Y Cymro

NOD I ON 0 FALDWYN. Y mae y gymdeithas i ddysgu y deillion yn eu cartrefi yng Ngogledd Cymru yn debyg o fod o fendith i lawer pentref ym Mhowis a Maldwyn. Da gennym sylwi fod gwarcheidwaid Mlachynlleth wedi cyfrannu gini tuag ato, a phe gwnai yr Undebau ereill yr un modd byddai llawer o ddeillion eto yn gweled eilwaith. Cymro o Gwyr (Gower) ydyw Mr. J. L. John sydd yn araf ddringo i sylw fel rheolwr amaethyddiaeth dros y Sir. Cred efe mewn I superphosph,ates," a da fuasai pe ymgynghorai amaethwyr y bryniau ag ef parthed y modd goreu i faethu y tiroedd nad ydynt hyd yn hyn yn dda i ddim ond magu petris. Bu adeg pan oedd y Drefnewydd yn enwog am wlanenni Cymreig o'r fath oreu. 'Nid ydynt yn gwneuthur fawr o ddim yno yn awr ac eto y mae'n eithaf gwir fod digon o wlanenni' yn y Dref- newydd o hyd. Collwyd I link' a'r gorffennol drwy farw Mr. Evan Watkin, yr hwn gladdwyd yr wythnos ddi- weddaf yn 79 oed. Y mae eglwys y Wesleyaid, Llanfyllin, wedi talu yr oil o'u dyled, a bu cyfarfod i ddathlu hyn dydd Gwener y Groglith. Un o Lanfyllin ydoedd John Bryan, un o'r cenhadon cyntaf fu gan y Wesleyaid a gwr y gwelir weithiau plaster cast o hono ar astell y tan mewn amaethdai yn y wlad. Efe ydyw yr unig weinidog Cymreig anfarwolodd ei hun ddigon i beri bod pobl yn gwneud "ornaments" o hono. Mae'r twrw gedwir gan "Ferched y Sgroch" parthed y I vote' yn fwrn ar lawer o ardaloedd ym Maldwyn, a da fuasai pe treuliai y genethod hyn eu hegni i geisio codi tipyn ar sefyllfa y merched yn eu cartrefi eu hunain. Nid adeg i redeg cyfar. fodydd i gasglu arian i gefnogi yr ymgyrch hwn ydyw yn awr, a da fuasai pe ystyriai merched Maldwyn hyn cyn rhoddi eu pres a'u presenoldeb i gyfarfodydd o"r fath. Cofied ein darllenwyr fod y rhai redant y show yn cael eu talu yn dda am y gwaith, a bod 'organization' gwleidyddol cryf yn debyg o fod y tucefn i'r 'concern.' Hyd y gwelwn ni Toriaeth sydd wrth wraidd y Women'„s Freedom League. Buasai yn dda gan y CYMRO gael profion i'r gwrthwyneb. Wele adeg y geill pob eglwys a chapel dd-angos eu grym o blaid ymgais- y Llywodraeth i ddinistrio dinistr pennaf ein gwlad, sef y fasnach fedd-wol. Y mae llawer i wraig i feddwon yn gweddio bcunydd ar i hyn gymryd lie. Clod i ben a chalon ein brenm synwyrgall am xoddi esiampl i wreng a bonheddig. Yn hyn o beth ymdebyga i Frenin arall, yr "Hwn roddes i ni esiampl fel y canlynem ei ol Ef." Y mae y Belgiaid sydd yma yn gyflym syrthio 1 arferion goreu y genedl Gymreig. Belgiad o Gymro oedd hwnnw ganodd Hen Wlad fy Nhadau mewn eisteddfod yn Henllan. "Ysbryd yr Oes" oedd testun Mr. Garbett Edwards wrth annerch y frawdoliaeth yn Llanidloes. Mae ysbryd yr oes megis chwyddiad y raor," ebai Ceiriog. Üs ydyw y bardd yn iawn, yna y mae y 'tr,ai vil Geirmani, a'r 'llanw' yma yn y dydd.iau hyn. Bu torf o filwyr yn seinio cyrn y gad ym mhentrefi y Sir yn ddiweddar. Ychydig sydd heb ateb yr alw,ad, a chred y CYMKO yr atebai llawer mwy pe na buasai gwyr yr utgyrn yn cael eu gosod i letya mewn tafarndai ar eu teithiau. Wrth areithio mewn eisteddfod yn Nhrefaldwyn, dywedodd Mr. Richardi Jones fod Cymru yn fwy diwylliedig na Lloegr. Credai ambell Sais fod gorchfygu Cymru a Uadd yr iaith Gymraeg yn goncwest i wareiddiad. Fel arall yr oedd mewn gwirionedd. Anfonodd Cymru ei hymenydd i lyw- odraethu Lloegr, a'i hasgwrn a'i gwaed goreu i ym. Ladd drosti yn Flanders. Hyderai y gwnai y frawd. ol reddf barhau yn hir rhwng y ddwy wlad. Bu farw Mrs. David Jones (74), priod y Cyng- horwr Jones, Croesoswallt, yr wythnos ddiweddaf. Yr oedd yn aelod ffyddl,awn yn Zion am flynyddau.

