'Dvilais yn canu yr unawd, a;'r dorf yn ujibryia y <#y«l- gan yn ardderchog. Aeth 'pawb adre'f„gan obeithio cael tin yri fuari e £ o.~lTeddfab, BRITON; FERRY.' Bktj.ki.. — Oynaliwyd i:yf.irfod .(lirwestol', nos Luu.cyn y tliweddaf'yri y lie hwn, pryd y llywyddwyd gan y Parch. Ll, .Ijiewe!lvn: Adi'oddwyd, can wyd, i.ac areitluwyd yn ddi- fyrus ac adeiladol. Canwyd "gan y; Band <>t Hope dan arweiniad Sir. W-^Williams,. P. Williams (Eryr Brython) a'i'. barti,- a- Master D. Davies. Areithiwvd gan y brodyr L. Davies, I). Evans,, G. Griffiths, a T. J. Cafwyd cynulleidfa weddol lawn, ond hynod o astud a' .thawel. Jlwn oedd. yr' ail o'r gyfres a fwriedir gynal; yn. hi.r .nosw;eithiau'- oer y gauaf, ac yr ydym yn credu fod can ac araeth dda yn cynhesu dyn ac yn ei gryfhau yn fwyaia glasiad o ddiod. Gynelir y neaaii -nos. Bun .wythnos i'r nesaf.. ,rr.;j\j Cv.Nfaikki>o.—Nos lau, yr 1.1 eg evfis<)l, cynalivyyd cj'iiglierdd flynyddol Mr; J. 'Parker. !.Gan tod yr hin ar, adeg cyi^liiid' gyngherdd yii tfafriol, daeth. tyrfa ljy^og yn" nghyda'r Ass§iii^iy']^^sj;i'^d in^,ei; gor- lanw.'a -gwneyd '.ya phoeriiis o .lawn.' ^aiid^a'f)t(^. y)f,^jarit y darriati' canlynolr;—SjerifJ^r tfeei. /^riies, "Y gyflawn gonewfist," ■' What- shall ,.the harvest be," O,- cyfod,agweithia, a,Tllefe¥ a light in the Valley," I was,.glad." wyd y caneuoii canlynol gan Mr. Silas Evans; Message," The Sailor's,. Wife," Bqla, Cosa au J oan" (ciin Eidalaidd). Glee .Pai'ty- ''Where daisies spied," ''Come o'er: the., brook,' "-Fire Brigade." Cafwyd "I've wandoi'ed in dreams a My father's apple tree gan Mri. Silas Evari§ a, J. Parker,,a Y Gareg Ateb" gan Mru E. Davies a;:J.. Park jr. Chwaruwyd dwy Overture yn, ystod y gyngherdd gan Mr. D. Morris—dyn. leuanc lieb, gael manteision addysg^ gerddorol io anogai IMr. Silas Evans drigolion y Bfcn i goiio am dano. Canodd Cynon wrth J(xld' ein calon ail-alwyd ef ar un gfln, a cl^anodd Pleserfad y Niagara mew n atebia.d. Caf- odd y- plant, Glee Party, a'r canwyr oil gy- ineradwyaeth, ;ic ail-alwj'd arnynt ar .araryw ddju'iiau. Bydd yr elw fit ddylpd.. ^apel Giant's Grave. Etysbysir y bydd. yma gyngherdd gampus eto ar yr l(>ego ll^gfyr, pryd y bydd j\iiss Grey, Miss Griffiths, Eos, Morjais, a t>r. Frost yn gwasanaetlm ynddi.. Mae masnacli, y lle 'yn dda ar y cyfan, ond • cwynir marweidd-dra yn FhalOJ; gweithfeydd bychain yma.—T. J. J. r..
