Y Cymro

Submarines yn Dover. Ddiwedd yr wythnos cyhoeddwyd adroddiad cvffrpus yn rhai o'r papurau am ymweliad rhaio submarines Germani a harbwr Dover. Nid yw'r Morlys wedi cadarnhau'r adrodd- iad, ac nis gellir bod yn sicr am yr hyn gymer- odd le. Ond diau fod rhywbeth eithriadol wedi- digwydd yn y porthladd yng ngwyll y boreu dd'ydd Iau, pryd y bu'r gynnau o'r llongau mawr yn taranu ac yn tan-belenu am beth amser a'r chwil-oleu yn gwibio ac yn ysgubo'r dyfroedd yn y porthladd. Os y mentrodd rhai 01 fadau is-forawl y gelyn yno, bu eu hymgyrch yn ofer, os nad yn waeth nag ofer, gan y barna y rhai adroddant y stori i un, os nad ychwaneg', o'r llestri llechwraidd gaeldyfrllydfeddyn ddiatreg. Sonir am ddi- gwyddiad arall yn dwyn lawer o debygrwydd i'r uchod yn y Firth of Forth, ac 01 gylch Edinburgh; ac er fod llawer o ddirgelwch o amgyilbh hwnnw hefyd, nid ydym yn sicr nad oedd gan ein Llynges ni ein hunain fwy i'w wneud ag ef na Llynges y gelyn. Fodd bynnag, yn y naill achos a'rllall, llwyddwyd i osgoi unrhyw drychitteb, a diau y par y di- gwyddiadau i'r awdurdodau fotd ar eu gochel- iad yn fwy nag erioed. Os nad all Germani oresgyn ein gwlad, mae'n beriderfynol o'n blino a che isio,'ii,d ychrv:hu, a gwneud cymaint o niwed: a all i'n llynges trwy fn ymgyrch- oedd dirgelaidd ac annisgwyl.

Diwedd gyrfa Beyeirs. Yn dilyn y newydd aim gymryd De Wet i'r ddalfa, dawjr newydd am didiwecltdgyrfa General Beyers trwy foddi. I bob pwrpas rhydd hyn ben ar y gwrthryfel yn Ne Affrig, ajc y mae Genral Botha i'w longyfarch yn galonnog ar y modid cyflyni ac effeithiod y deliodd a'r gwrthryfelwyr. Mae'r papurau yn y Vlad lion yn rhoi cryn le i dyniged De Wet, a d'a gennym weled fod unfrydedd mawr ymysg pob dosbarth yn y wlad hon yn ffafr delio'iI dyner a'r hen wron, er gwaethaf ei frad diweddaf. Miater yw hwn, wrth gwrs, i Lywodraeth yr Undeb yn Ne Affrica, ond nid oes gennym ddim lIe i gasglu y bydd yno fwy a ysbryd dial nag sydd yma. Y farn gyffredin ym Mhrydain yw na ddylid gwneud dim mwy- na'i garcharu hyd ddiwedd y rhyfel. Gall y Llywodraeth yn ei wlad ei hun farnu a fydd rhywbeth yn galw am wyliadwriaeth a gwarchodaeth arno,"n, ddilynol. Am ei roi i farwolaeth, hyderwn fod y syniad mor wrth- naws yno ag ydyw yma. Mae Germani'n amlwg wedi ei hargyhoeddi fod y gwrthryfel wedi troi allan yn fethiant, ac yn ymliw am derfyn ar bob ymryson yn Ne Affrica. Mae'n rhy ddiweddar yn awr, a rhaidi iddi fedi ffrwyth ei gwaith yn hau hadau gwrthryfel ymysg y Boers. Gwel yn awr mai'r ffrwyth hwnnw yw rhoi ei threfedigaeth ei hun mewn perygl.

Haeckel a Dyfodol Ewrop. Mae athrawon a dysgedigion Germani, ar wahoddiad Dr. Ostwald, fferyllydd enwog o Z, Leipzig, wedi cyhoeddi i'r byd beth yw tyngedi Ewrop i fod wedi buddugoliaeth eu gwlad yn y rhyfel presennol. 'M'aent oil yn sicr o'r fuddugolia'eth, ac yn breuddwydio'n feiddgar am ymlediad yr Aim a en a'i diwylliant." Y pennaf a'r gwyIItaf o'r oil yw'r Professor Ernst Haeckel, Apostol y Clai,' yr hwn ni phetrusa ddatgan er ddymuniad am weled y pethau canlynol yn cymryd lie er budd Ger- mani ac Ewrop gyfunol:-i. Dinistrio gor- mes Prydain. 2. Goresgyn Prydain a medd- iannu Llundain. 3. Rhannu B,elgium,-y rhan eangaf o honi, p Ostend i Antwerp, i fod yn dalaeth Germahaidd; y rhan ogleddol i'w rhoddi i Holland; a de-ddwyrain i Luxem- burg, a honno wedi ei helaethu felly i ddyfod vn dalaeth Germanaidd. 4. Nifer mawr o drefedigaethau Prydain a'r Congo Free State i fynd yn eiddo i Germani. 5. Ffrainc i roi i fvny i Germani rai o'i thaleithiau ar y terfyn gogledd-ddwyreinipl. 6. Rwsia i'w gwneud yn ddiymadferth trwy ad-drefniant ar Poland a'i rhoi dan nawdd Awstria. 7. Taleithiau Germanaidd y Baltic i'w hadfer yn ol i ymer- odraeth Germani. 8. Finland, wediei huno a Sweden, i ddyfod yn deyrnas annibynol. Dyna i chwi brog-ram! Ac y mae ereill ,o.'r gwyrdysgedig lawn mor ha,erllug ac uchel- geisiol, a bron yr oil yn cia tgan yn_ y modd mwyaf wyneb-galed nad oes dim man wledydd a theyrnasbedd i'w goddef yn fyw. Gwelir yn glirichohyd lam beth yr ymladdwn yn y rhyfel ofnadwy hwn. ■