GENI, PRIODI, A MARW. GENEDIGAETH. Morgan.—Mawrth 31, yn Islwyn, Llandrindod,, i Mr. R. M. Morgan, M.A., a (Mrs. Morgan, B.A.mab. PRIOOASAU. Davies—Brown.—Yng nghapel Pembroke Terrace, Caerdydd, gan y Parch. John Roberts,—David Davies, unig fab Cyrt-Arolygydd John Davies, Caerdydd, yn awr Abergwaun, a Josephine Brown, merch ieuengaf Nurse Brown, City Rd., Caerdydd. Evans—Owen.—Mawrth 31, yng nghapel yr Annibyn. wyr, Llanrwst, gan y Parchn. J. Puleston Jones, M.A., a John Owen, M.A.,—^Mr. Humphrey Evans, prifathraw ysgol elfennol Caernarfon, a Miss May Owen, B.A., gynt o Ysgol Dr. Williams, Dolgellau. Williams—Morris.—Mawrth 27, yn Eglwys y Bedydd. wyr, Wycliffe, Birmingham, gan y Parch. F. A. Rees,—y Parch. H. Williams, Towyn, Meirionydd, a Miss Emma Morris, merch ieuangaf y diweddar Mr. a Mrs. Morris, Pentregwyn, Llansilin. James—Davies.—Mawrth 31, yn nghapel Bethlehem Green, Neath, gan y Parch. David Hughes, Glyn Nedd, yn cael ei gynorthwyo gan y Parch. B. T. Jones, Neath,—Edmund Llewelyn, mab hynaf y diweddar Mr. a Mrs. David James, Brynafon, Sciwen, af Elizabeth (Lizzie), merch hynaf Mr. a Mrs. J. D. Davies, The Evchange, Glyn Nedd. MARWOLAETHAU. Bufton.—Ebrill iaf, yn 73 mlwydd oed, yr Henadur Evan Bufton, Y.H., Llandrindod. Davies.—Mawrth 23, Mr. D. Holding Davies, am 22 mlynedd yn brifathraw Ysgol y Cyngor, Pontyates. Davies.—Mawrth 24, yn 39 mlwydd oed, Mr. David Jones (Llew Caron), Moreton St., Llundain, un o ffyddloniaid eglwys Clapham Junction. Cafodd gystudd maith. Tarawyd ef yn wael pan yn canu mewn cyngerdd yn Falmouth Road bedair blynedd yn ol, a byth er hynny yn y cysgodion y bu. Caf- odd angladd tywysog, a chanwyd O F'ryniau Caersalem. yng ngorsaf Paddington,, wrth gychwyn am Dregaron. Cymerwyd rhan gan y Parchn. D. Tyler Davies a Morgan Evans. Evans.-M.awrth 27ain, yn 74 mlwydd oed, Sarah, gweddw John Evans, Contractor, C'aersws. Evans.—Mawrth 29, yn 73 mlwydd oed, Mr. John Evans, Dunraven Street,, Treherbert, un o flaenor. iaid hynaf eglwys Horeb. Evans.—Mawrth 28, yn 81 mlwydd oed, yn Preswyl- fod, Gwrecsam, Elizabeth, gweddw Win. Evans, Ysw., Tyfry, Mon, ac wyres y Parch. John Elias. Evans.—Mawrth 31am, drwy gael damwain gyda'i motor cycle yn Pyle, yn 23 mlwydd oed, Lieut. Arthur Evans, mab Mr. John Evans, Cyfreithiwr, Aberystwyth. Evans.—Mawrth 30, yn 62 mlwydd oed, wedi blyn- yddoedd o gystudd, Mrs. Evans, annwyl briod Mr. Humphrey Evans, Swyddfa'r Eryr,' Bala, a chwaer i Mrs. Jonathan, Criccieth, a Mrs. Maethlon James, Towyn. Cymerodd yr angladd le ddydd Iau, ym mynwent y Bala, y Parchn. T. T. Phillips, B.D., ac R. R. Williams, M.A., yn gwas- anaethu. Foulkes.