SCI WEN. '
SCI WEN. Dydd; Sul a nos,. I^Jin^ Hydref 31am a Tachwedd laf, cynsiliodd y brod.yr paitflins y; Budydd^yr eu cyfarfodydd blynyudol yn y lie uqliod, pryd. y gwasanaotlxodd y Parclied- i^ion B.Thomas, Penfro, a S. J onus, Tre- ftoresl:. Cafwycl cyfarfodydd, rhago-rql; a; liuosqg iawn, ac arwyddion amjwg fod, Driw yn.ardclel ei ^eision ae yn etl cynurtljwyb i draddodi y gw-irioneddaii nes. oedd. y. gyjiul'l- i eidfa yn foddfa o ddagrau, • Gobei-fchiq fod Jrr i had da a.hauwyd wedi cael dyfnder daear yn nghalonau y gwrandiiwyr. ac y bydd llawer I ni yn dyfod i ymofyn a n. G ldwad i a,if eneidiau..
'';''''CW.TOON. '\'''
CW.TOON. B'EXHAj:ii,—Cyrialiwyd cyfarfod dydcloröl eg cy w yn y capel uchod nos lau, yr lleg cyfisol, ga:i j Hand of Hope, ar yr achlysur o ymadawiad dm 6 i aelodau am Awstralia. Tretnwyd y cyfarfod gdn'Mi;. J. J,ones, draper. Arwein- ydd y Band of lTop<, \i liwn, truy el C"lll diiyfalbarhad ;.ryda r plant, sydd wedi eml-1 iddo ei liiiri safie uchel fel arweinydd medrus. Adroddwyd amryw ddarnau gan Isaac Jones (yr hwn, nid yw yn 7 mlwydd ..oed),Thos. Daviesj a Rees Richards, yn nghyd ag amryw, ereill.; a chariodd y plant amrywddarnau allan o lyfr Sahkeyyii bur dlWs, Yd a, cy fl wyi iwy,d. i 'bob unL p'r lrierched bach oedd yii yiriadaely Feibl hardd, goreuredig, rhoddedig gan., y. /}(/;c/ of Ifdpe'iel arwydd b'ti serchtuag.atyht areuhyuiadawiad o'r wlad. Gwasanaethwy d diefyd gaii.Mri. B. Stephen's, Thos; Williams, iiia§. r oe 'll ^'r' Parch. W. Thomas. Yr o'eddyn gy'farfod plir fywiog, er iod tristwch' yr yinadawiad yncldq. Mordaitli Iwyddiauus, ac Awstralia deg, yw ein dymuniad iddynt. L'n o'r PI aid.
■ -" "• '/-'- '' felingwm^…
:I 'i "• felingwm^ y c SITTIM.—-Dydct M^wrth a dydd Mercher diweddaf, cynaliai'y^ eglwys ,ei huclielwyl, fiviiyddol yn y lie. Y mae hyn"yn. arferia^ "gariddi bellacli, ac eclmygwn hi yn hyn *)■ orchwyl. Ymgasglodd riitef mawr o bobl i'r lie, ac yn eu plith amrai wein idqgion v waliariol enwadau,. yr hyn a brawf fi»d y: Parch. Mi\ James yn rliagcn- na. (/x plaltl* OllrymAvyd. gweddiau cyhocd'dus y gwahanol. gyfarfodydd. gan y ParChri., dories (A),* Siloain;. Mathrydaji, Cross' Hands; „a Price jj^.O,), Breplifa.' I)ewiso(ld yr' eglwys iddi'ei hnn', dri o "'weinidogioii cyriilnyys y" Testament; Newydd "■ i bregethil, sef y Bai-ohn 'tin mias^ Croesvparc Thonias, 'Narb'prth a Robertis^ Llwyhhehdy, Pc eaem hi cih rhyddid f bddj,/ beifinadaetH ar, }y. trj.. '\vyr hyn. dywedem fod yr henbatriarcil 0 l^lwyrihendy ;nor