Y Gwladgarwr

CYHUDDIAD PWYSIG YN ERBYN POST-FEISTR A'I WRAIG. Yn heddlys Penybont-ar-Ogwy, dydd Sad- wrn, ymddangosodd John Williams, post- feistr, a Gwenllian, ei wraig, ar y cyhuddiad o ffugiaeth a chamddefnyddio arian. Yr oedd Mr. Batty, swyddog o Lundain, yn bresenol. Ycyhuddiad yn erbyn y diffynwyr oedd iddynt godi arian soddwyr yn y llythyrdy, a'u def- nyddio at eu gwasanaeth eu hunain. Ymdden- gys fod y swm i gyd dros 250p. Gohiriwyd y prawf hyd ddydd Mercher, a derbyniwyd meichiau am eu hymddangosiad.

SWYNWR WEDI TAGU WRTH FWYTA. Dydd Sadwrn, cynaliwyd trengholiad ar gorff hen wr 80 oed, ger Chepstew. Y mae Miss Brooks yn byw gyda'i mam yn Moss Cottage, a chanddi glun dost. Clywodd am yr hen wr trancedig John Baglin, yr hwn oedd yn byw yn Coleford, ei fod yn gallu awyno ymaith ddoluriau, a gyrodd gert i'w gyrchu. Ar ol cyrhaedd y Cottage, dodwyd pryd da o fwyd o'i flaen a chan fod yr hen wr wedi cael taith hir, ymosododd yn wancus ar y bwyd. Dr. Shoolbred, yr hwn a wnaeth archwiliad post mortem, a ddywedai iddo gael darn o gig dair modfedd o hyd yn y bendag (larynx), yr hwn a'i tagodd, a dychwelwyd rheithfarn i'r perwyl hwnw.

GWALLGOFDDYN HYNOD YN LLANELLI. Boreu dydd Gwener diweddaf, tua phump o'r gloch, curodd person wrth ddrws Fferm Maesardafen, Llanelli; ac ar ol ei agor, cerddodd yn syth i fewn, gan eistedd a dywedyd mai efe oedd Crist. Aflonyddwyd y teulu yn naturiol gan y fath ymwelydd boreu, ac ni wyddent beth i'w wneyd ohono. Yr unig ateb fedrent gael oddiwrtho oedd mai efe oedd Crist, a bod y llall yn dwyllwr. Anfonwyd am y police, a chymerwyd ef i'r lock-up. Rhoddodd ei enw fel Le Sheenan, a'i gyfeiriad oedd y Nefoedd. Dywedai ei fod wedi traethu ei drallod i gyd wrth Dduw, a .cbynghorai y police i ddarllen eu Beibl, onide nid achubid hwy. Yr oedd efe yn cerdded y wlad, ac yn begian ei ffordd a phan adawai y lock-up, ai i wneyd yr un peth, ac yr oedd yn rhaid iddynt osod ei enw yn y papyrau, fel na fyddai i neb ddweyd dim wrtho. Os gwnaent, byddai efe yn ddiogel pan ym- ddangosai hyny. Peth gogoneddus oedd yr Efengyl. Yr yedd efe wedi ei achub, ond nis gellid achub y police. Archwiliwyd ef gan Dr. Williams, a chyhoeddodd ei fod yn orphwyllog. Yr oedd Dr. Thomas o'r un farn, er fod y dyn, weithiau, yn siarad yn rhesymol ddigon hyd nes deuai at y Beibl a lesu Grist. Rwsiad yw y dyn, a dywedai ei fod yn gallu siarad amryw ieithoedd, ond pan brofwyd ef, methodd. Cymerwyd ef i wallgofdy Caerfyrddin.

