Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
OYMANFA GERDDOROL Y TREFN-YDDION…
OYMANFA GERDDOROL Y TREFN- YDDION GA LFINAIDD YN ABER- TA WE. Mr. GOL.-Y mae Mr. Silas Evans, yn garedig, wedi cyfeirio fy sylw heno at lythyr Mr. Cynlais Prosser, yn y GWLADGARWR am heddyw, mewii perthynas i'r gymanfa uchod. Y mae Mr. Prosser yn credu fod y brwd- frydedd mawr a ddangoswyd er's ychydig yn ol yn nglyn a'r gymanfa wedi diflanu. Fel sail i'w gred, y mae yn ad*)dd hanes y pwyllgor oedd i fod yn Plasmarl. Fel ysgrifenydd pwyllgor y gymanta, yr oedd yn ddrwg iawn genyf glywed hanes y ddau frawd ffyddlon o Birchgrove, ar noson wlyb a garw iawn, yn cerdded gymaint o ffordd i gyfarfod a siomedigaeth. Nid oedd- wn, yn bersonol, yn gwybod dim am y cyfryw fowyllgor, ac heblaw hyny, yr oeddwn y noson hono ugeiniau lawer o filldiroedd o Abertawe. Fe ddichon (tybied yr ydwyf) i'r brwdfryd- edd," y sonia Mr. Prosser am dano, arwain rhai i nodi pwyllgorau ar y cyntaf yn rhy amI. Beth bynag, y mae yn hyfrydwch mawr genyf i hysbysu Mr. Prosser, a'r cyfeillion da ereill y perthyn iddynt wybod, fod y brwdfrydedd yn parhau hyd heddyw. Nid tan shavings ydyw gobeithio, fel yr ofna Mr. Prosser, ond tan o natur arall yn hollol, "nefol dan," fydd yn cynyddu fwyfwy yn barhaus. Y tan a deimlwyd lawer gwaith cl pan oedd yr anwyl Ieuan Gwyllt yn ein mysg. Y mae y programme campus erbyn hyn allan o'r wasg, a chanoedd lawer ohonynt wedi eu gwasgaru y mae rhai corau, eisoes, wedi dechreu ar eu gwaith o ddifrif. Yr ydym yn sicr, gydag undeb, llafur arferol -cantorion ein capelau, medr y tri arweinydd- ion, a gofal a synwyr y pwyllgor, y bydd y gymanfa yh y Music Hall, dydd Llun, Mai 13eg, 1878, "ya un nodedig mewn llawer ystyr. Y mae yma ddefnyddiau rhagorol. Hyderaf y bydd i'r pwyllgor lwyddo yn yr amcan sydd ganddynt. Yr ydym yn dysgwyl y bydd y pwyllgor nesaf yn un lluosog a dylanwadol, i gyfarfod yn Glandwr, pan y dealla yr arweinyddion fod angen am dano yr ydwyf yn addaw eich hysbysu i gyd. W. SELWYN DA VIES. Abertawe, Rhag. 7, 1877.
DEBI.
DEBI. MR. GOL.-Taer erfyniaf arnoch ganiatai i mi led bys o'ch gofod i wneyd sylw neu ddau ar lythyr A.B., a ymddangosodd yn eich rhifyn cyn y diweddaf mewn perthynas i gorau y lie. Oddiar ryw rhesymau an- hysbys i mi, nis gallodd A.B. ysgrifenu ei ychydig nodiadau ar lythyr Osman Pasha Jieb datiu allan insinuations at fy mherson i. Cyfeiria at frawddeg terfynol llythyr Osman Pasha, yr hwn oedd yn dymuno llwyddiant i mi a'm cor ffyddlawn yn eisteddfod y Deri, a dywed ei fod yn ddigon amlwg fod cyflwr presenol pethau yma, yn neillduol y corau, yn debyg o yru Osman Pasha i'w fedd yn an- amserol, os na ddaw gwaredigaeth yn fuan iddo, ac os na ddaw, fe edy y Sultan o dan deyrnged fytholo barch i'w goffawdwriaeth am dynu'r anadliad olaf mewn dymuniadau am ,-ei lwyddiant eisteddfodol." Yn awr, Mr. Gol., gan mai myii oedd yr unig berson a -ddymunodd Osman Pasha yn ei lythyr am ei lwyddiant eisteddfodol, nid oes amheuaeth llai nad myfi yw y person a feddylia wrth y Sultan, ac awgryma yn bendant y byddaf o dan deyrnged bythol o barch i'w goffadwr- iaeth." Gwne-lai y gwalch A. B. gymwynas neiduol a mi pe nodai allan pwy fudd oedd yn deilliaw i mi oddiwrth ddymuniad yr Osman hwn. Gallwn feddwl oddiwrth ei nodiad sarhaus, fod hyny yn sicrhau rhyw tffafr neillduol i mi mewn cystadleuaeth, cyn byth y buaswn o dan" deyrnged fythol o ba.rch iddo" am ei ddymnniad! Y fath trash diymenydd! Gwn nad oes eisieu argyhoeddi eich darllenwyr