g) r lieffel; pa le bynag y.p^ir f ceir-y nef hefyd"yn'. ,»^iy^awijideB ei "^i^di^fer ion. Am y 'miiwy. da'^i/fesri; Grist ^'i q; Nar- ,ber £ lii> T?yddai-yi\ fendi'th i bqb; cwrdd niawr gae,l,q.il'iy.idddi; -^s gadwj'c diafol, o'r^ Ue, :U#er4 ^ujii!yn ngvy-tact;Mrigvt'\ jjfr 'y/iVLft, 1AraV> "a 'llfwlqed' er -os myir n*' fljafi ]ni- 7, iiir'yu'r.v ,Tvfcif.n ff7 7-;nu> uiiw1. iTjipma|, .Qr^epyjiarc, yutau yn^^Te^a^t?o Felingwm yn'- deyfts,, K.pi'bphwy.d jo.'i gMad'ei Jiun," i'w-. liuchelwyl flynyddol, 3Til bj'aW-f-oit- bod yn qi 'arirliy^leddu, pha ddioicli syrldi dddi—pwjf'rfftiisai gael yn "fW'y teilwmg'? j Caf- w yd eyfarfodydd rhagotol: Os bu ifyfw oribed Mewji ^wrdtly lm;yii;Sittim. Gwea- odd me w uri u tg iuj i i a etl l a gras^. ,Biu yreghVVs ifecHau yn,haelj^oi;.darp»riad»ui?argiyranda^v- wyr illuqsog, afdar^a^ddr Dp^f«yaita^vyri ara chajimLoladwy trwy ei ]Ju, fel os a n^b ,i uj|er^vfii yil y cvf^irfodydd, bydd tragwyddol(Ieb"yn rhy fyi i 1 lo i {lifar- h:-LT.r a,m na Wr:aUdaWSàiaI' lais ithi^iwori vSittim. Bendith'5: ar 'y^" Eglwys fechai a'i gweinrdog.^— Yr:Ekedydit. r 1 :r
MARWOLAETH iDi SEYS-IiEWIS^YSW.
MARWOLAETH iDi SEYS-IiEWIS^YSW. -i 'l'aWyd fevaisyhdM'<iri'fi, pari'^elaisl gryCi; bwyliiad yn y(FBMkn/iyvw$ikfto§ ddiweddaf YL am iar^pJaeth;y gj«8i.r(|ar«.V ioyiwfi-jja^ig-. ncV^d^, iXJJ- ^M, gyfarwtjf^d ag'-ef e r .y^'rliai! blyny^dan, w £$i |qd y^eistedd,, wrth'ei ^jdd p.^}i' a,ch^-ed\g, j:Xf ^edd'yn ddyn mawr gyda'yr eiste'ddfbdau',va'llwyddai 1--¥^oeetcFyn ddyn ma\tr yn ei wyb,g>y.^#ij:|Ee^i^c jjt^i darllen llawer o .weithji^Ucy pr,i^ awduron. Yr oedd yn jlclyn mawa; ^efyd^l^ (^^spiqii,_ a chlywais ef yri' y gyfeiflabh M^yd'dSl^yri una rios Sul"yr^ 'oefldWfi'i^y-yft7^^ghroi?'iHiri liferi'wmig qedd )\če4i .bod:a1!dir g;Vi?thgiliadi am rai bLyiiyddati, ond a ddychwelai y rioson hbrioj.gyda llymder ac addfwyiidet .cy(Igymysgeclig'ji■ cllyd-dyhier- edig; >fel nad <?edd; iiTtedd'. iddii i dramgrwytddo, Yr oedd 9ydrc yr'eiMact y pertliymvi iddo; sef y^ Aiiiiihynwyr, a- llyw- yddai yn fynVch yn .y- gwahanol gynadlecfdau., ,Y,' tyot divvedidaf-. ryt angladd y Parch. Joshua Thomas, Salerfii;. JlCjefais ychydig eiriau ag ,.ef y pryd hwnw% ac] ym-i Idaiijj, sai' fel yn mwynhau ei iecliyd arferol. Oi 1 tifeafu farw. d yri Mynwy! arri'liir amser ar ei ol Got^jh%jysed me-wn.: tangnefedd. i I.weddw a; anw\lia (1 ^()f\u Am weddill oes fel clir haultleaoy liaf, j Na wiUi'ged atlwvdd ai« eii gvrfa Ion, r, Ond liodd a dahornaolrt viif pu bion. J BKYfJIONFKvjN.
