Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

1 erthygl ar y dudalen hon

NODION CYMREIG.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

NODION CYMREIG. Dywed Dir. Lloyd fod byrddau cyhoeddus Sir Aberteifi yn rhoi llawer o sylw i fagu anifeiliaid ond' na wneir dim i ddysgu i famau z;1 ieuainc sut i fagu eu plant. Digon gwir am bob sir fel mae mwyaf o gywilydd dweycl. -+- -+- -+- Mewn darlith ar The Fruits of Research y dydd o'r blaen, dywedai PrincipalGriffiths, Caerdydd, nad yw gwyddoniaeth yn cael cymaint o sylw ag a ddylai yn y wlad yma. Yn hyn rhagora y Germaniaid arnom, ac yn awr mae hynny yn effeithio iar ein masnach. There were five German firms connected with the dyeing industry, and they employed more than one thousand University graduates with honours. That was not the case in Great Britain, and, therefore, that was why the Ger- mans had taken nearly the whole of the dyeing and aniline industry from Britain. The scien- tific industry was the most paying of all. Al- most without exception the men who made the discoveries died paupers, and now thousands of people were making huge profits on the dis-' coveries of those men. Nearly all the great discoveries had been made, not with the direct object of any financial .gain, .but by men seeking after knowledge for its own.sake, and he knew of no discovery which had brought wealth to people as a whole, which had been the result of a direct effort to make money." -+- -+- -+- Ordeiniwyd y Parch. Herbert Pakenham Walsh yn Esgob cyntaf Assam, India, y rhan- barth ag y mae cenhadaeth gan y Methodist- iaid Calfinaidd Cymreig. Casglwyd 1,500 at waddoli yr Esgobaeth, ac nid oes eisiau ond eto i orffen y swm sy'11 eisiau,—1 £ 25,000. -+- Gresyn fod dau waith arobryn llafurfawr ynglyn a'r bardd Seisnig, Henry Vaughan, y Z, Silurist,' gan weinidogion Methodistaidd heb eu cvhoeddi, sef traethawd y Parch. Eivan Price, Ebbw Vale, a chyfieithiad o ran helaeth ü'i ganiadau gan y diweddar Barch. Isfryn Williams. Gwobrwywyd y rhai hyn yn Eis- teddfodau Aberhonddu (1906) a Chaerdydd (1899).. -+- Vfed, Yfed! Mae bron pob un sydd wedi gorfod ymddangos gerbron y Fainc yn y Llys Z, hwn heddyw yn beio'r ddiod." Dyna eiriau Mr. Lleufer Thomas, Y'nad Cyfloged'ig Pont- b el ypridd, yr wythnos ddiweddaf, a g'wyr pawb er gofid ei fod yn dweyd, y gwir am lawer rhanbarth arall o'n gwlad. Ac er hyn i gyd mor ara' y symuda'r awdurdodau i symud y cancr difaol sydd yn bwyta nerth y bobl. -+- -+- Yr oedd yr hyn gymerodd le ym Manchester tuag at achos Cymry ar Fesur y Datgysylltiad Z:I. yn profi yn eglur fod calon yr eglwysi rhydd- ion yn Lloegr efo ni yn ein hymgais amryddid crefyddol. Yr oedd y modd y derhyniwyd y .Y mater a'r brwdfrydedd efo'r bleidlais yn cyn- hesu calon Cymry tuag at y Free Church Council; ac wedi y cyfarfod hwn bydd yn an- hawddach nag O"r blaen i ddatgysylltu eglwysi rhyddion Cymru oddiwrth yr United Kingdom Council. -+- -+- -+- Y mae rhai pobl yn Aberystwyth yn llawn trafferth y dyddiau hyn. 131inir yr heddgeid- waid a'r ustusiaicl yn wythnosoJ gan nifer 0 aliens sydd yn torri y Saboth. Blinir yr aw- durdodau addysgawl gan y Bwrdd Addysg y rhai fygythiant gwtogiad yn y grant' i goleg- dai Cymru ar y tir eu bod yn rhy ami! Blinir llawer o bobl y lletyau am fod y milwyr n bwyta