goleuedig o afresymoldeb a gwrthuni y gosodiad. A pha beth A. B. oedd yn eich cymhell i wneyd y cyfeiriad 'brwnt hwn ataf ? Engraiff arall o'ch an- foneddigeiddrwydd. Na, A. B., nid oes arnaf angen cymliorth ffyn bagle" i gyfar- fod a rhai cerddorion (hunan dybiedig, •cofier,) y lie hwn. Er y gallwn ysgrifenu colofnau ar annghysondeb ac anwireddau llith penigamp (?) A.B., eto, credaf y bydd yn ddoethineb ynwyf i adael hyny rhwng A.B. ac Osman (pwy bynag ydyw); ond y jillai a fynwyf yn bersonor a'i frawddeg der- fynol, sef gwasanaeth y Cor Undebol. Y .;mae i bob achos ei reswm, ond bod y rhes- yman hyn yn bur dywyll yn fynych, felly sefydliad y Cor Undebol. Yr oedd arwein- ydd y cor ag mae A.B. yn cydymdeimlo a hwy a'u hamddiffyn, yn un o sylfaenwyr mwyaf blaenllaw y Gymdeithas Undebol ond och wedi apwyntiad arweinydd sefydl- edig y cor, aeth yn fuan yn glaf, nes gorfu iddo aros gartref Paham, medd y darllen- ydd? Yr oedd yr adeg obeithiol i ar- ddangos y V wedi diflanu Dichon y gwna "bwyta y tamaid hwn chwerwi bol A.B." Eto,-ond dyna, nid yw ond gwasfcraff ar gommon seine a gofod i draethu holl helyntion 1-1 cysylltiedig a'r drafodaeth, os nad oes digon '7 61 o manliness yn A.B. i drin y pwnc yn ddigel dan ei enw priodol. Os teimla awydd i ddadlen galluoedd cerddorol ei favorites ac amddiffyn eu hymddygiadau "yI1 ngwyneb haul a llygad goleuni," byddaf yn barod i'w gyfarfod, os angen, ar blatform y cyhoedd, hyd hyny, aed i astudio.—Yr eiddoch yn ddi- ymffrost, EOSYDD MYNACH. MR. GOL.Rhyfedd bythy fath ddwndwr syfrdanol achosodd ymddangosiad llythyr Osman Pasha drwy holl gyrau y gymydogaeth hon. Pe buasai "Llwynog" rheibus wedi bod yn talu ymweliad lladradaidd a'r lie, gan anrheithio holl poultry yr ardal, y mae yn amheus genyf a fyddai hyny yn achosi fwy o gynhyrfiad na llythyr Osman. Dyma oedd testyn ymddyddan y lie, yn mhlith bach a mawr, cewri a chorachod ondyr oeddcnt yn amrywio yn fawr, weithiau, ar ddedfryd Osman-rhai braidd yn barod i'w ddwrdio, ereill yn foddlon i'w gario, gan gymaint eu hedmygedd ohono, pe gwybuent pwy oedd y person ond hyn oedd dirgelwch poenus i'r sawl a garai dynu eu dwylaw dros eu gorpws gwael. Poor (Ms Nid oes ond rhyw wyth o bersonau lied urddasol yn cael eu cyhoeddi o fod yn awd- wyr y llythyr. Trueni fod y diniwed yn cael cam; ond y mae fod y personau cyhuddiedig, yn nghyd a'r nifer lluosog ohonynt, yn profi i Osman fod y rhwygwyr yn dra argyhoeddedig I:ly fod y llythyr yn cynwys golygiadau personau urddasol a Iluosog ar y drafodaeth, yr hyn sydd yn siarad cyfrolau dros gywirdeb a thegwch ei osodiadau. Nis gwn braidd beth i feddwl am lythyr fy ngwrthwynebydd, A.B., yn rhagor na fy mod yn ei ystyried yn wirionfFol i'r pen. Gwelaf ynddo anwireddau lluosog, ac annghysondeb dirfawr-mor lluosog a mawr nes o'r braidd yr wyf yn gallu canfod angen eu nodi allan i'r gwanaf eu hamgyffredion. Caiff un neu .Y ddau wasanaethu y tro hwn, sef, yn gyntaf, noded A.B. allan un lie, chwaethach bob lie, a wrthodwyd i'r Cor Undebol gynal y cyng- herdd a awgryma ? Hyd hyny, dywedaf mai celwydd stampiodd gosodiad A.B. Beth am addewid y pwyllgor i'r cor wrth fyned i Lan- wrtyd, eu cludo yn ddidraul ar yr amod o ffyddlondeb a cheiniog yr wythnos o dal aelodaeth; a safodd y rhwygwyr at eu hamod, A.B. ? Na feddyliwch y medrwch ddalfu darllenwyr goleuedig y GWLADGAKWR a'ch gau ymresymiadau gwyntog. B'le mae cysondeb y weithred o ddiraddio Osman am draethu ffeithiau, ac, ar yr un pryd, yn cyd- nabod fod ei nodiadau, er