Y Cymro

NODION CYMREIG. I CATHL YR ALLTUD. (Penillion Telyn). Mi garwn rod tro hyd crvvau y fro Lie ceiais fy magu wrth Efail y Go,' Mae'r pi sty II a'r nant, cyfeillion y plant., n gwahodd bob amser ar dyner fwyn dant; 'Oii-d iild k)es o,iii(i h\y, Ro'nt seiniau croesawol yn ol i'r hen bhvy'. ddenven fel cynt, a'i yn y g-vvynt i) gwvlio'r blynyddbedd yn myned i'w hynt; Mac r hen Garreg Wen yn syllu i'r nen, Mewn hiraeth am rywrai illii, dringfo i\v phen On el dyma fy nghlwy' nid oes on id hwy, Estynant cu breichiau hyd crwau'r hen t),I- Galwadau cywirdant a lifiant i lawr; Ond luno mewn hedd yn "stafeJil y bedd, I Mae 'nghyf oed yn farvv a gwelw eu gwedd; I 0 barch iddynt hwy mi gerddaf dan glwy', Iognvn fy nagrau hyd ervvau'r hen h1wy'. BRYFUIH. I -+- --+- Mac C Will n i liveryman wedi cvhoeddi Hyfr "The Life Romance of Lloyd George," gan Mr. Beriah Evans, Caernarfon, gyda rhagymadrodd Dr. Charles Sarolea. Ad'dur- nir y llyfr a lliaws o> ddarluniau. -+- -+- -+- Yn y "Atluaw," cyhoeddiad misol Vsgol- ion Sabüthol y Bedyddwvr, mae Dr. Cernyw Williams yn cyfeirio at y gwyn ar brinder ym- g'eiswyr am y weinidogaeth, a sefyllfa crefydd a moesoldeb yn y wlad. Gofyna ymha le y mae y dnvg, a dyma ei atebiad :— -+- -+- # Rhaid ei olrhain i raddau helaeth iawn i'r cartref. Gallu anfesurol gryf er da, neu er drwg, yw y cartref. Y mae ansawdd y cartref yn delweddu iiodwedd y wlad: ar y pryd. Ni ddywedwn ond yr hyn a wyr ac a gydnebydd pawb wrth ddweyd, wrth ffurfio arferion plant yn y cartref, y mae cymeriad a thynged cenedl yn cael eu penderfynu. Gall y cartref wneud gwroniaid neu lwfriaid o'r plant a fegir ar yr aelwyd. Y gair a, ddywed y fam, y sylw hanner damweiniol a wneir gan y tad, a mwy na hynny ymddygiad cyson y y z, naill a'r llall, ydyw yr had a fwrir yn y gweryd, ac a ddwg ffrwyth ymhen llawer o aniser. Os bydd dylanwad y cartref yn af- iach, gall gwersi yr athraw yn y dosbarth, a phregeth y gweinidog o'r pulpud, rvrthio yn hollol ddieffaith; tra o'r ochr arall, os bydd y tad, ac yn arbennig y fam, wedi bod yn ffyddlon ac yn deyrngarol i neges eu bywyd, md oes yn aros i'r athraw a'r pregethwr ond chwythu yn fflam y tan a gynheuwyd eisoes. -+- -+- Eisiau diwygio y cartref sydd gan hynny, eisiau crefyddoli rhleni, adfer eto, yr allor deuluaidd,' gosod y Beibl yn frenin y llyfrau yn syniad a serch y plant, a'u dysgu i edrych am eu gwroniaid ymysg pleidwyr rhinwedd z, a daioni, a meithrin parch at y da ymhob ffurf arno, a chydymdeimlad a'r llesg a'r gwan. 0 ba le, a pha bryd y daw proffwyd y gwaith mawr hwn? D'yna y cwestiwn 'ddylid ei ofyn, dihangol y 'llanc? yn ol z, ysgrif (Iwili yn Seren Cymru.' "4" -+- Gyda golwg ar yr Ysgol Sul, ni hoflem fyned mor bell a dweyd fod y trefniant gyda g'Wersi ar y Macs Llafur yn achos o'r aflwydd- iant, ond rhaid i bawb gydnabod na bu brosod y peiriant hwn ar waith yn foddion i atal y ,dirvwiad. C-\vvnir am 0/ brinder athrawon Cyrnwys, ac y mae sail i'r gwyn; a chwynir, Or ochr arall, am ddiftyg chwaeth yn y dos- karthiadau, nes gwneud gwaith athrafv yn b t:> anhawdd, ac y mae sail i'r gwyn hon hefyd. Ni raid wrth ddull neilltuol i gyrraedd llwydd- iant; cael