Y Gwladgarwr

T. E. A. CHYFARFOD LLENYDDOL LLWYDOOED. M-s. GOL" Y mae T. E. yn ceisio ym- resymu mai oferedd ydyw cyhoeddi ei feirn- iadaeth ar y penillion i'r Public Park, yn y Gwlakgauwr, am y bydd hyny yn myned a lie pethau mwy dyddorol. Carem wybod a fyddai yn fwy iuihawdd i T. E. yru ei feirn- iadaeth neu ysgrifenu rhyw faldordd fel y .1 1 le gwnaeth hefyd, pa uii roddaifwyat o fodd- lonrwydd i'r ymgûiswyrl gan fod pob dyn, wedi iddo gyfansodui i gystadleuaeth, boed y cyfarfod fyclian neu fitwr, am gael boddlon- rwydd fod ei well yn cael ei wobrwyo yr hyn ni chafwyd gan T. E., na thebyg y fath beth; canys yr wyf yn beiddio dweyd fod gwell yr un buddugol i mewn, a hyny o •ddigon. Eto, na feddyiied T. E. ein bod yn meddwl na wnaeth ef gyfiawnder a pliob un, yn ol ei wybodaeth am farddoniaeth, er nad ydym yn hollol gyfiawnhau y beirniad am hyn, oblegyd dylai pob dyn ymwrthod a swydd os na fydd yn ddigon o feistr ar y -gorchwyl. Ceir yn nghyfansoddiad un o'r ymgeiswyr y llinellau canlynol:— Amryliw flodau, mor deleidaidd, Sy'n llanw'r chwa a'u hoffus sawr, Nes gwa-syd y fan yn baradwysaidd Fel Eden gynb, oedd ei gwawr. Am ba rai y dywed T. E. eu bod yn hollol ddi- synwyr. Pa beth, gan hyny, yn ol barn y beirniad, ydyw synwyr? Ai nid am gan ddes- grifiadol o'r Public Park" oedd y pwyllgor pan yn rhoddi'r testyn? os na, paham yr oeddent yn ei roddi, yn fwy na'r Cwmin, neu ryw le cyffolyb 1 gan fod hwnw yn ogystal yn fyned-faes agored, a rhyddid i bawb rodio ynddo, &c.—Yr eiddoch, LLWYD ARALL.

GOHEBIàETH 0 L'SEPWL. Mas hen frawddeg Gymreig ar gdf a chadw ag sydd yn dweyd, Ni cixred y moel nes gwel ei ymenvdd feI yua yn union y' inas wedi bod gyda golwg ar hynfc fasuachol ein gwla,d, fel y prawf yr amgjdcliiadaa prosenol sydd wedi ein gorddiwes. Mae y ffeithiau ag sydd wrfcli law yn brofion rhy gry-f i neb allu en gwrthdroi trwy ddweyd mai cynltwynioa dicliellgar sydd wedi acliosi y cwbl oil. Ilhedodd y peiriant gyda chyftymdra nes myned o bob petli yn eifciiafol, fel nad oedd dim i'w ddysgwyl ond atalfa a chwyldroad nes parlyan gwahanol ganghenau a tharo buddsoddwyr yn fudanol, fel nad oeddynt yn gwybod pa le i droi am ddy- ogelwch. Yr oedd diffygion mawrion yn gorddiwe3 anturwyr mewn gweithydd cyhoeddus nea eu taflu i ganol tryblith o ddyryswch, heb un> math o farchnad i'w nwyddau cynyrchiol, fel nad oedd ond atdaliad yn dilyn, a'r canlyn- iad naturiol oedd i bob peth oefyll. Mae y posiblrwydd o fyned yn rhy eithafol yn agored i bawb, a'r pwne mawr ydyw i wahanol ddos- barthiadau i daro ar lwybr canolog, fel