Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
13 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
WHAT IS "IT"? CAPT. FRANCIS B. YOUNG: At Buiko Station on the Pengan River an old man had been left behind, a poor devil of an Indian trader, who inhabited a shed of galvanised iron, with only three, commodities, soap, cigarettes, and CLAUDE L. WHEELER, M.D.: "It is known all over the world." VISCOUNT CHAPLIN: "I have taken it frequently, and do so still when feeling the strain of overwork." SIR EDWARD MARSHALL HALL: "I am proposing: to take a course of it in this nerve trying period." SIR HENRY RIPLING: "It is certainly a great nerve restorer and has done my sciatica a great deal of good." SIR FREDERIC H. COWEN: "I consider it the best remedy for nerves I know." FRANK SPENLOVE-SPENLOVE, R.I.: It worked wonders with my neuritis-in fact, it has quite overthrown the trouble." THE BISHOP OF CHICHESTER: "I have found it first rate for a tired digestion on arriving home late at night after a long day's work." F C. PHILLIPS: "Its effect on me, when I am run- down or depressed, is simply magical—in a few hours I feel myself to be a different man." SARAH GRAND: I have one friend who tells me that she always feels better after a single dose; but to be per- manently benefited by it I am sure that you must persevere- with it. It was four months before my own health was completely restored." RICHARD LE GALLIENNE: "What it does it does- for good. It does not lift you up one moment to leave you in the lurch the next. I have taken it regularly for periods of from four to six weeks during the last two years, with results for which I shall be grateful all my life. I know of no aid comparable with it." PROFESSOR A. L. GOLDWATER, M.D.: "I was determined to give it a thorough trial, and was pleased to find that it fulfilled every condition demanded. At first glance it would not seem to be greatly different from any other food powders on the market, but a further study of its qualities proves that the union of the casein with the- glycero-phosphates endows it with quite distinctive medicinal value. In SANATOGEN we are offered an ideal combination to combat illness-in fact, a better cell- reconstituent can hardly be imagined." Note All the statements quoted above refer to Sanatogen and were written by the persons named. See that you get the genuine original Sanatogen, sold by all chemists from 1/9 per tin, and manu- factured only by Genatosan Ltd. (British Purchasers of The Sanatogen Co.) Chairman, Lady Mackworth, 12, Chenies Street, London, W C 1 To distinguish Sanatogen from substitutes and counterfeits it will late on be re-named Genatosan.
Advertising
IAUSIC. Mr. J. CHAS. McLEAN, F.R.C.O. (Formerly pupil of Sir Walter Parratt and Sir Frederick Bridge, etc., at the Royal College of Music, London). Treasons in Organ, Piano, Singing, and Theor-. PORTMADOC, ABERDOVEY, and BARMOUTH visited during the week. Parkhill, Buarth-road, Aberystwyth. Mr. CHARLES PANCHEN, ORGANIST and CHOIRMASTER, St. Michael's Parish Church, Aberystwyth; Hon. Local Examiner (Scholarship) R.C.M., receives pupils for SINGING, OR-GAN, PIANOFORTE, FLUTE AND HARMONY.- Next Tertti begins January 14th. 20, New Street, Aberystwyth. ARTHUR C. EDWARDS MUS. iBAC. (Oxon.), F.R.C.O., Organist & Choirmaster of Holy Trinity Church, Sometime Deputy Organist of Llandafi Cathedral gives lessons in ORGAN, 'PIANOFORTE, SINGING (L«4ie»' or Boys' voices), and all branches of Musical Theory. Pupils prepared for examinations. War tefms apply at Clyde House, Queea's-road, Aberystwyth. Mr Edwards visits Lampeter three times weekly. EDUCATION. LEARN SHORTHAND.—All Pitman's Short- hand books; exercise books, special pens and pencils at the "Cambrian News" Stores. Any book supplied by post immediately on re- ceipt of order. No waiting. Mr. Frederic T. Baxter, F .R.S.A! Tuition Given in FIGURE, LANDSCAPE. SEASCAPE, PAINT- ING AND SKETCHING. Box G., Cambrian News" Office, Aberystwyth. a830 Glenvyl House School, Pwllheli. BOARDING and DAY SCHOOL FOR GIRLS. Principal Miss PRENTICE. Prospectus on application. n589 MEITHRINFA, PREPARATORY and SECONDARY SCHOOL —————— FOR BOYS AND GIRLS, ———— NORTH ROAD, ABERYSTWYTH. Principals: JIiøø Trotter and Miss Ballard Williams, M.A. Boarders received. Prospectus on application. COUNTY-SCHOOL, BARMOUTH. Headmaster: EDMUND D. JONES, M.A Staff: JOHN LLOYD, M.A. Miss MARY DA VIES, B.A. Miss C. E. HUGHES, B.A. Miss M. A. BOWEN. Visiting Teachers in Drawing and Painting, Cookery, Shorthand, and Music. Prospectuses, etc., on application to R. LLEWELYN OWEN, Clerk. Dr. Williams' School, DOLCELLEY, Endowed High School for Girls (Boarders and-Day Pupils). Preparation for the Central Welsh Board, Ox- ford Local Examinations, London and Welsh Matriculation and University Scholarships. There are three leaving Examinations tenable at places of Higher