SEFYDLIAD BEIBL GYMDEITHAS NEWYDD. Dywed y San Francisco Evening Bulletin fel y canlyn :—" Am beth amser, y mae y Parch. Aaron Williams, a dau neu dri dyn- garwr arall, wedi bod yn parotoi y ffordd er sefydlu Beibl Gymdeithas newydd yn y ddinas fcon. Amcan y gymdeithas yw gwerthu Beiblau a Thestamentau am yr hyn y maent yn gostio, canys y mae y sefydliadau sydd mewn bodolaeth yn awr yn edrych allan yn unig am wneyd elw allan o werthu gair Duw. Enw y gymdeithas newydd yw The British and American Bible Society a'r Sul di- weddaf, eglurodd Mr. Williams ei amcan i'r Young Men's Christrian Association, gan aylwi fod ganddo Feibl yn ei law-wedi ei rwymo mewn morocco, ymylau aur, gyda chyfeiriadau trwyddo, a chwech o fapiau-yr hwn a ellid ei brynu yn Llundain am 36 cents (Is. 6c.). Yr oedd y Beibl Gymdeithas Americanaidd yn gofyn doler a haner (6s.) am un nad oedd yn agos cystal. Byddai y cludiad yr un cyntaf dros y mor yn saith cent (3|c.). Gwerthwyd y rhai hyn gan y Beibl Gymdeithas Frytanaidd a Thramor-yr ion gymdeithas nad oedd yn elwa oddiwrth y gweithrediadau-a bwriada Mr. Williams ymuno y gymdeithas newydd a hwynt. Am amryw flynyddoedd, y mae Mr. Williams a'i gyfeillion wedi bod yn llafurio yn galed trwy ddosbarthu rhanau o'r Gair yn mhob c*r o'r wlad ac y mae eu hymdrechion wedi eu eoroni â llwyddiant." Da genym weled fod y Cymry yn dyfod i'r amlwg mewn materion crefyddol, pa le bynag yr 4nt.

TEBYG mai Mrs. Garfield sydd wedi ym. gymeryd Ag adolygu, ac ysgrifenu, mewn rhan, Jaanea bywyd ei gwr. Daw y llyfr allan cyn hir.

BYR EBION 0 L'ERPWL. GWELLIANT GWALL. Yn fy ebion diweddaf, parthed y Cymry a'r Saeson, dylaswn gynghori yr annghredadyn i fyned trwy Loegr i'r man y myno, gan wneyd cymhariaeth deg rhwng y Cymro a'r Sais, a chai weled fod y blaenaf yn mhell o flaen yr olaf mewn gwybodaeth gyffredinol, helyntion hanesyddol gwahanol wledydd, a syniadaeth am safle dyn mewn cymdeithas. Hwyrach y bydd rhywrai wedi camddeall y brawddegau, gan osod lliw gwahanol ar yr hyn a ddywed- ais felly, gwell cywiro y gwall trwy grybwyll na rhaid i'r Cymry yn bresenol wrth athrawon Seisnig, oblegyd saif ein cenedl ni yn gyf- ochrog ag unrhyw genedl, dim ond i'r dar- llenydd gymeryd i ystyriaeth y manteision a'r anfanteision a berthyn i wahanol wledydd. BUDD-GYNGHERDD LLEW LLWYFO. Mae yr hen gyfaill Llwyfo yn cael derbyn- iad croesawgar gan Gymry L'erpwl bob am- ser, a dangosw yd hyny mewn modd sylwedd- ol nos Fercher, y 9fed cyfisol, yn y Concert Hall, Lord Nelson-street. Yr arweinydd oedd Gwilym Alltwen, a chyflawnodd ei swyddogaeth yn ddeheuig a doniol. Y cor o dan arweiniad Cellan Jones. Byr oedd yr amser i barotoi, ond er o dan yr anfantais hwnw, cyflawnasant yr oruchwyliaeth yn Iled dda, er fod y rhifedi braidd yn fychan i ym- gymeryd a darnau clasurol. Mrs. Maggie Jones Williams yn dal ati yn rhagorol dda, a chafodd gymeradwyaeth y dorf. Miss Allt- wen Williams yn canu gyda brwdfrydedd Cymreig, a thybiwn fod dyfodol llwyddianus yn ei haros, oslbydd iddi gael y cyfarwyddyd iawn i gychwyn ar ffordd llwyddiant a dyrch- afiad. Y Llew yn dda iawn, a chymeryd i ystyriaeth ei fod wedi cael ei ddyrnodio gan afiechyd i raddau mor fawr. Nid cystal y teimlai nos Fercher, ond er hyny, cafodd dder- byniad cynes a banllefau o gymeradwyaeth y gynulleidfa. Mr. James Sauvage ac Eos Mor- lais ar eu huchelfanau fel arfer-yn canu gyda chymaint o rwyddineb a medrusrwydd nes y derbyniasant floeddiadau o gymeradwy- aeth y dorf. Gwasanaethid wrth y perdoneg gan Miss Maggie Evans, yr hon, fel arfer, a gyflawnodd ei gwaith