gallo y naill fel y llall fod yn dawel ei fod yn caelyr hyn sydd gyfiawn rhwng dyn a dyn. Yllfyd- rwydd pendefigol ydyw dysgwyl i'r llafurwr roddi nerth mer ac esgyrn heb gael y gydna- byddiaeth a deiiynga yn gyfnewid yn ol mesur y gftraith a gyllav/na. Mae tuedd no-turiol y bobl fawr yn y cyffredin i ofyn mwy o log nag I sydd yn deiiwng iddynt aryr arian a wariant yn yr anturiaethau. Ymddengys fod y pellder eithafol ag sydd wcdi bodoli rhwng meistr a gweithiwr yn niv/eidiol i'r naill fel y llall, a hyny wedi achosi chwyldroad masnachol ar adegau pan y gellid ei osgoi trwy fod yn bwyllog. Nid oes un rhagolwg am adfywiad buau, felly fe fydd yn rhaid i'r gwan ddyoddet l-radaau mwy neu lai o dan law gorthrwm ac annghyfiawnder. Dylai y gwersi a ddysgwyd yn y gorphenol fod yn addysg erbyn y dyfodol i wiieyd parotoadau erbyn dyddiau blinion ag sydd yn cael eu hachosi gan chwyldroadan naa.gellir yn hawdo. eu can- fodhyil nes dyfod ohonynt ar ein gwarthaf. Oferimi ddweyd dim yn awgrymiado!, amy dichon i hyny daro yn erbyn barn y doetliorion, sef y cyfryw a broffesaut fod yn deall pob dir- gelion a gwybodaethau. Eftaith camsyniadau ydyw yr achos o'r anffodion penaf ag sydd wedi cyjnerj (1 lie yn ein gwlad, a hyny i'w biiodoli i fyrbwylhlra a difTyg ystyriaeth. Mae priodol- edd hunanol yn perthyu i rai pobl, fel na fynant roi ffordd i reswm a gwirionedd, a thra o dan ddylanwad mympwy rhedant gyda chyflymder hyd nes y tarawanc yn erbyn y graig. Gall fod y dydd yn agos pan ddaw yr uchelwr, fel y cvffredin, i weled y camsyniad o barhau mewn cynhenau a dadwrdd trwy gynal i fyny ryfel parhaus, pryd y gellid cario pob peth yn mlaen mewn heddweli a thangneiedd. Mae lie i well- iantau lawer, a dyledswydd blaenoriaid y bobl ydyw ymgydnabyddu ag helyntion y byd yn gymdeithasol a masnachol, fel y gallont arwain y werin ar hyd y ffordd iawn i ysgoi difrod cam- syniadau, a chadw y Hong fawr yn nghanol y in6r, fel na byddo perygl iddi fyned mwyach yn ddrylliau ar greigiau amiymunol camddealltwr- iaeth, lie y tarawodd fwy nag unwaifch o fewn cof yr ysgrifenydd, a llnaws ereill o ddarllenwyr y GWLADGAftWR. GLANIAD AFAXCOD. Dydd Gwener diweddaf fe gyraaeddodd yr agerlong Warrior y porthladd o New Orleans, ac ar ei bwrdd afanc fenyw yn mesur naw troedfedd a chwe' modfedd, a cliyda hi driugain a dau o rai bycliain, yn amrywio mewn maintioli o naw i- ddeg modfedd o hyd. Mr. A. Manning ydyw y perchenog, a gollir gweled y pethau rhyfedd yn Rhif 27, Green-street. Dim ychwaneg heno.- Yr eiddoch, Cymro Gwyllt. Nos Lun, Tach. 22aiu.