-Mawrth 27, yn 80 mlwydd oed, Mrs. Sarah Foulkes, gweddw Mr. James Foulkes, High Street, Northop. Herbert.—Mawrth 25ain, yn 87 mlwydd oed, Mrs. Margaret Herbert, Mill Street, Aberystwyth, aelod ffyddlon o eglwys v Tabernacl. Gwasanaethwyd yn yr angladd gan y Parch. R. J. Rees, M.A. Hughes.—Mawrth 24, yn 79 mlwydd oed, Mrs. Anne Hughes, gweddw Mr. Hugh Hughes, Aberdyfi. Hughes.—Mawrth 25, yn 75 mlwydd oed, Mrs. Ann Hughes, priod Mr. Robert Hughes, Baron Hill, Llandudno. joiies.Mawrttl 28, yn 75 mlwydd oed, Mr. Richard Jones, Bryndyffryn, Llandudno. Jones.-Ebrill 2, yn y Cottage Hospital, Llandudno, yn 6 mlwydd oed, Private Owen Price, mab Mr. a Mrs. O. E. Jones, Craigwen, Amlwch. Jones.—Ebrill 3ydcl, yn 57 mlwydd oed, y ['arch. D. Rhagfyr Jones, Treorci. Y gladdedigaeth dydd Iau am 2.30. Jones.—Mawrth 28, yn 46 mlwydd oed, Mrs. Margar. etta Jones, 236, Lancaster Road, Notting Hill, Llundain, merch y diweddar Mr. Richard Phillips, a Mrs. Phillips, Argoed, Llangwyryfon. -1 Jones. M.Wrtl 26, yn 74 mlwydd oed, Mrs. Jones, annwyl briod y Cynghorwr David Jones, Victoria Terrace, Roft St., Croesoswallt, ar ol cystudd maith a phoenus. Merch ydoedd i Mr. a Mrs. Evan Jones, Dylife, a phriododd yn y Bala yn 1871. Yr oedd yn aelod ffyddlon o eglwys Zion, ac yn fawr ei pharch gan bawb. Gwasanaethwyd yn yr angladd gan y Parchn. H. E. Griffith, M.A., John Prichard, a G. A. Edwards, M.A. Jones.—Chwef. i6eg. yn 83 ml. oed, Mr. David R. Jones, Cambria, Wis., U.D.A. Yn ei farwolaeth, collodd Cambria, Wis. un o'i dinasyddion mwyaf parchus; un o'i phrif dalentau gwr cadarn o feddwl ac eangfrydig o ysbryd. Carai ei gyfeill. ion yn bur ac angerddol, ac nid oedd un aberth yn ormod ganddo i'w wneud er eu mwyn. Cydym. deimlai yn ddwfn a phawb mewn trallod, a chy- frannai yn haelionus at bob achos da, a chaffai. pob symudiad dyngarol ei gefnogaeth wresocaf. Yr oedd yn berffaith glir oddiwrth bob eiddigedd ang. hyfreithlon a hunanolrwydd. Gellir dweyd am dano hefyd ei fod yn ddyn o ddiwylliant helaeth. Er nad oedd ei fanteision addy-sg yn ei gyfnod boreuol yn uchel, eto yr oedd yn ddarllenwr mawr ac yn efrydydd dyfal.. Darllenai y llyfrau goreu a diweddaraf. Dilynai gamrau gwyddoniaeth, athroniaeth, a diwinyddiaeth gyda bias. Y celfau cain mwyaf cydnaws a'i feddwl oeddent arch- adeiladwaith, cerfluniaeth, a barddoniaeth. Yn ei oriau hamddenol ysgrifenodd lawer o farddon- iaeth, a chyhoeddodd lyfr, fel y mae yn hysbys yn dwyn'y teitl Ymchwil am y goleuni," ac wrth ddarllen ei gynhyrchion, teimlir eu bod yn apelio