gyda medrusrwydd a chwaeth dda. Cawsom ein bendithio, os ben- dith hefyd, a. phresenoldeb canwr newydd yn mherson rhyw W. L. Rees. Credwyf fod a fyno ymddangosiad y cyfaill hwn ar yr esgyn- lawr a direidi rhai o'r frawdoliaeth gellweirus a berthynant i'r adran gerddorol yn y ddinas. Hyn sydd sicr, mai gwell i'r eyfaill aros yn mhlith y coed a'r priddfeini, y lie a ddarpar- wyd iddo gan Ragluniaeth, na meddwl am wneyd un math o gynydd fel canwr yn y cy- ngherddau Cymreig. Mae y sawl a'i gwthiodd yn mlaen i'w feio yn fwy nag efe, a gwneir cam a llawer yn y cyfexnad hwn, am nad ydynt wedi eu cymhwyso a'u cyfaddasu i'r esgynlawr fel cantorion proffesedig oblegyd mewn cyngherddau lie byddo y Llew, Mor- lais, a Sauvage yn gwasanaethu, mae y gy- nulleidfa yn dysgwyl am rywbeth uwchlaw y cyffredin. Llawen genym feddwl fod y gyngherdd yn lwyddiant arianol, er cymhorth i'r Llew yn ei hen ddyddiau. ETHOLIAD Y MAER. Anrhydeddwyd yr Yswain John Hughes a maeroliaeth y ddinas am y flwyddyn ddyfod- ol, ac nis gellid ei well fel dinesydd, Cymro, a gwladgarwr. Gwir ei fod yn Geidwadwr mewn syniadau gwleidyddol, ond eto, y mae yn foneddwr yn ystyr gyflawnaf y gair. Er ei fod wedi codi o blith y werin, y mae wedi enill iddo ei hun safle mewn cymdeithas heb ddim bawlyd o'i gwmpas. Mae yn L'erpwl lawer o'r hyn ellid alw yn wleidiadwyr carp- iog, yn marchogaeth rhyw hobi byth a hefyd, a gwnant fwy o niwed nag o les mewn cym- deithas, am fod mympwy yn cael y llaw drech- af arnynt yn mhob cysylltiad, os nad allant gyrhaedd yr amcan o draws-arglwyddiaethu ar bawb. Mae y Porcupine yn sylwi ar yr Yswain Hughes o'i faboed i fyny, a chydneb- ydd nad bob. dydd y ceir hyd i ddynion o'r un argraffiad-mor sefydlog, cadarn, a phender- fynol. Gwers arall ar weithgarwch a dyfal- barhad yw fod anrhydedd uwchaf ein dinas wedi ei gosod ar ysgwyddau Cymro wedi codi o rengau y cyffredinolion, a chael ei gydnabod yn deilwng i eistedd fel prif ynad yn mhrif gadair dinas y llongau. Hir gofir yr etholiad dinasol am y flwyddyn hon, yn gymaint a bod rhai o'r ymhonwyr mwyaf taeog a blin wedi eu taflu o'r Cynghor. Mae llinell ganol i bob" mater, ond myn rhai pobl i'r byd gredu nad oes neb yn gwybod sut i lywodraethu dinas, tref, neu wlad fel y nhw, yr hyn sydd yn gamsyniad eithafol gan blaid neillduol, os nad mympwyol, o ddinasyddion L'erpwl. GWYDDELOD Y DDINAS. Dal i fod yn ystyfnig ac anystywallt y maent yn barhaus, a dim gobaith y ceir tawelwoh cyhyd ag y caniateir iddynt gynal cyfarfodydd cyhoeddus i regu y Weinyddiaeth a damnio y Llywodraeth. Blaenoriaid y cad- au ydynt Wyddelod Pabyddol wedi methu a byw yn yr Iwerddon, ond wedi llwyddo yn L'erpwl fel masnachwyr cyffredin, gan fwyn- hau pob rhagorfraint a fwynheir gan bawb dinasyddion ereill. Ond eto, toi fynant ym- foddloni a byw mewn tawelwch fel pobl ereill. Beth bynag a dderbyniant, a pha ragorfreint- iau bynag a fwynhant, nid ydynt foddlawn, a chydgan neu ddiweddglo pob can ydyw, fod yn rhaid iddynt adfeddianu yr Ynys Werdd, a chael llywodraeth gartrefol. Gresyn nad allai y Prif-weinidog a'i gydgynghorwyr weled y ffordd yn rhydd at hyn, gan wneyd y cytun- deb yn seiliedig ar amodau neillduol. Byddai yn sicr o gael yr effaith dyladwy ar y cyfryw hyny sydd yn byw yn fil gwell yn Lloegr na phan oeddent gartref yn ceisio bodoli, lawer ohonynt, ar hen gorsydd lleidiog a digynyrch. Cynyrchir y teimladau yn nghyfangorffy bobl gan fradwyr y genedl Wyddelig. Mae yr hwn a fradychodd Smith O'Brien yn 1848 yn chwareu rhan y gwladgarwr yn eu plith, ond ni fynant weled a bydd yn debyg o ddilyn yn