Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
HARRIET LEE.
HARRIET LEE. Uan Awdwr "Gamer Jones Powel," ac "ElenWyn." PENOD XXXII. GALARU A LLAWENHAU. Tra y bydd un teulu yn galaru bydd un araU yn llawenhau, a hyny. ar rai adegau, yn hanfodi yn yr un amgylchiadau rhyfedd a rhywiog. Mae'r Yoel o dan y cwmwl hyd eto, Hm fod y colledig heb ei gael, er gwneyd pob gorchest i hyny. Beth a fyddai oreu ei wneyd, Pryse ? Ai anfon i ol Harriet yma i gydalaru a ni, men ynte anfon yr hanes calonrwygol iddi?" "Am" y cyntaf, sef cael Harriet yn ol, tranoeth i'r ffair ydyw; ac am anfon i'w hysbysu o'r tro trist, gochelweh ar eich perygl, onide, dichon y gwna hitbau ddi- vedd Rrni ei hun eto; gwell colli un na dau. '0 ddiU ddrwg, dewiser y lleiaf.' Gadewch bethau fel v maent Edgar, yn nglyn a Harriet, gan obeithio fod ei phre- senol hi yn well na'n heiddo ni, ac y bydd ei dylodol yn well nag y mae genym le i obeithio i'r eiddom ni byth fod. Collasom ni ein mab, ac ni chawn ef yn ol; collodd hithau un a ddylasai fod ya wr iddi, ond gall y ca hi wr urall tebyg iddo, yr hyn yw dymuniad fy nghalon iddi." Trodd Roderick Prosser allan yn foddhaol. Dyna ffodus yr ydym wedi bod yn nglvn a chael dau i fyned a baich bywyd oddiar ein hysgwyddau, onide, William ?" "Ie, mewn difrif. Y dydd o'r blaen yr oeddech chwi yn canu'ch telyn am eich Harriet rinweddol, ond gallaf eich cyfarch heddyw yn yr un cywair hwyliog, am fy ffawd inau yn d'od o hyd i Roderick "Pe galiern gadw y ddau hyn, ni soniwn i byth am werthu'r fferm i fyned yn ol i Gymru. 0! dyna naturiol yw eu clywed yn siarad Cymraeg glan gloew a'u gilydd, yr hyn a wnawn beunydd gyda'r fath "hyfrydwch a mwynhad." "Ai nid ydynt yn siarad gormod a'u gilydd, so yn cael gormod o hyfrydwch a mwynhad yn ngymdeithas eu gilydd? Ydynt." Mae'n gynar eto, William, i feddwl am hynv hefyd. A wyddoch chwi beth oedd Edith fach yn ddweyd y dydd arall ? Dywedodd fod y black drwg hyny wedi bod yn ei holi hi mewn Cymraeg pur un o ba le oedd Harriet, gan ei henwi, a bod Boderick wedi bod yn holi yr un peth iddi, a hyny y dyddiau cyntaf y daeth i aros yma!" Beth ydych yn siarad, ferch?" Mor wired a bod y Banau yn Brychein- log, a Llyn Llangors yn Nghymru, dyna i chwi! Os ydych yn amheu, galwaf hi yma yn awr, er i chwi ei chlywed hi yn dweyd eich hunan." Na, na, gadewch i ni gael gosod hyn at ein meddwl, a'u gwyHo hwy, rhag dygwydd rhywbeth a fyddo gwaeth na lladd y fuwch Bronwen." "Tro rhyfedd oedd i'r hysbysiad hyny ddyfod -allan mor fuan ar ol eia heiddo ni, ac mor agos i'r peth ag oeddem ni yn ei ofyn, onide?" "Ie. Cawn fyw i gael eglurhad ar hyn oil ond odid. Gwyliwn." Aeth John bach i lithro ar yr ia ar y llyn gerllaw, cyn fod yr ia agos digon cryf i'w ddal, torodd dano, ao aeth yntau i lawr. Yr oedd Edith yn gweled, a rhedodd adref i ddweyd yr helynt, a'r cyntaf a gafodd ydoedd Roderick. Llamodd hwnw at y llyn, torodd yr ia, daeth a John o'r dwfr yn fyw, a phan oedd ei rieni yn brysio i lawr. yn orwyllt, yr oedd yn dyfod i'w cyfarfod a'r bychan yn ei freichiau yn ddi- Anaf iddynt. Cusanai y fam ei bachgen anwyl, a phan ddeallodd yr helynt, bu bron iddi a chusanu Roderick hefyd! A phwy fam fuasai yn ei beio