Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
Eisteddfod Undebol Mountain…
Eisteddfod Undebol Mountain Ash, Calan, 1877. BEIRNIADAETH Y CYFANSODDIADA.IL BARDDONOL. Yr Englynion i'r "Bsrllan." Pedwar-ar-ddeg yn ymdrechu. Y Perllanwr ei hun.-Dim braidd o farddoniaeth na chynghanedd. Ceisied eto. Garddwr. — Mae dau Arddwr yn cys- tadlu. Deallant cyn y diwedd pwy yw pwy. Gwallus iawn. Gall ddyfod. Colledwr.—lawn y dywedodd, waith mae yma ei well i'w cael. Mae'n deall cynghanedd yn lied dda, ond nid oes digon o farddoniaeth yn ei englynion. Nid yw Doeth afal," yn ymadrodd doeth yn y byd. Allt wyliwr o Wyllt Walia.-Nid yw yn ymddangos ei fod yn deall fawr am englyn na chynghanedd. Iolyn ap lolo.-Mae yntau yn mhell ar 01 y tro hwn. Coch y Berllan (yr ail).-Gwyr hwn dipyn am gynghanedd, ond y mae ei englynion yn rhy hen-ddullweddiadol. Nid oes ynddynt fawr blagur bywiol i'w gweled fel sydd ar goed y Berllan. Ceisied eto, waith y mae ar ol y tro hwn. Meudwy. —- Mae efe heb feudwro'n ddigon pell eto i diroedd swynol barddon- iaeth i allu gwiso'r Berllan mewn sidan cynghaneddol. Ceisied nyddu eto. Coch y Berllan.—Rhy hen yw hwn eto. Dylid cael tipyn o bethau newydd am. wobrwyon newyddion. Geiriau llanw hefyd-gormod o lawer mewn mor lleied o le a dau englyn, megys,- Y Berllan wiwlan welir. Mae y linell hona mor hen a fy mam sydd 85 mlwydd oed. Byddweh yn fwy ffres y tro nesaf. Gellwch ddyfod os nad ydych yn rhy ddiog. Afal aur.-Go wych fel cynghaneddwr a bardd. Mae gydag ef bentwr o ansoddeir- i-au yn yr englyn cyntaf. Nithied yn lanach v tro nesaf, cyn dyfod i farchnad y gystadleuaeth. Cymered galon, er fod ereill o'i flaen y trolhwn. Perllanydd.-Dau englyn gwych iawn. Cynghaneddion da. Tipyn rhagor o ofal fuasai'n dyfod a'r bardd hwn yii nes i'r dorch. Ar y mwyaf o ansoddeiriau sydd ganddo. Nid yw ei linell olaf i gyd yn seinio gwir synwy*, debygwyf i:- Ac yn dyoddef cnwd addien. Perchen teimlad sy'n gallu dyoddef, ac nid coed y Berllan. Ail ystyried Perllanydd, a daw yn well. Un haerllug ar y Berllan.-Barddonol iawn yn wir. Ei fai yw diffyg gofai, yÐ fy marn i. Mae ei drydedd linell o'r englyn cyntaf yn glogvrnog iawn. Trueni fod cynghaneddwr mor dda wedi peidio minio ei fwyell yn well wrth naddu y llinell hon. Mae ei englyn olaf wedi ei hagru dipyn trwy gymaint o sillgolli, nes yw'n gorfod myned y naill ochr i roddi lie i ereill y tro hwn, er cystal bardd ydyw. Garddwr. — Englynion da nodedig a thlysion iawn. Mae ychydig wendid yn y gair cyrch," a'r ail linell yn yr englyn cyntaf, i ateb y rhanau ereill o'r cyfansodd- iad. Ond y iiiae gogoniant y gweddill yn cuddio y gwendid hwn yn wych -iawn. Ap Adda.—Englynion tlysaidd a bardd- onol iawn, mewn llawysgrif brydferth. Mae ei gynghaneddion yn ystwyth. Ys- grifena d/ddan yn lie dyddan yn yr englyn cyntaf. Anadl Haf.