Education, which are awarded annually upon the result of the year's work. The Buildings and Grounds are excellently adapted to secure the health and comfort of tll girls. A large new wing was erected in 1910 to met Jie demand for increased accommodation. TENNIS, HOCKEY, NETBALL, ———— BADMINTON. ———— Fees: Boarding, 233 per annum; Tuition, £5 Sa. For Prospectus apply to the Headmistress or to Mr. R. Barnett, Dolgelley, Clerk to the Governors. THE —— COUNTY SCHOOL, DOLCELLEY, (THE DOLGELLEY GRAMMAR SCHOOL) Dr. Ellis' Endowment. A.D. 1665. MARDiNC and DAY SCHOOL FOR BOYS. Excellent General Education and Training provided, with special preparation for the Uni- versities, the Civil Service, and Commerce. Boarders received at the Headmaster's House For Prospectus, Fees, etc., apply to the Headmaster. TOWYN COUNTY SCHOOL THE SCHOOL BUILDINGS are large and commodious and include the ordinary Class Rooms, Music Rooms, excellently-equipped Chemical and Physical Laboratories, Science Lecture Room, Workshop, Kitchen and Laundry The Headmaster's House is specially arranged for the accommodation of Boarders, also arrangements are made with one of the Masters for the accommodation of Girl Boarders. Pupils are prepared for the Universities, Pro- fession and Commercial life. SUCCESSES. London Inter B.Sc. London Matriculation 4 Wales Matriculation 5 College of Preceptors, Medical Prel. 2 Central Welsh Board. Honours Certificate 1 Higher Certificate 1 Senior Certificate 11 Junior Certificate. 19 Pitman's Shorthand, Advanced Grade 1 Pitman's Elementary 1 Associated Board of R.A.M. and R.C.M. Higher Division 1 Lower Division 3 Trinity College of London. Junior Division 3 Preparatory 2 Rendel Exhibition, E10. County Exhibition, £10. Entrance Scholarship into Cardiff Univer- IIty, E15. During the last thirteen years scholarships to the value of F,3,645 have been gained by pupils direct from the School. For Prospectus, Boarding Fees, etc., apply to the Headmaster, or to E. J. EVANS, Towyn. Clerk to the Governors UNIVERSITY COLLEGE OF WALES, ABERYSTWYTH (One of the Constituent Colleges of the University of Wales). Opened 1872. President: SIR JOHN WILLIAMS, Bart., M.D., D.Se., G.C.V.O. Principal: T. F. ROBERTS, M.A. (Oxon), LL.D (Vict.) THE SESSION BEGINS in September. Lectures commence early in October. Entrance Scholarships aid Exhibitions, open to both male and female candidates above the age of sixteen are offered for competition at the commencement of the Session. Students are prepared for Degrees in Arts, Science (in- cluding the Applied Science of Agricultural Law, and Music. Sessional composition fee- in Arts, £12; in Science, £16. Sessional regis- tration fee, £1. Men students reside in regis- tered lodgings in the town," or at the Men's Hostel; Warden H. H. Pa'ne, M.A., B.Sc. Women Students reside in the Alexandra Hall of Residence for Women; Warden, Miss C. P. Tramain, B.A. For full particulars respecting the General Arts and Science Departments, the Law Department, the Agricultural Department, the Departments for the Training of Element- ary and Secondary School Teachers, and the Hostels, apply to— J. H. DA VIES, M.A., Registrar. PARLEYS I THREE 1 The Cleansing Sweetening and Freshening effect upon the system that follows the morning draught of Harley's Three Salts gives one a vigorous feeling all over. It regulates the bowels, keeps the liver right, purifies the blood, and banishes weariness of mind and body, which is due to impurities in the system. Harley's Three Salts is the surest solvent for Uric Acid-the cause of RHEUMATISM. It contains the active principles of the well-known spas—Carls- bad, Epsom, and Harrogatc. Get a packet now and prove it. 9 id. from all Chemists, or 1/0 direct from the Sole Maker:: HARLEY, Chemist, Perth. THE ^SPA IN A SPOON—' I
-__-Ein Bara Beunyddiol.
Ein Bara Beunyddiol. YMDDIDDANION YR AEL W Y DAhl" Elli BW YD. Bwyd y. ,byd. Newynnu ynghanol llawnder. Dyiedswyddau newydd y Pwyiigor Hwyd. Hawl i gymeryd meddiant o amieiiiaicl ar y iterm. Llefrith i fa-banod. Aelodau anghymwys ar y Pwyllgorau Bwyd. Cy- byddion y bwyd. Ymenyn am butti ceiniog y pwys. Tomos Dafis-Rwy'n gweld wrth v papurau fod yna brinder bwyd oinadwy. Robert Roberts-oes, ond o ryw fathau o fwyd, ac mewn rhai mannau yn unig. John Jones-Mi rwyt ti, Bob, yn gwneud i mi feddwl am yr hen weithiwr hwnnw a'r Sgweier erstalwm. Madlen Wmffra-Sut roedd y stori honno, John Jones? John-Mi roedd yna hen Sgweier annuwiol ofnatsan, a hen weithiwr tlawd ond crefyddol iawn. Mi roedd gan y Sgweier ddigon o arian, ond dim plant, a chan y gweithiwr lond ty o blant, ond dim ond cyflog fechan a chrefydd fawr i'w cynnal a chryn helynt i gael digon o fara i'r teulu. Un diwrnod dyma'r Sgweier yn gwawdio crefydd yr hen wr. "Mi rwyt ti'n dweyd fod Duw yn gofalu am ddigon o fwyd i bawb, onid wyt?" ebe'r Sgweier. Ydw, syr," ebra'r hen weithiwr. "Ac eto