am hyny, canys yr oedd wedi peryglu ei fywyd ei hunan er achub ei mab iddi, ac wedi llwyddo. Dyna droi dalen Iled ddedwydd yn helynt Roderick yn y teulu. Dim amheu mwy, ond perffaith ymddiried o hyn allan. Ei werth ef o hyn allan yw gwerth John bach, ac nid oes gwerth ar hwnw. PENOD XXXIII. UN BHYFEDDOD YN ESGOR AE ARALL. Daeth y gwas newydd i gael ei hoffl gan bawb drwy'r teulu ar fyr o amser; yr oedd ei ofal am bob peth, a'i sirioldeb an- arferol yn rhwymo pawb i'w edmygu a'i barchu. Un hirnos gauaf wrth y tan, rhywfodd aeth yn ddechreu son am leosdd genedigol, pob un yn dweyd ei hanes ei liun. Yr eedd helyntion boreuol rhai o'r Indiaid yn ddoniol i'r pen. Yr hynaf ohonynt, yr hwn oedd ei dri-ugain oed, a ddywedai iddo ef gael ei eni mewn ogof gerllaw, ar ganol dydd, pan oedd hi yn liawn lloer, a bod o dair i bedair llath o ddyfcder o eira dros yr holl wlad; ady-. wedai fod rhai yn dweyd iddo gael ei eni yn droednoeth, ond nad oedd yn cofio. Daeth ar ei thro at Roderick, ac yr oedd yn rhaid iddo ef i ddweyd ei helynt, fel ereill, yn ei dro. Ond yr oil a ellid gael oddiwrtho oedd nad oedd ef yn sier a gafodd ) ef ei eni ai peidio, mai yma y cafodd ef ei hun, a phe elai yn gyfraith yn nghylch profi mai fe oedd e', feallai y deuai'r rheith- wyr a dedfryd.i'r llys yn ei erbyn. Ac am y cyfreithwyr, eu bod hwy wedi myned mor ddoniol a dysgedig fel y gallent ddadleu, a bron argyhoeddi dynion, mai nid hwy eu hunain oeddent eu hunain, ac mai'r diffyg penaf ynddynt oedd methu dweyd a phrofi pwy arall oeddent beblaw eu hunain. Yr oedd fel pe wedi penderfynu enill serch Harriet. Yr oedd mor ofalus ohoni, ac mor gymwynasgar a charuaidd iddi, a beu- nydd yn ei chwmni, fel ag y daeth hi yn wir hoff ohono. Yr oedd unwaith eto wedi dyfod yn bur dawel ei meddwl ar ol helynt y black afrosgo hwnw. Pan gyda'u gilydd un diwrnod, aeth Harriet yn sydyn ar draws hanes y black wrtho, yn nghyd ag anffawd y fllwch Bronwen, poor thing! Ni allodd Roderick wneyd fawr o'r helynt, ond dywedcdd y gallasai'r black fod yn ddiolchgar mai Bron wen gafodd yr ergyd, ac nid efe, ac y dylasai dalu am dani. Buasai yn dyfod i'r ddalfa pe gwnaeth- ai hyny," meddai Harriet barod ei hateb. Dichou y cawn wybod rywbryd, paham yr oedd belynt y black yn cael myned heibio mor ysgafn. Nid oedd Harriet haner boddlon ar yr hyn a ddywedodd o'i hanes ar yr aelwyd o gylch y tan, y nos arall, ac aeth i'w holi, am fod pawb wedi dweyd eu hanes ond efe, hyd yn oed eu meistr a'u meistres. Harriet, pe dywedwn i chwi o ba le y daethum i allan, byddai'r byd a'r Indiaid Americanaidd yn gwybod cyn nos yfory A gwn y byddai ar ben i fi feddwl am aros yma ddim yn rhagor! Byddai yn rhaid i fi i dori ar fy amod, ac ni chawn ddim am fy llafur y gauaf caled hwn <1 Rhyfedd y fath hen ridyll yr ydych yn credu fy mod, Roderick! Yr ydych yn meddwl yr awn i ryw drafferth dirfawr yn eich cylch! Pe byddech wedi lladd dyn a bwyta ei haner ni fuasech yn gosod duach nod arnoch eich hunan!" Daeth eu meistr heibio ar y pryd, ac ya eu gweled mor ddifrifol, meddai yn llawen fel arfer Hylo caru yr ydych, ganol dydd fel hyn ?" Ond cael rhai i garu eu gilydd, ni allant beidio gwneyd hyny ga-nol dydd fel canol