gwaeled ydynt (ie, yn eich barn chwi)-y gwnant fwy o les na gwasanaeth y Cor Undebol Y mae hwn- yn gompliment gwrthun. Na, A.B. carswn fod o gymaint o ddaioni i'r ardal a'r Cor Undebol, ond nis gallaf fod yn yr ystyr yma. Y mae yn eich llythyr, hefyd, A.B., osod- iadau chwerthingar, megys, "cenfigenu wrth yr ymadawiad am beth nis gallaf ddyfalu, os nad am iddynt gael eu euro yn eisteddfod y Deri. Bwyta y tamaid hwn yn chwerwi bol y Pasha." Dear me b'le, neu beth ydyw y tamaid, A.B. ? Dyna, yr wyf wedi gwas- traffu mwy o amser a gofod nac mae ei fawr- hydi yn deilyngu o sylw. Silent contempt iddo bellach. Ond, eto, os teimla awydd i ddweyd gair yn mheliach ar y pwnc, traethed o dan ei enw adnabyddus, fel y cawn weled pwy ydyw yn ei lun priodol; a bydd i Osman, wedi hyny, foddloni cywreingarwch ei wrth- wynebwyr drwy amlygu ei hun yn ddigel. Hyd hyny, cofied A.B. eiriau Pope (onite), "A little learning is a dangerous thing."— Yn iach, OSMAN PASHA.
BWRDD YSGOL LLANGIWC.
BWRDD YSGOL LLANGIWC. LLYTHYR I. MR. GOL.Hyderaf y byddweh mor garedig a chaniatau i ychydig o lythyrau o'm heiddo ymddangos yn ngholofnau eich new- yddiadur poblogaidd, mewn atebiad i ysgrif a ymddangosodd yn Y Tyst a'r Dydd, am Hydref 12fed, yn yr hon y mae gwr esgobol, o dan go chI y ffugenw Un o'r Plwyfolion," yn gwneyd yr ymosodiad mwyaf llechwraidd ac ensyniadol ar gymeriad y Brawd Trochyddol a thri ereill o aelodau y bwrdd uchod. Gan fod yr ysbryd melldithiol ac esgymunol sydd yn rhedeg trwy ysgrif enllibgar Un o'r Plwyf- olion" yn dwyn cymaint o debygolrwydd i bulls melldigol Pio IX, o Rhufain, yn erbyn Victor Emmanuel, a phawb naill sydd wedi meiddio barnu a gweithredu yn wrthwynebol i honiadau ei fawrhjjdi annghristaidd, bydd i mi, o hyn allan, ei alw yn Pio X. Y mae genyf amryw o resymau dros grefu eich caniatad chwi i wneyd rhai nodiadau ar lith gableddus ei fawrhydi Pionaidd, yn hytrach na churo wrth ddrws y papyr sectarol hwnw. Yn un peth, y mae rhai o brif supporters yr wythnosolyn hwnw yn meddu ar elyniaeth ragfarnllyd a dwfnwreiddiol at y Bedydd- wyr, os ydym i farnu eu hysbryd wrth eu liymosodiadau llechwraidd arnynt, dro ar ol tro (y Lladmerydd yn engraifft). A chan mai y Brawd Trochyddol yw yr un oddiwrth ba hun y mae Pio X wedi gweled yn dda i'm galw mewn gwawd, credwyf nad yw ond ofer- edd i mi feddwl y caf chwareuteg i amddiffyn fy hun ac ereill geblir ganddo yn ei golofnau. Peth arall, credwyf fod eich newyddiadur clodwiw yn bapyr Rhyddfrydig ac anmhleid- gar, bob amser yn barod i agoryd eich colof- nau er rhoddi mantais i unrhyw berson yr ymosodir arno yn gyhoeddus i amddiffyn ei hun, gan nad beth fyddo ei syniadau crefydd- ol. A rheswm arall sydd genyf yw fod cylch- rediad y GWLADGARWR yn llawer iawn helaethach yn y plwyf hwn nac un wythnos- olyn sectarol. Yn wir, Mr. Gol., nid wyf yn cofio i mi erioed ddarlten pwt o lith, ar unrhyw bwnc, yn fwy llawn o ddichell a. rhagfarn enwadol na llith ymosodol Pio X ar gymeriad y Brawd Trochyddol. Ystyriwyf fod hawl gan drethdalwyr Llangiwc i gael gwybod yr holl fanylion mewn perthynas i weithrediadau y bwrdd, oddiar ei sefydliad hyd yn awr, yn gystal a chyiiawnder a mi fy hun a'r lleill enllibir ganddo, yn fy rhwymo i beidio gadael i'w druth athrodgar i basio heb ddynoethi ei duedd unochrog, camarweiniol, ac ystrywgar. Ymddengys i mi, syr, fod ei fawrhydi wedi ei feddianu gan ryw ysbryd heblaw "ysbryd tangnefedd." Nid wyf yn gallu dyfalu pa beth a allai ei gynhyrfu i benu ei lith enllibus, os