Y Cymro

Cynhaliodd eglwys Gwernypant, Llanymynnech, ei chyfarfod pregethu blynyddol nos Lun a dydd Mawrth diweddaf, pryd y gwasanaethwyd gan y Parchn. H. Harris Hughes, B.A., B.D., Lerpwl, ac E. Anwyl, Adfa. Caed cynhulliadau da, a phregeth- au rhagorol yn y ddwy iaith—Cymraeg a Saesoneg. Ardal ar y goror yw hon, yn llafurio o dan anfan- teision dirfawr: ond ceir achos cynnes yma. a hyderwn y bydd y cyfarfod eleni yn atgyfnerthiad iddo.

'0 ""T- !o.=- ADOLYGIADAU. Ardudwy a'i Gwron, sef y Cyrnol John Jones 0 Faesygarnedd, Cwmnantcol, ger Drws Ardudwy yn Meirion (1600—1660). Gan David Davies (Dewi Eden), Harlech. Pris 2/6. Priodol i un sy'n byw er's tymor hir yn ngolwg Castell Harlech oedd ymgymeryd ag gysgrifenu hanes un o brif wroniaid y Rhyfel Gartrefol yn nghantref Ardudwy. Tynasid ei sylw at ei arwr tra eto'n fachgenyn yn chware ar lanau yr afon Eden yn mhlwyf Trawsfynydd ac wedi iddo ymsefydlu fel gweinidog yn Harlech, enynodd ei ddyddordeb yn- ddo'n fwy-fwy. Gwrandawai ar draddodiadau am dano, a darllenai bob hanes cyraeddadwy yn ei gylch. Cyn hir dechreuodd ddarlithio i gymdeith- asau llenyddol ar y gwrthddrych a thrwy'r gwahan. ol foddion hyn cynhyddai defnyddiau'r gyfrol beunydd, a bellach wele hi'n gyhoeddedig. Dengys ol chwilio dyfal, a chwilota manwl. Diau fod yr awdwr yn hynafiaethydd aiddgar, ac yn hanesydd diflino. Cafodd yma faes toreithiog, ynghyda lie i ddychymyg hanesyddol weithio ac er fod y llafur bellach yn galed i gael rhyw tesur o sicrwydd ar rai pwyntiau, gwelir fod ei galon yn ei waith. Gwnaeth ei hun yn gartrefol yn hanesiaeth cyfnod Oliver Cromwell, a gall symud yn ddiogel o'r naill bwynt at y Hall. Nid oes braidd unrhyw ysgrifenydd o awdurdod a safle nad yw'n hysbys o'i weithiau a'i ddyfaliadau; a thrwythodd ei hun yn Hanes y Britaniaid gan Gweirydd ap Rhys, Teithiau Pennant yn Nghymru, a llyfrau cyffelyb. Medd dalent at olrhain achyddiaeth teuluoedd, a'u cysylltiadau priodasol a gwleidyddol; a theimlir ei fod yn ami yn llwyddo i gyraedd i lawr at wreiddyn y gwahan- ol hiliogaethau a enw,a. Ceir yma, wrth gwrs, lawer mwy na hanes John Jones: gosodir i fewn gryn- hodeb o bopeth ynghylch Ardudwy yn gystal ag am ei gwron hwn. Rhaid wrth ryw fesur o drafod. aeth ar arwynebedd a nodweddion y wlad i ddes- grifio carictor fagwyd ynddi,-er nad da gorwneyd hyn. Diau fod cydweithrediad John Jones ag Oliver Cromwell yn fantais i'w boblogrwydd hanes- yddol manteisia'r llai ar ei gysylltiad a'r mwy, yn enwedig ymhlith ei genedl ei hun. Daw i amlyg. rwydd fel un o'r rhai arwyddodd wys marwolaeth y brenin Siarl 1. ac fel un ddienyddiwyd ei hunan, pan osodwyd brenin eilwaith ar orsedd Prydain. A theg yw'r farn fynegir yma, iddo farw yn deilwng o achos daj ac o Ardderchog Lu'r Merthyri. Nis gellir canmol llawer ar arddull y gyfrol na chymeradwyo ei horgraff. Ansicr yw'r awdur ar gwestiwn y dyblu,' a cheir yma ambell dro trwstan ynglyn a hyny. Llythyren a'i poena'n ddirfawr gellid meddwl yw'r h: braidd na thybir mai ar ddamwain y cymer ei lie ei hun mewn dosbarth o eiriau. 'Ceir yn y llyfr hefyd, dyrfa fawr o fraw- ddegau yn dechreu gydag y mae," neu yr edd," pryd y dylesid gostwng eu rhifedi o leiaf i'r haner. Nod y prentis llenyddol yw'r rhain, ac arwydd o dlodi arddull. Ond ailddywedwn fod cynwys y gyfrol yn ddyddorol a gwerthfawr ac amserol yw ei chyhoeddiad—pan ymddengys ysbryd gwerinol eto'n tramwy trwy ein tir. Cofiant y Parcliedjig Robert Thonias, Glandwr. Dan olygiaeth y Parchedig W. James, Abertawe. Un o feibion Meirionydd oedd Mr. Thomas, ond a weinidogaethodd yn Nglandwr, ger Abertawe, am dros ddeuddeng mlynedd ar hugain. Dau frawd a chryn wahaniaeth rhyngddynt yw'r gogleddwr a'r deheuwr yn Nghymru: corfforodd Mr. Thomas rai o nodweddion y naill a'r Hall, fel dyn a phregethwr a llwyddodd yn y ddwy Dalaeth. Cyfnewidiol ei feddwl a'i alwedigaeth, a symudol ei drigfan, fu dros flynyddoedd cyntaf ei oes ond daeth o hyd i'w wir hunan fel pregethwr, ac i gartref cydnaws yn Nglandwr. 