nos, syr," meddai Roderick. Gwnaeth y geiriau hyn o eiddo y gwas newydd ofid dirfawr i Harriet. Credodd ar ei hunion ei fod yn llofrudd gwirionedd- ol! Dychrynodd gymaint wrth feddwl fod llofrudd yn byw yn yr un ty a hi nes y buasai yn ymadael yr awr hono o'r lie, onibai fod ami ormod o ofn myned drwy'r goedwig ei hun, am y buasai i'r dyn yn sicr o ddyfod ar ei hoi, am ei fod yn sicr o fod a rhyw ddrwg yn ei ben wrth ei dilyn hi fel yr oedd o hyd o tan i fan. Cafodd noson flin i'r pen y noson hono. Gwelai Roger yn ei breuddwyd yn dyfod ati; ond O! dyna 01 w g oedd arno! Nid oedd modd cael dim ond Saesneg oddiwrtho, a rhyfedd mor lleied o hwnw, ac ni wnelai nemawr ddim ohoni hi, ond edrych ami, a hyny yn lied ddigofus! Wylai yn hidl yn ei breuddwyd, wrth ofni fod ei serch ati wedi troi yn ddigofaint, ac ofnai ddyfod i'r un diwedd a morwyn y Gorllwyn, o achos pa un y cafodd y diniwed Thomas Cornelius ei grogi. DsfFrodd, a'i gobenydd wedi ei wlychu a'i dagrau, a diolchai mai breuddwyd oedd. Ymdawelodd am ei bod yn cael ei blino mor lleied yn nghylch Roger, ac wedi dyfod i feddwl mor ychydig am dano, a'r fath amgylchiadau wedi dygwydd yn nglyn ag ef. Cafodd ei meddwl ei fywhau yn awr eto i fyfyrio yn ei gylch, a cheisiai ddychymygu beth oedd ei sefyllfa erbyn hyn. Yr oedd yn tynu yn agos i ddwy flynedd yn awr er ei hymadawiad a'r Yoel, ac nid oedd wedi clywed yr un sill o Gymru er y dydd yr aeth ar fwrdd y llong gyda Jane Bright. Meddai mewn myfyrdod :— "Nid oeddwn yn credu pan yn gadael y Voel y buaswn cyhyd heb glywed oddi- wrthynt. Ac er i fl i wahardd i Roger i ddyfod ar fy ol yma, bum yn dysgwyl gweled ei wyneb hawddgar yn dyfod at y ty yn ddyddiol am y chwe' mis cyntaf, ond yn ofer. Diau fod ei fam a'i chwior- ydd wedi tynu rhyw foneddiges neu gilydd yno a lwyddodd i enill ei serch oddiarnaf. Neu dichon iddo fyned am dro at Syr Michael i'r Iwerddon, ac i un o hiliogaeth Mari ddenu ei galon ar ei hoi. Os felly y bu, nid oes lie genyf fi i feio dim, canys cefais bob cynyg ganddo a allasai ei roddi, a darfu i finau wrthod yr oil yn bendant a diysgog oddiwrtho. Dios y gallaf roddi i fyny meddwl am dano, ac y gallaf barotoi i dreulio gweddill fy nyddiau yma yn mhlith estroniaid paganaidd. Yr hyn sydd yn gwneyd hyn yn galed i fi yw y gallasai fod yn llawer gwell arnaf, ac y buasai felly onibai fy uchelfryd i fy hunan. Gwir fod yr hen foneddiges yn lied afrywiog ei thymerau, ac yn ymhel a'r hyn nad oedd ganddi hawl i hyny; ond dyna, dylaswn i fod yn ei hadwaen yn ddigon da, fel ag i gyd-ddwyn a hi, am yr ychydig oedd ganddi i fod yn swmbwl i bawb a phob peth o'i Chyleh. Ond ni ddaw ddoe yn ol,' a gallaf finau godi allor amynedd i fyny o geryg nadd dyoddefgarwch, ac aberthu y gorphenol a'i gysylltiadau ami, ac ymfoddloni ar y sefyllfa yr wyf ynddi. Pe gallwn gyfeirio llythyr at ferched fy ngwlad, gwnawn hyny, a chynghorwn hwy i beidio pechu yn erbyn serch diffuant, a diffodd cariad tanllyd fel y gwneuthum i, rhag iddynt ddwyn eu hunain i euogrwydd a thywyllwch caddugawl ar ganol dydd bywyd, fel ag y daethum i iddynt. Er fy mod yn ymorchestu i ymdawelu, y mae'r syniad o fyw yn unig ac yn weddw yn fy lladd yn ddyddiol." (l'w barhau.)