-Rhwng dail un o'r prydd- estau y cefais hwn yn guddiedig ar ol i mi feirniadu'r Englynion ereill, a pharodd i mi beth trafferth afreidiol. Cymered addysg. Anfoner cystadleuaeth ar bob testun ar ei ben ei hun i ifewn, neu'n am- lyeach nac y gwnaeth y cyfaill hwn y tro hwn. Englynion da, llithrig, rhwydd, a go farddonol. Ar y mwyaf o ansoddeiriau sydd yn yr englynion, ac nid ydyw'r llinell olaf mor dda ac y dylai fod i gydweddu a'r lleiil. Y goreu'n yn olaf, fel coron ar ben tywysog, ddylai fod. Cofied y bardd hwn y tro nesaf, fel na fyddo ar ol o ryw ychydig fel hyn. Y farn yr wyf wedi dyfod iddi yw hyn, ar ol pwyso mor gywir ag y medraf, mae Garddwr ac Ap Adda bia y wobr rhyng- ddynt. Fel na byddo camgymeriad, gan fod dau ymgeisydd dan y ffugenw Garddwr, yr wyf wedi ysgrifenu buddugol o dan ffugenw'r Garddwr cydfudugol ag Ap Adda. Dyma ddechreu englyn y Garddwr hwn, sef yr enillwr: — Las oror-tlysau arian. Tebygwyf fy mod wedi gwneyd y mater yn eglur fel na fydd camgymeryd un fa lle'r llall. Mater cynil yw myned rhwng dau Arddwr, yn neillduol beirdd. Pob o afal i Garddwr ac Ap Adda am eu llafur. WILLIAM WILMAMS. Cynon Cottage, Mountain Ash.
Cystadleuaeth Gorawl Eisteddfod…
Cystadleuaeth Gorawl Eisteddfod Tredegar, Calan, 1877. Ar gais amryw yr ydym yn anfon y sylwadau canlynol ar y canu corawl yn yr eisteddfod uchod i'r GWLADGAHWR. "Lead on, lead on" (Handel). Cor Rhif 1.—Cor grymus, galluog, a musical; yn canu gyda chwaeth dda ac mewn ysbryd mawreddog, hollol briodol i'r dernyn. Pe buasai y gwahanol leiaiau yn cymeryd eu pwyntiau i fyny gyda mwy o barodrwydd mewn man neu ddau, buasai y datganiad yn gwrandaw yn fwy gorphenedig. Rhif 2.—Cor yn canu yn bur gryno o ran ton ac amser, ond yn rhy gyflym a brysiog o lawer i ateb i natur y cydgan, ac yn wir i ganu y nodau gyda thonyddiaeth ddigamsynied, ac hefyd i barablu y geiriau. Rhif 3.—Cor yn meddu ar leisiau swynol iawn a chynghanedd gyd-gordiol; dnd trueni eu bod hwythau yn dinystrio effaith y cydgan trwy ganu mor gyflym. Canodd y ddau gor olaf y cydgan fel pe buaseiilt yn pyncio Canig (Glee). Yr oedd y forward march wedi myned yn scrambling retreat. Y mae Rhif 1 yn rhagori mewn mawredd ysbryd a sefydlogrwyddsymudaid, ac yr oedd brasgan ymerodrol Handel i'w glywed yn mhob brawddeg trwy y darn. Rhif 1 bia'r wobr. "Let the hills resound" (B. Riohards). Cor Rhif 1.—Datganiad pur dlws ar y cyfan. Yr oedd y sopranos yn y solo "Land of my home," &c., yn rhagorol, ac yr oedd y gynghanedd yn bur dda drwy y dernyn. Ond yn sicr, yr oedd yma ddiffyg mewn talu sylw i'r characters. Peth hollol ddiawdurdod a dialw am dano oedd canu yr accelerando ar y diwedd cyn gyflymed ddwy- waith a'r rhan flaenorol, a hyny ar unwaith. Rhif 2.—Cor nerthol, yn canu gyda chwaeth dda; ac wedi talu sylw manwl i'r characters, ac yn eu gweithio allan yn rha- gorol. Yn wir, yr oedd yma rai sweeping strokes tra effeithiol. Pe chwilid am fai, gellid dweyd fod yma duedd at ansefydlog- rwydd mewn amser mewn man neu ddau. Rhif 3.—Datganiad tlws a chyfan, ond rhy fach o sylw yn cael ei dalu i'r charac- ters, o ganlyniad ychydig effaith. Y mae Rhif 2 wedi canu yn fwy nerthol ac effeithiol, felly, efe sydd yn tfeilyngu y wobr. "Then round about the starry throne" (Handel). Cor Rhif I.