nad ydyw wedi cwympo mewn cariad a'r dull yn mha un y mae ei frodyr yn trin eu gilydd yn Y Tyst a'r Dydd y misoedd diweddaf, yn nghylch Bodiwan a Choleg y Bala, a'i fod a chwant treio ei law yn yr un ysbryd, er ceisio drwgliwio cymeriad ei gymydogion, sef y Brawd Trochyddol, a'r rhai eilw yn gaethweision eu meistr gor- thrwymedig neu ynte ei fod wedi bod yn committee y deml newydd sydd wedi ei roddi yn ei diriogaeth, a bod rhai o'i boenydwyr wedi dangos eu danedd arno, a meiddio barnu yn wahanol i'w fawrhyd yn nghylch rhyw betha.u fu dan sylw yao a'i fod wedi penderfynu ar y &brdd wrth fyned gartref i geisio tawelu yr ystorm gynhyrfus oedd wedi codi yn ei fynwes, trwy eistedd i lawr, a chymeryd y pin ysgrifenu mewn llaw, i arlhvys ei chwydion llysnafeiddiol am draws cymeriad y Brawd Trochyddol, yr hwn, fel yr ymddengys oddiwrth ei lith, sydd wedi ei ddewis gan y plwyfolion yn aelod o Fwrdd Ysgol Llangiwc, yn groes i ewyllys ei fawr- hydi. Naturiol ydyw i mi ac ereill dybied bod fy newisiad yn aelod o'r bwrdd wedi bod, byth oddiar hyny hyd yn bresenol, fel bustl yn uchaf yn ei gylla gwenwymg, yr hwn a chwydodd allan o'r diwedd, er ceisio duo cymeriad y Brawd Trochyddol. Diau, syr, fod Pio X wedi siarad llawer a'i deilwng hunan oddiar etholiad y bwrdd hyd yn awr, gan ddywedyd, nid oedd dim business gan y plwyfolion i ddewis y Brawd Trochyddol o gwbl yn aelod o'r bwrdd y tro cyntaf, ond mi ofala i'w wneyd yn ddigon du ac annheil- wng yn eu golwg cyn yr etholiad nesaf, o'r lleiaf ni fydd fy ngorau i'w wneyd yn ol. Y mae fy enaid cyflawn (?) yn cashau y Brawd Trochyddol, a'r lleill o'r Ystalyferiaid, a chasineb traws a dwfnwreiddiol." Y mae yn debyg fod Etna yn ymdawelu ac ymlonyddu am dymor wedi arllwys ei chwydion ar draws y dinasoedd a'r pentrefi sydd yn gorwedd yn agos i'w droed minau a hyderaf, syr, fod yr ystorm ddigofus a gwenwynllyd oedd yn mynwes ei fawrhydi, Pio X, wedi tawelu ar ol arllwysiad ei lys- nafedd arnaf yn y Tyst a'r Dydd. Y mae yn deg i chwi a'ch darllenwyr gael gwybod, cyn y bydd i mi derfynu y llythyr hwn, nad wyf yn gwybod fy mod wedi gwneyd dim erioed yn erbyn ei fawrhydi ymosodol, os nad ydyw yn ystyried fy ngwaith i, ac ereill o aelodau y Bwrdd, yn pasio penderfyniad fod Bedydd- wyr Brynaman yn cael caniatad i gynal Ysgol Sabothol yn Ysgoldy Gwauncaegurwen, trwy dalu ardreth am dano, yn drosedd yn ei erbyn. Gan fod y bwrdd wedi prynu yr ysgoldy uchod, ac wedi talu 355p. am dano i bwyll- gor yr Ysgoldy Brytanaidd, a bod y swm I p uchod wedi myned i dalu am y deml newydd sydd gerllaw, a'r hon oedd wedi cael ei hagor yn flaenorol i ni basio y penderfyniad uchod, tybiem nad oedd ar bobl ei fawrhydi ddim angen gwasanaeth yr ysgoldy yn hwy i gynal Ysgol Sabothol ynddo. Ystyriem nad oeddem yn cyflawni un trosedd yn ei erbyn ef, ac y gallai fod o wasanaeth i'r ychydig Fed- yddwyr oedd yn byw gerllaw iddo; ond yn hyn yr oeddem yn gamsyniol, oblegyd fe ddywedodd Mr. Benjamin Evans yn y bwrdd canlynol i'r un y pasiwyd y penderfyniad genym, eu bod hwy, set pobl Carmel, wedi meddwl cael cadw eu Hysgol Sabothol yn mlaen ynddo er fod eu capel yn ei ymyl, ac wedi derbyn y 355p. oddiwrtho at eu teml. Ymddengys i mi nad oes dim terfyn ar haer- Hugrwydd a rhagfarn rhai pobl at eu cymyd- ogion crefyddol. Diolched y gweithwyr yn y lie i Mr. Benjamin Evans, Mr. Edmunds, ac ereill, ac nid i'r bwrdd, am gau drws yr ysgoldy yn eu herbyn i'w hatal i gyfarfod a'u gilydd i gynal eu cyfarfodydd.—Yr eiddoch, Y BRAWD TROCHYDDOL.
