Y Cymro

CAERNARFON AR CYLCH. Gyda golwg ar y Gynhadledd gynhaliwyd yn ddri- weddar yng Nghapel Engedi JM. C.) i gymeryd i ys. tyriaeth ifater yr acho.sion cenhadoli yn y dref, deall. wn i ddau benderfyniad gael eu mabwysiadu ar y mater, isef (i) Anogiaeth am fwy 0 ysbryd gweddigar yn y mater, ac i fod yn fwy eftro a llafurus. (2) Awgrymu i'r eglwysi y p,rio-dolideb o gael cenhadiwr trefol. Y mae y ddau ibendedyuiad iyn sicr 10 fod. yn rhai gwerth -syl,w manwl ac ystyriol. Barna llawer, a hynny yn hollol gydwybodol, nacl1 oes angen (Cenhadwr Twfol, mai gwaith y gweini- dogion a'r blaenoriad iyw edrych ar ol yr achosion cenhadol, a phob, than ¡3"nalJ! o waith yr Arglwydd. Ond5 gellir dweyd, 01'r oehir, arall, f od, gan y gweini- dogion a'r blaenoriaid ilawn digon o waith fel ag y mae ipethau yn bresennol. Ddsgwylir i'r gweinidog ddarparu pregethau coeth ac amserol ac edrych ar ül deiliaid y eglwys. Ac am y (blaenoraid, y mae llawer o hornynt yn wyr o frusnes, ac ychydig iawn o amser i hebgor ganddynt. Oes y "myn'd" yw hon, a rhaid i iflaenoriaid, fel ereill, wneud y goreu o'r ddeufyd. Aberthant lawer. er mwyn yr Achosi Mawr yn bresennol. ac nid teg yw gofyn gormod oddiar eu llaw. Mae yng Nghaernarfoin (Genhades1 'Drefol—Miss Jones, a gwna waith Thagorol. Mae ganddi dy neilltuol—a elwir yn awgrymiadol iawn "Esgynfa"— er icynnal Dosbarthiadau ar gyfer y genethod, a rhoddi llety nos i enethod dig.artref a d.ieithr yn y dæf. Sawl "dafad golledig' dd'ychwelwyd yn ol i'r gorlan trwy hyn, a sawl geneih roddwyd ar ben y ffordd i'r bywyd? Amser yn unig a etyb. Co-llir cannoedd yn nghreigliad amser, o'r lleoedd cenhadol trwy nad oes meb yn gofalu am danynt.. Dylent fod yn fagwrfa i'r eglwysi, a buasai gwr bywiog a ichrefyddol ei ysbryd i fod mewn cyffyrdd- iad a hwy yn gaffaeliad mawr. Gobeithiwn y caiff yr awgrymiad: sylw difrif ol eglwysi M.C. y dre. Gyda golar y cofnodwn farwol.aeth Mir. Edmund Roberts, rvonia Temperance 'Hotel, Bangor St., Caernarfon, yr hyn gymerodd le nos 'Sul (Rhagfyr 6;, yn yr oedran cynnar o 40 mlwydd oed. Nychai er s misoedd, ac amlwg ydoedd fod y babell bridd yn ymddatod. Yr oedd yn gymeriad disglair iawn. Cyn dyfod i .Gaernarfon rai blynyddoedd yn ol, yr oedd, yn trigo yn Penmorfa, ac yn flaenor yn eglwys y M.C. yno. Oddiyno' symudodd i Griccieth, a dewiswyd ef yn flaenor yn eglwys Seion: Pan sym- udodd i Gaernarfon ymaelododd yn Siloh, a gwnaeth yr hyn a allai gyda'r achos yn y lie. Bu yn llywydd y Band of Hope, yn athraw, a gwnai Ibcb peth yn ei allu. Yr oedd yn weddiwr cyhoeddus neilltuol iawn, yn llawn o deimlad, dwyster a difrifoldeb. Cymerodd yr angladd—preifat—le ym Mynwent Ym- neilltuol (Caeathraw foreu Mercher, y Parchn. J. E. Hughes, M.A., B.D. (Caernarfon).a John Jones, Tal- ysarn, yn gwasanaethu. Nawdd y nef fo dros ei weddw d'i eneth Ifach. "Er, nychu yn ;nhir yr anial, A dioddef dirfawr boen Mae Roberts heddyw'n holldach, Yng ngwhwmni .pur yr Oen." Wrth benodi swyddoggorfodiol dros ranbarth Llandudno yng 'Nghyngor Sir Gaernarfon, dydd Iau diwedd'af, awgrymodd yr, Henadur JR. O. Jones (Waienfawr), y priodoldeb o ofyn i hob ymgeisydd a oedd yn ddirwestwr. Cymerodd .Mr. J. IR. Hughes (ICaer,nar,fon) y peth braidd yn ysgafin, a gofynodd ai onid: gwell, hefyd, oedd holi yr ymgeiswyr a 'oedd- ynt yn onest, "yn eirwir ac yn ddi-ddyledog? Llon- gyfarchodd Mr. Wm. George (brawd y Cynghellydd) yr 'Henadiuir iR. O. Jones am ofyn y icwestiyn.au er gwaethaf ensyniadau VMir. J. iR. Hughes. Os yw Lord: Kitchener yn Thoddi cymaint pwtys ar sobr- wydd, ai oni ddylai ein hawdurdoaau cyhoeddus wrth bernodi xhai i edrychi ar ol eiu plant? Yn sydyn ymadawodd y Tiriogaethwyr, o'r dref, oddeutu 800 o honynt, i wers'yHu i Aberystwyth. Derbyniwyd' llythyr arall oddiwrthi 'E. Lewis Jones, Victoria St., o faes y gad. Dywed fod! y Germaniaid weditanlbdenu ysbyttad, ac fod .can- noedd o blant bach Belgium yn cerdded y wlad yn ddiamddiffyn a digar,tref, a mor ddioLchgar y dylai plant ICymrui fod. Os. byw ac iach ddechreu'r flwyddyn bwriadwn ysgrifennu ar "'Wyr Blaenllaw y M..C. yn y dref."