Cyngherdd Blynyddol Biloa, Llanelli. Capel Annibynol Cymreig yw Siloa, ar lan y mor, Llanelli, lie y mae y Parch. Thos. Davies wedi bod yn gweinidogaethu gyda llwyddiaat mawr am dros ugaiu mlynedd. Mr. Thomas Williams (Eos Dyifiyn), yw blaenor y gan yn Siloa er's blynyddau, ac y mae cryn lwyddiant ar ei ymdrechion gyda. cherddoriaeth y cysogr yn y lie. Rhydd y cor, dan lywyddiaeth yr Eos, gyngherdd blynyddol. Cynaiiwyd y gyngherdd am y flwyddyn hon 1103 Fa wrth diweddaf. C y- northwyir hwy bob blwyddyn gan rai o brif gantorion a cherddorion Cymru. Y dewisol- ion eleni oeddynt y Proffeswr Parry (Pencerdd America,) a'i fab, Master Joseph Haydn Parry, Mr. Richard C. Jenkins, o Brif-ysgol Aberystwyth, Mr. H. Ratcliffe, Llanelli, a Iluaws o gerddorion lleol. Yr oedd y gyng- herdd o'r dechreu i'r diwedd yn un o'r radd flaenaf. Cyilawnodd y Proffeswr Parry ei ran yn rhagorol. Chwareuodd yn dda ar y per- doneg, a chanodd yn ddylanwadol. Yr oedd y descriptive fantasia o Maesgarmon ar y per- doneg yn awynol. Yr oedd ei ddesgrifiad o Garmon a'i iilvvyr yn ymuno mewn gweddi, ac wedi hyny yn rhuthro i'r frwydr, yn hynod dda ond pan ddaeth at y derfyn, i ddesgrifio Garmon a'r Cymry yn buddugoliaethu, der- byniodd gymeradwyaeth mawr oddiwrth y dorf orluosog oedd yn bresenol. Canodd y Proffeswr Wraig y Meddwyn" a'r Fenyw fach a'r Beibl mawr" yn dyner a clylanwadol. Ond y darn yn yr hwn y dangosodd fwopraf o allu oedd y yrandscena, "Charge of the Light Brigade," ar eiriau Tennyson. Cyn myned dros haner y penillion derbyniodd gymerad- wyaeth mawr ond pan ddaeth at y penill olaf ond un, nis gallasai y dorf feddianu ei hun. Y mae y gerddoriaeth sydd ar y penill canlynol yn ddesgrifiadol iawn, ae yn ilawn tan arwrol:— Cannon to right of them, Cannon to left of them, Cannon behind them Volleyed and thundered; Stormed at with shot and shell, While horse and hero fell, They that had fought so well Came through the jaws of death, Back from the mouth of hell, All that was left of them— Left of Six Hundred." Y Proffeswr Parry yw awdwr y gerddoriaeth, yr hon sydd hyd yma. heb ei chyhoeddi. Pan gyhoeddir y darn hwn, nid oes y ddadl leiaf ynwyf y bydd yn boblogaidd iawn. Y mae datganind y Proffeswr o'r darn hwn yn neill- I duol dda. Cauodd Mr. R. C. Jenkins ddwy gan yn hapus a dyianwadol, a chymerodd ran hefyd mewn deuawd gydag Eos Dyffryn, yr hon a gymerodd yn dda. Canodd yr Eos Cujus Animam yn rhagorol. Canodd Mr. John Thomas, aelod o gor Capel AIs, "Gogon- iant i Gymru" gyda chryn lawer o deimlad. Y mae gan y cyfaill Mr. Thomas lais soniarus, ac y mae y si allan y bwriedir ei. ddanfon gan .bwyllgor o gerddorion i Brifysgol Aberys- twyth. Dymunwyf o galon lwyddiant mawr iddo. Cauodd Miss Clement, ddwy ga,n gyda,'r cywirdeb, y tlysni, a'r teimlad hwnw sydd WGdi ei liynodi er's blynyddau bellach, a chauwyd*" Ciychau Aberdyfi" yn felus iawn gan Miss S. Jane Morris. Canwyd dwy gan yn hynod dda gan Master Eynon, bachgenyn bychrtii 10 oed. Chwareuodd Miss Davies a Miss Reed yn gampus ar y perdoneg. Dat- ganwyd amryw ddarnau yn gampus gan gor Siloa, yn mhlith y rhai yr oedd "The heavens are telling." Y cadeirydd oedd Mr. H. J. Howell. Nid wyf li yn bleidiol iawn i gynal cyngherddau mewn capeli, yn enwedig pan genir cynifer o ganiadau digrifol amasweddol ynddynt. Ni chanwyd un :%ki annghyd- weddol a sancteiddrwydd ty yr Arglwydd yn Siloa nos Fawrth diweddaf. Y mae clod mawr yn ddyledus i Mr. f George Griljiths am lwyddiant cyngherddau blynyddol Siloa. Dy- munwyf longyfarch y cyfaill Eos DyfSryn ar ei lwyddiant fel blaenor cor Siloa, a hyder- wyf fod iddo flynyddau lawer eto i wasanaethu ei ajenedl mewn cysylltiad a cherddoriaeth y cysegr. 4 Llanelli. DEHEUFARDD.