ALEOGRAPHIA, SEF CYFUNDRAETH…
ALEOGRAPHIA, SEF CYFUNDRAETH NEWYDD 0 LAW-FER. MR. GOL.Y mae llawer cyfundraeth o law-fer wedi ei dyfeisio erioed ac, wrth gwrs, cyhoeddir fod pob cyfundraeth newydd ddaw i'w byd yn welliant, mewn rhyw ystyr neu gilydd, ar bob cyfundraeth arall. Yn awr, dyma gyfundraeth newydd eto o- aw-fer .Y 'I Gymraeg wedi gwneyd ei hymddangosiad, ac nid wyf yn meddwl i mi wybod am fwy o ymdrech yn cael ei wneyd i ledaenu llyfr ac a wneir gyda'r "Aleographia." Dadgenir ei chlod yn y papurau newyddion, argraffa yr awdwr bump neu chwech o wahanol ddalenau hysbysiadol, a chyhoeddir pob adolygiad- a barn pob un a deimla ar ei galon i ysgrifenu ei farn, pa un bynag a fydd yn meddu y gallu i farnu a'i peidio. Yn awr, dymunwyf ofyn ychydig o gwest- iynau mewn cysylltiad a'r gyfundrefn yma, a chyfeiriaf hwynt at yr athrawon ysgrif- dystiol," ond yn fwyaf neillduol at Mr. Wm. Evans, 9, Ann-street, Aberdar, oblegyd ychydig amser yn ol ymddangosodd llythyr oddiwrtho yn y GWLADGARWR yn anogi ei gydwladwyr i ddysgu Aleographia," ar y sail ei fod ef wedi gallu ysgrifenu ychydig Psalmau ynddi ar ol bod tua misyn dysgu :— 1. A ellwch chwi, neu a oes rhywun yn Nghymru yn gallu reportio pregeth neu araeth air am air yn ol y gyfundrefn yma ? 2. Os gellwch, a ydych yn foddlon i sefyll prawf ? 3. Pa nifer o eiriau ellir ysgrifenu (yn ddarllenadwy) mewn mynud yn ol "Aleo- graphia I" 4. Yn ol pa reol y gellir dweydfod "Aleo- graphia yn tarddu oddiwrth y gair Groeg, Alethes ? Atebiad uniongyrchol i'r cwestiynau uchod fydd yh dderbyniol gan,—Yr eiddoch yn gywir, BYRYSGRIFWR.
BYRDDA U CYHOEDDUS ABERTA…
BYRDDA U CYHOEDDUS ABERTA WE. MR. GOL.Byddaiyn llawer gwell i chwi, os nad i'r cyhoeddwr hefyd, i ddyfod i fyw i'r dref hon, dyma lie mae digon o destynau cyffrous i chwi i ysgrifenu erthyglau arwein- iol. Mae yn haner, os nad yn drichwarter y peth, i gael testyn a dyn ddyn allan, ac os na thyn pethau'r dref hon yn ei holl gylchoedd ddyn allan, gellir dweyd mai dyn pren yw, ac na chyffry dim ef. Ond nid yn y modd yna at y pwnc, ond beth yw'r pwnc ? Ie, yn wir, dyna'r pwnc i gael allan y pwnc i ysgrifenu arno, am fod yma gynifer, a phob un ohonynt mor bwysig ar llall, a mwy pwysig hefyd. Ni ddechreuwn, ond ni wn yn mha le hefyd. Beth pe dechreuem fel hyn :—Bod gwahanol gynghorau, byrdd au, a'r pwerau cyfre thiol yn y dref yma yn cyd-dynu yn ardderchog. Da, meddwch. Nid felly, meddaf, mae yr un nod gauddynt mewn golwg ag oedd gan ryw fam er ys llawer o amser yn ol, a'r nod hwnw yn ddim amgen na. chael eistedd mewn cadair, peth ga pob un ohonom bob dydd o rhan hyny. Na, mae gwahaniaeth yna eto. Maent i gyd am eistedd yn y gadair uwchaf nid yw o un gwahaniaeth pa un a fydd yn llawn pigau a'i ni fydd, y pwnc yw ei chyrhaedd. Nid yw o un gwahaniaeth pa un a fydd y eyhoedd yn well neu yn waeth, cael y gadair yw y pwnc ac felly, mae cytuno ar y nod yn peri iddynt annghytuno yn y gwaith, nes yw'r brodyr cariadus yn debv^ i ddau gi am vrun asswrn. Dyna beth yw cytuno i annghytuno. Mae'r Guardians yn benben yn nghylch yr afreoleidd-dra yn nghasgliad y trethi. Rhai am gael ymchwiliad manwl i'r modd y gwnaed y gwaith, ereill am adael bygones i fod yn bygones, a gwneyd eu dyledswyddau yn well yn y dyfodol; a phan gyfarfyddant yn swyddogol, y maent fel torf gariadus. Oni b'ai etiquette y cylch y troant ynddo, byddai yno dafodi o'r fath na bu erioed ei waeth yn mlith residuum cymdeithas ond, er hyny, tafodant a'u gilydd ynfoneddigaidd, os gwyddoch y fath dafod yw hwnw, a'r cwbl yn tarddu o pwy fydd fwyaf—yn unigol neu yn bartiol-pwy berson neu barti gaiff fwyaf Ó lywodraeth y bwrdd i'w dwylaw. Aed y, gofal am y trethdalwyr a'r trethdreulwyr i'r lie yr elont, y pwnc blaenaf