LLETHRAU PUMLUMON. Breintiwyd Plwyf iLlangurig a phisdair darlith ar Amaethydddaeth yn ystckd nosweithilau Rhagfyr '7- 10. Ydarl-ithyddoeddiMi. John, B.Sc., Drenewydd. Traddodwyd dwy ddarlith yng Nghwmbe,lan, yn Saesneg, a. dwy yn ILlangurig, yn 'Gymraeg., ond caniatawyd peth Saesneg y noeon olaf am fod rhai Saeson lIniaith yn. bdsennol. Y imae Mr. John yn un o'r dynion hawddgaraf. Y 'mae hynny yn fantais faWT. iddo fel darii'tihydd. Y mae'n athro wrth natur a thrwy ddysg. Gwyr sut i gyfrannu gwybodaeth. Y oedd yr arofaf yn ei g.anlyn ac yn ei ddieall. Cyg- wyd ef i fyny mewn ffarm. Felly nid gwr y 'ddamoaniaetih yn 'unig' ywefe. Y miae'r ddwy ochrr ganddo. Nid annyddo,rol hwyrach fydidad difyniad o eiddo Richard Lewis, Ne, ar hyn,—"The phrase ''theory of' is generally understood to imply that the theory and that (Of which it is the theory, are two separate and independent things. And in a certain sense this is obviously true; for, as we say, we can know thie theory of a thing without being able to dio it. Yet, if we consider, we shall find that really, in the first of these cases, what we know is not the theory of the thing, but only the theory of part of it, or in other words, that our theory is imperfect. And in the .second case, we shall find' that what we do is not the thing but only a part of it; or in otbeir words, 'that our doing is iiriperfect doing. Thus the real .fact indicated by the 'phrases in question is, that we may know part of a thing without knowing it all, and may do a thing partly without doing it all. Action, in the fullest sense, would also> be theory it would be doing with full consciousness of what we were doing. Theory, in the fulLest sense, would also be action we could only fully understand counting: in the. act of count- ing." Yr oedd ardal •Cwmbelan yn fwy byw i'w braint y tro hwn na Llangurig. liwyrach n,a; chafodd pob ffermwr wyibod am y gyfres eleni. Yn raddol gwisg- ir ymaith raigfi^rn y wladl yn erbyn y ffyrdd manylaf o weithio. Gwelir hyn braidd ymhob cyfeiriad. Y mae amli house-keeper yn .bur anfoddlawn i f wrw',r draul yn fanwl faint yw'r gost o fyw; ond yn y pen draw dyna'r unig. ffordd lwyddiannus. Rhaid wrth gynllun a hwnnw'r goreu'n bosibl. Felly'n union hefo trin y tir. Y mae"r wybodaeth. lwyraf yri eis.- deu hebLaw s'ynwyr y fawd. Cawd darlithiau cam- 'pus mewn ffordd. agos. at y bobl. iMedd y darlith- ydd ddawn neilltuol at y gwaith, hwn. Ymae'n ad- nabodi y natur ddynol, ac wedi ei ddwyn i fyny yn ffermwr. Ac yn ychwanegol at hyn y mae'n dra gwybodus yn .ei faes. Credwn yn siwr ei fod: wedi. llwyddo i ddeffro dyddordeb y Iffermwyr i fyn'.d i mewn i ifwy o fanylion y gwaith. Ond onid man- tars faWr iawn fiyddai dosbarth mewn gaeaf. a chyf- res o ddarlithiau ? Gallasai gwr dawnius fel Mr. John wneud .gwell chwatrae teg ag ef ei ihun ac fe fanteisiai'r trigolioft, lawer mwy ymhob trhyw fodd. Gallesid meddwl fodi 'Mr. John wedi ei-farcio allan ,gan iragluniiaeth i orchwyl fel hwn. Edrychi-r ym. ,Iaen. yn aiddgar at ei ymweliad nesaf a't gymdog- aeth.