-Sopranos da iawn. Yr altos yn bur deneu. Y tenors yn raw iawn mewn manau. Darlleniad pur gywir; ond o ran hyny, 'does yma ond ychydig anhawsder yn yr ystyr hwnw. Yr oedd y canu yn rhy undonog—dim points yn cael eu gwneyd. Rhif 2.—Y sopranos ddim yn tra ragori yn y cor hwn, a'r alto yn bur gras mewn manau. Datganiad rhagorol, er hyny, gafwyd gan y cor hwn. Yr oedd yma fynegiant (expressionJ campus. Y dilyn- iadau ar tudal. 2 a 3 yn cael eu cymeryd i fyny yn feistrolgar. Cychwynwyd y fugal imitation gan y tenor yn nes yn mlaen yn dda, a chadwyd yr efelychiadau canlynol i fyny gan y lleisiau ereill yn eglur ac effeith- iol, ac yr oedd y syncopated suspensions a'r pedal points yn y bass yn nes yn mlaen yn cael eu gosod allan mewn lliwiau dyladwy; ac yr oedd yma gyfanrwydd pur wastad drwy yr holl ddarn. Gwnaed rhyw fan gam- syniadau gan y sopranos, ac yr oedd yr alto, fel y soniwyd eisoes, yn tueddu at hyfdra gormodol yma a thraw. Rhif 3.—Cor tra grymus, yn canu gydag ysbryd mawreddog. Yr oedd yma duedd at dragging mewn manau, ac ychydig an- sefydlogrwydd mewn amser. 'Doedd dim yn neillduol yn y datganiad tua'r cychwyn ond yr oedd yn enill wrth fyned yn mlaen, a chyn y diwedd gwnaed amryw bwyntiau —hollol gyfreithlon (legitimate) hefyd-na chlywyd gau un o'r corau ereill. Cafwyd climax anorchfygol yn agos i'r terfyn. Rhif 4.—Y mae y cor hwn yn haeddu ei gaumol am ddangos y fath wroldeb a dyfod i gystadlu a chorau ydynt yn ym- ddangos wyth waith ei nifer o leisiau; heb law hyn. canodd yn dda hefyd. Ond yr oedd y diffyg hanfodol o brinder lleisiau yn dweyd yn effeithiol yn ei erbyn mewn cydgan fel hwn. Pe buasai Rhif 3 yn gofalu am fod yn fwy sefyeHog mewn amser drwyddo draw, ac ychydig yn fwy expressive tua'r cychwyn, buasem yn rkwym o roi y wobr yn gyfan i'r cor hwn, oblegyd yr oedd yn fwy galluog. cor, ac wedi gwneyd pwyntiau tra telling tua'r diwedd, a'r lleisiau, ar y cyfan, yn cydasio yn well nag yn un cor; ond gan i Rhif 2 ganu gydag intelligence a chyfanrwydd nodedig trwy yr holl ddarn, er fod tuedd at grasder yn rhai o'r lleisiau weithiau, yr ydym yn gosod y ddau yn gyfartal, Rhif 2 a 3, ac yn rhanu y wobr rhyngdiynt. D. BUALLT JONES, II). :1:, GwiLYM CYNOK. i n
Victor Hugo.
Victor Hugo. Y mae Victor Hugo yn byw yn nhy ei ferch, Madame Charles Hugo, 21 Rue de Clichy. Dechreua ei ddiwrnod yn foreu. Cwyd am saith o'r gloch, a chym- er ymolchfa dda mewn dwfr oer, y gauaf fel yn yr haf. Yna cerdda yn gyflym 0 un ystafell i'r Hall er adnewyddu ei wres. Ar ol hyn efe a eistedd wrth fwrdd ei foreufwyd a'i wyrion o'i amgylch. Y mae ei olwg a'i serch yn fawr iawn ar y rhai hyn. Yna, ar ol boreufwyd efe a weithia hyd bedwar, pryd yr a allan i gerdded, ac weithiau cymer gerbyd i ddychwelyd gartrf. Er fod dyeithriaid yn ddyddiol yn nhy Madame Charles Hugo, bydd yr hen fardd yn mynu George a Janhe. un bob ochr iddo bob amser wrth ymborthi. Y mae yn der- byn cyfmillion yn yr hwyr, fel y gall ym- gomio a hwynt ar wahanol bynciau dyddoNl Am un-ar ddeg efe a a i'w wely, lie yr erys hyd saith boreu dranoeth. -Baner America.