mlaen hyd nes caffo y cyfle o wneyd swm ychwanegol o arian trwy fradwriaeth. Mae un o'r llwyth bradwrus yn byw heddyw yn Jersey ar arian y Llywodraeth, sef y wobr a dderbyniodd am fradychu ei wlad a'i genedl. MASNACH Y MOR. Nodwedd ymarferol yn masnach y porth- ladd ydyw, fod hwyl ac agerlongau yn dyfod i mewn ac yn myned allan braidd bob dydd o'r wythnos. Derbyniadau rheolaidd o wenith, Indrawn, ymenyn, cig moch, blawd, a phob nwyddau gofynol at gynaliaeth y werin bobl. Cyflenwad helaeth o gotwm yn cael ei dderbyn o'r Talaethau Deheuol a gwledydd ereill lie y cynyrchir y nwydd. Cyflawnder o offerynau amaethyddol o bob math yn dyfod i mewn, a llenwir y farchnad i orlawnder, a thelir am y cyfryw ddegau o filoedd o bunau yn flynyddol 0 arian Prydain yn gyfnewid am danynt. Mae cymaint o amrywiaeth yn ein trafnidiaeth forawl fel na chaniateid gofod i wneyd rhestr ohonynt yn y fan yma, a gall na fyddai yn ddyddordeb cy- ffredinol i'r darllenwyr. AMRYWION. Tabernacl y bobl wedi ei droi yn gapel y Bedyddwyr, er fod yr arian wedi eu casglu o dan yr argraff fod y cynullfan i fod yn eiddo y cyhoedd, ac nid yn eiddo plaid o bobl neill- duol. Tybia rhai o bobl y ddinas nad cyfiawn y weithred hon o eiddo Mr. Lockart. Cyfleusderau teithio trwy y ddinas yn ym- eangu, a cheir rheilffyrdd i bob cyfeiriad o'r naill gwr i'r llall, fel y gallo y neb a ddewiso gael ei gario i'r lie a ddewiso. Mae yn gaffael- iad rhagorol i ddyeithriaid fyddo yn ymweled a'r porthladd ar negeseuon masnachol. Dur-weithfa y Mersey yn parhau i sefyll yn segur o hyd, a dim un gobaith y cychwyna yn fuan. Gresyn na chymerai rhyw gwmni an- turiaethus afael ynddi, a'i chychwyn er lies y gymydogaeth o amgylch Toxteth Park. Y Parch. Owen Thomas yn pregethu yn Seisnig yn chwareud^ y Rotunda, Scotland- road, a'r achos, meddir, am fod yr Albert Hallyn cael ei hadgyweirio, os nad ei helaethu. Benthycwyr arian mown trybini parhaus yn y llysoedd cyfreithiol. Un o'r dosbarth hwn yn rhoddi benthyg pedwar cant o bunau am ddiwrnod, ac yn codi ugain punt am y benthyg, neu yn ol 1,825 punt y cant yn y flwyddyn. Nid yw yr uchod ond un engraifft o fil a gymer le yn fisol, a dylid ymgadw oddi- wrthynt os aa fydd dyn am ddifetha ei hun mewn ystyr dymorol. Onid yw yr hysbys- iadau yn y papyrau newyddion ?" medd y dyn. Digon gwir ond beth waeth gan rai cyhoedd- wyr Seisnig a Chymreig dim ond cael arian. Mae achos y tylwyth hyn yn debyg o gael sylw y Senedd, gan fod y mater wedi ei gy- meryd i fyny yn ein llysoedd gwladol.—Yr eiddoch, CYMRO GWYLLT.

Marwolaethau Oymry America. MORRIs.-Hydref 15fed, yn East Palestine, Ohio, y Cymro parchus, David Morris, yn 45 mlwydd oed. Genedigol ydoedd o Lanrhydion, sir Forganwg. Bu am amryw flynyddoedd yn ngwasanaeth y Pittsburg & Chicago Railway, fel goruchwyliwr. Gadawodd i alaru ar ei ol wraig a dau blentyn, nai, a thad oedranus (71 mlwydd oed), yr hwn a ddaeth i America yn mis Mehefin diweddaf, gyda'r bwriad o dreulio y gweddill o'i ddyddiau gyda'i fab. Claddwyd ef yn barchus, a gweinyddwyd gan y Parch. Mr. Ceroosh. EDW ARDS. Medi 14eg, yn Spring Side, Kansas, yn 63 mlwydd oed, Mr. George Edwards. Ymfudodd i America chwe' mis yn ol, gan adael gweddw a phump o blant yn Nghymru, a thri yn America. Ei glefyd oedd dirwasgiad yr ymenydd. Ganwyd ef yn Aber- dar yn 1818, ac ymunodd a'r Annibynwyr pan yn 17 oed. Bu yn ddiacon yn Bethel, Trecynon, ac Elim, Cwmdar; a llanwodd y swydd o oruchwyliwr yn nglofeydd Cwmdar am flynyddoedd. Bu hefyd yn ddirwestwr selog. Meddai ar alluoedd meddyliol cryf. Ba farw yn ffyddiog yn ei Dduw.