mae dy blant di ymron llwgu lawer t.ro." "Ydynt, syr," atebai'r hen wr. "Sut wyt ti'n cysoni hynny a dy gredo fod Duw yn darparu ar gyfer angen pawb ynte felly?" "Oh, syr," atebai'r hen wr, "mae'r plant yn y ty acw gyn i, a'r dorth yn y plas gyda chwi. Eich bai chwi, nid bai Duw, yw fod eisio bwyd ar y plant. Mae Duw wedi darparu digon, ond eich bod chwi yn cadw shar y plant." Mi effeithiodd gym- aint ar yr hen Sgweier nes iddo godi cyflogau gweithwyr ar yr ystad i gyd. Tomos-Da ofnadwy. Ond sut mae a wnelo hynny a'n prinder bwyd ni? Robert-Fel yma. Mae Duw wedi cnydio meusydd y byd a bwyd ar gyfer pawb—ond oherwydd yr anhawster i'w ddwyn yma, mae prinder yn y wlad hon. Mari Jones-A mae bwyd i'w gael, ond rtfynd i'w nol o? Robert—Oes. Yr oedd yd yn yr Aifft arstal- wm—ond yr oedd yn rhaid i Jacob yrru yno i'w gyrchu. Cyfrifir fod mil o filiynau o gan- pwysi o wenith yn cael ei godi bob blwyddyn. Yn ol y pris presennol buasai yn werth dros ddwy fil o filiynau o bunnau. Mewn geiriau eraiil fe fuasai gwenith y byd yn unig eleni yn ddigon i dalu holl gostau rlivfel Prydain aJtn flwyddyn gronn. Pe cyfrifasid gwerth y chwe math pwysipaf o rawn, sef gwenith, rhyg, haidd, ceirch, indrawn, a reis, buasai eu gwerth yn chwe mil o filiynau o bunnau. Codir pymtheng can miliwn o sachau o datws, a chan pwys ym- hob sach; dyna werth yn agos i bedwar ugain miliwn o bunnau o datws yn unig. Ac felly yn y blaen am fathau eraill o fwyd. John-Ac eto mae miloedd o bobl yn Ewrop yn marw o newyn! Robert-Oes, miliynau, yn enwedig yn Rwsia, ac Awstria. Mari—Diar! Diar! Sut hynny a'r holl fwyd oeddech yn dweyd am dano i'w gael? Robert-Am yr un rheswm ag oedd nhad- ynghyfraith yn dweyd am y Sgweier a'r hen weithiwr duwiol-digon o fwyd yn y plas, ond plant y gweithiwr yn byw mewn eisieu. A dylem ni gofio dau beth-y Caisar, drwy bar- hau y rhyfel, sy'n cadw'r bwyd o'r wlad yma; ac fe fuasai cyflwr gweithwyr y wlad hon fel eiddo gwerin Awstria a Germani oni bae am yr hyn mae Arglwydd Rhondda wedi ac yn ei wneud. Tomos-Sut hynny, dwedwch? Robert yn Germani mae'r werin yn newynu, tra'r cyfoethogion yn byw yn fras. Y rl tswm am hynny yw fod pethau mcr ofnadwy o ddr'-d fel na fedr neb ond y cyfoethog liorddio eu prynu. Yn y wlad yma cymerodd y Llywodraeth drwy Arglwydd Rhondda, feddiant o rai mathau o fwyd, a rheolodd farchnad mathau eraiil, gan nodi uchafbris, a'r uchafbris hwnnw, fel rheol, o fewn cyrraedd y babi gyffredin. Ac er fod y prisiau yn llawer uwch nag oedd- ent yn arfer a bod, buasent yn llawer iawn uwch nag ydynt oni bae fod Arglwydd Rhondda wedi dweyd wrth y gwerthwr "hyd yma yr ei a dim ymhellach." Ac wrth nodi cyfran, neu lowans, neu "ration," i bob un, mae yn gosod pawb ar yr un tir a'u gilydd. Ni cha'r cy- foethog brynu mwy na'i shar, ac ni eill y shop- wr wrthod gwerthu ei shar i'r tlawd. John-Dyna ddod yn ol yn agos i egwyddor yr Eglwys Apostolaidd ? Madlen-Ond tybed y byddan nhw'n..cospi'r bobl fawr fel y bobl gyffredin? Robert—Barnwch chwi oddiwrth yr hvn svdd yn cael ei wneud rwan. Dyna Marie Corelii, yr awdures enwog gafodd ei dirwyo i rai ugein- iau o bunnau am ei bod wedi prynu mwy nag a ddylasai o siwgr. Dirwywyd chwaer i Iarll mewn cyffelyb fodd am gyffelyb drosedd. Dir- wywyd shopwr yn y Deheudir 200p. am dalu mwy na'r swm penodol am ymenyn. Dirwywyd rhai o'r c^biau mawr 3rn Llundai.n am droseddu Cyfraith v Bwyd. Hyd yma mae gweinyddiad Cyfraith y Bwyd wedi bbd yn fwy didderbyn- wyneb, yn gwneud llai o wahaniaeth rhwng cyfoethog a thlawd, nag odid nemawr i ddeddf arall. Tomos-Wel, wir, welwch chi, mae'n dda gen i glwad hynny! Mari-Sut mae'r Pwyllgorau Bwyd yn gweithio rwan? Robert—Ar y rhai hynny yr ymddibynna i fesur helaeth, lwyddiant neu aflwyddiant yr ymdrech a wneir i gynhilo bwyd ac i'w rannu yn deg. Mae Arglwydd Rhondda yn vchwanegu beunvdd at ddyledswyddau, cvfrifokleb, ac aw- durdod y Pwyllgorau Bwyd. Er engraifft, os bydd prinder cig yn shopau'r cigyddion, mae gan y Pwvllgor Bwyd hawl i ddanfon swyddog i chwiFo a oes anifeiliaid yn cael eu cadw yn ol yn ddiraid o'r farchnad, ac os ca fod rhai feily bydd gan y swyddog hawl i'w cymeryd a'u gwerthu i'r cigyddion. Tomos—I'r uchaf ei bris, mae'n debyg? Robert—Nage. Mae'r pris i gael ei bender- fynu gan Bwyllgor Piiswyr, a dyledswydd y Pwyllgor Bwyd yw gofalu fod pob cigydcl yn cael cyfran yn ol nifer ei gwsmeriaid. Madlen-Wel wir rwy'n rneddwl fod hynny yn eitha teg i bawb. Robert-Ydy, mae o felly. Egwyddor fawi arall sydd gan Arglwydd Rhondda yw mai ei 13 ef yw mynnu chwarae teg i'r gwan a'r di amddiffyn. John—Sut mae on gwneud hynny? Robert-Cymerweli y babanod er engraifft. Mae cael llefrith i'r plant bach yn bwysig. Chwi welwch wragedd wrth y dwsin yn rhedeg ar ol y llaethwr ac yn crefu am ychydig lefrith i'r plant-ond yn amI yn methu cael. Ond arlol Ionawr 21ain, bydd hawl gan un- rhyw fam i gael tocyn o Svvyddfa'r Pwyllgoi Bwyd; neu gan y doctor, fydd