Advertising
BREAKFAST — EPPS'S COCOA. — GRATEFUL AND COMFORTING.—" By a thorough knowledge of the natural laws which govern the operations of diges- tion and nutrition, and by a careful application of the fine properties of well-selected cocoa, Mr. Epps has provided our breakfast tables with a deli- cately flavoured beverage which may save us many heavy doctors' bills. It is by the judicious use of such articles of diet that a constitution may be gradually built up until strong enough to resist every tendency to disease. Hundreds of subtle maladies are floating around us ready to attack wherever there is a weak point. We may eecape many a fatal shaft by keeping ourselves well forti- Red with pure blood and a properly nourished frame. "—Civil Service Getectte. Made simply with bailing water or milk. Sold omly in packets labelled —" Jaraoi Eppa aa4 Co., Homcgopathie Clemakt&, L«Bd«a.M LMe Boneddigesau hyny nad ydynt wedi defnyddio Starch Glenfield, dymunir ar iddyat wneyd an prawf o hono, a bob yn ofalns am ganlyn y cafar- vqgrddiadau argraffedig ar bob pacyn. Y mae yn ychydig anhawddach ei wneyd na Starches ereill. on4 pan y deuir dros yr anhawsdra. dywedir fel Q-olckwraig y Frenhmes, mai j Starch goreu a ddefnyd&wyd erioed ydyw. L92 RHYBUDD.—Y mae Mri. Reckitt a'i Feibion wedi dewis y ffurf pedair-onglog i wneyd eu Paris Blue, a hyny oherwydd fod cymaint o liwiau glas gwael yn cael eu gwneyd yn fodiau, peleni, phow- dwr; ond eto, y maent yn gorfod rhybuddio y cyhoedd yn erbyn mathau gwael o liw glas sydd yn cael eu gwneyd o'r un ffurf, yr hwn a werthir oherwydd yr elw ychwanegol a geir trwy hyny. Gofaler, gan hyny, am gael y Paris Blue pedair- onglog, yn dwyn enwau I. RECKITT A'I FEIB- ION yn nghyda'r arwyddnod masnachol 1441. PELENI HOLLOWAT.—YB YSGYFAINT A'R CYLLA —Y mae tywjjdd twym a boreu au a phrydnawnau oerion bob amser yn creu anhwylderau yn rhanau treuliol y corff, y rhai ddylai gael gofal prydlawn. Nid oes dim yn debyg i Beleni Holloway am wella y treuliad. Maent yn cael eu cydnabod yn gar- trefol a thramor fel y feddyginiaeth sicraf ac effeithiolaf at benau anhwylu*, poen yn y cylla, diffyg treuliad, gwynt, chwyddiad, gwrthwyneb- edd, pob math o ryddni, clefyd y gwaed, sychdery croen, a bol-rwymedd. Y mae y Peleni hyn yn amddiffyn y cyfansoddiad rhag y niweidiau am- rywiol sydd yn dilyn cyfnewidiadau y tywydd, ac felly o werth mawr yn y tymor hwn o'r flwyddyn. Nid ydynt yn ymyraeth dim a gwaith na phlese*. THBOAT IBBITATION.—The throat and wkidpipe are especially liable to inflammation, causing sore- ness and dryness, ticklimg and irritation, inducing cough and affecting the voice. For these svmpboms use glycerine in the form of jujubes. Glycerine, in these agreeable confections, being in proximity to the glands at the moment they are excited by fee act of sucking, become# actively healing. Sold only in 6d. and Is. boxes (by post for 14 stamps), labelled "JAMES EPPS & Co., Homoeopathic Chemists, 48, Threadneedle Street, and 170, Pic- oadily, London. 332
OENIN A'[ NODIA DA U.
