Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
------CHAOS.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CHAOS. Wei, wel, mae'r byd yn gaos gwyllt, John Dyna ddywedodd cyfaill wrthyf fel diweddeb i ymddiddan ar helyntion yr oes. Glynodd y gair chaos yn dyn wrth fy meddwl, a phar- odd imi fyfyrio. Aethum at yr awdurdodau er gwybod ei wir ystyr. Cefais allan i'r hen fardd Hesiod bersonoli y gair fel ag i gynrych- ioli sefyllfa gyntaf bodolaeth defnyddir ef eilwaith gan Miltwn i bersonoli tryblith neu gymysgedd, yr hyn yw ffynhonnell pob peth creedig. Mae'n amlwg fod drychfeddwl Miltwn o Chaos yn seiliedig ar y geiriau A'r ddaear oedd aflunaidd a gwag, a thywyllwch oedd ar wyneb y dyfnder." Deallais ym mhellach yr arferir y gair yn wrthgyferbyniol i cosmos, sef trefn, rheoleidd-dra, pryd- ferthwch. I ddisgybl Moses ceir portread o'r gwahaniaeth sydd cydrhwng stad y greadig- Z, aeth ar y dydd cyntaf, a'r stad ar y seithfed dydd. Yn fyr felly, golyga Chaos yr hyn sydd gymysg, annhrefnus, afreolaidd, tywyll. M'eddwl fy nghyfaill, o ganlyniad, yn ei eiriau ddifynnwyd uchod, ydyw fod y byd mewn stad o annhrefn a chymysgedd. Y gwir a ddywed- odd. Yn onest yn awr, a fu creadigaeth erioed mewn fath gawl er yr adeg dywell y daeth i fod? A oes son yng nghroniclau hanes unrhyw oes neu wlad, am y fath dry- blith, y fath dywyllwch a dallineb, ag a welir ar y dde ac ar yr aswy law ym mhobman heddyw Mi wn yn eithaf da fod gwyleid'd- dra gau a Phariseaidd yn arfer cyfrif yr oes bresennol yn waeth o ran moes a chrefydd na'r un oes flaenorol, ond ychydig sydd yn coelio peth felly, am fod achwyniad o'r fath yn rhagrithiol. Mi gredaf fy hun fod moes a chrefydd yn uwch heddyw nag erioed, eithr nid yn ol yr hen safonau o farnu, ond yn 01 safonau newyddion yr ugeinfed ganrif. Ond nid moes a chrefydd yv fy mhwnc yn bres- ennol. Rhaid i bwy bynnag arfero ei lygad i sylwi wybod fod byd a chymdeithas yn eu gwahanol ochrau mewn sefyllfa gaotaidd rhyfeddol. Mae'r papur newydd bob- ben boreu yn esboniad clir ar hyn. Sylwer yn gyntaf ar y Gwledydd Tramor, Y mae Mexico fel crochan berwi; y mae deheubarth America fel genau y Vesuvius y mae India a deheubarth Affrica fel symbylau yng nghnawd Prydain Fawr; y mae gwled- ydd y Balkans fel cleifion mc\vn twymyn, yn methu gorffwys na dydd na nos; ac am wled- ydd eraill Ewrop, nid yn unig y maent yn llawn o anhwylderau o fewn iddynt eu hunain, ondedrychant fel lladron ac ysbeilwyr ar ei gilydd. Rheol fawr bodolaeth y gwledydd Ewropeaidd yw, "Y trechaf, treisied; a'r gwanaf, gwichied." Ar ol cyfnod o gnoi a thraflyncu ymhlith gwledydd Ewrop, ac ar ol i'r cyfrif ohonynt sicrhau, fel cwn., yr asgwrn, a difetha y cor- gwn bychain, fe fydd Armageddon ar raddfa na weiwyd mo'i bath rhwng y Gorllewin a'r Dwyrain er ennill y fuddugoliaeth. Chaos Prydain Fawr, Edrycher i gyfeiriad yr Iwerddon, beth sydd ynoi ond y eymysgedd mwyaf! A ddaw cos- mos allan o'r chaos, wys? Pwy garia'r dydd, Carson neu Redmond ? Edrycher eto ar berthynas Prydain a Ger- mani. Mae'r ddwy wlad fel dau gi cynddeir- iog, yn utiig eu bod yn ofni ei gilydd yn hytrach na, bygwth ei gilydd. Nid ydyw y dreadnoughts o'r ddeutu ddim amgen na chwibanu y llanc bach wrth basio'r fynwent yn yr hwyrnos, er cadw'r bwganod allan o'i feddwl. Meddylier eto am St. Stephan. A welwyd y fath gaos erioed? Pwy yn Nhý y Gyffredin heddyw wyr ei