yn ei- galluogi hi i gael llefrith i blanto dan bum mlwvdd ded, neu i rywun fo'n glaf yn y teulu. A I rhaid i'r llaethwr werthu i'r cyfryw fo a'r tocyn pe na bae ganddo ddim dros ben i neb arali o'i gwsmeriaid. Gall y fam hawlio peint a hanner i'r babi o dan ddeunaw mis, a plieint y dydd i'r plentyn wedi hynny nes bo yn bum mlwydd oed. Gwen-Wel, wir Bob bach, mae Arglwydd Rhondda i'w ganmol yn fawr iawn. Mi geitl Llewelyn bach lefrith o hyn allan bob dydd. Robert—Gofala di Gwen am y tocyn ynte. Gwen-O mi wna i'n reit siwr. Mari-Chydig o ffydd sydd gen i rywsut yn rhai o'r bobl sydd ar y Pwyllgorau Bwyd yma. Pe baech chi John, a chwithau Tomos Dafis, yn werth eich halen yn y byd yma, mi fuasech yn edrych ar ol y Pwyllgor Bwyd yma ei fod yn gwneud ei waith yn iawn. John—Mi dy rown ni di Mari ar y pwyllgor weldi, ac mi ddaw pethau i'w lie ar 01 hynny. Robert-Mae -Arglwydd Rhondda yn ceisio chwynnu'r Pwyllgorau Bwyd hefyd.' Mae 0 wedi svlwi fod rhai o aelodau'r pwyllgorau hyn yn torri'r gyfraith eu hunain. Mae yntau yn awr wedi rhoi gorchymvn nad oes neb a gafwyd yn euog o dorri Cyfraith y Bwvd i gael ei benodi mwyach yn aelod o Bwyllgor Bwyd yn unlle. Ac os oes neb yn aelod, ac wedi ei gael yn euog mewn llvs o droseddu Cyfraith y Bwyd, mae i golli ei le ar y pwyllgor, ac ni cha fod vn aelod ohono mwvach. Mari—Dyna beth ydý dyn ynte. Ond garw byth na bae o'n gostwng pris y i menyn. Robert—Mae'r ymenyn yn brin iawn. Mae Swvddfa'r Bwyd newydd ddangos y ffordd y gallwch Erael ymenyn am bum ceiniog y pwys. Mari, Madlen, a Gwen—Ymenyn pum ceiniog y pwvs! Robert-Ie. Dyma'r ffordd i'w gael. Cymerer nifer o datws; berwer hwvnt nes y bont yn flawdiog. Yna rhwbier hwynt drwy gogr-man i fowlan fo wedi ei yvnhesu ymlaen llaw. Yna, am bob 14 owns o'r tatws vn-v bowlan, ych- waneges dwy owns o ymenyn neu margarin, a 'j
Y Golofn Gymraeg.
Y Golofn Gymraeg. MI WN AM FEDD. Mi wn am fedd yng Nghymru Ar gwrr y gwersyli glas, Ymheil o wae'Í' taianu A riiwyg y belen gras;- Y distaw-fedd, llannerch hedd, Gwyn ei ran y man a'i medd. Mi wn am fedd yn Flandrys Ar gwrr y gwersyll tan, Mae yno floeddio dyrys, Mae yno wyllt ymwan;— Y distaw-fedd, heb yr hedd, Gwae ei ran y man a'i medd. Mi wn am fedd yng Nghanan Ar riniog gwersyil Duw, Lie peidiodd y gyllafan, Bedd gwag y Ceidwad yw;— Y distaw fedd, piau'i hedd Ddod a'r byd i newydd wedd. (Allan o Fyfyrion a Chaneuon Maes y Tan gan Ddyfnallt.) BEICHIAU'N BLAENWYR. Naturiol iawn i bawb ohonom, ar brydiau, oni byddo popeth yn datblygu yn unol a'n disgwyliadau, yw troi i feirniadu'r sawl sy mewn awdurdod. Y mae'n reddfol ynnom, rywsut, i chwilio beiau, a chan ei fod yn waitli mor hawdd nid oes odid yr un ohonom nad yw wedi codi yn rhyw fath ar feirniad rywbryd neu'i gilydd. Ac yn awr, mewn cyfllod arall a ymddengys yn bur dywyll yn hanes y gyflafan yn Ewrop, fe glywir torri ami i fawddeg iem uwchben gwyr yr awenau, ac an- fynych iawn y ciywir neb yn cydymdeimlo a hwy o dan eu beichiau trymion. Anghofiwn fod ganddynt bryderon rhyfel ar for ac ar dir, a bod Prydain Fawr megis gwarcliodlu wedi ei amgvlchynu gan y gelyn. Rhaid iddynt ddar- par ar ei chyfer y bwydydd i'w chadw yn fyw, a dwyn i mewn i'r wlad y gwahanol uwyddau sy'n angenrheidiol i gadw ei masnach a'i diwydiannau mewn grym. Mae'n rhaid cwbl- hau y llynges a'r byddinoedd a pharatoi eraill i lenwi'r bylchau sy'n cael eu torri byth a beu- nydd yn y rhengoedd, a hynny ar adeg pan fo gweithwyr y wlad, bron yn ddieithriad, yn gweithio dros amser er mwyn cyfarfod a'r galwadau pwysfawr. Un o brif. amcanion y Llywodraeth yw hyrwyddo amaethyddiaeth y wlad ac i gynhyddu'r cyflenwad bwyd ymhob dull posibl, ac eto i gyd i ddwyn prisiau'r gwa- hanol fwydydd o fewn cyraeddiadau y tlotaf a honom. Mae'r beichiau yn ddigon mawr hyd yn oed petaent yn cael cefnogaeth gwlad gyfan i'w cario, eithr ciywir yn ddvddiol, ym- ron, am ryw anesmwythter neu'i gilydd yng nghylchoedd Llafur, ac am y rheidrwydd i fynd draws y wlad yn achlvsurol i geisio codi calonnau'r bobl sy'n dechreu myned yn aflon- ydd eu tvmer a byrr eu hamvnedd. Yn wir mae'n syndod i :awer sut v medr ein harw-?'r- wyr ddal y beichiau yn wÿneb y cwbl, a phe taem yn cadw mewn cof yr iau drom sydd ar eu hysgwyddau, diau y huasai'n haws gennyrn gydymdeimlo na beirniadu. Od yw'r wyhren yn gymylog y dyddiau hyn, nid yw'n ddigon tywyll i ni ddechreu digalonni, a diameu y gwelwn chwalu o'r cvmylau yn uniondeg a goleu newydd yn codi o'r dwvrain. DISGWYL O'R AMERICA. Er nad yw'r Unol Daleithau eto wedi dod allan yn eu holl gryfder yn erbvn v gelyn, mae'n wybyddus eisoes fod mil Oldd lawer o'u milwyr wedi glanio er ys tro yn ein gwlad a hod rhengoedd eraiil o'r newydd i'w eanlyn yn udibaid. Mae'n amlwg oddiwrth v newyddion a ddaw drosodd nad oeg ball ar frwrlfryderld cartref helaethaf gweriniaeth vmhlaid y nod sy mewn golwg wrth harhau gyda'r "rhyfel Daw rhyw sibrydion yn ami hyd atom ei fod ym