Ticlibome Eto. Cafodd Mr. Henry Richard, A.S., rai gofyniadau o barthed i'r gwr ucliod, alias Castro, alias Arthur Orton, yn ystod ei ym- weliad a Merthyr ac Aberdar yr wy'thnos ddi- weddaf. Dydd Mawrth wythnos i'r diweddaf, taiwyd ymweliad a'r Hawlydd yn Dartmoor gan Dr. Kenealy a Mr. Guildford Onslow, a rhoddasant adroddiad helaeth o'r yruddyddan a gymerodd le rhyngddynt. Tystiai y ddau eu bod yn hollol gredu mai efe ydyw y gwir Syr Roger, a'i bod yn drueni o'r mwyaf ei fod yn cael ei garcharu yn annghyliawn. Dywedai Dr. Kenealy ei fod yn arfer pwyso rhyw 19 neu 20 stOíW, ond ei 10(Lyn awr wedi colli rhyw 11 stone, a'i fod yn agos mor denevi ag ydoedd pan yn 14 oad. Tysfcxai hefyd ei fod yn cael ei newynu yn raddol yn y carchar. Yr oedd Syr Roger yn dra anobeithiol y cawsai ei ryddhau. Y mae rhyw si yn y gwynt fod Arthur Orton wedi ei gaol allan yn Awstralia, Os felly, gallwn ddysgwyl penod arall am Tichborne eto yn mhen ychydig amser. Ymddengys fod y Dr. a Mr. Onslow yn gwbl argylioeddedig mai efe yw y gwir Byr Roger, or hyn leiaf dadganont hyny yn eu hareithiau.

Yr Undeb Cenedlaethol. Mewn cyfarfod o gynrychiolwyr yr Undeb a gynaliwyd yn y Bute Arms, Aber- dar, dydd Mawrth, y 23ain, penderfynwyd fod cyfarfod cyffredinol o gynrychiolwyr o'r dosbarthiadau mewn undeb, ac o'r dosbarth- iadau sydd wedi apslio am gael eu cysylltu a'r Undeb, i'w gynal yn y British Worman's Hall, Merthyr Tydfil, ar ddydd Merolier, Rhagfyr yr Sfed, er cyfarfod a Meistri Willtam Crawford a William Pickard, i gymer- yd i ystyriaeth y cylchlythyr a anfonwyd gan Bwyllgor Canolog yr Undeb Ceuedlaethol er -i ceisio cael hoil ddosbartlnadau ivlynwy a Deheudir Cymru i agosach cysylltiad, ac i weitliredu yn yn fwy unol yn y dyfodol, fel un gartgen gref o'v Undeb uchod. Arwyddwyd, H. Miohard Colbs P. JONSS I. Constick W. Williams J. Winsox^ W. Abraham; S. Davies. "7'æ:a-'Z,

MAR W 0LAET1IA U. Medi 27ain, yn Brier Hill, ger Youngstown, Ohio, NIrd, Anne T., gweddw y diweddar Dafydd Solomon Jones. Yr oedd Mrs. Jones yn enedigol o Ferthyr Tydfil; ond ar ol priodi treuliodd lawer o'i hoes yn Condi a Penycae, Mynwy. Symudasant i'r wlad hon tua 22 llynedd yn ol. Cafodd ei derbyn trwy fedydd i'r eglwys Gristioiiogol gan y Parch. Thomas Evans, yn Nebo, Glyn Ebbwy, 28 mlynedd yn ol; ac ar y dydd uchod ymadawodd a'r fuchedd hon, yn yr oedran teg o 78 mlsvydd. Hydref laf, gosodwyd ei gweddillion marwol^i huno yn nghladdfa y Bedyddwyr yn Brier Hill. Gweinyddwyd y rlmn gysegredig gan D. Probert yn Gymraeg, a D. J. Nicholas (Ifor Ebbwy), yn Saesonaeg. Y mae dau fab a merch a llawer o berthyuasau i alaru ar ei hoi.—Dnjch. Gorphenaf 30fed, yr hen chwaer Mrs*. Harries, priod Rowel Harries, Thorn Hill, yn nhy ei merch yn Crab Creek, Ohio, yn 72 mlwydd oed. Ganwyd hi yn Llangynudr, Dehendir Cymrn. Bu yn aelod crefyddol yn Carmel, Cendl, am 23 mlynedd. Ymfudodd i'r wlad hon gyda'r teulu, ac a sefydlasant yn Crab Creek. Bu yn aelod crefyddol yn y wlad lion am 21 mlynedd. Treuliodd y rhan fwyaf o'i iiamser yn y wlad hon ar Thorn Hill, lie y maent wedi gwi-ieyd iddynt eLi hnnain gartrcf cysurus. Yr oedd ei hymarweddiad duwiol, a'i liysbryd gosfcyngedig a heddychol, wedi enill iddi luoedtl o gyfeillion, nid yn unig yn yr eglwys y perth- ynai iddi, ond yn yr ardal mewn mold cyffred- inol. Yr oedd y dorf a ddaeth i'w liaugladd yn dangos hyny yn eglur. Gadawodd briod oed- ranus i alaru ar ei liol, yn nghyd a thair o ferched. —Drjjch. Tachwedd 15ied, yn bum' mis oed, Augustine, auwyl blenfcyn, ac un o efeiliiaid y Parch. G. Williams, Abercanaid, Merthyr. Claddwyd ef y dydd Gwener canlynol yn nghladdfa y teulu yn hen fynwent Aberafon.—li. M. Dydd Sadwrn, Tachwedd 20fed, Miss Thomas, merch feclian Mr. a Mrs. Thomas, White Hall, a chladdwyd hi y dydd Jlercher canlynol yn mynwent llengoed. Nos Iau, Tachwedd ISfed, Mrs. Rachel James, mam Mr. D. James, watchmaker, Aber- afon, yn 74 mlwydd oed.-R. M.

