Y Gwladgarwr

Bowddteesau hyny nad ydynt wedi defnyddio Starch GUenfleld, dymunirw: iddynt wneud an pmwf o hono. a bod yn ofalna am gantyn y cyfanryddiadau anraffedlg ar fcob pacyn. Y mae yn ychydig anhawddach ei wneud na Starched eraill, ond pan y denir droi yr anhawsdxa. dy- wedir (el Golchwraig y Frenines, mai y Starch goreu addefnyddiwyd erioed ydyw.

LLYTHYR 0 BATAGONIA. Derbyniodd Mrs. Griffiths. 29, Union-street, L'erpwl, y llythyr canlynol oddiwrth ei brawd, Hugh Hughes (Cadfan Gwynodd), o'r Wladfa Gymrelg yn Mhatagonia. "Dinorben, Bro Wen, Glan y Gamwy, "Ebrlll 16, 1873. "Fy Anwyl Chwaer.—Gwnaethym gamsyn- ied mawr yn y llythyr blaenorol trwy ddweyd mai o 60 i 70 tynell o wenith a gawsom elent. Y mae yn amlwg ein bod wedi cael 100 tynell o wenith oddiwrth ein cynhauaf. Yr oeddem yn meddwl na chawsem o 12 i 15 can' pwys oddiar dair erw a haner (ni roddwyd ond 150 pwys o had yn y ddaear), ond ar ol dyrnu yr oedd 27 can' pwys. Y mae rhai yma wedi cael 23 can' pwys oddiar erw, ereill 20 can' pwys, a rhai 15 can' pwys, rhai 10 can' pwys. a rhai 8 can' pwys. Yr ydym wedi codi digon o wenith eleni i'n diwallu am dair blynedd pe ei rhenid rhyngom yn gyfartal. Yr ydym am hau cymalnt arall eleni. Yr wyf am hau deg erw fy hunan. Y mae yn dda genyf eich hys- bysu, fy chwaer, a phawb o garedigion y Wladfa drwy'r byd, fod pawb yma yn ddy- eithriad yn dyfod yn mlaen yn rhagorol, yn telmlo yn gefuog a chysurus eu hamgylchiad- au tymhorol, yn meddu ar ddigon o arian a phob math o fwydydd i gynal y corff, a dt- gonedd o bob math o ddillad er harddu ein dynsoddau oddlallan, yn nghyda digonedd o bob math o greaduriald dofion, megys gwar- theg, ceffylau, defaid, guanacas, cwn, cathod, lelr, moch, hwy aid, &e. ST r ydym yn gwneud masnach dda gyda y Gwyddelod Indiaidd. Yr ydym yn cael path rhyfeddol o ymenyn oddi- wrth ein gartheg, a thrwy hyny yn alluog i gynal masnach fywiog gyda y gwahanol longau sydd yn galw yma. Yr ydym wedi prynu pum llwyth llong mewn ysbald saith mis. Y mae cadbeniaid y llongau hyn yn prynu crwyn, plu ystrysod, ymenyn, caws, clg eidion, crwyn gwartheg, &c., yn lie pa rai yr ydym yn cael aur, arian, neu nwyddau. Cyrhaeddodd schooner o'r enw Fillis yma yr wythnos ddi- weddaf o Ynysoedd Falkland gyda groceries a dodrefu tal o bob math, yn nghyda dillad wedi eu gwneud yn barod a defnyddiau dillad, ac y mae yr oil o honynt o'r bron wedi eu prynu genym, ac wedi talu am danynt. Gresyn na ddeuai Oymry yma o'r Talaethau Unedig, Gogledd America, neu o Brydain Fawr gyda llongau yn Ilawn o nwyddau i'w gwerthu yn lie bod Saeson a Germaniaid yn dyfod yma yn barhaus, canys y mae yma le campus iddynt I wneud bywioliaeth. a byddent fel boneddig- ion yr hen wlad. Nid oes yma dreth nac ar- dreth l'w talu. Nid oes yma neb yn cardota, na neb yn derbyn elusen, Yr ydym yn gallu difyru ein hunain gyda saethu pob math o adar, ac hela guanacos, ysgyfarnogod, ystrysod, &c., heb ofni cael ein dirwyo na'n carcharu a ^"■wy hyny, yr ydym oil fel mintai yn ben- dithio y dydd