Masnach yr Haiarn a'r Glo.
Masnach yr Haiarn a'r Glo. Mae yn amiwg fod sefyllfa masnach yn ein gwlad yn myned hyd yn hyn ar ei chythlwng o wythnos i wythnos, a miloedd o blant llafur, eu gwragedd, a'u plant yn gweled angen bara beunyddiol. Beth oedd y troi allan a wnaed yn y gwahanol byllau glo ar ddiwedd v mis diweddaf, yn enwedig tua Ferndale, Aberdar, a phyllau y P.D.'s a lleoedd ereill; nid arwyddion amlwg fod sefyllfa fasnachol ein gwlad yn myned yn wanach a duach o wythnos i wythnos ? Daeth y rhybudd a roddwyd yn nglofeydd CWMPENN AR, dosran o Mountain Ash, i derfyniad nos Iau, sef yr olaf o fis Tachwedd, a gosod- wyd rhybuddion newyddion i fyny, yn dweyd, hyd oni cheir rhybudd gwahanol, fod pob cytundebau gyda'r gweith'wyr i fod yn gytundebau dyddiol, yn ol geiriad y notice from day to day" Ni weithiodd y pyllau hyn am y chwech neu y saith wyth- nos ddiweddaf fwy na phump diwrnod bob wythnos. Wrth daflu golwg ar FASNACH ALCAN Deheudir Cymru, a sylwi ar wahanol ad- roddiadau, nis gellir llai na. chasglu fod amrywiaeth barn yn bodoli yn y Dywysog- aeth am y fasnach. Dywedai un wrth ysgrifenu at olygydd newyddiadur fel y canlyn:—" At no time for the last three years has there been such a brisk demand for plates as there is now, nor more pres- sure brought to bear to effect quick delivery, which will clearly prove that stock are low," a dywedai y gallasai y gweithwyr gael swllt y blychaid o godiad yn y pris, ond iddynt fod yn unol a dianwadal. Dywedai hefyd ei fod yn gwybod am amgylchiadau lie yr oedd y gweithwyr wedi gwrthod 17s. 6c. y blwch am yr alcan, o gymaint a 2,000 o flychau o archeb, a mwy na hyny, a'r pris a ofynid mewn modd penderfynol eedd 18s. y blwch. "Wrth sylwi ac ym- droi yn rhanbarth CASNEWYDD-AB-WYSG, yr wyf yn cael y boddhad y sylwi fod yr adroddiadau a wnaethum am yr ychydig adfywiad sydd wedi cymeryd lie yn masnach yr haiarn yn parhau, a'r gweithfeydd dur yn dangos cryn fywiogrwydd. Yn Nglyn Ebwy mae yn amlwg fod digon o waith i gadw yr establishment fawr yno i weithio gydag hwylusdod am amser i ddyfod. Gelynion gwaethaf Gwlad y Bryniau a'r Gan am archebion am haiarn yw y Bel- giaid, yn neillduol mewn perthynas a bar- iau. Gallant wneyd y rhai hyn am lai o bris na'r haiarnfeistri Cymreig. Onid yw hyn yn awgrym teilwng o'n sylw. Y rheswm eu bod yn alluog i werthu am lai o bris yw y cyflogau isel sydd yn cael eu gofyn gan y gweithwyr. Os gellir cael archebion, rhaid eu cael am bris isel. Nid oes enw gwell i'w roddi yn y rhanbarth hon ar fasnach y glo, na'i bod yn agos a bod yn farw. Diwedd yr wythnos ddi- weddaf taflwyd yn rtghylch mil o weithwyr allan o waith gan Gwmni Nantyglo a'r Blaina. Allforiwyd o Gasnewydd yr wyth- nos ddiweddaf 9,456 o dunelli o lo, a 500 o dunelli o haiarn. Wrth fyned drwy BYMNI, yr oeddwn yn casglu yn rhwydd fod dyfod- 01 cynyrchiad dur yn Neheudir Cymru yn hynod galonogol, pan ystyriom fod y rhan fwyaf o'r gwneuthurwyrpresenol yn gweith- io yn fywiog i adwneyd rhanau o'u gweith- feydd at weithio dur, a llawer o'r cyfryw ar gael eu gorphen. Mae yma baratoadau ar droed i gynyddu masnach y glo amryw o byllau yn nghylch bod yn barod i droi allan wmbredd mawr o lo; ac ereill a'r gwyth- ienau uchaf wedi eu gweithio, ydynt i gael eu sinko yn Is i'r haenau glo isaf.