PONTNE WYDD, MYNWY-iZ i :
PONTNE WYDD, MYNWY-iZ i I'. r ¡. Oyiialiwyd-Eisteddfod yn y He uCljiqd: dydd: L lun; 'Titch \Ve"dd: laf; ''CymeiVyd ry gadair gaA y Parch. J'. A. Evans, Gosen, RhyMAi. j Beirriiad^Vyd :y bariu !gan Asax?h; Glan Dyti:,• VYecli cael araeth gate y Mywydd,; 'atvd' at yj j)i xjrei'mh< yr 'hwii 'oedd fel :y; canlyri :—J Den-awd Larboard Wa^ch- ;J gbreu, d^iii 'o Mountain Asli. gqr^.merchq^y^nii- ;P^r^er^cg)ria]eflf; un-ar-byniti^eg yii. cystiidiu, .rtfu, bachg^riyfi 16eg oed o Rymnr. Cystaaleuaeth gÔ11awl( Lead on, (Handel) tri choii-;yn'. fcysiadltLy'-sef -Moviah,• Rhyriini,! daij weiniiwl''J. Gletlan ■ WilliauiK ;Cor Uiide^yl, •MynyddiBl^yn; dan' arweiiriiad' EosiOyhlai^ ia chor 'Pe4nfely ■Rhymni, dan :arweiniad W. M. Griffiths,"biuddugol, cor Moriajli, gwc>br 4p: a get' & lestri te arian i'j* • atWelnydd. HofoMkxniddilynemgom^^in o Mo.mrti'Uii Ash.' Adrodd -unrhyw ddarn ni chawsom enw->y buddtigwr ar?: hwn ieitio- Cystadleuabth gOrawly the starry throne," (Handel) f daéth. piunp cor r feef 'CbriOndeljqbGlajii-, sychan, 1 "Pekriel' /R'hymfti, <Cur; 'Undebol Nelson a".MoUMta.H); AsR, dad' ^w^iniadjEos Hefin, Cor Mteiah;- Rbymniy" a=Gh6i''I3iiideH^i'; I\IyiryddMwyn f a chadair, aci'r- ttA-MrtiXi yrc ^w$tth) ..06rrPndebolf,yd^s^r»^«li<)j?-^I<4iah',i' Y4 ail. Aructh dilifyfyr; dan yA cysiailti, a .yl^anwfyd. y wobr .rliyngddynt. j fr; cor. £ gfifio yii ;oreu -i^ic^liel^^tielKHe^ Jong's),;r,-tri.cli6r yn cvsuullu, :sefr A.b.?rcav% Coed t)uon, a Chor v; .T^yJi,. oarriwyd A)>er- carn yn oieu. pyst.xdleuaetji j,ir ''MNifanwy," X^eneprdd Ameiica); goreu, pwli Mountairi Ash.. Fellyy te; fyaw yd y gwaith q gy^tadlii. Cafwyd cyngherdd rhagorol yn yr .hwyr: (7(ihelrydd.+im y dydd. <
AB^RA^ONr,
AB^RA^ONr, Traddodwyd araoth ragorql ar Ddyngfu^r wchi,"■ fuos:?Fa-wdthir. Taohw^ddi y.„Tlfed,; yn Garmelj.glanMF, :R:'I^y<Ro^I)d»;Eryci). Yr oeddymi. yh rhy £ eddui,4t ,ne?th .feufi ;tt'c; ^y> a wdledd yr aieithiwr, gallliog yrir di hen 'ddyad- iaiii Y -mae, efe; yiU'W^'th ;i\v, wrando bob. amser. Parhaodd. ana, awr »: thri -cliwarter. Llywyddwyd gari yJ?ai ch. 'W, jJenkins:, Cynygiwyd dfolGligairwtih ji f y ftr^itliiwr Mr. Jenkins, ■ ac iciliw yd gan Mr. Hopkiii. :-Adroddwyd; yn ienglynion canlyniqi.i tI" d^veddj-- ■)#yd dewy weddi gan,'Rhydder^'h Moig<^ti .» ^feot>^UVd4eth yn r Ai-abaidd.:ytt Nghyniru < nifOnd, Bobyriisydd yn:?