feddwl ei hun? A oes weledigaeth eglur gan neb sydd yn livw- odraethu trosom? Bieth am y Suffragettes? Tra yn edrych ar y chwiorydd hyn mae gvvyr cedyrn y wlad' a'u ilaw ar eu genau, yn fudion fel pyst, ac yn analluog: i wneud dim. Er gwaethaf difrodaethau, dinystr eiddo, car- charu, porthi gorthrechol, &c., fe erys y chaos, ac hyd yma, nid oes argoel am lewyrchvn o oleuni i ymlid ymaith y tywvll- wch. Pa bryd, wys, y daw Daniel newydd i farn Cyfalaf a Xilafur. Mae'n dywyllwch Aifftaidd yma eto. Mae'r frawddeg, "labour unrest," wedi ei llosgi i fewn i'n lienaid. Beth fydd y diwedd? Ni pherthyn i'r ysgrifennydd farnu ar hawliau a iawnderau y ddau barti. Syl- wedydd yn unig' ydyw ef, a chenfydd fod y berthynas rhwng y cyflogwr a'r cyflogedig yn dra chaotaidd, a gall yn rhwydd iawn synied fod rhesymau digonol yn fynnych dros yr ym- gyrch gymer le cydrhyngddynt, a bod streics a "lock-outs" yn arwydd'ion o gynnydd a gwaseidd-dra yn hanes y ddynol hil tnvy'r byd o'r bron. Byd y Meddwl. Nid llai ei gymysgedd na'r cyfeiriadau nod- wvd uchod' yw byd y meddwl. Yn wir, tueddaf i'r farn fod mwy o gaos yma nag yn y cylchoedd eraill, er mor boenus y cyfaddef- iad. Os dylai goleuni, os dylai y cosmos fod yn rhywle, fe ddylai fod yn y meddwl; canys os tywyll yma, yna tywyll ym mhobman arall. "Os yw y goIeuni sydd ynot yn dywyllwch, pa faint fydd y tywyllwch Sylwer er engraifft ar stad athroniaeth yr oes! Bu Kant a Hegel mewn bri unwaith, ond y maent erbyn hyn wedi colli eu huwch- aiiaeth, am ba c'yd, nis gellir dweyd. Y mae slump ym marchnad y syniadau Ideal- aidd ar hyn o bryd, a cheir y llyfran ,y draeth- ant arnynt yn weddol rad. Yn ystod y blyn- yddoedd' diweddaf, torrodd syniadau eraill ar draws Idealaeth yr Ellmynwyr, ac ar y Ilwyfan heddyw saif Pragmatiaeth a Bergs- oniaeth. Rhwng y gwahanol ysgolion o ath- roniaeth, nis g^yr braidd neb lie mae'n sefyll. Nid oes neb yn sicr yn ei feddwl ei hun. Oherwydd y cyfnewidiadau diweddar mewn athroniaeth, ynghyda chasgliadau'r uwch- feirniadaeth, y mae diwinyddiaeth ei hun yn y tawdd-lestr. Teimlir nad yw enwau Awstin a Chalfin mor wyrdd ag y buont, ac ar y cyfan fod dydd yr hen ddiwinyddion yn cyflym basio, a bod yn rhaid ini wneud ail gyfrif o'n daliadau diwinyddol, a'u dwyn, os g'ellir, i gyd-gerdded ag amgylchiadau ac anghenion yr ugeinfcd ganrif. O'r braidd y carem fod yn esgidiau proffeswyr diwinyddol ein Coleg- au, am y rheswm syml fod y fath gaos yn nodweddu'r awyrgylch. Mewn llythyr chwar- eus at gyfaill idelo yn y wlad, dywedodd y diweddar Canon Liddon mai'r achos o'r fog yn Llundain ar y pryd oedd fod ffenestri study Dr. Westcott yn agored. Dichon nad yw pethau yn hollol mor ddrwg yn sefydliadau diwinyddol y byd heddyw, ond credwn fod ynddynt lawer o fog serch hynny. Fe wyr y proffeswyr diwinyddol yn eithaf da ystyr y frawddeg a creed outworn," a thasg ang- hyffredin o anhawdd yw boddhau ei enwad, a chyfaddasu ar yr un pryd ei wersi a'i ddar- lithiau at amgylchiadau y dydd. Mae'n bosibl dysgu yn 01 syllabus heb ddysgu yn ol cydwybod. Bydded pob dyn yn sicr yn ei feddwl ei hun. Dywedodd Aristotle unwaith, os wyf yn cofio yn iawn, rywbeth fel hyn I love Plato, but I love truth better." 0 oes, y mae chaos ym mhobman, a pheth anymunol ydyw. Dichon y rhaid iddo fod, ac y pery hyd nes yng nghwrs datblygiad yr oesoedd y daw allan o hono drefn a chyng- hanedd. JOHN JONES.