y gadawsom afon L'erpwl yn y llong Mimosa, a'r dydd y glaniasom yma. Ni raid i neb a ddaw oddlyna ofni na fydd Iddynt ddyfod yn mlaen yn gampus os bydd ychydig o arian ganddynt i ddechreu. Y mae yn ddiamheu y gall llawer heb ddim ddyfod ya mlaen yn dda yma trwy wasanaethu am flwyddyn neu ddwy. Cymerer, er enghraifft, y rhai a ddaeth yma gyda y Myfanwy, pa rai oedd heb ddim arian ar ol glanio, ac yn awr y maent gystal eu sefyllfaoedd a'r rhan fwvaf o honom yn meddu ar gyflawnder o wartheg a cheffylau, dfgon o wenith a phob math o angenrheidlau bywyd, megys bwyd, dillad, a hyny oil wedi eu cael trwy weithio i bobl ereill yn y Wladfa. Gresyn na ddeuai rhywun yma a melin wlan, gwehyddion, a phanwr. Y mae yr haf diweddaf wedi bod yn llawer mwy gwlawiog na'r blaenoroL Y mae yn gwlawio yn rheolaidd yma pan byddo y lleuad yn llawn neu yn newld er ys misoedd. Y mae pawb o honom fel teulu yn iach iawn ar hyn o bryd. Y mae gan Jane, fy llysferch, sef gwraig William Rees, fachgen tlws er ys chwech wythnos, a gelwir ef Cadifor. Yr ydym yn dysgwyl Edward Jones yma yn fuan a mintai o Gymry, a hwyrach y byddwch chwithau gyda hwy, a pha bryd bynag y deu- wch yma bydd yn dda genym fel teulu eich gweled. Crybwyllwyd yn flaenorol y byddai dynion heb ddim ar eu helw ar ol cyrhaedd yma. Y mae yma lawer eleni wedi enill 15 can' pwys o wenith trwy weithio i ereill. Yr oedd dyn yma y ddoe yn cynyg saith can'pwys o wenith am weithio pedwar ar ugain o dctyddiau. Nid ydym yn tybied y caiff neb I weithio am wenith am fod pawb wedi cael digon o hono eleni. Y mae yma rhai yn gwelthio am geffylau, ac ereill am wartheg. Ceir ceffyl da am o ddeuddeg i ddeunaw diwrnod o waith, a buwch dda am bedwar diwrnod ar ugain o waith, yn nghyda bwyd-rhai am arian, ereill am blu eetrysod, neu grwyn guancos, ac ereill am siwgr, te, rice, mats, defnyddiau dillad, a dillad parod ond y mae hyny wedi darfod, am nad oes neb yn dewis gweithio o gwbl am unrhyw brls, gan fod pawb uwchben eu digon, a digonedd o walth ganddynt i'w wnend eu hunain. t mae yma ereill yn eyfnewid gwaith a'u gilydd. Gwelir y llafurwjrr yn dyfod a rafts o goed i lawr ar yr afon at adeiladu tai, ae ereill yn gwnend priddfeint. Gall tri o ddynlon wnend mil o brlddfeini mewn di- wrnod. Dywedais yn fy llythyr o'r blaen fy mod wedi gwerthu 80 pwys o ymenyn i Gad- ben Cox, acyr wyf wedi gwerthu 70 pwys eto i gadben y schooner sydd yma yn awr. Y mae genyf 50 pwys eto erbyn y daw Cadben Cox yma y tro nesaf. Yr ydym ni fel teulu wedi bwyta 128 pwys er ys sdth mis, ac felly yr ydym wedi cael 328 pwys yn ystod y tymhor hwnw, a bydd i ni gael llaeth oddiwrth y gwartheg am ddau fis eto. Y flwyddyn nesaf bydd genym hwer ychwyneg o ymenyn, ae hefyd dwy fuwch yn rhagor. j Yr wyf yn anfon fv nghofion mwyaf caredJg at Catherine fy chwaer, e! phrlod, ai phlaut, Fanny fy chwaer a'i phrlod, yu nghyda holl gy feillion y Wladlfa yn L'erpwl. Dymunwn gael hanes fy nheulu yn Nghaerynaifon, cc 08 ydynt oil yn fyw eto ei reidio. H. HUGHES (Cadfan Gwynedd.)