- Ychydig a wnaed yr wythnos ddiweddaf yn mhyllau y glo ager; mae yr hen reol o bump diwr- nod mewn pythefnos yn llawn eymaint ag ellir ddysgwyl. Mae y glofeydd ydynt mewn cysylltiad a'r gweithfeydd lleol yn dda ddigon, wrth eu eymharu a'r pyllau a weithiant lo ager. Yn rhanbarth MERTHYR TYDFIL mae ychydig gyfnewidiad er gwell genyf i'w gofresu am y gweithfeydd haiarn lleol, a dysgvifyiir y bydd Dowlais yn alluog i gadw yn mlaen gyda gradd o weithgarwch bywiog hyd y gwanwyn. Mae masnach y glo yn well, a mwy o'r glofeydd mewn llawn waith nag a welwyd er's tro. Dys- gwylir yn awr gyda hyder na fydd ychwaneg o slackness yn y glo yn y rhanbarth hon hyd wanwyn y flwyddyn nesaf, gan fod y cais am lo at wasanaeth tai yn awr yn sicr o fod yn sefydlog. Nid yw gweithfeydd Plymouth yn arddangos cymaint o swm ar y sidings ac a fu yn ddiweddar, ac yn mhob parth y mae mwy o fywyd a gweithgarwch. Wedi croesi y mynydd i gymvdogaethau Llwydcoed a Hirwain, cefais allan nad oedd yr awyr fasnachol yn glir, ac yn y lie olaf nid oes dim yn cael ei wneyd ond yehydig yn y gwaith glo a foundry fechan Hynod lwydrewog yw masnach y glo yn nghylch Abernant. Gweithia y glo tai yn weddol dda a chyson tua chymydogaethau y Rhigos ond yn nghymydogaeth yr olaf, lie y mae ychydig o temporary reaction. Gwell cais am reiliau a 'mathau ereill o haiarn, yn bonaf i'w allforio, yr hyn sydd wedi achosi ychydig fywiogrwydd yn y gweithfeydd. Allforiwyd yma yn ystod yr wythnos 9,964 o dunelli o lo, a 2,080 o dunelli o patent fuel. Dywedir y bydd swm o haiarn yn cael ei lwytho yma yn fuan. Mae masnach y glo yn NGHAERDYDD, ac, mewn gwirionedd, yn mhob lie drwy y rhanbarth, yn parhau mewn sefyllfa hynod o farwaidd. Gwir fod allforiad i wledydd tramor wedi gwella ychydig, ond nid ydyw eto i fyny a'r cyfartaledd arferol, ac y mae yr allforiadau wedi bod yn benaf i'r Ffrancod, a phorthladdoedd Mor y Canol- dir. Mae yr olygfa ar weithfeydd glo y BHONDDA yn farweidd-dra diail. Nid oes dim yn dal ati drwy'r Cwm ond ardrethiadau gormesol perchenogion tai, y rhai, drwy eu hocraeth arianol, ydynt yn cael cent per cent, neu ychwaneg, am eu harian. Gwallgofrwydd yw codi o lp. 5s. i Ip. 8s. o rent ar dy gweithiwr bob pedair wythnos; ae eto, gwell ganddynt eu eadw yn segur, fel y mae llawer ohonynt, na'u rhoddi am bris rhesymol i'r gweithwyr. Feibion llafur drwy y lie, ymwrolwch, ac ymdrechwch ddeffroi ymwybodolaethau eich tai feddian- wyr. Gwnewch