Ymhilith y meibion i weinid,olgion y Corff sydd newydd ymrestru y mae mab y Parch. SHenry Rees, Cwmcar*. Y Saboth cyn y diweddaf cynhaliwyd cyfarfod pre.gethu 'yng nghapel Moriah, Penymaes. Gwasan. aethwyd gan y Parchn. IHugh (Roberts a J. E. Dav- ies, Treff ynnon. Mewn Ysbytty yng INighaerdydd mae milwr Bel- giaidd clwyfedig na -welsai ei hen ysgolfeistr er's d'euddeng mlyn-edid nes i hwnnw ac yntau yn ffo- adur, yn y dref, ddigwydd ymweled a'.r Ysbytty ychydig wythnosau'n ol.

:'v ADOLYGIAD AIT. ;v Y vLLADMERYDD. Gwneir rhifyn lRhagifyr o'r 'Lladmerydd' i fyAy, i fesnr helaethach nag ar.fer, gan y ddau: Olygydd llafurus eu hunain. Ac ni bydd yn y cyhoeddiad un amser ibraidd ddim rfiagorach na'u cynhyrchdoh hwy. Yn ei Nodi.adau Amrywiol, rhydd y ParoH- eddg Evan Davies adolygiad ffafriol i gyfrol newydd Dr. D. !M. Phillitl)s arDdiamhegion Crist, a Byni.e.d am ei rhediad a'i nodweddion paragraff.au, )'n traiethu'n rhesymol a goleu, ar ddiau lyfr esoeulu,3, edi,g o'r Hen Destament, sef Llyfr Ruth a 'Cbanijd Solomon ac yn ychwanegol dyd i mewn lythyr dder. byniasai odd iwrth henafigwr iraidd:—(Mr. (Hugh Puigh (Llanegryn gynt, ond yn awr 0 ILangamarch)—ar ddywediad 'Crist wrth ipeldr, Ar y gnaig hon yr ad- eiladaf fy eglwys. rPwynt newydd a "gwreiddiol" yr esboniad .gynhygir yw eiddo'r frawddeg hon: "Ymddengys. nad oes ynia 'gyfeiriad at Petr o gwibl fel sylfaen na sylfaenydd, ondi at Grist fel sylfan, sef y graig ar yr hon yr oedd: y ganeg sylfaen a. phob carreg yn yr adei'lad' yn igorffwys." Dywed Mr. Davies am yr esboniad hwn fod y ddau tair "sylfan" a "sylfiaen" yn warantedig ac er na welodd efe neb arall yn dwyd mai maen isaf yr adeil-ad ydyw "sylfaen,"1 ac mai y sail air yr hwn y gosodir hwnnw yw'r "sylifan," ytibwlanega y ddchon ei fod yn iawn. Deil y ddau Olygydd i esbonio dwy wers yr Y slgOil Sul mewn imoddi tra boddhaol, gan rod 'ymborth' i feddwl y deiliaid yn gystal ag eglurhad- aeth eiriol a brawddegol. Ceir hefyd gan y Gol- ygydd ieuengaf, y Parebedig iT. E. Davies, lith rag- .orol ar Rai 0 Nodau Milwr IDa i lesu Grist. Dyma'n ddiau y foment Feddylegol i ddwyn ein meddwl at y Rhyfel Ysbrydol, a hynny yn nhermaui ein. siiarad; bob dydd. am y rhyfel dddifrdfol ar y Cyfandir. iM:a,e'r milwr da i Iesu Grist, imeddir yma, yn un: (a).1 Sylweddola, bwysdgrwydd y .frwydr; Cbj Parod i wneud ei ran i silcrihau ibuddugoliaeth; (c) Fedd ffydd gref yn llwyredd y goncwest. Hebllaw hyn ceix ail e-rtbygl gan y -PArchedig,Robert Williams. M.A. Glan Conwy. Yr oedd y igyntaf, fis yn ol, ar "Ddysgeidiaeth y Beilblm Ryfel;" a hon eto tajr "Amodau Rhyfel Cyfiawn." Dengys hynny oddi- wrth htanes rhyfiel Abraham i waredu Lot, rhy.fel. Israel ag Amalec, rhyrfeloedd Moises â'r Midianiaid, ac a'r Amoriaid ac eneill. Gwyddis iam ei':gyjn^. efindra ef i'r Heft iDestament a'i .lenydddaeth. a- thraetha'n ddyddorol a ohymhesurar y Rh'yfel,, mewn afcgof clir am yr hyn a fu trwy, orchymyn a chaniatad iDuw yn ol yr Ysgrythyr. Terfynir rhifyn gwych gyda dalen o Nno-diadau, ar Lyfrau, newydd, a thôn (MiH.) o'r enw 'Heath Lane,' gan Mr. Maurice Roberts, Ashton-im-'Makerfield. T. R. JOKES.