'Llestr etholedig i Grist a'r 'Efengyl yd- oedd daeth yn boblogaidd yn y pulpud ar unwaith, a chadwodd ei afael yn nghalon ei genedl hyd der- fyn ei daith. Gelwid arno i wasanaethu mewn cyf- arfodydd pregethu tra yn y coleg yn y Bala ac er nad esgeulusodd ei efrydiau, ar bregethu yr oedd ei fryd o'r pryd hwnw. Ac megis y dywedai wrth eraill, yn gymharol ddiweddar ar ei yrfa, hyn oedd ei gredo bersonol o'r cychwyn Bydded y myfyr- iwr yn ddysgedig, a goreu po ddysgedicaf y byddo ond y mae ganddo i fod yn ddysgedig mewn trefn 'i fod yn bregethwr; ac ond i'r pregethwr gael ei weled yn ei oleuni priodol, a'i deimlo yn ei ofynion amrywiol a thrymion gan y dyn ieuanc, y mae yn bur debyg o wneyd myfyriwr nas gellir beio arno." Yn nghyfarfod ei sefydliad yn Llanelltyd-maes ei fugeiliaeth gyntaf-dywedodd, Yr wyf wedi dod yma gyda'r amcan o ddweyd y gwir dros Iesu Grist;" ac ar ddydd ei angladd tystiolaethodd un o'i gym- ydogion—ddarlunia ei hun fel dyn anystyriol"- na byddai byth yn gweled Mr. Thomas heb feddwl am Iesu Grist. Pregethai gyda difrifwch ofn- adwy o'r dechreu; ac yr oedd efengyl ymhob pre- geth draddodai. Cyhoeddai air oddiwrth yr Arglwydd a gair ydoedd hwnw yn galw sylw at yr hanfodol, yr aruchel, a'r ymarferol." Nid es. gynodd i'w bulpud heb arafu wrth y gris cyntaf, yno i anadlu gweddi am bresenoldeb Duw. Llosgid ef gan awydd lachub eneidiau. Caffai ei holl wranda- wyr astud gymorth uniongyrchol i gyflawni eu dyled- swyddau beunyddiol yn ei bregethau a chyfeiria ei olynydd yn Nglandwr, fel un prawf o werth ei weinidogaeth, at v profiad aeddfed fedd llu ddysg. wyd ganddo. Cyflawnodd gryn fesur o lafur llenyddol, yn en- wedig at wasanaeth ei enwad ei hun, fel golygydd Cydymaith yr Ysgol Sabbothol,' a'r Diwygiwr:' a'r diweddaf o'r ddau enwyd, meddir yma, oedd prif gyhoeddiad yr Annibynwyr yn Neheudir Cym- ru o 1835 hyd 1911. Bu yn Olygydd hynaws a thyner; a llwyddodd y cylchgronau dan ei ofal. Prawf rhagorol o'i adynoliaeth dda, a charedig- rwydd ei natur, ydoedd ei gyfeillgarwch gwresog a'i L- frodyr cymydogol yn y weinidogaeth. Cyrchai nifer o'r rhai hyny i'w dy yn rheolaidd ar nos Wener i ryddymddiddan am eu gwaith yn y pulpud ac yn yr efrydfa. A thra'n gwmniwr diddan. yn wleidydd- wr crvf, ac yn ystoriwr gogleisiol, at bregethu Crist y troai gyfeiriad yr ymddiddanion hyn yn ddifeth, Rhoddir yn y Cofiant esamplau teilwng o'i bregeth- au-naw mewn nifer. Gwelir oddiwrth y detholiad hwn ei fedr i ranu adnodau i helpu cof y gwranda- wyr, ac i wasgir ystyriaethau ymarferol y testyn adref at eu cydwybod. Wele engraifft o naturiol- deb ei raniadau, o bregeth ar Yr Oen yn nghanol yr Orseddfainc: i. Mai y peth mwyaf yn Nuw yw ei .gymeriad. 2. Mai y peth mwyaf yn nghymeriad Duw yw ei gariad. 3. Mai y peth mwyaf yn nghym- eriad Duw yw yr aberth. A dwy frawddeg olaf y bregeth sydd fel hyn Y fath Dduw bendigedig, yn 1 ngoleuni yr Oen sydd yn nghanol yr orseddfainc, yw y Duw y mae genym i feddwl am dano, i nesau ato, i ymddiried ynddo, i'w garu a'i addoli! Ac er ein bod wedi pechu mor fawr i'w erbyn, y mae'r Oen sydd yn nghanol yr orseddfainc yn sicrwydd i i'r gwaethaf o honom y ceir maddeuant llawn a rhad ond troi ato Ef." Y mae'r gyfrol yn un ddymunol i'r llygad, yn llesol ei chynwys i ysbryd ac i ddeall dyn, ac yn debyg o brofi yn feithriniad i ffydd yn yr efengyl ac yn ei hefengylwyr.