YSTAFELL Y OYSTUDDIEDIG. Dywedir yn gyffredin fod rhai pethau perthynol i wahanol olygfeydd amrywiol ymherodraeth anian, yn cynwys mwy o ry- feddodau na'u gilydd ond dichon fod hyny i'w briodoli l'n cynefiadra ni A hwynt, neu ddlffyg sylwi arnynt, yn fwy nag i ddim arall. Y mae preswylwyr y bryniau a thrig- olion y mynyddau yn dueddol i dybied fod mwy o ryfeddodau yn y dref a thua glan y mor nag sydd yn y wlad a thua copau y mynyddoedd. Yr ydys yn arfer credu hefyd fod mwy o dlysineb, hynodrwydd, prydferthweh, a gorwychedd, yn perthyn i'r elephant, y camel, a'r zebra, nag sydd yn perthyn i'r ceffyl, yr ych, a'r asyn a dichon mai yr unig reswm am hyny yw ein bod yn lied gynefin &'r llall tra yn hollol anghynefin &'r llall. Ymddengys fod mwy o ddirgelwch yn perthyn i'n cynefindra ni, a phethau yn yr ystyr yna, nag y mae y oyffredin yn arfor meddwl; ac cni buasai fod holl ororau y cyfanfyd hwn yn cynwys y fath amrywiaeth- au dengar, hapus, arddunol, dlderfyn, a di- hysbydd o adnoddau, elfenau, gwrthddrych- au, testynau, a rhyfeddodau o fwynhad, cyaur, hapusrwydd, a dedwyddwch, nid oes ambeuaeth yn fy meddwl na fuasal ein byd yn ddim amgen na phontwr o adfeilion aethus a dyehrynllyd, yn nghyda thrigfan pobgofid, gorthrymder, galar, gruddfau, a gwae. Ond gan fod meddwl dyn wedi cael ei gyfansoddi yn y fath fodd bythryfeddol, fel ag y mae amrywiaeth yn hanfodol er ei hapusrwydd a'i ddedwyddwch, gof&lodd doeth Awdwr bytholdeb adeUadu y mynydd- au, naddu y creiglau, caboli y pogynau, goleuo y nwyfre, trefnu y tymhorau, a gwisgo y bydysawd A mentyll amryfal, amrylun, amryliw, yn nghyd a harddlunio, paentio, goreuro, ac addurno pob deilen, blodeuyn, gronyn, a themig a'r fath blygion ar blyg- ion mewn unrhywiaeth, ac unrhywiaeth mewn amrywiaeth, nes mae y meddwl ystyr- iol, olrheingar, a myfyriol, yn medru sugno afonydd o fwynhad a moroedd o hyfrydwch allan o ba beth bynag a wel. Edrycher i ba le bynag a fyner fry, obry, yma, a thraw, canfyddir yn eglur fod y naill beth wedi ei wneud ar gyfer y llall; ac wrth olrhain, chwilio, ao edmygu y cyfaddasder sydd yn y naill ar gyfer y llall drwy holl ororau y oyfanfyd, nls gall y meddwl ystyriol a myfyriollai nar chanfod byd o ryfeddodau a chywrelnion yn mha beth bynag a ddaw o dan ei sylw. Ond er cymaint o hynod- rwydd a godidawgrwydd sydd yn nodweddu gwahanol olygfeydd amrywiol ymherodraeth anian, ao er oynifer o ryfeddodau sydd yn gorwedd yn blygion ar blygion drwy holl ymherodraethau aruthrol annherfynoldeb lleoliaeth, addefir yn gyffredin mai dyn yw y bod hynotaf o lawer iawn. Y mae myrdd o neillduolion, rhyfeddodau, a chywrelnion yn perthyn i gorff dyn yn unig; ond yn gymaint a bod ymddangosiad allanol y cyrff dynol yn beth mor gynefin i bawb, ychydig mewn cydmarlaeth sydd wedi breuddwydio erioed am y cyfluniadau a'r dadblygion oyfreidiol, y cywreinion, a'r dir- geledigaethau rhyfeddol sydd yn purthyn i adeilwaith cywreiniol y corff dynol; ao er y cyfrifir dyn fel bod daearol yn perthyn i'r deyrnas anifellaidd, eto, y mae gwahaniaeth dlrfawr rhwng ei nodweddion ag eiddo ei gydgreaduriaid ac yn gymaint ag mat dyn yw yr unig fod daearol sydd wedi cael ei gynysgaeddu A rheswm a deall, ac yn cael ei wneud i fyny o gorff ac ysbryd, y mae yn eglur fod dyn yn ddarn cyfansawdd. yn cynwys gwaeledd a gorwychedd, maTwoIdeb ac anfarwoldeb, a'r cwbl yn nghyd yn gwneud