Ymg-yrclx Rwsia. Yn araf iawn y codir y lien ar yr hyn gymer lie yn Poland a'r maes ar yr ochr ddiwyrein- iol, lie mae lluoedd Rwsia yn wynebu byddin- odd Germani ac Awstria ac yn ymladd am yr oruchafiaeth. Yno y mae'r ymladd a'r lladdfa fawr yr wythnosau hyn; ac fel y bu ar y cyfryw adlegau yn y gorllewin, felly y mae yn y rhan hon, tynnir y llenni i lawr pan y mae'r trychineb a'r galarnasmwyaf gwaed- lyd yn cymryd lie. Mae'n amlwg fod Yon Hindenburg wedi gwneud ymdrech arswydus: i dorri trwy rengau y Rwsiaid; ac i ymwthio yn ol i Warsaw. Ond er iddloi lwyddo i dorri trwodd, gallodd y Rwsiaid ddwyn digono. atgyfnerthioni beryglu'r byddinoedd oedd wedi torri trwodd, a da fu cael dianc allan o'r cvlch o'r Rwsiaid oedd y;n cau am danynt. Fodd bynnag, mor ystwyth a chyflym oedd llinell y gelyn oherwydd y rheilffyrdd cyfleus, sydd ganddi fel y gallodd y cadfridog beidd- gar wneud ymosodiad mawr mewn rhan arall, a pheryglu t roi ystlys y Rwsiaid. Yn ol allwn gasglu oddiwrth yr adroddiadau, y mae'r Ger- maniaid yn ceisio gwneud peth tebyg yn Poland i'r hyn fuont yn wneud yn Flanders; ac yn hyrddio'u lluoedd yn ddibaid yn erbyn y Rwsiaid, er ceisio hacio'u ffordd i Warsaw. 'Methiant fu'r cynllun ofnadwy gostus a gwaedlyd yma yn Flanders hyd yn hyn; a dywed y naill adroddiad ar oil y llall o Petro- grad' fod eu rhuthriadau oil wedi eu gwrthr sefyll yn llwyddiannus yn Poland hyd yma, a'r Rwsiaid yn troi i ymosod mewn rhai lle- pedd.

Buddugroliaeth. Serbia. Yr oeddym oil yn ddiweddar wedi mynd: i ddebhreu pryderu a chrvnnu am dyng-ed Serbia fechan; yn enwedig wedii dea'll fod yr Awstriaid wedi llwyddo i gymryd Belgrade. Of nid, er holl wroldeb y Serbiaid, ac aneffeith- iolrwydd yr Awstriaid, v profai nifer yrolaf yn d'digon i ysguboi byddin y wlad, fechan o'u blaen. Ond yng nghanol y pryder daw'r newydd fod milwyr dewrion y wlad fechan wedi, gorchfygu'r gelyn gyda lladdfa fawr a'u gyru ar ffo blith-drafflith. Y newyddion olaf pah ysgrifenwn yw fod y Serbiaid yn parhau i erlid a'r Awstriaid yn dal i ffoi. Anfonodd y Tywysog Coronog Alexander genadwri i'r fyddlin yn ei1 llongyfarch yn y geiriau cryfaf ar ei goruchafiaeth fawr a digamsyniol ar y g'elyn. Dywed eu, bod wedi gorchfygu ac yn erlid y gelyn gyda chyiflymder dihafal yn hanes milwriaeth. Yr oedd yr Awstriaid a orchfyg- wyd1 y'n cynnwys pedwar corfflu milwrol.

