Y Gwladgarwr

AT J. H. P. A VERITAS. MR. GOL.,—Dymunwyf hysbysu J. H. P. nad ymgymeraf a'r gorchwyl o ateb ei ofyn- iadau parthed Cynfaen ac Elis Wyn. Nid ymgymerais yn y dachrou ag amddiffyn <wmeriad moesol yr on o'r ddau, er yn credu yn nghywirdeb llwyraf eu barn. Dywedais yn eglur ddigon nad ymyrwn a'r cweatiwn yn n'hylch cywirdeb y feirniadaeth parthed yrodlau. Penderfynwyf gadwat fy ngair. A chan fod Mr. J. H. P., yn ci6edbaragran, yn amheu gouestrwydd moesol (o leiaf, yn awgrvmu hyny) Elis Wyn a Cynfaen, ni wr.af ymgais at eu hateb, nodais fy rhesymau dros gymhwysder y naill a'r Hall ohonynt i feirniadu. Gadawaf i'r cyfryw orphwys ar eu rhwyfau eu honain. VERIT AS. Sonia J H. P. am Veritas fel ysgolhaig a girt o athrylith, gan ddweyd fod Nicanor wedi camsynied am ei alluoedd. Wel, go- beithiaf ei fod yn annsrhymharol fwy ysgol- heigaidd ac athrylith/nr na'i lythyron di- afael a gorphwvllog. Vs^olor, wir Y mae Nictnor yn adwaen Veritas yn rhy dda o lawer i gymeryd ei gamarwain yn nghylch ys/olheisdod y bardd aostyngedig (?). Ac yn fcytrach na gwneyd unrhyw sylw pellach o'i lythyr, am y rheswm syml nad ydyw werth i sylwi arno, dymunaf ar i Veritas ddarllen a dysgu ar ei gof yr byn a ganlyn It coats no labour, and needs no intellect, t, pronounce the words foolish, stupid, dull, absurd, ridiculous. The weakest or most uncultivated mind may therefore gratify its vanity, laziness, and malice, all at once by a prompt application of vague condemnatory words, where a wise and liberal man would not feel himself warranted to pronounce without the most deliberate consideration, and where such consideration might perhaps result in applause."—John Foster on the epithet Romanlic (3rd Essay). Oferwaith fyddai i mi gytieitbu yr uchod, gan fod Veritas yn gystal Sais. Fdwyf, Mr. Gol., yr eiddoch, NICANOR. Glan-y-Mersey. [Daeth y llythyr hwn i law yn rhy ddiweddar ymddangoa yr wythnos ddiweddaf, yn gymaint ag iddo fyned i Aberdeen yn lie Aberdar. GOL.]

EISIEU NAIN YN OL.—Yr oedd bachgenyn bychan yn hiraethlawn iawn ar ol ei nain oedd wedi marw. Gofynai yn amI, "Pa bryd daw nam yn 611" O'r diwedd atebwyd ef, mai pan elai y byd ar dan y delai ei nain ato. Ar ol hyn cafwyd y bachgen mewn cornel neiliduedig yn crio (llefain). Gofynwyd beth oedd y mater. Ei ateb oedd, "Eisieu sydd arnaf i'r byd fyn'd ar din, i mi gael nain yn 61!" A yw y Cristion sydd yn darllen hwn yn barod i groesawu cymaint o ddyodd- eft er cael cyfarfod a'i Waredwr ?