«!« ■!Yn-yigw^aith[ywr Hbby.n,:g^ i 1 Eiil Kdbyn; sydd Rabbi/— ttfrh^ei faint j .^wythr-laTdd» m Areitiiiwi' cysou .wi'tlii,' ii, h." • A'rhyh a-.whcLi'njrli'an' nii A^'r heibWi Hobyn—Ai ari^yd; ■ • •• Mae'n liynaws a dillyn "{ l^biyii a'r.d^eth;'yw!u>4yiii 30; IK Ac?ara,niias« ei goryaau ¡.k¡;r O&d V g^r hynO.d i?y wtaai,i-4;#r atir dUysi. a [ TairarddegWtllf'-iigfldii1?!. u! '0| O raff^th-rxrali^cms-fam^caed wlad dlos | ] .it /vnlo'? fib-rn h:ui «o j 9j h iwm i >h'i
; DYCHYMYG. ",hr-o r !-Pftn…
DYCHYMYG. ",hr-o r > ;>Ar ddiwrnod tesog, l>r-af, < Rhyw wrtliddrych wnaeth i'm dbimlo— ui ,.h Do -gynaeth fy mron.yn glaf, 'Roedd chjivqcli.o draed i'r gwxthddaych Yn gorphwys ar dair troed j .Bydd d\srj% yn rhodiq'n.fynych, .'j Ni rodiodd rhui erioed. Oes, pedwar troed rwry'n coelio, Na rodiodd gam cyn hyn, J cr clwy or cTiwech'wna'u cario ,10 U^i^r' frcy a M yOU.; A cha^io'r tair troed bur lwys ■ • ■ Aiv Bi^dian wna'r; dd\vy cliwe^ r, ■ Fe!di-atihefn yriiorphwys. • '■> ,11£ ¡ P:i;l)eth?yw^r gwrthddryclPtfeg^u !J T-Xeiy.A(> ,5-if Y Ap
MARWOLAETH iDi SEYS-IiEWIS^YSW.
Vjrwainalog geiliog gwiwlap,—aweloit lvtfOla'r ywr dyddan; J Itiioddai, pe gallai, ei gilri Hebi ofi(I i iAi. Bevtn. Solo, "Y Gwenith Gwyn," i ferched,.goreu, Eos Llwyn, sef MissLetuc^ Jones, Pbrityeats; calin, u Daliwch afael," i blant dari loeg oed, gqreu, Ann jNEorgair^ 'Maesmawr d^dl, "Pa. uii oreu pryn if a gnverthu ar gqel, yipLte trwy arian parod" -ni ddaeih ond un parii yn ll. mlaen, ac ni chafocld hwnw ddim aut.ei boen (cfevedl y Gogledclwyr,) am y byr daraisahawd gbreuar Yi arfgriad o dyngu a rhegu^" i rai na fuorit yn: fuddugol o'r blaen, gwqbrwywyd W. Walters, Maesdulaes canu, •* In Native Worth," barn wyd Alaw Hendy yn ofeti; canu, "Yn y ffiaii" garigotau o blant, fricioifc^Pont- yeats, Caersalein. (Pontyherem), a ('ape! If an —cipnvyd.y Sybbr gan gqr Poutyeatti-jj awdwr y ped^y-ar penill buddugoi i'r "Groes ydoedd PerW'ili, £ ef Evaii Ehedydd Thomas^ Nanty- saer yn nghystadleuaeth Darllen ton ar y ■blant dan loeg oed, Mary:punn, Pembre, a saf;^i ucliaf, a derbyniodd y wobr cystadleuaet^r.