Y "JAPANESE TROUPE." Y mae y cwmni difyrus uchod wedi bod yn Neuadd Ddirwestol Aberdar yn ystod yr wythnos ddiweddaf, yn rhoddi eu perfform- iadau. Cawsant rai o'r cynulleidfaoedd goreu a welwyd yno er's cryn amser, ac un o'r pethau a greodd lawer o ddyddordeb yno oedd yr anrhegion a roddid i bawb. Yr oedd y rhai hyn yn cyrhaedd o cabinet gwerth pum' gini i lawr i rattle baban gwerth dimeu, a mawr oedd yr edrych a'r dyfalu pwy gawsai y cabinet. Yr oedd y perfformiad hefyd o'r radd uwchaf, ac yn creu syndod am eu deheu- rwydd yn mhawb a'u gwelsant. Byddant yn ngwahanol drefydd y Deheudir am ryw gymaint o amser. Eled pawb i'w gweled.

YSTYRIWYD nofio yn rhan o addysgiaeth bechgyn gan y Rhufeiniaid a'r hen Gymry. Yr ydym wedi gwaethygu yn yr ystyr hwn oddiar hyny. RHAID i'r Mormoniaid dalu i'r eglwys un rhan o ddeg o bobpeth maent yn amaethu, gwneuthur, neu enill. Esiampl teilwng o efelychiad. EFALLAI y bydd yn dda gan gyfeillion Eos Hafod wybod ei fod i feirniadu a chanu mewn Eisteddfod a chyngherdd, yn Mlaenau Gwent, y Nadolig nesaf. Hefyd, y mae wedi cael engagement arall, sef yn Bonvilstone, ger Caer. dydd. Rhwydd hynt iddo gyrhaedd pen uchaf pinacl poblogrwydd. DYWEDER a fyner, creaduriaid anhydrin yw y Gwyddelod. Fe welir hyny oddiwrth y ffaith ddarfod iddynt anfon gwahoddiad i'r Prif Weinidog i'w cyfarfod mewn lie neillduol er dadleu hawliau y Gwyddelod, ac ymddygiad y Llywodraeth tuag atynt. Ond yr ydym yn diolch na chydsyniodd Mr. Gladstone a'u cais, ond fe anfonodd lythyr atynt yn cydnabod y gwahoddiad. Buasai llawer yn ormod o fonedd. wyr (?) i gydnabod gwahoddiad o'r fath. Pe cydsyniasai efe a'r cais trwy fyned, pwy fuasai yn rhoddi hatling am ei fywyd ? Neb.