cadwyn o'r ddaear i'r nefoedd, llinell o farw- olaeth i fywyd, llinach o'r pryfyn i'r angel, llwybr 0 wae i ^ynfFd, a chanolffordd o ddi- ddymdra i dduwdod. Yr unig beth sydd yn m m yn anfeldr°l uwchlaw yr is- ij j i yw' fod yn berchen ysbryd neu feddwl; ac o bob path hyuod, rhyfedd cywrain, a phwyslg, y mae meddwl dyn yn cael ei yatyried, ei gyfrif, a'i restru yn mys? y pynciau rhyfeddaf, cywreiniaf, aphwysicaf o wybodaeth, ac ymchwillad manol a dvrua yn mhlith dysgedigion ponaf a doethaf pob oes a gwlad. Y mae rhai dynion yn gwadu bodolaeth y meddwl fel egwyddor neu sylw- odd gwahaafodol, gan honi a haeru nad yw ysbryd a ruater ond un o ran eu hanfod, ac nad ydyw y meddwl, o ganlyniad, yn ddim amgen na r hyn a gynyrchir gan y corff, ac nas gall y naill fodoli yn annibynol ar y llall, Ond er nad oes genym un math o wybodaeth uniongyrchiol a phendant mewn perthynas i natur y meddwl, fel sylwedd neu gyfangorff cyflawn, union, anghyfansawdd anrhanadwy, a gwahanfodol, yn fwy nas gwyddom ddim yn brofiadol am enaid ond mewn corff (hyd yn hyn beth bynag) a pha mor agos bynag yw cyaylltlad corff ac enaid, neu feddwl a mater, y mae yn ddigon hawdd, debygem, i bob dyn ystyriol i weled, telmlo, a deall eu bod yn ddwy natur hollol wahanol i'w gilydd, ac os felly, nis gall meddwl a mater byth fod yr un. Nid oes achos dwyn profion pellach o fodolaeth y llygaid na bod dyn yn medru gweled, o gan- lyniad, nid oes eisleu mwy I sicrhau bodol- aeth y meddwl na bod dyn yn gallu meddwl ystyrfed, barnu, amgyffred, ac ymresymu. Nid yn unig y mae gan ddyn feddwl, eithr mewn ystyr fanol y meddwl yw y dyn mewn k'Wirionedd oblegyd nid yw y corff a siarad n allegawl yn perthyn yn fawr iawn yn nes i ni na n dillad, ond ein bod yn eu nwO ychydig yn amlach. Nil gaU y corff WDOIIY dim ond fel offeryn 1f11 llaw y meddwL 1 meddwl sydd yn deall, yn barnu, ao P dewis, a'r meddwl aydd yn byw yn dda yn ddrwg, yn gymaint ag mai "pa beth bynag a hauo dyn, mai hyny hefyd a feci ete." A gawn ni, wrth dorl y llith hwn megJI yn ei haner, ddymuno ar y darllenydd i ofaW peidio cymeryd ei ddallu a'i hudo gan Bab- yddion ac anffyddwyr i gredu yr hyn y auK pobpeth drwy holl ororau y cyfanfyd P • tystiolaethu yn eu herbyn gyda ilala eglur* ach i'r deall na swn taranau i'r gluat. Eos WYN.

Y CYNGRAIR EFENGYLAIDD. Mae cynullfad y Cyngralr Efengylaidd 1'JJ New York, yn nechreu Hydref, yn tyaa sylw cyffredinol. Bu yr ysgrffenydd gweith- redo], Dr. Schaff, yn Ewrop er Mai, 1872, ac yn ei ymweliad a'r gwahanol wleaydd, cafódd y derbyniad mwyaf gwresog. Daw cynrych- iolwyr drosodd o blith y duwinyddion mvfd nodedlg yn Ewrop, a chyfarfyddant y pwlpU4 areithwyr goreu yn America. Amcan maW* y Cyngrair yw hyrwyddo undeb efengylaidd a chynyddu bywiogrwydd Crlstionogol; daH fyny a dangoa dyledswyddau hanfodol p Eglwya Gristionogol, a gwrthweithio dylao- wad anffyddiaeth ac ofergoeledd, yn neilldaol yn eu dull ffurfiol; a chefnogi achos rhyddi^ crefyddol yn mhob man. Bydd i'r gynadledi gyfarfod yn yr Association Hall nos 1au, Hydref 2, a pharha mewn gweithrediad a1Ø ddeg diwrnod, gan derfynu drwv bregetib ymadawol yn yr Academy of Music, noØ Sabboth, Hydref 12. Rhenir y gynadledd i ddosbarthiadau bob dydd, yn ol yr ieithoedd- Oyferfydd yr adranau yn y boreu a'r pryd" nawn, a chynelir moddion crefyddol o 9 110 bob boreu yn nghapel Dr. Adams, MadisoO Square. Cynelir cyfarfodydd cyhoeddtff cyffredinol yn yr hwyr y ddau Sabtoth p yr Academy of Music, ac yn nghapel ac y0 oglwys y Disciples nos Fawrth a nos Iau, Y ddwy wythnos. Cynelir cyfarfcd Ffrengi* yn Association Hall, Hydref 6ed, a chyfarfod Germanaidd, Hydref lOfed. Cynelir cyf- arfod cyhoeddus yn Academy of Musk, Brooklyn, nos y 6ed o Hydref, Rhoddlr f pynciau canlynol o flaen sylw y gymanfa: Hyd. 3.