NODIADAU 0 L'ERPWL. Golwg digon anriymunol ar y dref gan effeith- iau y sefyll allan. Gall y darllenydd gael rhyw fath o ddrychfeddwl am yr olygfa pan ddywedaf fod yma ddegau ofiloedd yn cerdded yr heolydd. Y meistri wedi penderfynu dal yn gyndyn, a pheidio ymostwng i geisiadau y gweithwyr. Oynygiodd y meistri yr hen bris, ond gefynent am awr arall yn y dydd o waith, a saith ceiniog yr awr yn lie wyth am weithio dros amser. Y gweithwyr yn foddlon i'r hen bris heb ychwan- egu yr awr, a gostwng y geiniog yn ol y cais ond methwyd cytuno ar hyn, ac o ganlyniad nid oes neb am ymostwng. Mae rhai o'r meistri wedi Uwyddo i gael rhai canoedd o ddyeithriaid i lwytho a dadlwytho y llongau. Cedwir hwynt ar y bwrdd nos a dydd, a sicr ddigon fod y treuliau yn llawer mwy i gadw y dyeithriaid na phe buasent yn ymostwng i geisiadau y gweith- wyr,—prawf arall fod y meistri yn benderfynol y mynant orchfygu, er colli miloedd o bunau yn yr ymdrechfa. Mae y golled fasnachol yn barod wedi cyrhaedd y swm anferth o ddegau o filoedd o bunau, a mwy na thebyg y costia eto rai degau cyn y dygir pethau i drefn. Pe terfynai yr an. nghydfod mewn diwrnod, fe fydd y naill blaid fel y llall wedi dysgu gwers nad annghofiant yn fuan. Os oedd y lie yn orlawn o'r blaen, mae yn ddigon sicr y bydd yn llawnach ar ol hyn, am nad yw yn debyg yr' ymedy y newydd- ddyfodiaid wedi dechreu gweithio, a chael gwell cyflogau nag oeddent yn gael gartref. Derbyn- iant yma y gyflog o bedwar a chwech y dydd. tra nad oeddent yn cael ond haner coron gartref. Dywedir fod dyoddefiadau canoedd o wragedd a phlant yn anfesurol; a rhaid fod hyn yn wir- ionedd, am nad oeddent yn cael ond prin digon o gynaliaeth pan oedd pob peth yn rhedeg yn y cwrs priodol. Mae rhai o'r agerlongau sydd yn rhedeg i Bombay wedi gorfod aros yn y porth- ladd am y pythefnos diweddaf, am nad allent gael eu llwytho; ac aeth amryw o'r agerlongau a redant i'r porthladdoedd gorllewinol yn haner llwythog. Nid oedd yn bosibl cadw y rhai hyn yn ol, am fod y llythyr-godau yn rhwym o gael eu cludo yn amserol, neu ynte dalu dirwy trwm am doriad y cytundeb. Gobeithio nad yw i barhau yn hir fel hyn, ac y dygir petbau i der- fyniad heddychol. Gresyn nad ellid taro ar ryw fath o gynllun i drefnu materion mewn dull gwahanol i'r hwn a fodola yn bresenol. Mae y sefyll allan mynych a geir yn ein gwlad yn difa nerth y werin, yn llaid masnach, ac yn creu colled ar ol colled, hyd nes mae Prydain ar fyned yn ailraddol mewn ystyr fasnachol, tra mae gwledydd ereill yn ymgyfoethogi ar ein han- ffodion ni. Nid oes un dyn yn ei bwyll a geisia brofi fod sefyll allan wedi enill dim i neb mewn un oes, ond fe ellir profi fod y dosbarth gweith- iol wedi ei wthio allan fwy nag unwaith trwy annghyfiawnder a cham. Uchelgais a mawredd pendefigol ydyw gwreiddyn y drwg. Ffalsder a chynllwyn dynion drygionus a hoffant an- nghydfod, y rhai a gyfarfyddwn yn ami yn mhlith pob dosbarth o weithwyr, sydd wedi bod yn achos o lawer o ddrwg, a chreu annghysur a gofid i filoedd a hoffent fyw yn heddychol pe caffent. ANNGHYSONDEB.