Cyfarfod Mawr o Lowyr Rhondda ac Aberdar. Dydd Llun diweddaf, cynaliwyd mass meeting o holl lowyr Cymoedd Rhondda ac Aberdar yn y Mardy (lIe canolog rhwng y ddau), er ystyried y priodoldeb o gael un Sliding Scale dros holl lofeydd Deheudir Cymru a Mynwy. Bygythiai i y tywydd droi allan yn wlyb, ond yn hyn fe'n siomwyd o'r ochr oreu. Nid oedd y cyfarfod yn agos mor lluosog ag y dysgwylid iddo fod, ond diau y gellir priodoli hyny i'r tywydd drwgdybus. Am ychydig wedi 12 o'r gloch, cafodd Mr. Wm. Abraham (Mabon) ei apwyntio i'r gadair, a dechreuwyd y cyfarfod trwy ganu Hen Wlad fy Nhadau." Eglur- odd y cadeirydd natur y cyfarfod, sef jffurfio un scale dros y Deheudir, fel y gellid rheoleiddio a chyfartalu huriau y glowyr yn mhob man. Mr. D. Morgan, Mountain Ash, a ad- roddodd yr hyn a basiodd yn nghylch pwne y saethu mewn glofeydd. Cafodd Mabon, Isaac Evans, ac efe ei hun eu dirprwyo i ymweled ag Arglwydd Aber- dar, ac wedi iddynt osod y peth yn ei liw priodol o'i flaen, addawodd ei ar- glwyddiaeth wneyd pobpeth yn ei allu i'w cynorthwyo. Aethant i Lundain, ac yno cyfarfyddasant a Mr. Wales, Ar- glwydd Aberdar, a'r Ysgrifenydd Car- trefol. Canlyniad eu hymdrechion oedd hyn:—Sicrhaodd yr Ysgrifenydd Car- trefol iddynt nad oedd y cylchlythyr a anfonwyd allan yn gwneuthur yr un cyf- newidiad yn yr hen reolau-neu, mewn geiriau ereill, fel pe na byddai wedi ei anfon allan ogwbl. Addawodd yr Ys- grifenydd Cartrefol hefyd, cyn y gwnelid unrhyw welliantau yn y dyfodol, y byddai iddo ymgynghori a dirprwywyr y glowyr. Yn ei farn ef (Mr. Morgan), yr oedd y Llywodraeth presenol wedi ac yn parhau i wneyd pobpeth yn eu gallu i godi, ac nid i ddarostwng, y gweithiwr, ac felly hawlient gefnogaeth pob gweithiwr. Cynygiwyd gan Jonah Thomas, ac eiliwyd gan W. P. Bowden, fod diolch cynesaf y cyfarfod i'w roddi i Arglwydd Aberdar am ei ymdrechion o blaid y gweithwyr yn y mater hwn. Cynygiwyd gan J. B. Davies, Nantymoel, ac eil- iwyd gan John Davies, Cwmaman, fod diolchgarwch y cyfarfod i'w gyflwyno hefyd i'r Ysgrifenydd Cartrefol am ei hynawsedd yn nglyn &'r un mater. Car- iwyd y ddau benderfyniad yn unfrydol. Yna, ail-ymgymerodd Mr. D. Morgan a'i araeth. Ar ol anog y cyfarfod i astudio hanesiaeth ein gwlad, ac hanes- iaeth y dosbarth gweithiol yn y gorph- enol, fel moddion i ddyrchafu eu hunain yn y dyfodol, ymhelaethodd ar effeithiau niweidiol y strikes. Yr oedd ataliad y cyflogau yn strike 1871 wedi achosi colled o filiwn o bunau i'r dosbarth gweithiol. Yn 1873, aeth pedair miliwn o bunau i fanau ereill a ddylent fod wedi dyfod i logellau y glowyr oni bai y strike. Yn 1875, yr oedd y colled hwn yn ll,000,000p. Hefyd, yr oedd y strikes hyn yn foddion i ddychrynu y fas- nach lofaol i ranau ereill, a gorfodwyd i'r meistri werthu eu glo, a chymeryd contracts, am brisoedd llai, er enill yn ol y cyfryw fasnach i'r Deheudir. Yn wir, Ilawn bryd ydoedd i ddyfeisio rhyw gyn- llun effeithiol i atal y fath wastraff ar- swydus a hyn. Mewn ffurfiad scale newydd, yr oedd yn rhaid iddynt gael rhyw ddyn canol i benderfynu y man fat- erion a'r dadleuon a godent rhwng y ddau ddosbarth Yr oedd tair scale yn bodoli yn bresenol yn y Deheudir:— Scale y Mri. D. Davis a'i Feibion, Fern- dale, Scale yr Ocean Colliery, a Scale Caerdydd (a chyfrif dosbarth y glo tai a dosbarth y glo ager fel un). Safon Fern- dale oedd 8s. y dunell, tra yr oedd y safonau ereill yn 8s. 6c. Gwrthodai y meistri roddi ychwanegiad ar hyn, gan ddywedyd ei bod yn gorfod cystadlu yn erbyn Ferndale. Hefyd, yr oedd treul- iau cynrychioli y gweithwyr mewn cynad- leddau, neu ofalu am eu hiawnderau (megys pwnc y saethu), yn syrthio yn gyfangwbl ar Scale Caerdydd, er fod holl lowyr y Deheudir yn derbyn o'r manteis- ion deilliedig oddiwrthi. Yr oedd y contracts hir yn niweidiol. Gwnelid con- tract pan fyddai'r pris yn isel am ddwy flynedd efallai, a thra y byddai y contract hwnw yn bodoli, nid oedd yn bosibl i'r gweithwyr gael codiad yn eu huriau. Yr oedd yn rhaid cael rhyw iselbwynt (mini- mum) yn y scale, er fod y meistri yn wrthwynebol. i hyny. Beth bynag a wnelid, caffai hyny ei sylw mwyaf di- frifol. Terfynodd drwy ddymuno ar y glowyr i roddi y cynorthwy priodol i'w cynrychiolwyr. Sylwodd y cadeirydd ei fod yn cytuno yn hollol a Mr. Morgan yn yr hyn a ddywedodd, gydag un eithriad. Gyda golwg ar strike 1875, yr oedd y rhan bwysicaf o'r bai i'w osod ar gefnau y meistri, ac nid yn gyfartal rhwng y meistri a'r gweithwyr. Mr. Wm. Jones, Ferndale, a eglurodd sefyllfa pethau pan y sefydlwyd Scale Ferndale, a dywedai fod perffaith ryddid gan y gweithwyr i yniuno a rhyw scale arall a fyddai yn well yn eu golwg. Atebwyd ef gan y cadeirydd, yr hwn a'i sicrhaodd nad oedd un amcan gan- ddynt i feio gwyr Ferndale, ond eto, nid oeddynt wedi cyfranu dim at dreuliau y gwahanol gynadleddau. Mr. D. Jones, Caerffili, a gefnogai un scale fawr, gan y credai y byddai hyny yn fanteisiol. Mr. J. B. Davies, Nantymoel, a garai weled pris y glo yn cael ei gyhoeddi yn wythnosol, fel y gwnelid a'r gwahanol feteloedd. Dylid efelychu y grocers a'r bakers yn eu hundeb i godi pris y bara a nwyddau ereill, a chodi pris y glo yr un modd. Credai y byddai talu y gweith- wyr ar ddydd Gwener yn fantais hefyd. Cyfeiriodd at y mudiad er codi cofadail genedlaethol i'r diweddar Mr. Mac- donald, A.S., fel un gwir deilwng. Mr. Philip Jones, Abertileri, a siarad- odd ar y profiad oedd y gweithwyr wedi gael yn y mater hwn, ac felly yr oedd lie i ddysgwyl y byddai y scale nesaf yn well byth. Pe llosgid y tair scale, yn ddiau deuai un rhagorol allan o'r lludw. Yr oedd y gwahanol adegau ar ba rai y gwnelid yr audits yn bresenol yn anfan- teisiol i'r gweithwyr. Rhaid oedd iddynt uno i gael gwir werth eu llafur. Cyfeiriodd y cadeirydd at amryw well- iantau oeddynt yn angenrheidiol yn y scale newydd, ac hysbysodd nad oedd y cyfarfod hwn yn un i benderfynu y pwnc, ond yn hytrach i'w egluro, a'i osod o'u. blaen, ac yna cawsent amser i'w ystyried yn eu plith eu hunain. Cynygiwyd gan Mr. J. Salmon, Moun- tain Ash, ac eiliwyd gan Mr. Roberts, Mardy:— "Fad y cyfarfod hwn o'r farn y byddai yn ddoeth i gael un scale gyffredinol i holl gorff y glo- wyr yn Mynwy a Deheudir Cymru; a chyda'r amcan hwn mewn golwg, yn cymeradwyo pob glofa i gymeryd y mater i'w hystyriaeth, ac i anfon eu barn ar y mater i gyfarfod o gynrychiolwyr a gynelir yn fuan i'r dyben hwnw, a chyda'r bwriadb o fod yn derfynol ar y mater." Cariwyd y penderfyniad uchod yn un- frydol, ac ar ol talu diolch i'r cadeirydd, dygwyd y cyfarfod i derfyniad.