awydd ac ysbryd iawn sydd eisiau. Peidier cadw yn rhy gaeth at unrhyw ffurf, nac at faes neilltuol, os yn ddieffaith. Ym- ddibyner mwy ar ennill serch, a deffro cyd- wybod, nag ar wobrwyon, tystysgrifau, gwibdcithiau, na gwy-liau tc. (Jwnaed gwaith godidbg yn y gorfTennol heb ddim o'r pcthau hyn. Mae eisieu rhyw Robert Raikes, rhyw Morgan John Rhys, a rhyw Thomas Charles eto, yn meddu yr un ysbryd a'r dynion hyn, ond hwyrach gyda dull hdllol wahanol." --+- --+- Mae 20 o (iymry wedi ymfudo o Talcahu- ano, Chile, i Melbourne, Awstralia, er nnvvn scfydlu yn y dalaith ogieddol, 0' dan nawdd Z, Llywodraeth Awstralia. Teulu Mr. J. R. Davies ydynt. Ymfudodd efe i Patagonia if v n yd doe dd yn ol. -+- --+- -+- Mac y Wesleyaid vn No-lgellau w ecii prvnu ty t'w gweinidog, mewn Uanerch ddymunol a pharchus. Nid y Wesleyaid yw y mwyaf ei rif na'r cyloethocaf, fe ddichon, yn Nolgell- au; ond dyma'r enwad cyntaf i bwrcasu ty gweinidog. Dywedai Mr. O1. W. Roberts, Llandudno, —a g"wr yw efc sy'n gwybod am ei b,wnc, fod y Llywodraeth yn gwneud mwy o. <.wn nag sydd eisiau yng'hylch pris a phrinder glo y gaeaf nesaf. Dyna yn union y ffordd i godi'r pris," ebai Mr. Roberts. Bydd cryn ddylanwad i Lyfr Tonau ac Emynau newydd yr Annibynwyr o'r tu mewn a'r tu altan i'r enwad. Teimlir Hawer o gywreinrwydd i wybod pa nifer o emynau newydd fydd i mewn, gan fod gwyr fel y P'archn. David' Adams, EJfed Lewis, Ben. Davies, J. J. Williams, a Penllvn Jones, yn eu dethol. Gofelir am y gerddoriaeth gan Mr. W. J. Evans, Aberdar, Dr. Caradog Roberts, a Mr. D. W. Lewis, Brynaman. -+- Eglurwyd yn y Gymdteithasfa ym Mhwll- heli mai yr achos o absenoldeb y, Parch. John Williams, Brynsiencvn, oedd y ddamwain an- ffodus a ddigwyddodd i'w fab. Pan allan yn saethu, cyfarfu ag anffawd allasai fod yn un ddifrifol, d'rwy iddo. gael ei saethu yn ddam- weiniol. Da gennym ddeall fod y gwr ieuanc allan o berygl erbyn hyn, a bod ei dad yn gallu bod yn bresennol i gymryd' rhan yng ngwasanaeth cyhoeddus y Gymdeithasfa. Dyma y rhai sy'n cynrychioli enwadau Cymru i gelsio. cyfanu rhwng Undeb" Eg- lwysi Rhyddion Cymru:—Dros yr Hen Un- deb, y Parchn. Thos. Hughes (Feilinheli), D. Davies (Penarth), T. Richards (Casnewydd- ar-Wysg), a'r Mri. Beddoe Rees ac E. W. Thomas (y ddau 0 Gaerdydd). Dros y Newydd, y Parchn. C. D'avies a J. Morgan Jones (Caerdydd), yr Athro Joseph Jones, M.A. (Aberhoinddu), a'r Parch. D. Tecwyn Evans, B.A. (Birkenhead). -4- Dywed yr "Advertiser" fod Dr. Moelwyn Hughes wedi chwalu nyth cacwn drwy ddweyd wrth son am ddylanwad ac atdyniad y da a'r drwg^—" D'eunaw sant yn y seiat, a Hond Pavilion o baganiaid." Cymerodd ryw- rai mai cyfeirio yr oedd y bardd-bregethwr at gyfarfod a fu yn Aberteifi o blaid ymrestru yr un adeg a'r seiat. Hawdd yw piga brawdd- eg o bregeth! Chwarae teg i Moelwyn am ddweyd rhywbeth g'werth rhoi parag-raff mewn papur newydd yn ei gylch. Wrth gwrs efe wyr am briodoldeb v ddau air sant a "phagan ■ Yr wythnos ddiweddaf symudwyd cloch Eglwys hynafol Llangelynin, Meirion, i eglwys Liwyngwril. Dyddiad gwneuthur- iad y gloch yw 1666, ac felly y mae wedi bod, yng nghrog yn yr un eglwys am 249 01 flyn- yddbedd. Yn yr