a phenaf yw b'le maent hwy a'i plaid yn sefyll. Os dygwydd i lesiant y cyhoedd daro a'r manteision hyny, pob yn dda, onide, gwae hwynt Mae y School Board yn rhagori ar y Board Guardians yn hyn, oherwydd eu cysylltiad ag addysg, 'rwyf yn tybio. Gwneir hwn i fyny o Babyddion, Eglwyswyr, ac Ymneill- duwyr ond dyna, nid oes dim a fyno proffes grefyddol ag addysg. Secxdar yw hi i fod. Nid oes argyhoeddiadau crefyddol gan yr .y aelodau a all ddylanwadu ar eu hymddygiadau, ac felly nid oes a fyno yr enwadaeth a'r pwnc. Nid yw y Pabydd yn hidio blewyn am i'r plant i ddarllen y cyfieithiad Protestanaidd o'r Beibl, ac ni hidia'r Protestant am i'w blant yntau ddarllen y cylieithiad Pabaidd ohono, mwy na hidia'r Eglwyswr iddynt fyned drwy'r ysgol heb gateeism yr Eglwys, neu'r Ymneillduwyr am rwymo dysgu'r Beibl ag arian treth ni hidiant ddim o bethau bychain fel yna. Ond hidir mewn tarawiad os gwelir un yn bersonol, neu yn enw parti, yn debyg o gipio cadair Moses oddiarnynt, twyma'r pleidiau i gyd yn erbyn i bob un ei chael. Pwnc diweddaf y bwrdd hwn i ymrafaelio yn ei gylch oedd codi ysgol yn rhywle y tu allan i Dreforis ar gyfer plant Treforis. Mae y bwrdd presenol a'r un blaenorol yn credu mewn ymarferiad- au corfforol i blant, nes ydynt yn dewis man. au i godi'r ysgoldai yn ddigon pell y tu allan fel ag i orfodi y nesaf iddynt gael ymarfer- iadau corfforol bob dydd-gwynt a gwlaw, rhew a'r eira-beth bynag fyddo'r tywydd. y Ond dyna, beth dal siarad, hwy sydd yn deall yr angen ond feallai, er hyny, y gwel y cyffredin drwy'r cwbl. Mae eisieu cael ysgolion mawrion yn ddigon pell oddiwrth eu gilydd, fel na fydd gan blant na rhieni un dewisiad ond myned i ysgol y gymydog- aeth. Rhyddid yn ei berfl'eithrwydd yw hyn onite ? Gycla llaw, ai nid oes undeb y. gweithwyr neu y crefftwyr rhwng yr ysgol- feistriaid a'u gilydd, a'r Byrddau Ysgol yn chwareu i'w dwylaw drwy eu dylanwad, er cadw urddas y swydd i fyny, beth bynag fyddo mantais neu anfantais y plant a'u rhieni. Wedi'r cwbl, nid yw y cleber y tu allan i'r byrddau ond cleber ffol, am nad oes neb yn deall y pwnc ond cyfreithwyr, ac iii- spectors, yn nghyd a rhyw swyddwyr costfawr ereill, a'r byrddau yn dools i'w gwasanaeth hwy y gwas yn feistr a'r meistr yn was. Nid y ffordd yna y dylaswn fyned, ond i ddweyd er agosed yw aelodau'r byrddau hyn i ffynonell purdeb, nid oes ganddynt lawer i'w ddangos mewn ffordd o good manners i'r rhai anwybyddir yn eu holl drefniadau byrddawl. Na, nid oedd yr iaith ddefnyddiwyd yn y bwrdd diweddaf yn un fuasai yn peri fawr gras i'r gwrandawyr, heb son am y gwastraff ar arian y cyhoedd o dan yr enw o edrych ar ol manteision y cyhoedd. Lleiaf ddysgwylir o lesiant drwy'r byrddau hyn, lleiaf fydd y siomedigaeth wrth y ffrwyth. Ond yn ben ar fyrddau a chynghorau mae Cynghor Trefol Abertawe eu tystiolaeth unol yn eu cwrdd misol yr wythnos hon oedd eu bod mewn dyryswch, a gwae'r neb o'r tu allan ddywed eu bod heb un drefn, ond dyma hwy eu hunain yn gorfod cyhoeddi ar g'oedd Deheudir Cymru eu bod heb un drefn Beth fydd diwedd hyn ? Penderfyniadau yn cael eu gadael am ddiwrnodau heb eu rhoddi ar lyfr, arian yn cael eu hawdurdodi i'w talu, bills yn cael eu gwrthod, y gwrthodedig yn cael ei dalu a'r Hall ddim. Felly, nid oes un sicrwydd am ddim, ond bod dyled y dref ar gynydd, a'r swyddogion yn myned ar goll a chyda hwy rhan fawr o'r trethi. Son am dcspotical goverivmeent! Despot fydd despot beth bynag fydd ffurf y llywodraeth. Am- can ion personol a phartiol sydd wrth wraidd holl ddespotaeth y byd, a thyna sydd yma. Cymered pawb yr hynt am y feddyginiaeth, a chymered yr aelodau a'r swyddogion y gwahanol gyrff ofal am holl fanteision a chysylltiadau eu gwahanol aelodaethau. GWYBOD DIM.