mryd yr Almaen i geisio taro'r ergyd olat ar fynyddoedc1 Ffrainc a Phrydain cvn delo holl fyddinoedd yr America difo,odi, eithr rhaid iclrlo gasglu ei nerth yn fuan onide fe fvdd yn rhy ddiweddar. Yn union deg bvdd digon o filwyr y Tafeithau wedi dod drosodd i gymryd gofal ar ran svlweddol o'r llinellau vn Ffrainc, a phob mis o'r newvdd bvdd eraiil wrth gefn i hwyhau y llinell a'i chryfhau K ces amheuaeth nad yw ymrlrechion egniol yr America yn y cyfeiriad hwn yn oeri crvn lawer ar obeithien yr Almaen. Er hvnnv mae hi'n 1 b"r,lichel ei Then, a chan "fod vr Ar- Iywvdd Wilson yn ddiweddar wedi mvnegi ei gydsymad 0 r amcanion rhvfel, fel y'u cy- hoeddwyd gan y Prif Weinidog dro vii, ol, nid oes fawr o obaith gan yr Almaen am derfyn trwy gvlafareddu. Nid yw'r gweithrediadau rhyngdd, a Rwsia eto ar ben, a chvn y diweddo r rheiny ac i'r Almaen gael cvfle' i ym- osod drachefn yn erbyn Ffrainc a Phrydain yn y gorllewin, d!au na welir unrhvw gvfnewidiad yn ymddygiad y gelyn. Petai'n abl'i fanteisio yn 1 "an ar wendirl Rwsia., a thrwy hvnny i ganoli ei holl ncrth yn y meysydd gorflewinol riae n debyg y gwelsid ar unwaith yr ym, drech olaf am oruchafiaeth o du'r Almaen. 0 fethu yn hynny buan iawn y ceid gweld newid -y.V1 delfrydau ac ysbrvd mwy gostyngedig yn Ileferydd ei blaenwyr. Gwyddant, o leiaf y bydd y gobaith am fuddugoliaeth yn cilio gyda dyfodiad y rhengoedd Americanaidd yn v gwanwyn cynnar. DOD I'W HETIFEDDIAETH. Hir y bu ein merched yn ymlacld am eu pleidlais yn llywodraeth y wlad, ac o'r diwedd nw yn sicr yn eu meddiant. Mae'n A- J. y mae'r rhyfel, mewn amryw ffyrdd, wedi troi o'r gwrthwyneb nifer fawr o >yniadau r bobl ynghylcli gwahanol gwestiynau yn perthyn i gymdeithas, ac yngJvn a'r matel hwn yn arbenmg, mae'r sawl -oedd- bedair blyn- edd yn ol gyda r cryfaf ymhlith gwrthwyneb- wyr y rhyw deg^ erbyn hyn wedi tyfu yn gryfion o ll P aid- Mae n wir i'r mesur newydd hwn gael liawer o rwystrau ar ei ffordd, ac er bod y mwyafrif yn cydna.bod fod y rhan amlwg v rh?Jl ™rched1wedi ei chymryd yn ystod y rhyf 1 bresennol, mewn masnach a diwydiant yn rhoddi hawl gadarn iddynt i'r etholfraint' yr oedd yn aroS o hyd nifer svlweddol yn glynu wrth eu hen ragfarnau. Daeth v mesur Nhv're\ 1 r^-Ystrau Iau diweddaf yn J Arglwjfddi ac fe'i pasiwyd vn ddeddf *}'7l vlTY'V, ° 63^ 134 yn Pleidleisio drosto, hJn I n Cr. yn- -van fod a f?nno'r ™esu; ft.\n a tlma chwe miliwn o ferched a gwragedd ft wahr ar unwaith ei fod yn dwvn cyfnfwid- iad mawr yn hanes y wlad. Ym marn un o'r gwrthwynebwyr ymvsg 2Lt: Arglwyddi vr oedd vn gyfvstyr a chwyldroad, ac o'r lierwvdd vr ei oinau am v dyfodol yn fawr. Eithr md oes neb yn tybio y bydd y merched, yn liawenydd eu llwyddiant, yn cam-drin v fraint newydd a estynnwyd iddynt, ac mae DOf) lie gan y genedl dros gredu yr arferir pob pwyll a doethineb yn yr arfer olvoni Y mae amrvw 0 gwestiynau ynglyn a chymdeithas sy'n dod yn agos iawn i fyd y fenyw, a'r gwragedd yn amameu sy'n fwyaf addas i ymwneud a bwy n eu gwahanol gysylltiadau. Daw'r cyfleus- terau hyn a llwybrau newydd iddynt yn yr ymdrech cyffredinol i We"a a dyrchafu bywyd moesoI y wlad. AMAETH Y WLAD. Yn 01 adroddiad diweddaf y Bwrdd Amaeth- yddiaeth mae r rhagolvgon am v cynhaeaf nesaf yn dra ffafriol. Er gwaeth'a'r 'prinder gweithwyr svdd i'w deimlo ymhob ardal ceir fod mwy o wenith wedi ei hau yn awr nag oedd yn yr amser hwn y llynedd. Ceir Pod cyn nydd sylweddol wedi ei sicrhau hefvd vn rhif ZZT1 ^U5 yn yr Twerddon ▼ I ?n ddlweddaf. ac mae addewid am well- eto ar gyfer y cynhaeaf eleni. Nid yw hyn mewn unrhvw fodd yn golvgu bod y sefyhfa yn e,n rhyddhau o unrhvw bryder ynghyJch y dyfodol. Ar y goreu byddwn^ yn colli ymheil yn yr ymgais i godi digon o fw'yd ynghyJch y dyfodol. Ar y goreu hyddwn yn colli ymheil yn yr ymgais i godi digon o fw'yd r boblogaeth vn ein gwlad ein hunain, ac L vrr>kh0n drWg a eaed Vr wytbnos ddiweddaf a r wythnos flaenorol vnglvn ag ym- p-rch y suddlongau yn peri i'r mwya/ Jg0- beithiol ohfltoom edrych ymlaen i'r dyfodol gyda llawer iawn o bryder. Collwyd Dump ar d^unaw0J0n^U yn yr ystadeSau diweddaf, J T7 yD U0""au ™wrion, ac mae r adroddiad v mwvaf digalon a eawsom ;odchar fis Medi. Nid gwiw, fellv, Ji neb S? fod/PerygIon ar y mor yn 'cael eu p all"' a dylotsv^dd arnom yw gwneud popeth 1 ailom 1 hvrwyddo amaethvddiaeth ein ewlad em hunain. Wrth wneuthur hynny bvddwn yn nelpu 1 rwvstro un o amcanion nennaf v selvn .ac mae cvfnfoldeb ein hamaethwvr vn ir 'cvl reiriad hwn yn fawr iawn. Nid oes vr un di wydia,nt heddvw nad yw'n dioddef oddiwrth an- tanteision anochel, ac er fod amaetliyddiaeth wedi ei hamddifadu o lawer iawn o'i gweithwyr,
[No title]
(Continued from previou column.) Ilond Hwy de o halen. Yna cymysger yr oil hefo 11 wy bren nes bo'r cwbl yn llvfn." Yna gellir ei roi o'r neilldu mewn He oer," a'i ddefn- ycldio yn lie ymenyn fel bo'r galw. Pum ceinioc y pwys gostia i chwi felly. ° (I'w barhau.)