Bryd y Brytlion." • Athenaeum Hall, Llanelli. KODDWTE: C. W. Nevill, Ysw., A.S.; t'f. H. Nevill, Ysw., Y.H.; R. Nevill, Ysw., Y. H.; R. Maclaran, Ysw.; li G. Thomas. Ysw., Y.H.; J. B. Elkington, Ysw.; J. S. Tregoning, Ysw.; E. N. Phillips, Yew., Y.H.; W. Rosser, Ysw.; B. Janes, Ysw., Caeffair ac ereill. CYNELIll EISTEDDFOD yn y lie etched V_y' dydd LLUN, y 27ain o Ragfyr, 187o, sef dydd Llun wedi'l':Nadolig', pryd y gwobrwyir y buddug- v/yr ar wahanol destynau, sef Caniadaetii, Bardd oniaeth, Traethodau, ac Adr 'ddi:tda,u. PRIF DESTYInAU. Am y Traethawd goreu ar Tragyw.yddoldeb," yn Gymraeg neu Saesonaeg. Gwobr, 2p. 2s. Am y Earwnad oreu i'r diweddar Benjamin Howell, Ysw., Caeffair, yn Gymraeg neu Saeson- aeg. Gwobr, 3p. :5s. '-Mor hawddgar yw dy bebyll" (J. Parry). Gwobr, 12p., a chadair hardd i'r arweinydd gwerth 2p. 10s. Cyfeiltod Mr. Henry Radcliffe. BElRNIAID. Mr. R. Davies (Mynyddog), Mr. W. P. Evans (Gwilym Dyfri), Mrs. Capt. Hayton, New Dock, a Mrs. Thomas Jones, Thomas street. Yr Eisteddfod i ddeclireu am lleg y boreu. Mynediad i mewn trwy docynau 33., 2s., a, Is. Troaglwyddir yr elw tuag at y Village Hospital. Am fanylion peliach gwel y programme, i'w cael gan yr ysgrifenydd trwy y pod am geiniog a dimai. AR OL Y GYSTADLEUAETH OYNELIR CYNGHERDD MAWREDDOG, PltYn Y CYHERTR RHAN YNDUC GAN MYNYDDOG, GWILYM DYPRI, ac Ereill, J. R. Davies, 46, Thomas-street, 1130 Llanelly. .n_ Goreu arf adarf derfysg I wr fo doeth yw arf dysg. Chwechfed Eisteddfod Flynyddol Cariacl, Treherbert. CYNELIR yr EISTEDDFOD uchod yn y Neuadd Gyhoeddiis, Dydd SAD\VRN, (Nadolig) Rhagfyr 25ain, 1875, pryd y s-wobrwyu- yi' ymgeiswyr buddugol mewn rhyddiaeth, bardd- oniaeth, caniadaeth, &c. Ll.y?t:ydd, -Parch. D. Thomas, Tonypandy. Beirniad y Rhyddiaeth, y Farddoniaeth, Ac.— Parch. R. Williams (Hwfa Mon), 10, Claylands Road, South Lambeth, London. Beirniad y Ganiadaeth, —D. Rosser, Yswain, Aberdar; Mr. R. Rees (Eos Morlais), Abertawe a Mr. John George (Llèw Tawe), Gland wr. Accmnpanyist-Miss Bell Morgan, Treherbert. RHESTH O'R TESTYNAU. Adroddiad. I'r hwn a adroddo yn oreu, O dywed y gwir," allan 0 Lyfr Cyfansoddiadau Buddugol Eistedd- fodau Carmel, Treherbert. Gwabr, 78. 6c. Caniadaeth. 1 I'r Cor, heb fod dan 60 mewn mfer, a gano yn oreu "Be not afraid" (Elijah). Gwobr, J320, yn nghyd a B5 i'r arweinydd. 