—Cafwyd profion yn ddi- weddar, yn ein llysoedd cyfreithiol, fod cyfraith ein gwlad yn annghyson yn y gweinyddiad ohoni. Dyna gyfarwyddwyr Ariandy Glasgow yn dianc gydag ychydig o gosp, er iddynt dreulio bywyd mewn twyll a lladrad; un ohonynt yn cael dim ond wyth mis o garchar gyda llafur caled, er fod y diffygion yn cyrhaedd i rai mil- oedd o bunau. Yn y dref hon, fe ddygwyd hen foneddwr i'r llys am y trosedd o lawnodi papyr am fil o bunau. Er fod ei gymeriad yn glir hyd yr anffawd yma, fe gafodd ei gondemnio i bum' mlynedd o garchar gyda llafur caled, yn yr oedran mawr o bedwar ugain mlwydd. Byddwn yn mynych ddarllen am anngbysondeb llysoedd cyfreithiol yr Amerig, ond os edrychwn gartref, ni gawn gymaint o annghysonderau yn ein gwlad ag a ellir gael mewn gwledydd ereill. Gall fod gwahaniaeth yn y deddfau, neu fod barn-raith yr Alban yn wahanol i'r hyn ydyw yn Lloegr a Chymru. Gwyddom am lawer o wahaniaeth mewn gwahanol lysoedd, ond nid ydym yn gwybod fod gwahaniaeth yn nghyfraith y troseddau cyhoeddus. Bid a fyno, fe ddylai yr un gyfraith fod mewn grym yn yr un lly ,v- I odraeth, a than awdurdod yr un orsedd. AMR YWION .-Mae tua dwsin o agerlongau' perthynol i L'erpwl wedi eu llogi i gario milwyr i faes y rhyfel, a thebyg ydyw y byddant ar y daith cyn bydd y llinellau hyn yn Haw y dar llenydd. Rhaid i mi gyfyngu fy sylwadau, ery dymunaswn fanylu ar fynediad y llynges, a'r hyn a gludant. Bydd yn rhaid cael llawer o ddynion i weithio y llongau hyn, am fod y gyf- raith yn gofyn am fintai ddwbl o ddynion i forio llongau yn ngwasanaeth y Llywodraeth. Rhagor ar hyn yn y nesaf, os yn gyfleus.- Yr eiddoch, CYMRO GWYLLT.

Galwad Cyntaf y West of England Bank. Bwriada dyled-ddileuwyr (liquidators) y West nf England Bank wneyd eu galwad cyntaf yn ysbaid yr wythnos ganlynol, o ddeg punt y share-pum' punt i'w talu yn awr, a phum' punt yn mis Mehefin. Telir y swm o 6s. 8e. y bunt i'r depositors yn mis Mawrth.

NEWYDDION TRAMOR. AFFGHANISTAN. Mae yr Ameer yn ymddangos, oddiwrth y newyddion a dderbynir, fel yn parhau yn wrthnysig a chyndyn. A ganlyn sydd o TASHKEND, Ohwef. 13eg.—Cyrhaedda yr Afqhan Embassy Samarcund ar y 1'7 eg, ac i Tashkend ar yr 20fed, wedi eu cyflawni ag awdurdod oddiwrth yr Ameer, yr hwn sydd wedi hysbysu y Cadlywydd Rasgonoff y bydd iddo ef i ddilyn yn ymddibynol gynghor y Czar, ac y bydd iddo i wrthod yn bendant i gyflafareddu &'r Saeson. Gwelir wrth hyn nad ydyw meddwl y Brenin Shere Ali wedi ei orchfygu a'i gyf- newid, os ydyw ei filwyr wedi eu gorthrechu. Anhawdd ydyw agor a goleuo deall dyn gyda gwn a chleddyf Y RHYFEL YN ZULU. Mae yr alanastra ofnadwy a ddygwyddodd i'n byddin ddewr yn Zulu ar y 22ain cyn- fisol, pan yr ymosododd, rhyw 20,000 o'r Zuluiaid ar ein camp, yr hwn a gynwysai ychydig ganoedd o filwyr, pan y lladdwyd tua 500 o'n gwyr ni, wedi creu teimlad oyff- rous a gofidus yn mynwes pob gwladgarwr gonest. Pa beth bynag fu yr achos gwreidd- iol i'r Zuluiaid' i gael y fath fantais arnom, ymddengys yn awr fod yr awdurdodau gar- tref yn bwriadu talu y'pwyth yn ol i'r gelyn gyda phob brys. Y mae y darpariaethau mwyaf eang yn cael eu gwneyd y dyddiau hyn, a hyny heb golli amser, nac arbed cost na thrafferth. Dywedir fod llawer o Gymry yn mhlith y lladdedigion. Mynegir heddyw (y 18fed) fod Arglwydd Napier o Magdala, yr hwn sydd wedi dychwelyd i Loegr, yn debyg o ymgymeryd & phrif gadlywyddiaeth Deheu- barth Affrica, tra y penodir Arglwydd Chelmsford i un o'r tair 'colofn ychwan- egiedig.