ADOLYCIAQ.!
ADOLYCIAQ. "Myfyrion a Chaneuon Maes v Tan," gan Dyfnallt. Caerfvrddin: W. M. Evans a'i Fab, Swyddfa "Seren Cymru." Pris swllt. Er gwaeiha'r prinder papur a phob rhyw rwystr sydd i w deimlo y dyddiau hyn yn y swydd- feydd argraffu, mae'r llenyddiaeth newydd ynglyn a'r rhyfel beunydd yn chwyddo, ac mae'r llyfrau Saesneg sydd gennym eisoes yn ymwneud yn uniongyrcliol a'r heldrin yn llu- osog iawn. Eithr "Myfyrion" Dyfnallt^ ni a dybiwn, yw r llvfr Cymraeg cyntaf i'w gyhoeddi fel ffrwyth profiad personol yn swn y gynnau mawrion, a deil i'w gymharu'n ffafriol a dim a r a welsom o gyffelyb natur o'r Wasg Seisnig. Cvnnwys y llyfr liaws o fvfyrion a chaneuon a ysgrifennwyd mewn cvsylltiad agos a bywyd y milwr yn y lluestau a'r ffosydd yn Ffrainc. "Ysgrifennwyd y Myfyrion dvdd yn ei ddydd cyn noswylio. Nid oedd liamdden i gvwiro, na dethol, na chaboli ar air ac ymadrodd. Dieithr iawn yw'r llefervdd a ddaw at yr vsbrvd mewn myfyr ddwys fan honno liw nos. Ni thai a geir yma namyn awgrymu'n gynnil y rliyfedd- odau a welai llygad yr ysbryd pan ddelai cyni'r nos drosto ar awr ddiymadferth. Rhuthrai li-lyntion y dydd trwy'r ga'bn, ac os diwyg dameg, ffigiwr ac arwvddlun a gymerth ami un o onynt, dyfaled y darllenvdd pam." Dyna a ddv tved yr awdur ei hun ar ddechreu''r llyfr a thai y cwbl yn dda am en darllen. Mae rhyw swyn dieithr ymhob can ac ysgrif, a cheir atcof am iaith glasurol yr hen lenorion yn I gloyvvi pob gair ac ymadrodd; eithr mae rhyw fath ar crispness hvfryd yn y brawddegau nas ceir yng ngweithiau'r un vsgrifennwr Cymrcig arall, na hen na newydd. Rhoddir un o'r caneuon ar ddechreu'r golofn, can sy'n nodweddiadol iawn o'r ysbryd sydd i'w deimlo yng nghynnwys y llyfr i gyd.
Advertising
ar You simply add water The Off Varnish Stain FOR FLOORS IN 12 NATURAL SHADES. IF pt. pt., I pt.. I qt., -i gall., & I gall TINS. | ASK YOUR IRONMONGER OR DECORATOR FOR H STOVO STAINOLEUM & SEE THAT YOU GET THFCM. H MANUFACTURER OF BOTH! IJAMES RUDMAN, BRISTOL.! I MANUFACTURER OF BOTH: IJAMES RUDMAN, BRISTOL.! I f* STOVO," The Famous BLACK ENAMEL For Bicycles, Grates, & all Ornamental Ironwork. IN TINS OF CONVENIENT SIZES M « H. H. JONES. J-I elJf./ e 0 r,Pe 0011*8 CHOICEST DESIGNS^ in all kinds of MONUMENTS and HEADSTONES in Marble Granite and Slate at Lowest Prices. d408 ESTIMATES FBEB. LOVED AY, Registered Plumber and General Decorator j. 22, Chalybeate Street, ABERYSTWYTH, Telephone 21 P.O. This Season's Pattern Books sent out immediately on application. a——— —— ——» ABERYSTWYTH. n—sCs;—rj <^orcl XTME UNIVERSAL MOTOR COMPANY, Queen's Road. THE AUTHORISED AGENTS FOR FORD CARS. COMPLETE STOCK OF SPARE PARTS. BUY YOUR FORD from the AUTHORISE AGENTS. Touring Car, £ 135; Delivery Van £130;. Two-Seater, 2125,
Points of View.-XIII.