iddynt deimlo fod arnoch angen rhywbeth heblaw tai i fyw ynddynt. Allforiwyd o Gaerdydd yr wythnos ddi- weddaf mewn 38 o agerlongau, a 34 o hwyl- longau, 49,545 o dunelli o lo, a 2,320 o haiarn aeth 6,400 o'r haiarn i Gothenburg; 720 o dunelli i Friedrichstadt; a 200 i Piraeus. Fel diweddglo yr wythnos hon, feallai y byddai yn dderbyniol gan eich darllenwyr gael gair neu ddau am brisoedd y glo a'r haiarn. Deallwyf mai o 9s. i 9s. 60. yw y prisoedd uchaf a geir am y glo ager goreu yn Nghymru; ac y mae perchenogion glo yn Northumberland wedi dyfod i'r penderfyniad o ostwng cyflogau y glowyr o 12-L y cant, a gostwng cyflogau 2 y goruchwylwyr, &c. Digon da eu bod yn dechreu ar y tylwyth olaf hyn, mae eu cyflogau uchel a'u rhifedi fel gwibed gwyl Barnabas oddiamgylch y pyllau, nid yn unig yn Lloegr, ond hefyd yn Nghymru, a nertli y meistri yn cael ei ddifa drwyddynt. Gwerthwyd haiarn bwrw yn Darlington dydd Mawrth am tua Is. y danell yn fwy na'r wythnos flaenorol. Plates at longau yn 6p. 5s. y dunell; plates at ferwedyddion, 7p. 5s ydunell; bariau cyffredin, 5p. 12s. 6c.; sheets, 7p. 12s. 6c.; angles, 6p. 2s. 6e. MASNACHDEITHIWB.
ABERDAR.
ABERDAR. UNDEB CANTJ CYNULLEIDFAOL YR ANNI- BYSfWYR.—Llawer o siarad fu er's rhai blyn- ydda^, yn y lie hwn, am gael rhyw gynllun er diwygio a gwella y cann cynulleidfëtol yn y gwahanol eglwysi perthynol i'r lie; ac yr oedd llawer yn teimlo fod eisieu gwneyd rhywbeth yn y cyfeiriad er's blynyddau. Bu Aberdar yn enwog iawn trwy'r blynyddau yn y canu corawl, a buont yn llwyddianus iawn wrth gystadlu: diamheu i hyny fod yn rhwystr mawr i ymberffeithio yn y rhan bwysig hon o wasanaeth y cysegr—sef, y canu cynulleidfaol,—ond y mae y llanw (tide) cystadleuol wedi treio llawer iawn yma yn y tair blynedd diweddaf, nes cawsom ychydig hamdden i feddwl a phenderfynu gwneyd rhywbeth er hyrwyddo a gwella y rhan bwysig hon o'r addoliad cyhoeddus. Mewn pwyll- gor o gynrychiolwyr o'r gwahanol eglwysi a gyfarfu yn Siloa ar yr 16eg cynfisol, pender- fynwyd fod undeb i gael ei ffurfio rhwng y gwahanol eglwysi i'r dyben hyny penodwyd hefyd ar nifer o donau i'w hymarfer erbyn y rehearsal gyntaf, yr hon a gynelir yn Siloa nos Lun, Rhagfyr y 31ain. Penderfynwyd, hefyd; fod y Gymanfa Gerddorol i gael ei chynal yn gynar yn mis Mai nesaf. Mr. Rees Evans a Hywel Cynon fydd yn arwain yn y rehearsals. Ceir gwybod eto pwy fydd arweinydd y gymanfa. Gobeithiwn y ceir cydweithrediad a chefnogaeth lwyraf yr eglwysi, fel y byddo i ni gael Cymanfa Gerdd- orol deilwng o'r enw. Cymerir y tonau a'r emynau allan o Lyfr Tonau y Parch. E. Stephens a J. D. Jones. Gobeithio y gwelir ol y llafur ar ein heglwysi nes y bydd lies yn deillio i eneidiau, a Duw i gael ei ogoueddu. -Dewi ab Iago. PERFFORMIAD YR "ELIJAH" Y NADOLIG. -Bydd yn ddywenydd gan luaws o edmyg- wyr cerdd a chan Cymru lan, gwlad y gan," gael ar ddeall