2 I'r C6r o'r un gynulleidfa, heb fod dan 30 mev/n nifer, a (;ano yn oreu y Bloaeuyn olai (J. A Lloyd). Gwobr, £ 10, yn nghyd a ''Songs of Wales" (John Thomas), gwerth 10s. 6c., i'r ar- WT I'r. Cor o blant, dan 16 oed, ac heb fod dan 30 mewn nifer, a gano yn oreu Jerusalem fy nghar- trof prwiw," o Law-lyfr y Tonic Sol-ja. Gwobr £ 2. yn nghyda Volume of Wehh Melodies, gan Owain Alaw. pris 10s. 6c., i'r arweinydd. Ail wobr, ;£1, yn nghyda Chromatic Piich-pipe i'r arweinydd, gwerth 5s. i Y cyfansoddiadau i fod yn .llaw y Beirniad cyn Tach. laf, 1875, gyda fmg-enwau yn unig. Yn yr hwyr, rhoddir CYNGHERDD FAWR- E DDOG, pryd y gwasanaetha rhai o brif gantorion Cymru. D.S.—Yn BAROD, Llyfr Cyfansoddiadau Budd- ugol yr Eisteddfodau blaenorol, yn cynwys traeth- odau, pryddustau, cywyddau, ac englynion. Pris Swllt; drwv y post, 13 o stamps ceiniog. Yr oil o'r darnau cystaclleuol i'w cael gan yr Ys- grifenydd. Proi/ramrM. yn cynwys manylion peliach, i'w gael, ar dderbyniad dau stamp, gan yr Ysgrifen- vdd -REES T. WILLIAMS, Bookseller, Stationer, &c., 991 Deyit-Wyiidliaii, Treherbert. Gwyl Gerddorol Dyffryn Rhondda. CYNELIR yr Wyl uchod yn PENTRE YSTRAD, Dydd Llun Pasc, 1870, pryd y gwobrwyir y Corau buddugol ar y darnau canlynol 1. I'r C6r o'r un gynulleidfa, heb fod dan 50 mewn rhif, a gano yn oreu Let their celestial concerts," o Samson. Gwobr, 20p. 2. I'r Cô1' o'r un gynulleidfa, heb fod clan 40 mewn rhif, na enillodd dros lOp. o'r blaen, a gano yn oreu Y Blodeuyn Olaf (J. A. Lloyd) Gwobr, lOp. 3. I'r Parti o Wrywod, heb fpd dan 20 mewn rhif na thros 25, a gano yn oreu Ehyfelgan y Myncod," gan Joseph Parry (Pencerdd America). .I'w gael gan yr Awdwr. Gwobr, 3p. 3s. BeJ.rniad—Mr. T. Davies (Eos Rhondda). Bydd y gweddill o'r 'testyiKiu yn barod yn man.-—Dros y pwyllgor, E. H. Davies, Baglan House, Llywydd. D. Williams, Timber Merchant, Trysorydd. D. Thomas, Grocer, Pentre, Ysgrifenydd. 1168 "Eill Gwlad, ein Hiaitli, a'n Defion." Eisteddfod y Wera, Ystalyfera. ^lYNELIR yr Eisteddfod uchod ar DDYIm \J Calan, 1876, pryd y gwobrwyir y cystadleu- wyr buddugol mewn Dadganiadaeth, Barddon- jaeth, llhyddiaeth, &c. Y pua' i) DARNAU GO RAW L. 1. I'r Cdr, heb fod dan 40 mewn rhif, a gano yn or.eu. Clyw, O Dduw, fy llefain," o'r Gtrddorfa. Gwobr. 5p. 5s., a Chyfrol o waith Dr. Marx, gwerth 1 p. Is., i'r Arweinydd. 2. I'r C6r, heb fod o dan 20 mewn rhif, a gano yn oreu, "Gwcddi y Publican," o'r Gerddorfa. Gwobr, 2p., a chyfrol o'r Gems, gwerth 12s. 6c., i'r Arweinydd. 3. I'r Cor o blant, heb fod dan 30 mewn rhif, a gano yn oreu, Yn curo, yn curo," &c., o Swn y J¿wbilL Gwobr, Ip. 10s. (Caniateir chwech mewn oed yn y Côr). Bcirn i ad y Ganiadaeth, y Cyfansoddiadau, cOc.J MDones (Alaw Buallt). Ceir y manylion yn nghyd a tlirefn y dydd yn y programme, yr hwn sydd i'w gael gan yr ysgrifen- ydd am geiniog yr un, trwy y post, ceiiuog a dimai. -Dros y Pwyllgor, EVAN DAVIES. Secty. Wern Eisteddfod, Ystalyfera. 