gormod. Ondlla"renydc1 mawr i'r trethdalwyr ydyw deall fod tri tramp yn unig wedi derbyn nodded yr wythnos ddiwedd- af yn y tloty. Llyfr hardd oddiallan ac oddimewn yw Dtewrgalon Papua" (James Chalmers) gan W. P. Nairne, M.A., cyfieithiedig gan Bod fan, argraifedig gan Spurrell, a chyhoeddedilg gan Humphrey Milford, Gwasg Prifysgol Rhyd- ychen. Gwn y trefnwch adolygiad ar y llyfr, ac ni pherthyn i mi ond canmol gwaith yr argraffydd a'r rhwymwr. Gwn y gwna rhywun arall gyfiawnder a chynnwys y llyfr. Cydymdeimlir yn ddwys iawn efo r gweini- dogion yn y dydd'iau hyn. I vchwanegu at eu pryderon y mae cwmnioedd y rheilffyrdd wedi galw yn ol y tocynau Saturday to Monday." Golyga hyn ychydig- sylltau yn llai bron bob wythnos i'r dynion hynny sydd yn gwneuthur y gwaith pwysicaf sydd mewn bod, sef ymladd pechod, a cheisio lie i gyfiawnder. Hyderwn yn fawr y gwna y blaenoriaid gofio y ffaith uchod wrth dalu y pregethwr ar y Sul! Ymddengys sylwadau go finiog yn y Dragon,' cylchgrawn y Coleg Cenedlaethol, Aberystwyth, ar yr Ysgol Gerddorol Ffrengig. Llythvr cryf yw eiddo Dr. Lloyd Williams. Da fydd i'r awdurdodau ysty-ried y sefyllfa'n bwyllog. Gwyddom am yr anhawsterau a'r dylanwadau, a chydymdeimlir cryn lawer a llywodraethwyr y Cbleg, y rhai sydd yn awyddus i werthfawrogi haelioni a gwneud popeth fedrant er lies y Coleg. Gobeithio y ceir gweledigaeth well ar y pwnc cyn hir. -0- -0.- Darperir yn awr ar gyfer Meusydd Llafur newydd yr Ysgol S.ul. Cydnebydd pawb mai y dosbarth anhawddaf i gadw gafael ynddo yw y rhai rhwng pymtheg" ac un ar hugain oed, ac ni ddylid osgoi trafferth er gwneud y wers yn ddyddorol iddynt. Ymhlith y lliaws ysgrif- eniadau ar Y Gwyrthiau," anodd curo cyfrol Dr. Owen Evans' cyhoeddedig gan Hughes a'i Fab, Wrecsam. 1 bwrpas athrawon a deiliaid yr Ysgol S'ul, saif ar ei phen ei hun. Cyfunir ynddi yr esboniadol a'r ymarferol. Ymgod- yma yn deg' a'r anhawsterau, a thraetha ar y gwahanol faterion mor swynol nes hud-ddenu y darllenydd i'w darllen. Nid oes rhaid i neb fyn'd dros y clawdd i brynu at y Saeson, a thrysor o'r fath ynlei ymyl yn ei iaith ei hun. -+- -+- Un 00 swyddogion y National Insurance ydyw Mr. J. E. Tomley, Trefaldwyn, yr hwn sydd yn ysgrifennu i'r Welsh Outlook am y Z> mis hwn. Y mae ei gasgliadau yn werth sylw, er, fel casgliadau llawer o Saeson ereill a drigant yr ochr yma i Glawdd Off a, eu bod efallai braidd yn amheus. Dywed fod un o bob 35 o boblogaeth Merthyr Tydfil yn Wyddel, ac un o bob 45 o drigolion Caerdydd wedi ei eni mewn gwlad estronol! Buasai yn gofyn rhywun pur anghyfarwydd a Merthyr i gredu hyn, a rhywun go anadnabyddus a Chaerdydd i gymryd hyn fel mater o ffaith, er fod gwr cyfarwydd a ffigyrau yn dweyd hyn! Y mae ysgrifennydd y nodyn hwn wedi ei eni a'i fagu yng Nghaerdydd, ac yn y dyddiau hynny pan elai yn llanc bach i'r ysgol nid oedd ond dau foreigner allan O"r holl ysgol o 350': un O' Austria, a'r llall o Groeg! Gwyddai yr ysgrifennydd yn y dyddiau hynny pwy oedd yn byw yrnhob ty mewn ug-einiau o ystrydoedd yn y rhanbarth lie trigai, a gwyddai i bwy gapel y perthynent, ac i ba eglwys, on nis gall gyfrif yn yr holl filoedd hynny o dai am neb ond tua dwsin oedd wedi dyfod dim pellach na Lloegr, Scotland, a'rTwerddon! Y mae llongau pob giwlad yn diyfod i Gaerdydd, ac efallai fod y miloedd oeddent ar y