Points of View.-XIII. (By J.M.H,) A fox was seen at daybreak on New Year's Day trotting along Ship-street amd up Taber- nacle-street. He turned into the alley leading to the Chapel Vestry. A sign of good luck! or is it a portent? We want a supply of food. In some parts of the country there are plenty of rabbits. It is at this time of the year that we want to have an occasional plover, or snipe, or wood- cock, or teal, or wild duck, in addition to a plentiful supply of rabbits; but there are no cartridges. Locomotion is becoming a greater difficulty from day to day. The main road from New Quay to Llandyssul is impassable. Side roads and rural district roads are used by tractioll engines carrying timber and heavy consignments of goods, which they are busily churning into swamps. The G.W.R. motor omnibus now plies to and from the Railway Station and New Quay and has for the time abandoned the Llandyssul route. This and the heavy timber traffic in furrowing the main road between Llanarth and Aberayron. In several places it presents the appearance of a newly-ploughed field. And with all this there is not a horse shoe frost nail to be bought anywhere, so that farmers and traders cannot ply on parish roads and tracks which this week are iced snow. There has been no petroleum to sell or to buy for nearly a month. People are adapting them- selves with good humour to the changed cir- Giimstances. Why cannot two services a day do instead of three on the Sabbath is a question asked. And certainly shops could close at five-or six o'clock. They could do all they can do and accommodate their customers during daytime. Banks close at three o'clock. One service a day is cancelled on the railway. It is interesting to note that fifty-five pigs were slaughtered at Pengarreg on Tuesday, which is evidence that farmers can track to market, in spite of bad roads, and there is a good supply of meat quite near if people knew how to get it. The Monachdy rents were received for Lieut. Roger Lloyd by Mr. Griff Rees at the Town Hall on Saturday, January 5th. Nothing indi- cates the change in the times more than the manner of conducting rent. audits. Not many years back, on Monachdy rent day, Mr. Daniel Jones, the estate agent, might be seen driving in his phaeton to the Town Hall. He carried with him an air of domination and stirred a feeling of apprehension among the tenants who began to gather early in the precincts of the hall. It required courage on the part of any tenant, except those who knew their way, to ask for a new pig stye or a new thatch in those days. It was a piece of luck for a great many tenants to escape out of the room after paying the rent without some omenous muttering which might be construed to be a threat from the man who sat at the hmd of the table. Then there was a steaming plentiful dinner and the toasts of Queen, L ind, and agent were duly honoured. All this is gone and the function is reduced to a purely business tran- saction. A sign of the times. I cannot get the affairs of the County School at Aberystwyth out of my mind. Ever since the Dr. Ethe episode there is a lingering im- pression that there was a blot of something black dropped on the escutcheon of the Cor- porate entity which isjcnown as Aberystwyth. It would relieve sober-minded men everywhere if the Managers rescinded the resolution to dis- pense with the services of Dr. Davies and to re-instate him. It is not the time to do any single act that has the suspicion of harshness. Whatever may be the cause or causes behind the action of the majority ot the Managers, his deposition, if that comes about, will always wear- the complexion of its having in the first instance been due to his Conscientious objec- tion" attitude. Well, we cannot afford to penalise people for their conscientious scruples. Toleration only begins, as the Bishop of Oxford well said, when the opinions of a man become odious. The Conscientious Objector" is a suspect in the very matter of conscience itself, but Radicals and Nonconformists, more especi- ally, who made ourselves obnoxious to our spiritual and temporal superiors for half a century in vindication of principle, should hesi- tate to brand a man because his opinions are repulsive. And this will remind the reader of the position of the teacher in general. It is a time of stress for men with small stipends-clergy, ministers, teachers, constables, roadmen. There is no reason why our police- men should have less pay than the Merioneth- shire police, nor that our teachers should have less than the Pembrokeshire. teacher Cardi- ganshire is not a poor county, although it knows how to assume the mendicant whine. In a few months during the year 1917 the people bought £ 240,000 worth of war savings certificates, and that is only a part of the larger sum invested in the war loan and in war bonds. By far the greatest public effort made in Car- diganshire within the last quarter of century was the making of the Aberayron-Lampeter Railway. It is true that the scheme would not have been possible without the loans, which virtually are gifts advanced by the County Council and by the Treasury, but it would have been impossible, too, without the initiative, tenacity, and sacrifice in money and in mental and physical contributions by one or two in- dividuals. It is good that Mr. Frederick Harford, ex-consul, a director, is taking an interest in the railway, now that his brother, Major J. C: Harford, is engaged in France. Yes, and here is the order of the British empire honour list. There is no room for a person like Major Harford in it, and not much for unpaid servants fn war matters. Its perusal causes amazentent, despair, or huge amusement altogether, or in turn it is a list, as' a pictorial wepklv nuts it. of "push, press, and pul1." It would he interesting to know how- such a list is prepared. There is not a Cardiganshire man in it, for we must relinquish the honour of the recognition of Mr. John Rowland. There would he no difficulty in collating a list of twenty worthy men now serving the King Tn a manner with a par with the men recognized in Monmouthshire and Glamorganshire*. Why are 'they not
------------------Aberystwyth…
Aberystwyth Rural Food Committee. DEPUTATION OF BUTCHERS. Aberystwyth Rural Food Committee met on Monday, present, Messrs. David James, Pen- rhyncoch, presiding; J. Bunce Morgan, Glan- fread; John Morgan, Taiybont; L. J. Lewis, D. W. Lewis, Llanilar; Dd. Edwards, Dolfor; Dd. Lewis, Llanrhystvd; and Tom Jones, Cwm- ystwyth; with the Executive Officer. The Executive Officer (Mr. James Hughes) stated he had sent a list of all prices fixed by the Committee to the Commissioners as re- quested. It was stated that a member of the Com- mittee could be appointed to see that all in- valids, etc., in need of milk are supplied. It was decided that a scheme of the kind was not needed in the district. The War Agricultural Executive Committee wrote that they had no direct power to enforce owners of aorn grinding mills to carry out such repairs as would be thought necessary. Mr. J. Bunce Morgan asked whether he was aVlowed any sugar in his case as the men who work the threshing machine were going to his farm that week.—The Chairman said retailers were allowed a certain amount over the quan- tity required by them and were allowed to give sugar on special occasions. It was laid down as a general rule that one pound of sugar a day would be allowed to farmers at thresh- ing time. For funerals and auctions the amount of sugar according to the scale was one pound for fifty-six meals and a permit would be granted by the Executive Officer. Mr. John Morgan, Talybont, had given notice at the previous meeting to consider the question of travelling expenses and compensa- tion for loss of remunerative time of members of Food Control Committees. It was stated that Aberystwyth Borough Committee had decided not to ask for compensation. Aberayron Urban and Rural, Lampeter, and Tregaron Committees had not decided the question.—The Executive Officer stated that the Compensation would be Is. per hour.-After-disoussion the matter was adjourned for a week. A deputation of butchers attended at the request of the Executive Officer, who had re- ceived messages from the Divisional Commis- sioners with regard to certain orders.—Mr. T. Edwards (Messrs. H. P. Edwards and Son) said the butchers of the borough had formed an association and the butchers of the rural dis- trict could become members. Their cases could then come before the Committee through the Association.—On the proposition of the Chair- man, the Committee retired and left the butchers to discuss the subject .with the Exe- cutive Officer, a deputation to come before the Committee at the next meeting and state their views.