eglwys y mae elor feirch,' yr hon a ddefnyddid i gario y meirw i dy eu hir gartref o'r tai ar y mynyddoedd cyn bod ffordd. Dylai hon gael ei throsglwyddo i'r Amgueddfa Genedlaethol, er mwyn ei diogelu b rhag pydru. -+- -+- -+- Bellach wele eglwys y Trefnyddion Calfin- aidd yn Llechryd wedi dychwelyd at ddull yr oruwehystafell o weinyddu y sacrament o Swper yr Arglwydd. Gw elediad a charedig- rwydd un o'i haekxlau hynaif a pharchusaf barodd iddi wneud, yn enwedig ar hyn o bryd. At ei lliaws anrhegibn blaenoro!, gwnaeth Mrs. Stephens—gweddw y di wed da r J. W. Stephjens, Ysw.,—Glanolmarch, anrhegu y ddiadell uchod a :set wir odidog o gwpanau unigol. Y mae Mrs. Stephens, ar gfyfrif ei bywyd pur, diymho^ngar, caredig, a chwbl am- ddifad 01 dra-argiwyddiaeth, yn cael ei gwerth- fawrogi a'i hanwvlocran bawb sydd yn ei had- b ,.J r nabod. LIawer gwell ganddi roddi na derbyn. "Blydd fyw bytb," yw dymuniad calon ei chyd-addolwyr yn Llwyniadda, Llechryd. Gwyr proffwydi Duw-yng Ngheredigion yn arbeiini,g--vii dda am ei clhiaredigrwydd iddynt, a'i mawr ofal a'i hamddifTyn drostynt. -+- -+- Go'hebydd o'r Unol Daleithiau a ysgrifen- na:—" Cefais y fraint o fed yn bresennol yng nghyfarfodydd jivvbili eglwys y Meth- odistiaid Calfinaidd yn Wilkes Barre, Pennsylvania. Saif yr eglwys hon ar ddarn o'r ddinas a adnabyddir wrth yr enw awgrym- iadol The Heights y mae yr enw yn ddis- Z!1 grifiad cywir o'r eglwys ei hun eglwys ar yr uchelion ydyw; y mae cisoes wedi dringo yn uchel iawn: cychwynodd hanner can' mlynedd yn ol, gyda 25ain o aelodau; rhifa heddyw ag'os i 700. Medda un o'r capelau harddaf yn yr Unol Daleithiau, a parsonage ar- dderchog, ac y mae yr oil yn gwbl rydd o ddyled. Ynglyn a'r jiwbili, cynhaliwyd cyfres o gyfarfodydd dyddorül-pregethu, cyfarfod gan y plant, cyfarfodydd areithio-, a danteith- ion melus odiaeth oedd bod ynddynt. Gwel- ais 'souvenir' y jiwbili,—llyfft hardd( wedi ei ddwyn allan gan y gweinidog, y Parch. R. R. Davies ceir yn hwn ddarluniau o- bawb fu yn amlwg ynglyn a'r eglwys yn y gorffennol. hefyd hanes manwl datblygiad y sefydliad o'r cychwyn hyd y flwyddyn hon. Mae dyddor- deb eithriadol i Fethodistiaid Cymru yn eg- lwys Wilkes Barre, yr hon dro yn ol a roes alwad i un 0 brif bregethwyr Cymru. Gotid calon i liloedd oedd ei we'1'd yn croesi i'r Americ; ond mae Cymru oil yn llawenhau yn ei lwydd digoll, ac yn g'weddio ar iddo gael nerth i barhau i gyhoeddi'r efengyl yn ei ddull deniadolei hun." Geilw'r Dirprwywyr Yswiriant Cymreig sylw at y ffaith y bydd y cyfnod yn ystod yr' hwn y caniateir clirio ol-ddyledion mewn cyt- raniadau am y flwyddyn hyd Orffennaf, 1915, yn terfynu ar Hydref .3 1915, a dylai person- au yswiriedig a ddymunont osgoi oospau oblegid ol-ddyledion felly stampio C'ardiau 01-ddyiled (Arrears Cards) cyn y dyddiad hwnnw. Dylid dangos nifer yr ol-ddyledion cospadwy (penalty arrears) fyddo'n sefyll yn erbyn person yswiriedig yn ei Lyfr Yswiriant. Dylai unrhyw berson yswiriedig y dengys ei Lyfr Yswiriant ei fod mewn ol-ddyled dderbyn hysbysrwydd felly, neu y sydd heb gael eu Llyfrau Yswiriant vn 01 oddi wrth eu j Cymdeithas, ohebu ar unwaith gyda'u Cym- deithas y a'r mater.