Drill Hall, Merthyr Tydfil. OPERA GYSEGREDIG "GWLEDD BEL- SHASSAR" MEWN CHARACTER. FE GYNELIR DAU GYFARFOD mawreddog JL (prydnawn ar hwyr), dydd LLUN ar ol Nadolig, Rhagfyr 26ain, yn y lie uchod. Cymerir rhan ynddynt gan y rhai canlynol:— Soprano-Miss GERTRUDE LEWIS, R.A.M. (ogyno- herddau St. James's Hall, a Covent Garden, ° Llundain), Caerdydd. Contralto-Miss ANNE JONES (Blodwen Myrddin) Caerfyrddin. 5 Tenor-Mr. D. HOWELLS (Gwynalaw), U.C.W. Aberaman, Aberdar. Bass—Mr. GWILYM THOMAS (un o wroniaid Glofa Tynewydd). Caerffili. Cynrychiolir y Corawdau, mewn dillad tlws a. gwychion, o'r Babiloniaid a'r Iuddewon gyda golygfeydd ar Orchestral Accompaniments. Arweinydd—Mr. J. R. LEWIS, A.C. Perdones- Miss META SCOTT. Harmoniumist—Mr. W. REES, a STRING BAND, o dan arweiniad Mr. SCOTT, Merthyr. Drysau yn agored yn y prydnawn am 2, i dde- chreu am 2.30 yr hwyr, am 7.30, i ddechreu am 8. Prisoedd-2s., Is., a 6c. 2582

Ymfudiaeth. YSWYDDFA YMFUDOL GYMREIG. Goruchwyliwr Cyffredinol a Chynrychiol- ydd Trwyddedig y gwahanol gwmnïau agerawl a fordwyant o Lynlleifiad i wahanol wledydd y byd. Manylion a chyfarwyddyd i'w cael drwy anfon llythyr fel y canlyn :-N. M. JONES (Cymro Gwyllt), Passenger Broker, 28, Union-street, Liverpool. Amser hwyliad y gwahanol agerlongau, a phris- oedd y cludiad yn y try dydd dosbarth Llinell Inman-yn wythnosol, pris, 6p. 68. White Star „ „ 6p. 6s. Y National Line „ „ 6p. Os. Llinell y Cunard i Boston, dydd Mercher; a'r,- Sadwrn i Efrog Newydd pris y cludiad, 6p. 6s. Llinell Allan, yn morio i wahanol borthladdoedd, megys Halifax, Boston, Baltimore, Portland, a. Montreal; pris y cludiad, 6p. 6s.; lie canol, 8p. 8s. Llinell y Guion yn morio bob dydd Sadwrn am Efrog Newydd pris, 6p. 6s. lie canol, 8p. 8p. Llinell y Dominion i wahanol borthladdoedd, fei yr Allan Line, gydag ychwanegu New Orfeans, gan droi i mewn i Galveston o Texas; pris, 6p. 6s. Llinell agerawl Lamport & Holt yn wythnosol î Buenos Ayres, a phorthladdoedd ereill. Y pris i Buenos Ayres—lOp. i berson unigol; ac uwchlaw hyny, fel y canlyn :— Cwmni uwchlaw 6 a than 10 9p. 10a. Cwmni uwchlaw 10 a than 15 9p. &B. Cwmni uwchlaw 15 a than 20 8p. IDs. Cwmni dros 20 a than 40 8p. Os. Cludiad plant yn amrywio yn ol yr oedran. Dyma y porthladd lie y glania teithwyr fyddant yn myned i Patagonia ond cofied y darllenydd fed y llywodraeth Argentaidd yn anfon pobl i wahan- ol barthau o'r wlad yn rhad o Buenos Ayres, yr- un fath ag y danfonir hwynt i'r Wladfa Gymre%. Barned pob ymfudwr drosto ei hun am y wlad. oreu i fyned iddi, ac na fydded i neb fod mor ddwl a chymeryd ei arwain yn fyrbwyll gerfydd ei drwyn, heb yn gyntaf bwyso y mater cyn chwaltt cartref. Mae yn elw a chynaliaeth i migyfar- wyddo ymfudwyr; ond ni charwn fod yn euog- o gamarwain a thwyllo neb er mwyn ychydig geiniogau. GaJlaf ddweyd hyn, fod genyf y tf~ Cymreig helaethaf yn L'erpwl, a digon o le cysur- us i letya ymfudwyr yn ddidrafferth. Byddai ya ddoeth i ymfudwyr ffurfio minteioedd bychain, er myned gyda'u gilydd, lie bynag y byddont wedi meddwl am ymfndo, yr hyn fyddai yn^gyiitur ychwanegol iddynt ar y daith drosforawL Omed ymofynwyr y cyfeiriad :— OYMRO GWYLLT, American Eagle, 28, Union-street, LiveQ^oIt

gan ei gicio allan, a pha beth ydoedd 1 Mynydd mawr o lafur yn dwyn allan swm fechan o eiddigedd tuag at David Rosser, y cadeirydd-(Clywch, clywch.) Ar ol hyn, zdwyd siarad ystormus, a chynygiodd un, ac eiliodd y llall, fod Mr. Rosser i adael y gadair, pan y dywedodd Mr. Jeremy, ar awdurdod bar-gyfreithiwr, y byddai unrhyw waith a wnaent ar ol i'r llywydd adael y gadair yn annghyfreithlon. Wedi rhoddi y cynygiad i'r cyfarfod, penderfynwyd, trwy f wyafrif o 14 yn erbyn 12, nad oedd y cadeirydd i adael y gadair. Yna, cyhoeddodd y cadeirydd fod y cyfarfod wedi terfynu.