Drylliad ar gyfflniau y Gower, ger Abertawe. DEG 0 FYWYDAU WEDI EU COLLI. Fel yr oedd Hong Mary Stenhouse, o L'erpwl, cadben Hedgecock, yn cael ei thynu gan agerfad yn rhwym i Oasnewydd, o Barrow, yn llwythog o fallast, gyrwyd hi i'r traeth oddeutu wyth o'r gloch prydnawn dydd Mawrth diweddaf, yn Rhossilly Bat. Cymerodd naw o'r dwylaw, yn nghyd a gwraig y cadben, un o'r badau, yr hwn yn union, a ddychwelwyd, fel y boddasant oil. Cafwyd rhai o'r cyrff. Enwau y rhai a gollwyd ydynt:—Hugh Wallace, Wm. Dunn, George Taylor, Samuel Brown, Stephen Bryan, Wm. Carter, Wm. Thompson, James Ketterick, Samuel Redmond, a gwraig y cadben (Mrs. Thos. Hedgecock). Ar dderbyniad y newydd am y drylliad, anfonoddgoruchwyliwr Lloyd, yn foreu dydd Mercher, ddau tug-boat er eu cynorthwyo, ond cyn iddynt gyrhaedd yr anffodwyr, yr oedd yr agerfad Hero, o Lan- elli, wedi myned a'r llestr ymaith, yr hon sydd yn awr yn gorwedd yn Mumbles Roads. Dywedir mai hon yw y bumed llestr a aeth i'r traeth yn nghyffiniau Gower, oherwydd diffyg goleudy yn Worm's Head.

Eisteddfod Gadeiriol Deheudir Cymru. Oyfarfu Pwyllgor yr Eisteddfod uchod yn ystafell gwesty y Faneg a'r Gwellaif, Oaer- 5 dydd, dydd Sadwrn diweddaf Mr. D. Rosser yn yr uwch-gadair, a Dewi Wyn o Esyllt yn yr is-gadair. Yr oedd hefyd yn bresenol Mri. Rees T. Williams, ysgrifenydd cyffred- inol Edward Thomas, ysgrifenydd gohebol; Dewi Alaw, Tom Williams, Tafonwy, Bryn- fab, a Gwilym Dar, Pontypridd; Joseph Bryant, Parch. R. M. Humphreys, J. H. Phillips (Ignatus), J. Williams (Glove and Shears), Peter Rees (Degwelfab), Ben. Grif- fiths, Eos Ebrill, W. Rees, Llewelyn Thomas, a J. Price, Caerdydd Lewis Jones (Gorswg), Llanedan H. Bassett (Alaw'r Fro), a J. Bas- sett, Bonvilstone; E. D. Edwards, Llysfaen; H. Edwards, Dinas Powis; R. Lloyd Jones (Llwydmor); Eos Hafod, Ystrad T. J. Jones, Aberdar; D. Thomas a Giraldus, Rhymni; W. Davies, Caerffili; inspector Llewelyn, Bargoed, ac ereill. Derbyniwyd llythyr oddiwrth Mr. T. E. Wales, Archwil- iwr y Llywodraeth, yn hysbysu ei fod yn barod i wneyd unrhyw beth a allasai er llwyddiant yr Eisteddfod, ac y buasai yn beirniadu y traethawd yn rhad. Penderfyn- wyd mai Llew Llwyfo fydd arweinydd yr ail ddydd. Penderfynwyd i ychwanegu y tes- tynau canlynol at y rhai blaenorol:- Violin Solo, "Caliph de Bagdad" (gyda chyfeilliant), dau gini; pryddest ar y diweddar Islwyn, deg gini; pum' gini am water-colour drawing (unrhyw destyn Cymreig) dau gini am free- hand drawing (pob ymgeisydd i ctdewis ei destyn); tuchangerdd ar "Encore," 2p. 10s.; deg gini am yr anthem goffadwriaethol i'r cyfansoddwr enwog J. Ambrose Lloyd. Awgrymwyd y byddai i rai o gyfeillion y diweddar Mathetes wneyd gwobr o ugain gini i fyny am draethawd bywgraffyddol iddo. Darllenwyd llythyr oddiwrth Undeb Corawl Caerdydd yn cynyg perfformio y Creation yn un o'r cyngherddau yn ddidal. Yr oedd y cynyg hwn, yn nghyda chynyg Undeb C6r- awl Abertawe, yn gosod y pwyllgor mewn dyryswch i wybod pa beth i wneyd ag Undeb Corawl Aberdar yn ngwyneb y cynygion haelionus hyn, ac apwyntiwyd dirprwyaeth i fyned i siarad a Chor Aberdar, ac nyni a obeithiwn y deuir i gyd-ddealltwriaeth hedd- ychol ac anrhydeddus.