OENIN A'[ NODIA DA U. Mr. GOL.Erfyniaf eich hynawsedd arm ychydig ofod i wneyd rllai sylwadau ar lythyr- olaf Oenin dan y penawd Nodiadau ar gyf- arfodydd llenyddol Tonyrefail." Af heibio i ranau cyntaf y llythyr gyda gofyn, A ydyw- pobl Tonyrefail yn nodedig am eu anmhryd- londeb ? Ai yn ol amser gwlad Canaan yr* oedd yn cyfrif amser y noson hono ? Pa le- 'roedd yr eira y dywed ef fod y merched- ieuainc wedi cripian adref trwyddo. "Am chwarter i 9," meddai, wele'n carlan-iu i bert. y llwyfan y Bachgen Coch ond y gwir yw yr oedd yno eisoes, felly nid oedd angen car- lamu. "Stratford on Havon" sydd air a- fathiad Oenin ei hun—y mae yn llawn o grebwyll. Nid Shakespeare ddyvvedodd y Bachgen Coch oedd wedi ymddangos mewn. unarbymtheg o gymeriadau beth ddigwydd- odd i dabwrdd ei glust ef wys ? Gofyned i un,, o'r llanciau oedd yno beth oedd enw y gwr. "Yr oedd y Bachgen Coch wedi ymddangos- eisoes ar y llwyfan mewn dau gyAeriad uchel -darllenwr ac adroddwr, a'r nos hono yn, gwisgo y trydydd, fel areithiwr ac feallai. cyn ei farw y buasai wedi cyrhaedd yr unar- bymtheg." Mae Oenin yn gosod y Bachgen- Coch yn nes i'r rhif uchod nag y gwnaeth efe- ei hun o un cymeriad uchel, diolch am hyn- yna. Wrth gwrs, deallodd pawb y joke uchod. oddigerth Oenyn. Gwyddoch, syr, nad yw ei rywogaeth ef yn hynod am eu craffder. Yna aeth y Bachgen Coch i drin ac i basio dedfryd ar lythyr Oenin, ac wneyd hyny dy- wedodd anwiredd fwy nag unwaith." Fe fit: y Bachgen Coch yn pasio dedfryd ar lythyr Oenin, ond barned y rhai oeddynt yno a yw efe yn euog o ddweyd celwydd ai peidio. Yn ei lythyr cyntaf i'r GWLADGARWR dywed- odd nad oedd neb wedi cael mwy na gwerth- pump hatling o lenyddiaeth bur yn y pump- cyfarfod cyntaf digrif ydoedd gweled yr ua gwr wedi tynu y pump uchod i lawr i un yrt ei lythyr diweddaf effaith araeth y Bachgen Coch oedd hynyna; fe welir oddiwrth hyn pa faint o ymddiried ellir roddi i nodiadam Oenin. Anwiredd hefyd oedd dweyd fod y Bachgen Coch yn ysgymygu a gwaeddu nerth .Y ei geg. Yn awr enwaf awduron y darnau adrodd— wyd ac a ddarllenwyd yn y pump cyfarfod. cyntaf :-D. ab Gwilym, Tudur Aled, Glan, Geirionydd, Eben Fardd, Glan Alun, Essyllt,- Ceiriog, a Mynyddog heblaw amryw ddarn- au teilwng ereill o'r Cylchgraim, a llyfrau1 ereill cyffelyb. Yn awr, mewn difrif, barnect; eich darllenwyr rhyngof fi a Oenin, a all fod rhith o wirionedd yn ei haeriad. Credu yr: wyf fi fod "Dinystr y deml," gan Eben Fardd; yn llawn gwerth pump hatling a bod Gwr- hydri y meddwl dynol," gan Dewi Wyn o = Essyllt, yn agos, beth bynag, a bod yn werth yr un swm. Blin genyf orfod cyfeirio at yr- Essyllt; ond y mae braidd yn rhy ddrwg fod. hogyn fel Oenin yn gosod. ei ffon fesur ar- ddarn au sydd wedi