fod Undeb Corawl Aberdar eleni eto, yn ol eu harfer, yn ymbarotoi er- treulio gwyliau y Nadolig i berfformio yr oratorio ardderchog, Elijah, gan yr awdwr' byd-enwog, Mendelssohn. Mae llwyddiant Undeb Corawl Aberdar, yn yr hyn ag y maent wedi. ymgymeryd ato yn y gorphenoly. ly yn ddigon o ernes i ni am sicrwydd o wledd > gerddorol o'r radd flaenaf y Nadolig nesaf,. I t, a'r dydd canlynol. Ofer fyddai dweyd dim. yn mhellach, rhagor na hysbysu eu bod wedi llwyddo i sicrhan, gwasanaeth artistes a esyd tuhwnt i bob amheuaeth y dramatic persona;-] (y personoliad yn y gwahanol gymeriadau) yn i deilwng ohonynt eu hunain, y perfformiad, a music yr awdwr dysgedig: Miss Mary Davies, R. A.M. (yr hon a enillodd medal aur- yn y Royal Academy ddwywaith yn olynol,, yn soprano); Miss Annie Williams, o Goleg Aberystwyth, yn contralto ein hen gymydog: adnabyddus, Eos Dar, y tenor; a'r canwr mawr, Mr. Thomas Brandon, bass. Byddyr offerynwyr proffesedig o Glo'ster Cathedral yn gwneyd y rhan hono ag sydd o angen- rheidrwydd yn rhwym o fod yn gelfydrlydgar ac effeithiol, cyn y gellir sicrhau llwyddiant y perfformiad, yn sicr o dderbyn cyiiawnder, oddiar eu tanau. Hefyd, bydd y brass instru- ments a'r drum parts i gael eu gwneyd i fyny o chwareuwyr celfgar a phriodol a'r cor, ya, 01 ei arfer, wedi manteision ea.ng o gadw* mown training, i gyflawni perfforrniadau o'r fabh, dan arweiniad ein harweinydd gallpog a, pharchus, sydd yn dreat cerddorol bob amser- i'w wrando. Gellir sicrhau pawb a fwriad- ant fod yno y bydd pob arrangement er am, cysur, yn sicr o gael sylw neillduol y cor a'i- gynorthwywyr.
CAERFFILI.
CAERFFILI. CYRDDAU MAWRION. — Cynaliodd y Bedyddwyr eu gwyl flynyddol yn Nghwm- felin wythnos cyn y diweddaf. Yr oedd yno* bregethau rhagorol. Pregethwyd yn y cyt'ar- fodydd gan y Parchn. Hughes a Lewis, Maesteg Thomas, Casnewydd a Williams, i Glandwr. Casglwyd yn y cyfarfodydd er cael vestry i'r capel. FFAIR.—Bu ffair Calangauaf yma dydd, Gwener wythnos i'r diweddaf. Yr oedd lluaws o anifeiliaid yn gwerthu dipyn yn araf j ac isel eu pris Y mae hen benill yn rhedeg fel hyn am y ffair hon gan fardd talcen slip- Bydd ffair Caerffili nesa' Y burned ddydd o'r Gaua', Os byddaf byw i wel'd yr awr, Ond odid fawr na feddwa' GWILYM THOMAS.—Y ma,e y canwr enwog: hwn wedi gweled yn dda i ddyfod yma i drigianu. Y mae y lie yn naturiol i Gwilym, am mai yn ymyl y lie hwn yr anadlodd gyntaf. Yr ydym yn rhoddi deheulaw cym-- deithas iddo yn galonog, ac hir oe3 a llwydd- iant ddymunwn iddo ef a'i deulu, a dywaded yr ho 11 gawciod "Amen." EISTEDDFOD.—Y mae ejsteddfod i fod yma eto cyn hir. Nid wyf yn gwybod dim o'i manylion. Cewch glywed a gweled yn y GWLADGARWR ar fyrdec. Pwy bynag ydyw'fj pwyllgor, carwn iddynt dori tir newydd i'r! llenorion a'r cerddorion, fel na byddo stale goods yn y farchnad eisteddfodol. Llwydd iddynt.—Jack Daw.