llongau hyn yn cael eu cyfrif ganddo, ond nid teg ydyw dywedyd eu bod yn drigolion Caerdydd. Y Parch. W. D1. Rowlands, Caerfyrddin, oedd yn darlithio' i filwyr Chapel Bay, gerllaw I> b b Pembroke Dock nos lau diweddaf. Ei destun ydoedd "Billy Bray. J, Yr oedd y ddarlith yn y I un o gyfres a draddodir i'r milwyr bob) wythnos o dan nawdd y Y. M.C. A. Gan Barrow o'r Gogledd, a Rowlands o'r De, Z, cawsant flasusfwyd. Cyfrol. ddyddorol yw pedwaredd gyfrol Cymdeithas Hanesyddol Gorllewinbarth Cym- ru, a olygir gan yr Ysgrifennydd, Mr. Francis Green, Tyddewi. Parheir ymchwiliadau'r Proffeswr Ei. A. Lewis, M.A., D.Sc., D.Litt., i hanes Castell Caerfyrddin; a'r hanes manwl a rydd Mr. Green 0' offeiriaid Sir Benfro ac Esgobion Tyddewi. Rhyfedd cyn lleied o enwau Cymry a welir yn y rhestrau hyn Ceir hefyd ddarluniau 00 rai o'r Book Plates sydd ym meddiant llyfronydd y Cwrt Mawr, a thlws odiaeth yw eiddo Ieuan Brydydd Hir. Syr John Williams yw Llywydd y Gymdeithas. Llongyfarchwn Mr. Green a'r awduron ereill ar eu dyfalwch a'u manylder. Cwyno y mae'r Bwrdd Addysg am fod llawer o 1 overlapping' yngl Nghymru ar y pwnc hwn. Nis gwyddom yn iawn beth a olygir wrth y gwyn hon, ond gwyddom yn dda fod y Bwrdd Addysg yn dioddef Ilawer, nid oddiwrth 'over,' ond underlapping,' oblegid methu cerdded y mae yn urddasol, ac y mae ei gamrau yn fyr iawn. Y mae y Bwrdd Addysg yn cymryd arno1 i roddi i Gymru beth sydd yn iawn, ond pwy sydd yn gofalu am iawnder a cliy Haw tide r y Bw rdd Addysg? Os Oies un gang-en o waith y Llywodraeth yn fwy na'r llall yn profi na ddaw trefn ar bethau hyd oni cheir Rome Rule i Gymru, y Bwrdd Addysg ydyw hon no Cwynir taw ychydig oedd nifer y bobl ddaethant i'r gwasanaeth pan fu Maer Wrec- sam a'i lyswyr yn adcloli mewn capel Ymneill- tuol. Gwneid casgliad tuag' at y gymdeithas famaethol; ac yn herwydd fod y casgl yn fach rhaid dwrdio yr Ymneilltuwyr am ddiffyg cefnogaeth. Ond tybed nad balchter sydd yn rheswm paham y d'isgwylir y lliaws i droi allan ar adeg'au o'r fath. Y mae pomp a show 0"r fath yn beth gysyUtir yn briodol iawn ag Eglwys Loegr, a gadawer ef yno, 0 fyned eglwys AnghydiTurfiol rhodder pob Z!1 ffurfioldeb 0!'r neilltu, gadawrer yr urddwisg- oedd gartref, a chymered y prif-drefwr ei le gyda threfwyr ereill yn syml gerbron gorsedd gras. Nid He i arddangos ffolineb dynion, ond lie i ddynion i gyd-addoli ydyw capel. Yn ddiameu y mae pobl Wrecsam wedi syrffedu ar y diffyg synwyr ddangOosir ar Sul y Maer.' Nid Sul y Maer" mohono, Ooncl Sul Duw | —t— -+- -+- Bodola teimlad cryf o .syndod a digllonedd cyfiawn yng Ngwrecsam a'r cylch tuag at waith y Llywodraeth yn rhoddi cymaint i mewn i'r Biaid Eglwysig a Ihoriaidd1 gyda Mesur Datgysylltiad a Dadwaddoliad i Gym- ru. Pan y mae'r Deyrnas, a Chymru fechan ddewr ar v blaen, yn anfon allan ei meibion wrth y miloedd i amddiffyn hawliau a rhyddid cenedl fechan y Belgiaid, nid teg nac anrhy- deddus yw estyn amser caethiwed crefyddol Cvmru d'an gochl cyfaddawd unochrog. Os ydyw y rhyfel yn anfantais i'r blaid Elglwysig, onid ydyw felly hefyd i Ymneilltuwyr Cymru? Ac o-nid hwy sydd yn gyfrifol na buasai y Dcleddf. ar lyfrau v wlad dair blynedd yn ol, ac fellv. cawsent ddigon or amser i drefnu eu ty? Os bradychir ni yn awr, hyderwn na wna Cymru anghofib hyn pan ddaw etnonad t"J p cyffredinol.