derbyn canmoliaeth cenedlr ac yn ymsythu i gyhoeddi mewn newyddiadur- —" yn ngwyneb haul a llygad goleuni"—nad. ydynt yn werth hatling. Ond beth am y caneuon iselwael hyny a. ganwyd yn y cyfarfodydd ? Ni fynwn i er dim wneuthur cam a'r Oenin addefaf i ;im neu ddwy o ganeuon gael eu canu nad oedd. eu tuedd i wella neb; ond teg yw dweyd- iddynt gael eu canu ar yr un tir yn union ag y darllenwyd llythyr Oenin-heb i'r pwyllgor- gael gwybod am danynt. Dywed Oenin hefyd fod trefn" wedi ei wrthod mewn tafarn yn. Nhonyrefail am gan gafodd wrandawiad gaik y Temlwyr Da. Nid wyf yn myned i amheu Oenin yn y peth hwn, oblegyd y mae ar y- blaen yn mhell arnaf mewn gwybodaeth dafarnyddol, ac os oedd yno ar y pryd beiddiaf ddweyd fod yno un yn toimlo dros y canwr. Clywais inau hefyd fod Oenin yn y Head yn canmol ei lythyr diweddaf yn ddir- fawr, ac yn ymosod yn enbyd ar y Bachgen Coch. Gallaf hefyd eich hysbysu fod llyw- yddion y cyfarfodydd yn bobl barchus a chre- fyddol, a'r oil wedi addaw llywyddu eto, yr- hyn sydd yn brawf eglur fod chwaeth y cyf- arfodydd yn uehel. Ond yn awr awn at Byron. Yr hyn fu yn, achlysur i'r Bachgen Coch grybwyll enw T gwr hwnw yn ei araeth ydoedd i Oenin ei enwi fel awdwr llenyddiaeth bur, yn ei lythyr cyntaf i'ch papyr. Os yw Oenin (fel y myn. i'r byd gredu ei fod; yn gyfarwydd a llenydd- iaeth Seisneg, ac hefyd yn fawr ei ofal dros. burdeb llenyddol cyfarfodydd y Ton, dylasai ar bob cyfrif beidio enwi Byron, oherwydd. nid yw caneuon o fath That fellow, Jim, yn ddim mewn llygredigaeth o'u cydmaru a. lluaws o gyfansoddiadau y gwr athrylithfawr- hwnw. Gwybydded Oenin hefyd fod ei. wrthwynebydd yn iawn pan yn dweyd mai 37 oedd oed Byron yn marw. Haerodd y Bachgen Coch hefyd ei fod yn berygl i ddyn, ieuanc i ddarileu gweithiau E^ron ac ateg- odd ei osodiadau a thystiolaeth didroi yn oly diweddar Barch. J. Mills, a gall y darllenydd weled drosto ei hun ond troi i lyfr elwir. Ilyfforddwr yr Efrydydd. Dywed Oenin. Yr ydym yn credupe byddai dyn a meddwl fel cadach ganddo--dyn ag y mae pob awel. yn ei droi-yn darllen rhyw dri cyfansoddiad o eiddo Byron, y byddai perygl iddo syrthio i dir anffyddiaeth." Dywedaf air yma am ddiysgogrwydd meddwl Oenin digon yw- dweyd ei fod wedi cymeryd yr ymrwymiad. temlyddol dair neu bedair o weithiau; ac heb- law bod allan ar encil o sefydliad llawer uwch. Terfynaf drwy ddweyd wrth Oenin am beidio trafferthu i ysgrifenu ychwaneg o anwireddan am weilhrediadau llenyddol ei ardal enedigol. —Yr eiddoch, BACHGEN COCH. SYR,-Byddaf yn dra diolchgar am g\^r bychan o'r GWLADGARWR i wneyd ychydig sylwadau ar lithiau y g*r uehod mewn cysyllt- iad 4'r cyfarfodydd llenyddol s^d yn cael em cynal yn y lie hwn o bryd i'w gfiydd.
FSCER WAKEFIELD.