Griorchest yn y Dardanelles. Ddechreu'r wythnos hon daeth y newydd am orchest anhygoel bron o eiddo'r Submarine Brydeinig B 11 yn y Dardanelles. Mae'r cul- for wedi ei hau a phelenau ffrwydrol gan Twrci, a'r rheiny yn nofto'n rhes is rhes, fel y gallesid meddwl fod llongau Tvvrci yn hollol ddiogel y tu ol i'r fath warchglawdd. Ond ymgymero-ddy Commander Holbrook a,'r das- feiddgar o osgoi'r llinellau 'mines' marwol trwy suddo'i lestr odditanynt ac wedi cyr- raedd yr ochr draw ymosododd ar y Messu- diyeh,, y rhyfel-long Dyrcaidd oedd yn gwylio z, Y 'r offerynau dinistr. Erys hon yn ddiau yn un o'r gorchestion y bydd son am dani yn y rhyfel, ac y mae'r swyddog ieuanc dewr a beiddgar wedi sicrhau enw a chlo-d iddo'i hun. Yr olaf a welwyd o'r Messudiyeh oedd ar hanner suddo, a llwyddodd yr ymosodydd dirgel i ddychwel yn ol yn ddianaf, er gwaeth- af ymgais i'w suddo trwy dlan-beleniad. Yn ei chwrs bu raid iddi fbd unwaith dan y dwr am lawn naw awr. Nid yw Dosbarth B o'r badau tanforawl agos yr hyn yw y rhai di- weddaraf o'r llestri dinistriol hyn. Maent wedi mynd yn hen, ac ymhell ar ol yr oes ond gwelir eu bod yn cadw eu heffeithiol- rwydd. Dichon eu bod yn well na'r badau diweddaraf i weithredu mewn lie cyfyng fel Culfor y Dardanelles, am eu bod yn llawer llai na'r rhai adeiledir yn awr. Hen lestr oedd y Hong a suddwyl hefyd; ond bydd yn golled' i'w theimlo i Twrci ar y mor.

Brwydr,o yn Flandexs a Ffrainc. Wedi cyfnod pur faith o egwyl cymharol yn Flanders y mae'r gelyn unwaith eto yn ad- newyddu ei ymosodiadau a'i ymgais i dorri ei ffordd trwy y rhengau tua Chulfor. Dover. Ymddengys nad yw'r Kaiser wedi newid dim ar ei feddwl am werth y symudiad yma, nac at ei benderfyniad i'w gario' allan costied a gostio. Nid oedd pawb o'i gyfarwyddwyr yn unfarn ag ef ar ei gynllun yn y gorllewin; ond ceir engraifft o dynged y rhai a wrthsaf- ant y teyrn ffroienfalch yng nghwymp Von Moltke. Yr un fu hanes yr hyrddiadau gwall- gof yn erbyn y Ffrancod yng nghymyd'ogaeth t!1 z!1 Ypres yr wythnos ddiweddaf ag a fu eu tebyg ar ein milwyr ninnau yn y lie ychydig wyth- nosau yn ol. Ar hyd y llinnell faith i lawr i ffindir yr Yswisdir y mae'r fyddin unedig yn gwneud mwy na dal ei thir. Mewn rhai lle- oedd y mae'r Ffrancod wedi ennill tir ac wedi gwthio'rgelyn yn ol i'r fath raddau fel y disgwylir i'r enciliad. lleol effeithio1 ar ran helaeth o'r llinnell. Disgwylla rhai bethau mawr a phwysig yn fuan yn Ffrainc a Bel- gium; ond prin y mae'r arwyddion yn ffafrio- dim symudiad cyffrous o'r fath. Ennill wrth y fodfedld yw'r hanes, a hyd nes y gellir anfon y z, digon oi filwyr drosodd, rhaid boddloni ar symudiad araf a graddol iawn.

Dim Cad-oediad dros y Nadolig. Gwnaeth y Pab ymgais i gael gan y teyrnas- oedd sydd mewn rhyfel a'u gilydd i gytuiio i orffwyso dros y Nadolig, gwyl genedigaeth Tywysog Tangnefedd, a bernid ar y cychwyn y profai yr apel yn llwyddiannus. Ymddeng- ys erbyn hyn, fodd bynnag, nas gellir gobeith- io am yr egwyl a ddymunid. Y rheswm yw fod un o'r Galluoedd yn gwrthod cydsynio a'r awgrym, ac felly yn gwneud y peth yn anym- arferol ac amhosibl. Ni ddywed y Pab wrth gyhoeddi'r methiant, pa wlad sydd yn gwrth- od, a diameu mai llawn cystal hynny. Dywed rhai o'r papurau mai Rwsia sy'n gyfrifol. Pa un bynnag' am hynny, cwestiwn i'w bender- fynu gan bob gwlad drosti ei hun yw hwn ac nis gwyddom pa resymau sydd y tu ol i wrth- odiad y wlad sy'n anfbddlon. Ar yr un prydi carasem i'r hen wyl gysegredig fod yn glir o fwg a than a gwaed y rhyfel, ac i'n milwyr gael rhyw seibiant bach rhag Hid y don i gofio geni'r Ceidwad.