O R- iCHRISTMAS & INEW YEAR 'EXCURSIONS, For Short or Long TeTiodta covering the Holidays, from DOLGEILLEY, BALA, with bookings in many oases .from Blaenau Festiniog,, Festiniog, Trawsfiynydd, Llandrillo, Ac re fair, &c. TIHURiSDAY, IDEiCEMBER.24:' To Leominster, .Hereford, Abergavenny, Wye Valley, IPontypOioll ,Rd., Aberdare, Merthyr, ■Cardiff, Porthcawl, Swansea, Barry, Lla:nelly, Carmarthen, Fishguard, Pembroke, Tenby, Mil- ford, &c. „ SATURDAY, DECEMBER. 26, To LONDON (Pantomimes, &c.). To Oxford, Banbury, IStratford-on-Av,on, Learning, ton Spa, Warwick, Birmingham, Wolverhampton, (Shrewsbury, &c. (from1 iDolgelley only). To LONDON (Pantomimes, &c.). THURSDAY, (DEiCEMiBER 31: To LONDON (Pantomimes, &c.). EXPRESS & (LOICAL SERVICES WILL BE AL- TERED DURING THE HOLIDAYS. EXTENDED' WEEK-END FACILITIES COVER- ING THE HOLIDAYS. For details see special pamphlet obtainable at Stations or Offices, FRANK POTTER, (General Manager. At y Cyhoedd, Mae'n dra pwysig fod arian wedi eu crynhoi ar ol blynyddoedd o lafur caled, yn C'ael eu gosod ar log mewn man diogel: fod y llog amynt i'w c.arelyn gyson a phrydlon ac hefyd fod yn hawdd i'r perch- • enog eu cael allan far fyr iybudd. Mae tfymiioif fit s Adoliad* Nmorbao,f elan- dtqrr, Abe"t.we. I (The I. ander-i Pormanont guilding Society). yr hon a sefydlwyd agos i 50 ml. yn ol, yn barod i sicrhau y pathau uchod. Derbynir symiau o ^5 ac uchod am 3^ o/o, a gymiau o L50 ac uchod am 4 0/0 a 41 0/0, Nid yw yGymdeithias hon yn gos'od arian ai antur, ond yn unig mewn tai a thiroedd (Freehold and Leasehold). Mae gan y Gymdeithas gronfa gref ac yn agos i 625,000 uwchlaw gwerth yr amodysgrifau., mewn llaw. Mae'n ddiogelwch rhoddi arian yng ngofal Cym- deithasau fel hon nac yn unrhyw ',Sto,cks' neu 'ShaTes.' 'Telir yr arian benthlyg yn ol i'w perch- enog ar y rhybudd byraf a danfonir y llog allan bob ichwe mis, ar y dydd oyntaf o Fai a'r dydd cyntaf o Tachwedd. Mae'r Gymdeithas yn, gyntaf oil yn gyfrifol i'r rhai hynny sydd wedi rhoi eu harian ar log. Ed- rychir d fewn i'w gweithrediadau gyda'r manylwch mwyaf a llywodraethir hi gyda gofal arbennig.. Gellir cael pob gwybodaeth pellach gan yr Ysgrif- ennydd, Mr. David Roberts, Incorporated Account- • ant, 19, Heathfie'ld Street, Swansea.