Galwad Mawr am Lo Cymru. 0 fewn y dyddiau diweddaf hyn, y mae swm mawr o 16 agerdd wedi ei drosi o adran Aberdar, gan y Great Western Railway, i'w porthleoedd yn Brentford a Chelsea, at was- anaeth y gwahanol agerlongau hyny ar y 0 Tafwys, pa rai ydynt wedi cael eu hamodi gan y Llywodraeth i gludo milwyr i ryfel Zulu.

Angladd y Diweddar Barch Dr. Morgan, Blaenafon. Dydd Llun wythnoa i'r diweddaf, claddwyd gweddillion yr enwog weinidog Bedyddiol Dr. Morgan. Ymgynullodd tua 1;000 o bobl wrth breswylfod yr ymadawedig, ac ymffurf- iaaant yn orymdaith drefnus oddiyno i gapel Horeb, lie y bu Dr. Morgan yn gweinidog- aethu am 26 o flynyddau. Ar ol y gwasanaeth yn y capel ail ffurfiwyd yn orym- daith ac awd i fynwent Hen Horeb, lie y rhoddwyd y corff mewn daeargell (vault), yn yr hon yr oedd y wraig gyntaf a dau o'r plant yn nghyd ag amryw o'r tylwyth wedi cael eu claddu. Yr oedd yn bresenol tua 70 o weinidogion, ac amryw gynyrchiolwyr lleyg. Y gweinidogion a gymerasant rhan yn y gwasanaeth angladdol oeddent y Parchn. T. Jones, Aberdar J, Thomas, Tongwynlais T. Lewis, Risca; S. R. Young Abergafeni N. Thomas, Caerdydd; E. Thomas, Casnew-, ydd A. J. Parry, Abertawe. Y Parch. A. Roberts, Pontypridd a bregethodd yn v capel. Ymddiriedwyd y trefniadau i ofal y Parchn. W. Rees, E. Jones, a J. Edwards, Blaenafon. Dangosir cydymdeimlad mawr & Mrs. Morgan, y weddw, tad a mam Mr. Morgan, yn nghyd ag eglwys Horeb.

Llywodraethwr Glofa wedi ei Ddirwyo yn Abertawe. Dydd Sadwrn diweddaf; yn Abertawe, ger- bron yr is-lys sirol, gwysiwyd William P. George, llywodraethwr glofa Llangyfelach, ar y cwyn nad ydoedd ef, ac yntau yn llyw- odraethwr glofa yn Llangyfelach a en wir neu a adnabyddir wrth yr enw "The Western Merthyr Colliery," a pherson neu bersonau addas i'r cyfryw orchwyl wedi cael eu dewis i'r swydd, ddim un waith bob pedair awr ar ugain cyn yr amser i ddechreu gweithio yn y eyfryw fwnglawdd, wedi chwilio y cyfryw fwnglawdd, neu ran ohono, yn nghyda'r ffyrdd arweiniol iddo, a gwneyd mynegiad cywir o aefyllfa yr unrhyw mor belled ag y perthynai awyriad iddo, a bod gweithwyr wedi myned i weithio i'r mwnglawdd dywed- edig, neu i ran ohono, cyn y buasai yr unrhyw yn nghyda'r ffyrdd arweiniol iddo yn cael eu cyhoeddi yn ddiogel, ac nad oedd y fath fyn- egiad (os y gwnawd unrhyw) wedi cael ei gof- nodi yn ddioedi mewn llyfr a gedwid i'r per- wyl hyny, a'i lawnodi gan y person a wnai y cyfryw fynegiad. Profwyd ef yn euog, a dirwywyd ef i bum' punt a'r costau.