—Adroddiadau a dadleuon at gyfl wr presenol Cristionogaeth. Hyd. 4.—Yr Undeb Gristionogol yn d amrywlol ddullweddau. Hyd. 6.-0ristionogaeth a'i gwrthathraw- iaethau-Anfflddiaeth a Rhesymoliaeth. Hyd. 7.-Bywyd Cristionogol, Crefydd Deuluaidd, Gwobrwyon, &c. Hyd. 8.-Protestaniaeth a Phabyddiaeih. Hyd. 9.-Criationogaeth a Llywodraeth Wladol. Hyd. 10.-Cenadaeth Gristionogol-Gar- trefol a Thramor. Hyd. ll.-Cristionogaeth a Drygau Oym- delthasol. Mae y tocynau er sicrhau eisteddleoedd yn yr holl gyfarfodydd, a chynwysbryd (lunch) ganol dyn, yn costio deg dolar. Fel y cy- hoeddwyd yn fiaenorol, bydd ein cydwladwf dys^edlg, y Parch. John Harries Jones, 4 A. Ph. D., yn darllen papyr yn un or oy- farfodydd ar "Christianity as a reforming power," yr hwn yn ddiau a fydd yn werth al glywed.-(Or Drych).

GWAHODD CARADOG I AMERICA. OW Baner America. Yn y Faner, yr hon a ddaeth i law heddyw, y peth cyntaf a darawodd fy llygaid arno oedd, 'Tysteb i Caradog,' ae wrth ddarllen yr erthygl, gwelaf mai yn Nghymru y mudiad wedi dechreu. Yn awr, Mr Gol.» wrth wahodd 'Caradoc' ac wyth neu ddeg ol ganwyr goreu, drosodd yma i gynal cyngh- erddau yn y gauaf dyfodol, cynygiaf welliant at eich cynygiad, sef yn gymaint a bod y peth yn genedlaethol trwy'r byd, o Patagonia 1 Van Diemen's Land, ac o Lys yr Hen Gabin- twr i'r Lleuad, ein bod, fel cenedl, yn cych- wyn trysorfa fechan yn America at yr un symudiad, ac os gwneir felly, rho'wch fy enw ilawr am 5 dolar i ddechreu. Eto, mewn cysylltiad a'r wyth neu ddeg t dd'od trosodd. lluoBogogwch ddeg wrth dri, adywedweh ddeg a r hugain. Nid yw quartett, quintett, nan octett, braidd un amser yn cymeryd yn dda gan y lluaws, oddieithr fod y cyfryw yn gan- wyr proffesedlg. Diau y gall 'Caradog' ddowis deg a'r hugain o ganwyr da allan o bum cant, a'r rhai hyny yn barod yn bigioa. Nid oes ynwyf yr amheuaeth lelaf na wnai deg a r hugain lawer mwy na thalu eu tranJ, h. y., os canant yn y music halls yn y dinasoedd mawrion, a chodi dolar y ticket am fyned 1 mown. Meddyllwch am y Music Hall ym Philadelphia, yr hon a ddeil rhwng aaitb m wyth mil o bobl, a gadewch ei bod yn haner 11awn yn ol dolar y ticket, dyna agoa i ddwy fit o ddoleri mewn un noswaith, yr hyn » a wnai yn agos dalu eu traul drosodd; » diamheu fod y fath gyfleusterau mewn diniw- r-edd ereill. Pe baent yn gosod y peth » flaen Ardalydd Bute, pwy a wyr na roddai y Oymro cyfoethocaf ar wyneb y ddaear drwy- ddedan haner pris iddynt, neu, o bosibL free pass o Gaerdydd i Efrog Newydd, ar yr amotl iddynt addaw rhoi cyngerdd neu ddau er mwyn difyru y ieithwyr ar eu taith yn an ol t alas longau, a phe gwnaed hyny yn hyabya yn mhapyrau y Dywysogaeth byddid yn nice o lenwl yr agerlong yr hwylient ynddi ac ym- fndwyr hyd ei heithaf, a thrwy hyny ni fydd- ai yn golled yn y byd I'r petchenog. Wedi ?lanlo yn America fel al y owpan aur yn cnhell tuag at wneud iddynt enw. Nl fydd eu bod yn &or o ganwyr Cymreig ya rn ddigon i dynu cynulleifa yn y wlad hon—