PETHAU CHWITHIG YN NGHAER..FFILI.…
PETHAU CHWITHIG YN NGHAER- FFILI. Peth chwithig yw clywed aelodau yn cablu gweinidog, diaconiaid yn cablu eu gilydd, ,!)j gwyr y byd yn cablu crefydd J Peth chwithig oedd gweled saith yn cae# eu gyru o'r eglwys am insurrection yn erbyni y gweinidog, a'r gweinidog yn marchio ar ew holau yn y double quick time yn mhen ychydig amser Peth chwithig yw clywed crefyddwyr yn dweyd "dy gelwydd di, a dy gelwydi dithau Peth chwithig yw gweled chartists crefydd- ol, poachers crefyddol, a blackguards crek yddol „ Peth chwithig dim ond un dyn yn deal! pregethu yn Nghaerfiili, a hwnw ddim yr grefyddwr, nac yn deail iaith ei fam Dylid ei raddio yn D.D., yn sicr, a rhoddi ei fawr1 hydi yn athraw ar yr holl hunanolion o Rhymni i Gaerdydd. Ffyliaid Caerffili, cymerwch yr awgrym yn garedig 11 z;1 Peth chwithig yw peidio talu am oleuni yf) yr hwyr, peidio talu'r shop, a pheidio talu'fl tafarnwr. tafarnwr. Peth chwithig yw cablu'r diniwed, cam'! gyhuddo dynion ieuainc am ddrygau pob^j ereill, ac eiddigeddu wrth ddynion ieuainC talentog Peth chwithig yw chwilio beiau pawb, cy- hoeddi beiau pawb, peidio maddeu beiafl pawb edifeiriol Peth chwithig yw dim un cor canu yn y llflj dim un ddarllenfa yn y lie, a dim un swyddfi bellebrol (telegraph office) yn y lie Diwygier yn y pethau hyn oil. Nid yv pob peth o chwith yma, er hyny, y mae digo o le i wella. Bydd y pethau deheuig y tr1 nesaf. Louk out !-Honi soit qui mai 1 pense.
CAP COCH A'l HELYNTION. I
CAP COCH A'l HELYNTION. Carwn roddi ychydig o hanes y lie nchol i chwi, yn ei dda a'i ddrwg—yn gyntaf yn et rinweddau. Y mae yma ddau gapel hard un gan y Bedyddwyr a'r llall gan yr Ann), bynwyr; y mae yn y ddau le yma ychydijj o lwyddiant crefyddol, a gallaf eich sicrhat fod yma ddynion yn ofni Duw ac yn cilic oddiwrth ddrygioni. Y mae yma ddosbartbt-i arall i'w cael, nad ydynt yn proffesu crefydd, ond sydd yn ddynion da er hyny, braidd yJ1 mhob ystyr, ac y mae genyf barch mawJ* iddynt. Ond fel y mae gwaethaf y modd, y\ mae yma y trydydd dosbarth, pa rai sydd yn. debyg i ffwlberti ein gwlad-yn ymborthi ari fowls eu cymydogion nis gallaf eich sicrhalli ai brodorion o'r lie hwn ydynt ai peidio, ond y gwir yw y mae yma fowls yn cael eu llad- rata, ac y maent wedi dechreu yn gynar cyn.