Rhwystriad Damweiniau mewn Glofeydd. Mae y Frenines wedi cymeradwyo apwyntiad Warrington Smyth, F.R.S., Syr George Elliott, A.S., F. A. Abel, C.B., Thomas Burt, A.S., Robert Clifton, F.R.S., Professor Tyndall, Lindsay Wood, a W. T. Lewis, Maerdy (goruchwyliwr Ardalydd Bute) fel Dirprwywyr eiMawrhydi er mwyn archwilio i mewn i ddylan- wadau|awyrawl ar y nwy tanllyd, mynegyddion cywir o bresenoldeb nwy tanllyd (fire-damp), dulliau diwygiedig o awyru a goleuo mwn- gloddiau, ymarferiad a defnyddiau ffrwydrol (explosive) yn nghyd a manylion ereill cysyllt- iedig a mwngloddio, er cael allan unrhyw ddyfais ymarferol er rhwystro damweiniau, neu er lleihau eu canlyniadau dychrynllyd.

Y Cynygiad Pwysig yn Ngweithiau Glo Durham. Dydd Sadwrn diweddaf, yn y Miner's Hall, Durham, cynaliwyd cyfarfod cynrych- iolawl neillduol o Gymdeithas Mwngloddwyr Sir Durham, yr hwn a gynrychiolai dros 40,000 o fwngloddwyr, i'r dyben o ystyried tri chynygiad a roddwyd gan Gymdeithas Perchenogion Glofeydd Durham, yn gofyn am ostyngiad o 20 yu cant ar yr enillion tan- ddaearol presenol, a 12! y cant ar enillion gweithwyr y wyneb, yn flaenorol i adsefydliad y sliding scale ac yn wyneb adsefydliad y sliding ncale, i fod graddfa esgynol a disgynol derfynedig i gael ei mabwysiadu yn ddaros- tyngedig i'w therfynu ar ddeuddeg mis o rybudd. Ar ol ymgynghoriad maith a manwl, penderfynwyd i gyflwyno yr holl achos i gyflafareddiad, a phenodwyd pwyllgor gweith- redol i gyfarfod a'r meistri.

CARMARTHEN. A GRAND MUSICAL EISTEDDFOD will be held in the above town on THURSDAY, MAY 15, 1879, when a CHIEF PRIZE OF jB50 will be given for the best rendering of Be not afraid," from Elijah, by Mendelssohn. A second prize of B) 5 vill be given for the best rendering of Bendigedig fydd, Arglwydd Dduw Israel," by J. Thomas, Lanwrtyd; together with several other prizes. Adjudicators: J. PROUDMAN, Esq., Lon- don; and J. THOMAS, Esq., Llanwrtyd. In the EVENING, a GRAND CONCERT will be given. N.B.—A list of all the Prizes offered may be had on application to the Hon. Secretaries, J. R. Jones, Board School, and H. LI. Williams, 1, Towy View-Terrace, Carmarthen. 2050 HOLWYDDORE$AR HANES BYWYD IESU GRIST. At wasanaeth plant Ysgolion Sabothol \Qymru. Gellir cae) unrhyw nifer yn rhad trwy y post am 10c. y dwsin, ond anfon stamps i W. Henry, Ferryside, R.S.O. 2053 Just published price 2d. post free. NBRVOUS DEBILITY, its speedy alleviation N and permanent cure, by a new and simple process, with the necessary prescriptions and dietetic rules to be observed during the treatment. Address :-H. BROMLEY, Goldhawk Road, Ravenscourt London. W. I Temperance Hall, Aberdare. Under the distinguished patronage of the RIGHT HON. LORD ABERDARE, David Davis, Esq., J P., Maesyffynon; W. Thomas Lewis, Esq., J.P., Mardy; Rev. J. W. Wynne Jones, M.A., the Vicarage; Daniel Rees, Esq., Glandare Richard Bedlington, Esq., Gadlys House; Evan Jones, Esq., Tf Mawr. MR. ABRAHAM NEHEMIAH JAMES' (R.A.M.) ANNUAL BENEFIT CONCERT