^raw'l. "Datod mae rhwymau •x5a^ii^Sj"t*a;eth dau gor yn 'mia^ii, sef Caersalem a PKontlienri, a'r goreu oedd cor Cafersale-fri. Ar hyn dirwynwyd y 7%farfod cyntaf i fyny.. k «,PechpdXitfy$t yi' a|l ^fapfdd drwyf^n gan yjpafidls y^a 'iafwyd aiaeth gan y ^aJchedig lywydd, ac anerchiad gan un Ir", irdd diemiiadaefh ,àl;'Y' gan^ I ^Gyfoetli'■ Alwnawl Cwm Gweudraeth," goreu, Hwntw; sef Ap Huw, Llanf JItaV;/d^tdwd, "Y ddau Forw^r," garai,: Alaw; Heijfly ;a'i gyfaill awdwr y 'Gan a Cliydgjiii" oreu oedd un a ymgj^enwiii ei'hlinyn A Trefor; ni ddaeth un cyiieitliiad 'tetlvyng o 'It TKè"\Vis11 b, i law canii'^ 'Mai," cor Poiithenri a chbr Jerusalem (Petiibn;), re I "goreu/cor daeth tvi yM miaen. i '• gystadWar yr Araeth ar y pryd, ailia^vsanfc bob i desty-n gwahanol, sef y gwyn%^ !rXd,1W, L,a'r'ei?a, gan-;iuai lied flat oedd ry ibyig'*|eb un f>m,#af9ritae y llall, rhanwyd; y rwc^p]^iyng- ,hyng- Mwctwr y traetliawd butlcl^iKol ar ^"Feirniadaeth Eisted.dfodol" ydoeddlDlodd- .iwr, sef Williams (Meton), G^pillon, 'Pqntypfidd'; :"Darllen ton ar y pt^ gan •Bfedwai-J'irtxixii'ti ddaeth ynjmlaeir,-a fckafodd yiwoW1; y.jjrif' ddarn "corawl, ,q Lfftr'u^t your lica-ds, a. dynodd. allan ddau,gÔr;'trulhl;¡)g, sef Cor Undebol Pcfntyberem a .(3^: J«n?salem (Pe.ui.bre), a dyfannvyd. y wobr (;L;)pd,:¡ gor Pontybe)i;em, a'r gadair i'w' arweinydd ni ddaeth ond un parti yn inlaen ar y "iCtitoli," a chtifodd ei wobrwyo. i tn yr Iiwyr, caf wyd cyngherdd .;irdtl^Vchog, dan lywyddiaeth yParch'. L. WiIli:u)is,tJB. D., Caerfyrddin. Prif Jj,rwr y cynglieitffct;" wrth ^#rs,edd Mynyddog. 1 Cyiiiein^yda rhan yri'ddo 'hefyd gan'rarnryw gantorion gi#uog o Iilanelii,' ac !&reill. Mwynhaodd yidorf en him: yuifwvv drwy ydydd, ac; yiiiivasprodd gyd;\ dyuiuniad am ddiwrnod cyffelyfe-^to yn fo,ian>i; Trodd yr eisteddfod allan yiillwydd- iiint perffaith yn -mhpb ystyr.. Cafwyd rhai «ynyrohiun llenyddol o deiJyn^dodV ticliel, a inlyfiyddog y, pwyUgor ¡un fed ■eu detho-h;u.l o destyriau, wedi bod yn fo'ddion ;i dyiiii allan y fath nifei? o gyfansodAfadku, ac airifywf .llonynt yn ."yBgrifenwyr'luog. Gwnaieth.'Mynyddbg ei ^ranfel beiTfliiad yn dra chanmoJ3,dwy.j. Xr:- oedd ei. feirp.i»daeth ar boh nil ,oY gw'.abaiiql destyuau; yn e^io ar- gyliO.eddiad q.'i. cjiyfiawnder-.i .-gydwybQf^pawb a fyriai ddetdl. Dangosai yn am,lw,rg ,ipai ei arwyddair ydoedd un o'r.rhai a Welid yigrog- edig uwell ei.ben yn yr adeilad y eypalfd yr biste'ddfodyriddo, sef "Be ju.st, and.fearnot." '—Jiht/bcs: v ————————————