AT BWYLLGOR EISTEDDFOD CAS-LLWGRWIi.
AT BWYLLGOR EISTEDDFOD CAS- LLWGRWIi. FONEDDIGIOU,—Fel yr hysbysais o'r blaen yn y GWLADGARWR, ac yn y llythyr cyfrin- achol crybwyliedig, mai nid fy nyben mewn un modd oedd eich difenwi, na drygu eich eisteddfod, yr wyf yn hysbysu hyny eto hefyd. Ysgrifenais y llythyr cyntaf ar gais cor, oherwydd eu bod hwy yn anfoddlawn i gystadlu yn eich eisteddfod oddigerth i'r pethau crybwylledig ynddo gael eu symud oddiar y gbrdd a chan mai myfi osododd y cynyg ar i ni i fyn'd i gystadlu i'ch eisteddfod o flaen y cor, ymgymerais a cheisio cael y rhwystrau i ffwrdd, a dyma y canlyniad. Y mae yn tiin iawn genyf fy mod wedi ymwneyd dim â'ch eisteddfod o gwbl-er mai ar gais rhai ohonoch chwi y gwnawd hyny—a chael fy nghamddeall fel hyn. Digon i brofi nad a eiddigedd yr ysgrifenwyd y llythyr yw fy mod wedi ymdrechu llawer gyferbyn a'ch eisteddfod, acyn gwneyd hyny eto a buaswn wedi ateb eich llythyr cyntaf o dan fy enw priodol oni bai fod anfoddlonrwydd gan y cor 1 mi i wneyd hyny. Dywedais nas gallwn brofi y cyhuddiadau yn y llythyr cyntaf, am- mai eu clywed gan ereill yr oeddem fel cor. 0" vtvill jrj. VUUUCUi lUi. VUt, ac nid nyni a ddyfeisiodd yr un ohonynt. Ac y mae yn flin iawn genyf fy mod wedi eu hysbysu i chwi trwy gyfrwng y GWLADGARWR, er mai lies eich eisteddfod oedd genyf mewn golwg. 0 hyn allan byddaf ychydig yn fwy gofalus yn nghylch business pobl ereill, heb wneyd dim o'u tu nac yn eu herbyn. Nid yw yn debyg y cymeraf gymaint o drafferth yn nghysylltiad a'ch eisteddfodau yn y dyfodol ag ydwyf wedi gymeryd mewn cysylltiad a'r un bresenol felly, ni fydd perygl i mi i gael fy nghamddeall wedi hyn. Gobeithio y caniatewch chwithan un ffafr i ninau, set peidio cymhell cymaint, ac ym- drechu cymaint am i ni i ddyfod i'ch eistedd- fod, gan na chaniatewch i ni ofyn un eglurhad, na'r un cyfnewidiad yn y proymmrnc felly, ni fydd dim perygl i ni i syrthio allan, a galw enwau cas ar ein gilydd. Yr wyf yn dywedyd: eto, nad fy nyben wrth ysgrifenu oedd eich. difenwi, na drygu eich eisteddfod. A phe buaswn yn gwybod am hyn o ffrwgwd ni buaswn yn gwneyd dim a'ch eisteddfod. Byddaf ddoethach gyferbyn a'r nesaf.— Ydwyf, heb lid na brad at neb, W. W ILLIAMS, sef RHYWUN. Bryn.
ETSTEDDFOD CWMGAR W.