EIN POBL IEUAINC AR WASGAR.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
EIN POBL IEUAINC AR WASGAR. NID heb lawer iawn o bryder y nodaf i lawr fel hyn y pennawd uchod. Amrywiol ydyw y rhesymau am y pryder. Hwyrach y deu- ant i'r golwg, rhai o honynt beth bynnag, fel yr ymddengys ein nodiadau. Ein Pobl leu- ainc ar wasgar a nodir ydyw pwys a sylwedd ein hysgrif. Nid ar goll, eithr ar wasgar, a ddywedir yn glir. Ðr bod rhyw fath o debyg- rwycld arwynebol cydrhwng y geiriau ar goll ac ar wasgar," eto mewn llawn hyder itydd y clustfeiniwn mewn tawelwch a distaw- rwydd meddwl a chydwybod, ac o ddyfnder- oedd yr unigrwydd o eiddo unigolion ieuenc- tyd anwyl Cymru, er ar wasgar led-led y "lad, a'r byd o ran hynny, y credwn y clywir adsain y dylanwadau dwys ac anwyl a dder- byniwyd ganddynt ar hen aelwydydd wedi eu cynhesu a'u cysegru gan weddiau a chyng- horion mamau a thadau yng nghalonnau pa rai y trigiannai cariad lor. Cyfeirir gennym at gyfnod eu mebyd, ac hyd' yn oed yr eiddo o'r cymal cyntaf, beth bynnag, yn natblygiad a thyfiant y bywyd ieuanc i'r hwn ydyw ac a fydd yn ei berthynas ac ymwybyddiaeth y bachgen a'r eneth, y rhai a sylweddolant debygem ni ddechreuad eu hannibyniaeth. Nid ar goll, eithr ar wasgar; mad'deuir eto i ni am y pwyslais deublyg a mwy os rhaid ar wasgar, nid ar goll!! Dyna, ni gredwn ni, ydyw hanes cannoedd a miloedd o bobl ieuainc anwyl Cymru y rhai ni welir y tufewn i fur capel nac addoldy, pan yn, neu ar, neu wedi cyrraedd cyfnod sylweddoliad yr anni- byniaeth hwnnw a deimlir yn dawel, er yn sicr yn dechreu cynhyrfu a meddiannu eu hunan- iaeth. Adeg bwysig a'i chol yn llawn dirgelwch a dirgeledigaethau lawer o ran hynny, rhaid cyfaddef, ydyw cyfnewidiad cyfnod neu gyf- n'odau ym mywyd y dyn-v- dyn ieuanc yn arbennig, ac a'r cyfnod hwn a fynnom ni yn bennaf. Pwy all ei fesur? Pa glorian all gynnwys ei bwys? Pa farnwr ymhlith meibion dynion a ddal y glorian? Pa d'dyn o honom ni, gweiniaid y ddaear, a rydd y dyfarniad? Ar wasgar felly, nid ar goll-ar wasgar o'r addoldy ar wasgar o'r addoliad hwnnw a fu unwaith yn ei ffurf beth bynnag yn addoli, os Z, nid ei yspryd; ar wasgar o ddylanwad yr awyrgylch hwnnw a greir gan Feibi a gweddi, caniadaeth y eysegr, yr sgol Sul, a'r bregeth, a mwy fyth, pwy all ddweyd, yr Yspryd Glan ei Hun Ein Pobl leuainc ar hyd pant a bryn, dyff- rynnoedd, a llechweddau'r mynyddoedd a gys- egrwyd lawer o honynt i deimlad cannoedd ydynt fyw heddyw gan Ddiwygiad 1859, i rai ereill o honom a seiliwyd yn gadarnach fyth. os oes lie i hynny, gan Ddiwygiad o fythol goff ad wri aeth 1904. Os ar wasgar, nid ar goll, rhaid hyderu a