at reswm, cydwybod, teimlad, a dychymyg, Plentyn natur ydoedd-y llygad oedd drws mawr ei feddwl. Gwelai gyfrolau yn y gwlithyn, y glaswellt- yn, a'r blodeuyn. Yn ystod y misoedd diweddaf yr oedd yn teimlo i'r byw fod cymaint cyffro ar (lyfandir Ewrop, a datganai syndod fod y byd mor anniben yn dod i drefn, ac meddai Ni ddaw trefn byth arno hyd nes y bydd iddo dderbyn dysg- eidiaeth Iesu Grist, a bod yr egwyddorion a'i llywodraethai Ef yn llywodraethu calonnau pawb dynion.' Lloyd.—Mawrth 27, yn 80 ml. oed, Mrs. Mary Lloyd gweddw Mr. Evan Lloyd, Upperfield St., DolgeU au, mam Nyrs Lloyd. Morris.—Mawrth 27, yn n mis oed, Nesta, annwyf blentyn Mr. a Mrs. E. W. Morris, Arenig Terrace, Bala. Morris.—Mawrth 29, yn 25 mlwydd oed, ar ol cys- tudd blin, Mr. D. J. Morris, annwyl briod Mrs. W. Morris, Cambrian Terrace, Bala. Cydymdeim- lir yn fawr a'i briod ieuane a'i dau blentyn yn y brofedigaeth chwerw a'i goddiweddodd. Cladd- wyd ddydd Iau ym mynwent Llanycil, a dan y drefn newydd, pryd y gwasanaethwyd gan y Parch. R. R. Williams, M.A, gweinidog. Parry.—Mawrth 24, yn West View, Oakenholt, yn 40 mlwydd oed, Pollie, annwyl briod Mr. Hafrry Parry, a merch Mr. Edward Roberts, Mynydd Fflint. Yr oedd yn un o ffyddloniaid eglwys Bethania, a dangoswyd parch mawr i'w choffad- wriaeth ddydd ei hangladd, pryd y gwasanaethodd y Parch. D. Edwards, y gweinidog, ac ereill. Pritchard.—Mawrth 28, yn 48 mlwydd oed, Mrs. Ann Pritchard, priod Mr. J. Pritchard, Postfeistr, Tal- sarnau. Puleston-Roberts.—Mawrth 2ofed, bu farw Stephen Puleston Roberts, yn 3 mlwydd oed. Mawrth 23 bu farw John Puleston-Roberts, yn 5 mlwydd oed, y ddau yn, feibion i Mr. a Mrs. T. G. Roberts, Granville Road, Shroved Green, Llundain. Mae Mr. T. G. Roberts, M.A., yn fab i'r diweddar Dr. Roberts, Khasia; a Mrs. Roberts yn ferch i'r di. weddar Henadur Evan Jones, Bodrenig, Bala, ac yn chwaer ir Parch. J. Puleston Jones, M.A., Pwllheli. Cydymdeimlir yn fawr a Mr. a Mrs. Roberts, yn eu profedigaeth lem o golli dau blentyn annwyl o fewn tri diwrnod i'w gilydd. Thomas.—Mawrth 24, yn 91 mlwydd oed, Mrs. Eliz abeth Thomas, gweddw y diweddar Mr. Edward Thomas, Llanfor, Bala. Yr oedd yn aros ar hyn o bryd gyda'i merch yn Dolwyddelen. Thomas.—Ebrill 4, yn 74 mlwydd oed, John Arthur Thomas, Heathfield House, Cwmafon. Cymer yr angladd le ddydd lau, yn cychwyn oddiwrth y ty am 3.30 i gapel Salem. Y gladdedigaeth ym mynwent Cwmafon am 5. Williams.—Mawrth 23am, yn 72 mlwydd oed, Miss Williams, Berthlwyd House,, Trefriw. Williams.—Mawrth 26, yn 75 mlwydd oed, Mr. David Williams, Brynyraur, ger Dolgellau.