FSCER WAKEFIELD. GAN OLIVER GOLDSMITH. [Cyfieithiad neillduol i'r GWLADGARWR. ] PENOD XXXI. (Parhad). YMDDANGOSAI dedwyddwch ar bob gwyneb, ac yr oedd gruddiau Olivia hyd yn nod yn lliwiedig gan bleser. I gael fel hyn ei had- feru i barcb, i ffortiwn, a chyfeillion ar unwaith, oedd yn fath o ber-lewyg digonol i atal blaeDfynediad darfodedigaeth, ac i ddwyn yn ol ei hiechyd a'i bywiogrwydd blaenorol. Ond dichon yn mysg yr oil rad oedd neb a deimlai fwy o bleser gwirion- eddol na mi. Pan eto yn dal fy anwyl ttentyn yn fy mreichiau, gofynwn i'm calon ai nid oedd y per-deimladau hyn yn dwyll ae yn hudoliaeth. f 11 Pa fodd y gallech chwi," meddwn, gan droi at Jenkinson, "ychwanegu at ff ad- fydau trwy yr hanes am ei hangeu ? Ond mid yw o ddim pwys; y mae fy mhleser am ei chael eto yn fwy nac ad-daliad am y boen H Gydtl golwg ar eich cwestiwn," ebe Jenkinson, "gellir ateb hwnw yn bawdd. Tybiais mai yr unig lwybr tebygol i'ch rhyddhau o garchar oedd trwy jwiostwng i'r yswain, a chydsynio i'w briodas a bon- eddiges arall. Ond hyn ddarfu i chwi wystlo beidio byth ganiatau tra yr oedd eich merch yn fyw; nid oedd felly un cyn- llun arall i ddwyn pethau i bwynt ond trwy eich perswadio fod eich merch wedi marw. Llwyddais gyda'ch gwraig i uno yn y twyll, ac ni chawsom gyfle addas i'ch didwyllo hyd yn awr." Yn yr holl gynulliad yn awr nid ym- ddangosai fod ond dau wyneb a'r nad oedd yn ymddysgleirio gan fwynhad. Yr oedd hunan-feddiant Mr. Thornhill wedi ei adael yn hollol; gwelai yn awr lynclyn diraddiad ac angen o'i flaen, a dychrynai rhag yr ym- auddiad. Darfu iddo felly syrtbio ar ei liniau o flaen ei ewythr, ac mewn llais o adfyd treiddiol a erfyniai ei dosturi. Yr oedd Syr William yn myned i'w ysgornio ymaith, ond ar fy nghais cododd ef, ac wedi idystawrwydd am rai mynydau dywedodd,- Dy lygredigaethau, dy droseddau, a'th anniolchgarwch ni haeddant yr un tyner- wch, eto ni chei yn hollol dy adael; rhoddir i ti ychydig gynysgaeth i gynal angenrheidiau bywyd, ond nid ei ffolinebau. Y foneddiges ieuane hon, dy wraig, a gaiff fbd yn y meddiant o'r drydedi ran o'r ffortiwn hono ag oedd unwaith yn eiddo i ti, ac oddiwrth ei thynerwch hi yn unig yr ydwyt i ddisgwyl unrhyw or-gyflenwadau am y dyfodol." Yr oedd yn myned i ddatgan ei ddiolch- garwch am y fath garedigrwydd mewn araeth barotoedig, ond rhwystrwyd ef gan y barwnig trwy erchi iddo beidio cynyddu ei waelder, yr hyn nid oedd ond yn rhy eglur. Ar yr un pryd dywedodd wrtho am fyned, ac i ddewis un o fysg ei wasanaeth- yddesau blaenorol, yr hoa fyddai i weini arno. Can gynted ag y gadawodd ef ni, daeth Syr William yn foesgar iawn yn mlaen at ei nith newydd gyda gwen i ddymuno llawenydd iddi. Dilynwyd ei esiampl gan Miss Wilmot a'i thad; darfu i'm gwraig hefyd gusanu ei merch gyda llawer o deimlad, gan ddweyd (a gwneyd defnydd o'i geiriau ei hun) ei bod yn awr wedi ei gwneyd yn ddynes onest. Dilynodd Moses a Sophia yn en tro, a darfu hyd yn nod i'n eymwynasydd Jenkinson ddymuno cael ei dierbyn i'r fath anrhydedd. Braidd y gallai ein boddineb gael ei gynyddu. Syr "William, pleser mwyaf yr hwn oedd gwneyd daioni, a edrychai yn awr o'i gwmpas gyda gwynebpryd mor agored a'r haul, ac ni welai ddim ond Uawenyid yn edrychiadau pawb oddigerth fy merch Sophia, yr hon, am ryw resymau na fedrem ddeall, nad ymddangosai yn berffaith fodd- haol, Nid