Will take place at the above Hall, On THURSDA Y Evening, Feb. 27th, 1879. Artistes: MISS SARAH ANN WILLIAMS, R.A.M. MISS HANNAH HARRIS. MISS MARY RICHAFDS (LLINOS DAB). MISS LIZZIE JENKINS. MISS ANNIE HUGHES MR. DANIEL EVANS (EOS DAR). MR. DAVID HOWELLS (GWYNALAW). U.C.W. MR. WILLIAM PHILLIPS (GWILYM CYNON). MR. WILLIAM THOMAS (GWILYM GWENALLT). MR THOMAS HOWELLS (HYWEL CYNON), MR. JOHN LAKE. MR. THOMAS S. THOMAS (TELOR DAR). MR. BENJAMIN THOMAS. MR. WILLIAM EVANS. MR. WILLIAM JAMES. The Aberdare Choral Union, Conducted by Mr. REBS EVANs. Accompanist: Mr. JAMES. Doors Open at 7-30, to Commence at 8 o'clock. Admiision, Front Seats, 18. Gd.; Second, Is.; Back, 6d. 2056 Yn awr yn barod, Pris 2g., i T. T. a B. B. Ac yn gyatadleuol mewn amryw Eisteddfodau y Groglith nesaf, CYDGAN Y RHWYFWYS, GAN W. EDWARDS (GWILYM LON). I'w chael gan yr awdwr—Penclawdd,. Swansea. Yr elw arferol i Lyfrwerthwyr. 2847 CERDDORIAETH NEWYDtT Gan B. Domes, Ga/rth, JRuabon. Cantata: Debora; Pria Is. ym Sol-ffa; Hen Nodiant, 2s. 6c. Gellir cael y rhanau canlynol ohoni ar wahan AWN TUA'R CADFAES; Cydgan i T.T.B.T5.; Pris lie. yn Sol ffa: Hen Nodiant, 4c. OS YMFYDDINA ISRAEL Deuawd i T.B. Pris lie. yn Sol-ffa Hen Nodiant, 4c. I LAWR MEDDAI'R MILOEDD: Cydgan r. S.A.T.B. Pris Sc. yn Sol-ffa; Hea Noiiant, 6c. GWAB NI GAN A ANE AID; Cydgan i T.T. B.B. Pris 3c. yn Sol-ffa; Hen Nodiant, 6c. AC FELLY 0 AK LWYDD; Cydgan i S.A. | T.B. Prit 2c. yn Sol-ffa; Hen Nodiant, 4c. 0antawd: Moses a Joshua; Pris ie. y* Sol-ffa; Hen Nodiant, Is. 6c. Cantawd: Samuel; Pris 6c. yn Sol-ffa; Hen Nodiant, Is. 6c. (Mae'r geiriau gyda'r Hen Nodiant). ANTHBM GO FFAWD WRIAETHOL DL CR ARLES; Pris 2c.yn Sol ffa; Hen Nodiant, 4c. (YL cynwyshen ddn Gymreig sydd allan oarferiad). 0 DOWCH AC ANNGHOFIWCH; Pedraw* i T.T.B.B. Pris 2c. yn Sol ffa; Hen Nodiant, 4c. Y GAD AIR WAG; Can a Chydgan yn y ddau Nodiant, Pris 6c. I'w cael gan yr Awdwr neu'r Cyhoeddwr— D. JONES, Argraffydd, Rhosymedre, Ruabon. Anfonir Catalogue cyflawn ond anfon am c&a*. 2(§S GWSRTH SYLW! DYMUNA REES EVANS, 45. COMMERCIAL-STREET, ABERDAR, HYSBYSU y cyhoedd ei fod wedi prvnustock* FRETHVNAU O BOB MATH oddiwrth Mr. John Price, Tailor & Draper, Camem Street (yr hwn aydd wadi rhoddi fyny ei fuanes ya Abe^d&r), yn llawer is na. phrisoedd y farchnacil yn bresenol. Y maent yn nwyddau o'r fath oreu. Deuwch, gwelwch. a bamweh drosoch eich hnnam. 2052 Agents Wanted TO SELL BIRMINGHAM GOODS, JE- WELLERS, WATCHES, FURNITURE, ffce. Illustrated Book and Auctioneer's Priet List, Post free. HENRY MAY, Birmingham. 