1161 Temperance Hell, Aberdar. 0 dan naiodd rhai o brif Foneddigion y Me. CYNELIR EISTEDDFOD FAWREDDOG yn y lie tichod Dydd GWENBR y GroglitB, 1876, pryd y gwobrwyir ymgeiswyr llwyddianuS mewn Cerddoriaeth, Barddoniaeth, Rhyddiaeth, Adrodd, &c.. RHESTR O'R TESTYNAU. ) Caniadaeth. I'r C6r, heb fod dan 100 mewn rhif, a gano oreu, Ar hen mae'r gogoneddus waith," o'r Creation. Gwobr, :;Op" ac Oriawr aur (gold Watch), gwerth lOp., i'r arweinydd. 1'1' C6r. heb fod dan 60 mewn rhif, a gano oreu, Y Blodeuyn Olaf," J. A. Lloyd.' Gwobr, 10p., a darlun (oil painting), gwerth 3p., i'r arweinydd. I'r Parti 0 Wrywod, heb fod dan 20 mswn rhif, a gano yn oreu, "Y Wawr," Smart. Gwobr, 3p., a Baton hardd i'r arweinydd. Rhyddiaith. Am y Traethawd goreu ar y Swydd Arch- offeiriadol, o gysegriad Aaron hyd farwolaeth Crist." Gwobr, 3p. Barddoniaeth. Am y Brvddest Farwnadol-oreu. heb fod dan 300 o linellau, i'r diweddar "Barch. Josuah Thomas," gweinidog yr' Annibynwyr yn Salem, Aberdar. Gwobr, 2p. Bydd enwau y Beirniaid, a'r gweddill o'r testynail i'w cael yn y programme,, yr hwn sydd yn barod yn awr, ac i'w gael gan yr Ysgrifenyddion am geiniog drwy y post, ceiniog a dL-n-i. -Droki y pwyllgor, Johx Davies, 24, Regent street, D. Evans, 362, d, 1136 Aberaman.

LLlliELL Y "NATIONAL" I NEW YORK. Y Ma;) y Cwmni hwn yn cymeryd arnynt eu i-. hunain y cyfrifoldeb 0 insurio pob un o'r llestri i'r swm o £100,000, ac felly, yn rhoddi y 'w sicrwydd goreu i'r ymfudwyr am eu dyogelwch; ac y maent hefyd bob amser wedi mabwysiadu y llwybr deheuol er mwyn osgoi y rhew a phen- oedd. ^5^ YR AGERLONGAU 38131^ MWYAF 0 Liverpool i Naw York bob dydd Mercher, a- phob yn ail ddydd Gwener i Boston a New Yark. "-SPA-CN .i. ferc,ior, Tach. 17 THE QUEEN Mercher, Tach. ,24 ^ENGLAND Merclier, Rhag. 1 Yn gadael QuecILtuwllY dyddiau canlynol. Rhedant 0 Llundam i New York fel hyu ITALY Mercher, Tach. 17 HO LLAND Mercher, Tach. 24 CANADA Mercher, Rhag. 1 Y mae cyfleusderau saloom yr Agerlongau hyn yn dra rhag'orol, trwy fod y state-rooms yn eang an- arferol, ac yn agoryd i'r saloons, pa rai sydd yn y poop ar y deck. Pris y cludiad, 10, 12, 15, a 17 gin-i, yn ol cyp leuideraa y state-room. Pawb yn cael yr un hawl yn y saloon. Pris y cludiad yn y Steerage yw .£5. Return Tickets—24 Guineas. Y mae eangder, goleuni, ac a .vyr y steerage, yD anghydmarol, ac y mae digonedd o yxnborth fresh yn cael ei barotoi gan Stewardiaia y Cv.anpeini; ac ni cheir cludiad rliatrach g-ydag unrhyw linelh Gall ymfudwyr boolcio drwodd i bob parth 0 Ganada a'r Talaethau Unedig am. brisoedd isel. Am fanylion peliach, yinofyner a'r