oes yn aros ond gweithred o gyf- iawnder i mi i'w chyflawni," ebe Mr. Burchell. Yr ydych yn yetyriol, syr," ebe fe, o'r rhwymedigaethau yr ydym yn ddyledus i Mr. Jenkinson, ac nid yw ond yn iawn i ni ei wobrwyo am dano. Gwna Miss Sophia ef, yr wyf yn sicr, yn dded- wydd iawn, a cha bum' cant o bunau fel ffortiwn iddi, ac yr wyf yn sicr y gallant fyw yn gysurus iawn g.yda'u gilydd. De'wch, Miss Sophia, beth ddywedwch am yr ieuad hwn o'm gwneuthuriad i? A gymerwch chwi ef ? Ymddangosai fy merch dirion fel yn suddo i freichiau ei mam wrth y fath gyn- ygiad erchyll. "Ei gymeryd ef, syr!" ebe hi yn wan- aidd, "dim byth, syr." Beth! ebe efe eto, "dim Mr. Jenkin- son, eich llesolydd, dyn ieuanc hardd, gyda phum' cant o bunau a disgwyliadau da?" Yr wyf yn dymuno, syr," ebe hi, braidd yn abl i siarad, cC y byddwch yn ymStal rhag fy gwneyd mor druenua." v" A fu son erioed am y fath ystyfnig- rwydd ? ebe fe eto, i wrtbod y dyn ag y fliae y teulu dan rwymau diderfyn iddo, jyrkwasydd wedi dyogelu eich chwaer, ao yn y meddiant o bum' cant o bunau! Beth ai ni chymerwch ef ? Dim byth, syr," ebe hi yn chwerw, mi fuaswn farw yn gyntaf! Os fel hyn y mae pethau ynte," ebe ft., "ac os na fynwch chwi mo hono, yr wyf yn meddwl y rhaid i mi eich cael fy hun." Ac wedi dweyd hyn, gwasgodd hi i'w fynwes yn serchiadol. "Fy merch gariadusaf a mwyaf ystyriol," ebe fe, pa beth a'ch gwnaeth erioed i feddwl y gallai eich Burchell eich hun eich twyllo, neu y gallai Syr Wm. Thornhill byth beidio edmygu meistres a'i carai ef er ei fwyn ei hun yn unig. Yr wyf am flyn- yddau wedi chwilio allan am ddynes, yr hon yn ddyeithr i ffortiwn, allai feddwl fod ynwyf deilyngdod fel dyn. Wedi chwilio yn ofer hyd yn nod yn mysg y glan a'r salw, pa mor fawr o'r diwedd raid fod fy llesmair am wneyd concwest dros y fath synwyr a'r fath harddwch nefol! Yna, gan droi at Jenkinson, dywedai,- Gan nas gallaf, syr, ymadael a'r fon- eddiges ieuanc hon fy hun, canys y mae wedi cymeryd rhyw fancy i ffurf fy wyneb- pryd, yr oil ad-daliad allaf wneyd i chwi yw rhoddi i chwi ei ffortiwn hi, a gellwch alw gyda'm stiward yfory am 500p." Felly, ailadroddwyd ein llost i yfarchiadau, ac aeth Arglwyddes Thornhill trwy yr un cylch o seremoniau ag yr aethai ei chwaer o'i blaen Yn y cyfamser, yr oedd bonedd- was Syr William wedi gwneyd ei ymddang- osiad i'n hysbysu fod y cerbydau yn barod i'n cario i'r gwesty, lie yr oedd pob peth wedi ei barotoi er ein derbyniad. Aeth fy ngwraig a minau ar flaen yr orymdaith, gan adael yr adeiladau pruddaidd ac adfydus hyny. Darfu i'r barwnig haelfrydig orchymyn am i ddeugain punt gael eu rhanu rhwng y carcharorion, a Mr. William, yn dilyn ei esiampl, a roddodd haner y swm hwnw. Derbyniwyd ni gan fanllefau y pen- trefwyr, a gwelais ac ysgydwais ddwylaw a dau neu dri o'm plwyfolion gonest, y rhai oeddynt yn mysg y nifer. Daethant gyda ni i'r gwesty, lie yr oedd gwledd ardderchog wedi ei pharotoi, a rhanwyd llawer o fwyd cwrsach rhwng y trigolion. Wedi swper, gan fod fy ysbrydoedd wedi eu hysbyddu gan y cyfhewidiad o bleser i boen, y rhai a deimlaswn drwy y dydd, gofynais ganiatad i ymneillduo; a chan adael y cwmni yn nghanol eu llawenydd, can gynted ag y cefais fy hun yn unig, tywelltais allan fy nghalon mewn diolch- garwch i Roddwr ppb llawenydd yn gystal ag adfyd, a chysgais yn dawel hyd y boreu. (Fw barhau.) v