YR ABERMAW. 1 Dydd Gwenerdiwëddafcroesawyd gweinidogion yr Abermaw gan Mrs. Castle yn ei phreswylfod hardd a chlyd Fronheulog. Hwn ydyw yr ail dro i Mrs. Castle lonni'r cenhadon hedd a'u gwragedd a'i charedigrwydd. Yn ychwanegol at weinidogion y cylch a'u gwragedd cafwyd y pleser o gymdeithas y Parch. E. Jones Edwards, Artho.g; Mr. Wm. Evans, C.C., Aelybryn; Mr. a Mrs. E. W. Evans, U.H., Dolgellau (sef golygydd y Cymro), Henadur Martin i vVilliams, U.H., Mr. Richard Roberts, Ivy House; 3 Misses Evans, Abermaw. Yr oedd y darpariadau j yn deilwng ymhob ystyr o'r amgylchiad. Cymerwyd rhan yn y diolchiadau, &c., gan y Parch. W. Glan- dwr Morgan, Mr. E. W. Evans, U.H., a'r Parch. E. Jones Edwards. Digwyddai hwn fod y cyfarfod olaf i'r Parch. Meirion Davies fwynhau gyda'i frodyr yn yr Abermaw, gan ei fod ar symud i gylch newydd yn ol trefn y Wesleyaid. Cynhaliwyd cyfarfod ar. bennig ar ddiwedd y prynhawn, er dymuno'n dda i Mr. Davies yn ei faes newydd, a phenderfynwyd cyf- lwyno iddo ddarlun o weinidogion y-cylch fel ar- wydd o. barch ac edmygedd- tuag ato. Cymerodd amryw ran yn yr ymdrafodaeth, ac atebodd Mr. Davies mewn mynegiad llawn o'i ddwin hiraeth yn y rhagolwg o adael cylch mor ddymunol. Anfynych y gwelircylch ag y mae'r gwahanol enwadau ar delerau mor gyfeillgar a'u gilydd, ag yn yr Aber- mawr. Priodolai Mr. E. W. Evans hynny i'r ffaith fod y gweinidogion mor unol. Cyduna llu yn y cylch hwn i longyfarch y Golygydd ar rifyn cyntaf Y Cymro." Hir oes iddo yn y gwasanaeth ar- uchel a esvd iddo ei hun. EDVINUS.

Y Fcifol Gymdeithas Frytanaldd a Thramor. YN EISIEU ar y Feibl Gymdeithas Frytanaidd a Thramor, Ysgrifenydd Taleithiol i ddadleu ei hachos ac arolygu ei gweithrediadau yn chwe' Sir Dehau Cymru a Sir Fynwy. Rhaid i'r ymgeiswyr fod yn weinidogion ordeiniedig 0 dan un-a-deugain oed, ac yn alluog i lefaru a phregethu yn Gymraeg a Saes. neg. Tymor cyntaf y cytundeb, pum' mlynedd. CYflO-g Z300 y flwyddyn. Iechyd da yn hanfodol. Gwybodaeth belach a phapyrau i'w llanw oddiwrth The Home Superintendent, 146, Queen Victoria Street, London, E.C.

YN BAROD YN FUAN. Cyflawndcr Bendith. Sef Cyfrol o Bregethau (gyda darlun o bob pregethwr) gan 26 o Weinidogion mwyaf adnabyddus y Methodistiaid Calfinaidd yn Nghymru. Dan Olygiaeth y Parch. D. Mardy Davies, Pontycymmer. Pris mewn Llian 3/6 (net). Mewn Lledr 5/- (net). Fob archebion i w hanfon i'r Golygydd. COFIA3STT Y PARCH. J. Foulkes Jones, B.A., Machynlleth Dan olygiaeth Y Diweddar M*. JOSEPH OW Gyda Rhagyinadrodd i'r argraffiad *-o<*jfCn± ga» >' Parch. W. S. Jones, M.A., Gaerlleon. Ar lawer cyfrif y mae y Cofiant hwn yn deilwog o gael ei Testru ymhlith y dosbarth goreu o gofiantau mewn unrhyw iaith, ac anmhosibl dyimutio llyft i rai mewn trailod a chystudd. E. W. EVANS, Cyhoeddwr ac Argraffydd. Dolgellau