AR Y GROESFFORDD
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
yw hi ohonom ni, y dylai ei hanes ddysgu gwers inni yn yr argyfwng presenol. Yr oedd Cymru yn ei chwsg yn ddigon .gwerinol i adael honno, oblegid tra-arglwyddiaeth ei hoffeiriaid a'u diffyg cydymdeinilad a'r bobl, ac wedi y deffroad ni wna y genedl yr un osgo i droi yn 01 i'r gorlan honno. Gwelsom rai eisoes yn dangos pryder rhag y bydd Ymneill- tuwyr yn dychwelyd i'r E;glwys wedi y Dat- gysylltiad. Pryder heb achos yw hwn a, oblegid welir byth mo'r dydd y bydd i werin oleuedig Cymru blygu gwarr i fod dan iau ar- ghvyddiaeth yr offeiriadaeth. Nid o'r cyfeir- iad yna y daw ein perygl ni yn awr, eithr o gyfeiriad arall. Ein perygl presennol yw i rai arweinwyr Ymneilltuol ymffurfio yn fath o urdd offeiriadol a gormesu ar braid'd Duw. Arwydd er daioni yn ddiau yw y teimlir oddi- Avrth hyn yn rhai o gylchoedd uchaf crefydd yn y wlad, ac y ceisir dod o hyd i ryw ffordd i ddwyn y bobl a'r arweinwyr yn nes at ei gilydd. Buom mewn cyfarfod pwysig yn lied dd'iweddar lie y ceid trafodaeth ddwys ar fater felly. Ond yn lie dwyn y pleidiau yn nes, teimlid fod y ffurf gymerodd y drafodaeth yn eu pellhau oddiwrth ei gilydd, canys ni feiddiai nemawr neb gymeryd rhan yn yr ym- y I ddiddan ond oedd wedi pasio trwy y gadair lywyddol i'r ty uchaf. Yn ddiddorol iawn gwelid yr un peth mewn alegori wrth fwrdd y wledd rhwng y cyfarfodydd. Gwleddai yr arweinwyr gyda'i gilydd ar y banlawr draw, a'r bobl gyffredin ar y gwastad islaw, a gwelid llygad ami i sant ieuanc yn fflamio, a'i ysbryd yn brochi tra y sibrydai i lawr a'r arglwyddi." Cafodd Ymneilltuaeth Cymru o'r dechreu afael gref ar werin y wlad, a llwyddodd i'w chodi i'r peth yw hi yn awr. Un rheswm am y llwyd'diant mawr yn ddiau oedd fod yr arweinwyr wedi codi o blith y bobl, ac yn gynyrchion yr un deffroad a hwy- thau. Os am gadw y bobl i grefydd eto, rhaid i'r arweinwyr fod yn un a hwy mewn teimlad a syniadau, ac ymlaen arnynt mewn gallu a dirnadaeth a gwelediad clir. Y mae Cymru ar y groesffordd, a geilw am egnion goreu pulpud a gwasg i'w harwain yn y ffordd iawn, i'w dysgu i ddal gafael ym mhethau goreu y dyddiau gynt, a'u huno mewn glan briodas a phethau goreu y dydd- iau presennol. Medd y CYMRO fantais arbennig i anvain yn effeithiol mewn cyfeiriad felly am ei fod yn newyddiadur rhydd' ac answyddog- ol. Caiff un sieryd wrth galon y werin heb arlliw swyddogaeth arno well gwrandawiad na'r swyddog, hyd yn oed pe na ddywedai ond yr un peth.