NATIONAL STEAM SHIP CO., 23, Water-street, Liverpool neu at Smith, Sundius, & Co., Agents, 33, Grace- cln ireh-sfcreet, London. Neu at JOHN THOMAS, 1, Prospect Place. George Town, Tredegar; GEORGE OWEN, Upper High-street, Rhymny; HENRY A. LEWIS, Newtown, Ebbw Vale; D. THOMAS, Clydach and Brynmawr; HERBERT* T. REES, Pentre Ystrad, Rhondda Valley; neu at F. W. CAUNT. 4, Whitcombe-strget, Aberdare. L.369

T N A N R 0 Y A L 1SIAI L. X STEAMERS, LIVERPOOL to- NEW YORK. Dyddiau Mawrth a Iau. SALOON, 12, 15, 18 a 21 Gini; Steerage am brif a kj llawer is hag arferol, gyda digonedd o ym. borth wedi ei goginio yn dda, a lleoedd cyfieus. Trosglychr Teithv>arr y Steerage i Boston & Philadelphia heb dai ychwanegol. Bookir teith- wyr i unrhyw ran o'r Taleithiau o Canada an brisiau neillduol. Rhoddir tocynau a phob cjrfarwyddyd gan William Inman, 22, Water-street. Liverpool, npa rywrai o oruchwylwyr yr Inman Line. L. 153 LLINELL Y "WHITS STAR" 0 UMTED ^TA^T E S MAIL 0 Liverpool i ac o New York CELTIC Dydd Iau, Tach. 18 ADRIATIC Dydd Iau, Tach. 25 BALTIC Dydd Iau, Rhag. 2 REPUBLIC: Dyddiau, Rhag. 9 GERMANIC Dydd Iau, Rhag. 16 0 NEW YORK. ADRIATIC.Dydd Sndwrn, Tach. 6 BALTIC Dyud Sadwrn, Tach. 13 Gan alw yn Queenstown, i dderbyn teithwyr, ai ddydd Gwener. Y mae yn yr agerlongau hyn gyfleusderau neillduol i gaban-aeithwyr; y inae saloon, state-room, ystafell sinocio yn midships. Y mae meddyg a goruchwylwyr ar bob lloug. SALOON,—15 gini a 18 gini. Return tickets am 35 gini. Steerage, at reduced rates. Am hysbysleni ikmauylion peliach, ymofyner a 1SMAY, IMRIE, & Co, East India-avenue, London, a 10, Water-street, Liverpool. L.369

AT YMFUDWYR TO EMIGRANTS. General Agmt to all and Australian Sailitaj Ships and Steamers. NM. JONES (CYifBO Gwyllt), Passengei • Broker, 34, Union-street, Liverpool, Gor- wyliwr i'r Llinellau canlynol :—Inman Line, Cunard Line, Guion Line, AHan Line, National Line, White Star Line, Dominion Line, State Line, and American line. Gan fod yr Agerlongau uchod yn hwylio i wa- hanol borthladdoedd yu y Talaethau Unedig, a'>t Tiriogaethau Prydeinig, gall yr ymfudwyr gael y cyfanvyddiadau gofynol drwy anfon llythyr i'r eyfeiriud hwn. Caiff pawb a ymddiriedo eu gofai iddo y sylw manyiaf. Cynorthwyir y Cymro gan Mr..JAS. REES, brodor o Merthyr Tydfil. Y mae genym dy private eang a chyfleus e cyfarfod ag allgenrhddiau y fasnach. Cofier y Cyfeiriad,— N> M. JONES (Cymro GWYLLT), 34, Union-street, Liverpool. D.S.—Gellir ymholi yn Aberdar It JohnJamea Crown Hotel.