2049 STH. SMITH'S Y PILLS FOR all Disorders of the Chest, Head, Back, and Abdomen, removing Stoppages and Contractions, clearing off Bad Humours, aad In- digestible Gases from the body thereby reviving the infirm and unhealthy man or woman to a new feeling of life ani vigour. By proper exercise, food, and cleanliness, avoiding night air and over- indulgence of any kind, the very worst complaints have been cured, such as Loss of Appetite, Dys- pepsia, Erysipelas, Pains, Cramps, Piles, Gravel, Diarrhoea Scrofula, King's Evil, &c. These Pills are made of herbs, &c. there is no mineral com- position whatever in them. They clear the im- purities of the body in general. The Proprietor, therefore, solicits your favour to give the Remedy a trial without delay. Young and old will be bene- fited by the use of B. H. SMITH'S REMEDY PILLS. Sold at Is. ljd. per Box; by post, Is. 3d. NOJlft genuine except those bearing the Trade Mark, "A Goat's Head," and the Government Stamp wrapped around each Box. Counter Bills and Directions with each Box. Sold Wholesale and Retail by E. H. SMITH, Tsnyrefail, Llantrisant, Glamorgan. 2055 QBLLIR CAEL pOB MATH OA RGRAFFWAITX 1fII8( EI WNEYD AM BRISOEDD RHESYMOfc, AS AS Y RHYBUDD LLBIAF, YN I ,$WYDDFA'M "&WhADQARW%:

rhai beirniaid yn gallu ei werthfawrogi:— OHIGKDD KATOE. Fendigedig lunigedd. "-dihalo, Y w'th dawelwch rhyfodd Wyd fwyn fyd o'r dyfnaf hedd I'r fron ay'n gartref rhinwedd. 0 mae nef yn min s.fon—neu lanerch Lonydd ei nhyagodiqn Mae uaSl mewn cil encilion-a didor Rodfa i for o her adfyfyrion. Ar hynt draw drwy'r dySryn tawel —rhodiaf, Yn mharadwys angel; Yno A mi ni ymwM Ond Duw a'r fwynfryd awel. Yno'r wyf ft'in pen yn rhydd 0 rwymau y gorthrymydd; I'w awyr bell ni ddaw'r byd Anfoddog, na'i gelfyddyd. Wele, yno c&f lonydd—gan nwydau— Gan gnawdol ddarfelydd^ I fyn'd tucefn i ddefnydd—i'r dwyfol Neu yr ysbrydol dros y parwydydd. • • • • • I'r ogo' sydd rhwng j ereigydd—mudion A'r vieudwy, oherwydd Yno'n dawel o dywydd-y byd dig, Mewn cell unig y mae'n cael llonydd. I'r mynydd yr a'r mynach,-i yfed < > nefol gyfrinach Yno mwynha heb anach,—uwch digllon Fyd a.'i ofalon, fywyd dwyfolach. mlIGBDD Y NOS. Yn y nos y canfyddwn ni-belfaf, Pan bo holl bryderi Y byd a'i brysurdeb wedi—'n gadael, A ninau'n cael i olrhain ein Celi Lonydd, mewn rhyw oleuui—mwy dwyfol A 'iyddanol na allai'r dydd weini. Nos oleu wybren Salem, A thawel hwyr Bethle-hem. Roi i Dafydd wrth fugeilio'r defaid A wen hedegog a ch&n fendigaid; Yno dan yr wybr ganaid—" Unigedd A'i nef-arddunedd wefreiddia 'i enaid. Y lenad wenwawr, a'i delw dywynol Yn loew ar y Mdr Marw llesmeirioI Yn y dyatawrwydd mwyn, adystyriol, Heb yn agoa i'w lwybr unigol, Edrychai ef i wybrau derchafol Y sêr hedd-wenog drwy'r glas arddunol— Yno cai wledd o fawredd myfyrioL 0 fel y didrai yfai o'r dwyfol Oedd ar wyneb y glir nen ddwyreiniol; Drwyddi'n llygad-dreiddiol—&'i ei awen Ar ei haden, i With > r ysbrydol. Dywedai mewn iaith dadol-" Gwaith bysedd Fy lor rhyfedd yw'r drem fawr ddifrifol I" Duw Idr —ei genadwri-roea yntau I'r aantaidd broffwydi Mewn "Unigedd amlfurweddi— nnheml ryd4 Yr ogo' lonydd, a'r sobr wig-lwyni. Bin hanw yl leau ninau—hoffai'r wledd 0 ddwfn hedd ar y santaidd. fynyddau. Oymaint a hyna yn awr, gan addaw dy- chwelyd eto. Yn y cyfamser dymunem alw darnau goreu Elia Wyn allan o awdl Mabon," neu deued Mabon ei hun neu y Gordofi»ion 4 hwyut allan, and we will run the risk. ° EIIAS.