ETSTEDDFOD CWMGAR W. MR. GOL.,—A fyddwch chwi mor garedig. a gadael y llinellau canlynol ymddangos ? z' y z, Anfonais englynion i'r gystadleuaeth uchod i gapel Noddfa, Cwmgarw, yn dwyn y ffugenw Meredydd; ac yn mhen dyddiau wedi i'r eisteddfod fyned heibio, derbyniais lythyr oddiwrth yr ysgrifenydd yn hysbysu mai Meredydd oedd y buddugol, ond fod yn fun ganddo hysbysu fod rhyw William Thomas, o gor Tabernacl, Maesteg, wedi codi y wobr. Cefais ail lythyr oddiwrth y cyfaill uchod ya dweyd fod y llythyr a anfonais i iddo, er cynrychioli, yn ddau ddiwrnod yn rhy ddi- weddar yn dyfod i'w law—mai dydd Mercher y derbyniodd ef y cyfryw-ac nad oedd dim ganddynt hwy, fel pwyllgor, i'w wneyd a'r mater, ac y dylaswn anfon yn gynt. Yr wyf yn sicr i mi ei anfon ymaith dydd Sadwrn; felly, mae yn amheus genyf a vw yr ysgrifen- ydd i'w gredu. Carwn gael gwybod °gan y W. Thomas uchod ar ba sail yr oedd yn hawlio y wobr. Gresyn fod ystranciau o fath yr uchod yn cael eu gwneyd gan bersonau o. fath y W. Thomas hwn ar y maes cystadleuol. Dylai pwyllgorau fod ar eu gwyliadwriaeth, a gwneyd i'r buddugwyr broli eu havvduraetfe ar y llwyfan cyn cael y gwobrau. M. JENKIJTS (Cynffigwyson).
BARDDCNIAETH A BEIRDD.
BARDDCNIAETH A BEIRDD. RHIF VI. Y mae amrai feirniaid wedi ein anrhcyu 1 deftmiadau o farddoniaeth. Gweisom nIt beirniad, wrth edrych i mewn i natur bardd- oniaeth, yn cyfaddef fod yn anmhosibl rhoddi deffiniad o honi; a phan y gadawn ni roddi pwys ar odl, cynghanedd, a mydryddiaeth, fel ei gwahaniaethau, yr ydym mewn rhyw fodd yn gwneyd bardduniaeth a rhyddiaeth yn un. Yr ydym, cyn yma, wedi awgrynatL amryw droion mai meddwl yw barddoniaeth meddwl hefyd yw rhyddiaeth—geiriau ddef- y nvddir gan y ddwy felly, mewn rhyw ystyr, yr ydym yn gwneyd, drwy ddileu gwahan- iaethau amlwg barddoniaeth, rhyddiaeth a hi yn debyg gwneyd y ddwy yn efeillesau. _111, which is strange, the one so like the other As could not be distinguished but by names. Clywsom am ddau efaill mor debyg i'w gilydd fel ag i herio eu man i'w gwahaniaethu ond cyfryngodd Rhagiuniaoth a rhoddodd derfyn ar yr anhawsdra. Torodd un o lionynt ei goes, a gwahaniaethid ef wedi hyny gan- gloffni. Rhywbeth yn debyg yw swyddog- aeth odl, cynghanedd, a mydryddiaeth- nodau gwahaniaethol rhyddiaeth a barddon- iaeth. Y mae rhai beirniaid, ar ol symud ymaith y gwahaniaethau hyna, yn taro ar wahaniaethau ereill, un o ba rai yw yr hyn nodir gan Baron BieliieH, ac a gefnogir gan yr Encyclopedia Britannica, "it is, fn fact after this manner (if we reflect with atten- tion) that all the metaphors and allegories, all the various kinds of fiction, form the first, materials of a poetic edifice." Felly, y moo yr ysgrifenydd, wedi iddo symud ffwrdd y gwahaniaethau cyffredin, yn mabwysiadu un arall, sef fod barddoniaeth yn amlwg yn ei dulliau cyffelybiaethol o fynegu ei meddwl; ychwanega at hynyma ornaments, fel i olygu fod y cytielybiaethau i fod o brydferthwek uwch na'r cyffredin. Os yw y deffiniad uchod yn gywir, gellir I y galw llawer cyfansoddiad barddonol yn rhyw- beth ond barddoniaeth a gellir edrych ar lawer o rai rhyddieithol fel yn farddoniaeth ragorol. Y mae rhai o'r cylielybiaethau tlysaf ac ardderchocaf i'w cael mewn traeth- odau ac amryw o'r annaturiolaf mewn cyf- ansoddiadau mydredig, odledig, a chynghan- eddedig. Y mae M tcaulay yn llawn ohonynt. Pan yn sylwi arweniaethau y cyfryw rai sydd yn canmol cyfansoddiadau barddonol gweig- ion, d'wed ° & "Sometimes, the praise is laid on thick. "Pathetic," "sublime," splendid," "bril- liant wit," "exquisite humour," and other