[No title]
(Continued from previou column.) in? I think I could answer and it is safe to assume that many are thankful to find them- selves outside for that reason. [The above was received too late for insertion last week.—ED.]
A TRIO.
A TRIO. During the week ended January 12th three men of considerable prominence in their several spheres died-Mr. James Evans,, Water-street, Aberayron, aged eighty-four years; Mr. Evan Jones, smith, Ffosteicin, near Aberayron, aged seventy-two years; and Mr. Evan Evans, Cefn- heblwyn, Ffosffin, aged eighty-four years. Mr. James Evans was a retired' shoemaker who used to be in old times a worker at Mr. David Samuel's when shoemaking was a local industry. For many years he resided at New Tredegar and latterly returned to Aberayron. He was a brother of the late Captain John Evans, of the Monachdy Arms. He was a man of quaint views which he expressed quite unsophisticallv. Mr. Evan Jones was a man of judgment and conviction and was< looked, on as the most devoted Sunday School teacher in Llwyncelyn Congregational Church. He leaves a large family of grown-up people to carry on the traditions. Mr. Evan Evans was a unique person indeed. He lived out his life untram- melled by the restrictions of conventional limita- tions. He belonged to tne social order of the late John Griffiths, Nantyrefel, who gave the lead in those days. I never heard anything to compare to his recitation of the ballads he loved, such as I A welaist, adwaenost ti Dolly, Sy a'i bwthyn wrth drfed yr Eryri, A'i llygaid byw lion, wnaeth friw dan fv mron, 0 deced a deled oedd Doli- Mr. John Griffiths in those great days was a Conservative and so was Mr. E. Evans, and it required some courage for a farmer in the time when we were supposed to be fighting for fundamental principles to say that he was a Conservative. lr. J. Griffiths did not read. Mr. E. Evans did read. And when they met at the Red Lion in political crises Mr. John Griffiths used to, say to Mr. Evan Evans "Rho, un wab etto," and Mr. Evan Eifcns demon- stratively gave vent to the true Conservative view, and Mr. John Griffiths used to cheer those histrionic declarations with the word "Pert, pert! Mr. Evan Evans till far past eighty years could jump from the ground up his cart's shaft. For the past two or three years he was more and more confined to his house and bed. He always had a literary turn and choice. The words that gave him solace in his last months and days were Daniel Ddu's, which he spoke with rare charm and significance. Pwy yw'r blin I)ererin acw, Wela'i yn ymdynu'n brudd, 1 Trwy'r anialwch tua'i gartref Yn bistillawg wlvb eu rudd! Dacw'i Dad yn dod a gwisgoeda, Hardded a goleuni'r wawr, Yn cusanu'r crwydryn eiddil, Ar ei wddf yn syrthio'i lawr. It is unnecessary to re-write Daniel Ddu's words to the end. The whole scene may be imagined by all those who can see. Those I people who had the courage to live out their inner lives-are-we to see their like again?
Advertising
WHEN YOU ARE UVgjgSH cW^ I YOU NEED 2 I If you have a tendency to t V Liverishness, and feel languid, 0 § "out of sorts" or "run down," I you should at once resort to I ■ the world-famous remedy for I '• these troubles—Mother Seigel's # t Syrup. By its gentle but t I efficient tonic action it puts t V the stomach, liver and bowels V OTH _A E | SVRUP J P in a state of healthy activify; Q • as a result you are then able • ■ to digest what you eat, and ■ I thus secure fresh stores of I • strength and vitality. Just • I try a short course of Mother A J Seigel's Syrup daily after I meals and note the general B improvement in ycur health. A TOT rr AFTER MEALS? A fh$2[9 bottle contains ihrtt timts tht 1/3 size. A
Y Golofn Gymraeg.
I diameu ei bod, yn y cyfeiriad hwn, gystal ei byd os nad gwell na'r unrhyw ddiwydiant arall. Mae'r baich yn drwm ar bob cylch, a rhaid wrth ymdrech ac aberth ar ran pawb ohonom i ddal yn gadarn tan y gwawrio dyddiau gwell ar ein gwlad. Ciywir o gylch y gellir dibynnu'n weddol sicr arno fod trigain a phum miliwn o chwarteri o wenith ar hyn o bryd yn yr America ar gyfer gwahanol wledydd Ewrop, ond y gwaethaf yw nau oes digon o longau wrth law i'w cludo drosodd. EIRA IONOR. Hyd y flwyddyn ddiweddaf yr oeddem fel pe wedi dechreu credu bod eira a rhew-wynt- oedd yr hen aeafau wedi cilio dros fyth, ac nad oeddym i ddisgwyl, mwyach, nainyn glaw a niwl o Dachwedd tan ddiwedd Mawrth. Gan nad faint o wir oedd yn y dybiaeth honno nad oedd ein gaeafau yn ddiweddar mor galed ag yr oeddynt yn amser ein tadau, mae'r flwyddyn eleni, yn gystal ar llynedd, wedi ein dysgu yn wahanol. Daw'r hanes o bob rhan o'r wlad am oerni eithafol dyddiau cyntaf y flwyddyn newydd, ac am y lluchfeydd eira oedd yn rhwystro pob math o drafnidiaeth mewn rhai parthau. 0 gymharu a Ionawr y flwyddyn ddiweddaf, dywedir fod yr oerfel eleni yn llawer llymach, ac yn rhai o'r siroedd yng ngogledd Lloegr bu'r ystorm yn chwerw iawn ei heffeithiau. Clywir am nifer fawr o ddefaid a gladdwyd tan yr eira ar fynydd-dir Durham a'r siroedd cylchynnol, a bu'r colledion mewn amrvw fannau eraiil yn bur drwm. Yn ffodus i ni ddaliodd y tymheredd yn uchel yn hir iawn, ac yr oedd gwlad gyfan yn llawenhau i weld v gwynt yn symud drachefn i'r de-orllewin gweld y glaw yn toddi'r eira ac vn nawseiddio'r I awyr. Clybuwyd yr ymadrodd yn ami: "GwelJ dodi mam ar elor na gweld hinon deg yr lonor," a chan nad pa mor oer y byddo mis- oedd cyntaf y flwyddyn mae gobaith yn tyfu trwy'r cwbl am wanwyn tecach ar 01 gwynt- oedd mor erwin.