yn Manchester. Yr oedd yn dda ganddo allu dweyd hefyd fod ei iechyd yn llawer gwell nac ydoedd pan y daeth i Manchester, ni bu erioed yn teimlo cystal. Gyda golwg ar ei brofiad am y cylch, credai fod y cylch wedi ei roddi i ni, a'n bod yn gyfrifol am dano. Yr oedd yn bwysig ein bod a"n llygad yn agored ar leoedd newydd. Yr oedd yn argyhoeddedig fod amser gwell ymlaen i'r iaith Gymraeg; a- cliycl,a golwg ar gwestiwn y ddwy iaith, y mae yn bwysig i ni gyd-ddwyn a'n gilydd am dymor eto. Teimlai fod bendith ar eglwys Moss Side am ei charedigrwydd i'r eglwysi bychain. Dymunai yn dda i ni fel C.M. Gan y bydd yn rhoddi ei holl Suliau yn Liverpool, dywedai y byddai ei holl Suliau yn y cylch hwn yn rhedeg allan ar ol diwedd mis Ebrill. Penodwyd y Parch. E. Wyn Roberts a Mr. Philip Hughes, Moss Side, i gynrychioli y C.M. yng nghyfarfod croesawu Mr. Williams yn Liverpool. Penodwyd y l'arch. J. S. Roberts i'n cynrychioli ar Bwyllgor y Llyfrau sydd i gyfarfod Ebrill 7, yn lie Mr. Wilfi,ams. Ar gynhygiad y Parch. R. Parry Jones, pasiwyd pender. fyniad cryf ar Ddirwest, gyda chyfeiriad arbennig at yr argyfwng presennol. Darllenodd Trysorydd y C.M. ei adroddiad am y flwyddyn ddiweddaf, ac wedi i'r archwilwyr ddwyn tystiolaeth i'w cywirdeb, cadarnhawyd ef. Ar gynhygiad a chefnogiad yr archwilwyr, pasiwyd pleidlais gynnes o ddiolchgar. wch i Mr. Thomas Williams am ei wasanaeth gwerth. fawr fel Trysorydd. Pasiwyd ein bod yn gofyn 8c. yr aelod oddiar eglwysi Manchester a Pendle- ton, a 4c. yr aelod oddiar yr eglwysi ereill, at dreul. iau y C.M. am y flwyddyn hon. Darllenwyd a chymeradwywyd adroddiadau yr ymwelwyr a'r eg- lwysi canlynol,-Tyldesley, Leigh, Rochdale, Bury, Ashton, Oldham, Warrington, Farnworth, Earlstown a Sheffield. Galwodd Mr. W. Wiliams, Ardwick, sylw at y wedd galonogol oedd, yn ol yr adrodd- iadau, ar yr eglwysi yn y gwahanol leoedd, ac at ein rhwymedigaethau i fod yn ddiolchgar i'r Arglwydd am hynny. Penodwyd Mr. O. R. Wil li,ams, Moss Side, i wneud sylwadau ar yr Ystadeg. au mewn C.M. dyfodol, a Mr. Wiliams i gyflwyno adroddiad am yr Arholiad Ysgrythyrol. 'Galwodd y Parch. R. Williams sylw at yr Arholiad Cyfundeb. ol sydd i gymryd lie yn Heywood St., Ebrill 28 a'r 29. Gofalwyr, Mri. Owen Williams, Pendleton, a James Williams, Victoria Park. Dymunir am i'r ymgeiswyr anfon eu henwau i Mr. Philip Morris, Ysgrifennydd y Cyfarfod Athrawon, erbyn Ebrill 7. Penodwyd y Parch. R. Williams i gynrychioli y C.M. ar y Cyfarfod Athrawon Cyffredinol yn lie y diwedd. ar Mr. Edward Jones, Pendleton. Penderfynwyd fod y mater ynglyn ac Yswiriant Berwedyddion yn cael ei gyflwyno- i ystyriaeth Pwyllgor yr Adeilad- au. Pasiwyd ein bod yn derbyn gwahoddiad cyfeillion Rochdale i gynnal y C.M. nesaf yno pryn- hawn dydd Sadwrn, Ebrill 24. Mater cyfarfod yr hwyr, 'Y Cristion mewn C'yflawn Arfogaeth,' Parch. E: Wyn Roberts i agor. Dylesid fod wedi crybwyll fod Mr. Roberts wedi anfon llythyr yn datgan ei anallu i fod yn bresennol, ac yn datgan ei ofid am ymadawiad y Parch. D. D. Williams, ac yn dymuno yn dda iddo yn y dyfodol. Terfynwyd trwy weddi gan y Llywydd.