Y Cymro

Programs So!.ffa Cyn rhoddi archeb anfonwch y many lion i Swydd- TA y CYMRO. Dolgelley, lie yr argreffir mwy o ^ograms cymanfaoedd canu nag mewn un swyddfa 4rall yng N ghymru,

'7" COLOFN Y BEIRDD. Golygydd, Parch. T. Mordaf Pierce, Iscoed, Dol- gelley. ME IRION. Tarawaf dant, a rhof d6n I glodfori iGiwLad Feirion.' A mhuraf fodd mawrhaf fi-.a'j rhoddesi Yn arwyddair imi 0 'wyn hoff o'i bryniau hi— Hen Feirion hieb fieri. Mae hon a'i llwydd i mi'n lies, Ec er .mwyn grym ei hanes: Eiddunaf wen y ddawn fawr Feddiannodd Dafydd Ionawr, Y goreu fodd i gryf wau Ddysg ei weddus gywydd,au. IMa.e ei helaeth diriogaetha,u-yn cydio Mewn cedyrn fynydd.au Ni faeddir ei gl.an foddau-tra 'bronnydd, A dwr afonydd iddi'n derfynau. 0 Ian y Laslyn lonwedd— Alber bur ddaw h'eibio'r Bedd, Hyd at li y ndyfi ddofn, Wele dawel wlad eofn. Mor burlan yw ei gl,a-niiau,-ac mor rydd Gymreig yw ei thr.aethau Lie miae, o'r oil i'w m-awrhau Hardd,af Fron* ei rhydd Fryni.au. *Bron Eryri. Do, hawliodd Dewi Heli—ei hoff wlad Drwy ei phleidiol ynn.i; Caled oedd, ond clod iddi, Rhoddwyd mawr ryddid i mi. Ar hyd y leddf .ardal hon Yma gwelir myg olion Oddi.ar y werdd Ddwyryd, A'i fawr ofn trwy'r fr.o o hyd, Saif ei lys ef—Elis Wynn- Awenyddwr anoddyn. Dyna Harlech ar lechwedd, Ei phennaf a'i sicraf sedd, Tref ei henwog farchogion, A'u nawdd hwy heddyw yw hon! Os sail degei hoesol dwr—a roddodd Diraddiol orthrymwr, I :feddi.ant yr herfeiddiwr Gelyn o dan fu Glyn Dwr. Di fr.ad .ei furiau ydyw Heddyw, a chaer heddwchi yw. O der anian dirionaf, (weled ei gwedd glodwiw gat Hyd drothwy Ardudwy deg, A'i gwaelodion go leu deg, IGraddol gyfyd hyfryd dir 0 bau'r wend on i'w bryndir. Lerpwl. GWTLYM DKUDRAETIT. HEDIDARiGRAFF Mr. iRichard Williams' (Celynog), o'r Dieinewydd. Gw:r diiwgr astud, gw.ir dawel Gristion, Enwog gyfreith.iwr~oedd ein cu Frython, I lu yn no.ddwr,-hael awenyddion iGallai droi golwg i wyll y dirgelion, A tmwynhau nef mewn hyn,afion,-fe roes Oreu ei. einioes o blaid yr union. Towyn. J. 'MAETHLON JAMES. B EDDAlRGRAFF M AB AN. (ialwyd rbosyn gwyn fel gwawl Yn degwch gwarediiigawl Oddiar lawr y ddaear wleb I ddeildy tragwyddoldeb. Towyn. J. MAETHLON JAMES. TREFN. Rheol pob iawn ddechreuad—yw canllaw Cynilun a gweithrediad I bob greddf a deddf mae'n dad, A hyrwyddydd gw.areiddiad. Llyw gwynfa o'r pell gynfyd,—hanfod deddf •Cyn nef; dawn pob deHryd Aur lwyfan rheol hefyd- Allwedd i borth holl Iwydd byd. Towyn. GEUFRONYDD. ANNHREFN! Diafl y wasg yn Swyddfa'X CYMRO. Un du ydyw, dywedaf—o'r dechreu, Dycleryn iaith- ddianaf, Inc y nosi yw sport y cnaf, Aï nod angen, mi dyngaf. I lwyd anglod daw englyn-o'i rafanc Yn ddigrifol siypyn; Odl 0 fod ei hiwyiio fynn; Ow, direidi yr adyn Cic rydd i gywydd o'i go'—a'r chweg gyrch, Gwarchod Cymro" rhagddo! Ni ffy toddaid., wfft iddo A gwae 'n can rhag ei inc o. Towyn. GETJFRONYDD.

MAE LIZZIE YN DYFOD YR UN iADEG." Gwraig weddw oed Sian 'Roharts, a Dan oedd ei hunig fab. Byw yr oedd hi tar flwydd-dal Lloyd George, ac yn ennill ceiniog at hynny wrth lanhau ysgol y cyngor. Ynyr ysgol yr oedd Dan heb ddech- ieu ennill, pan dorodd y .rhyfel allan. Codwyd cwim- ni ü filwyr bach yn yr ysgol, a phob un am fynd i'r fyddin fawr pan fyddai yn ddigon hen. Gwelodd Sian Robatsi y gofid un d'od yn y pellter, a dywedai wrth wraig Ty'nyffridd, pan y byddai yn dod a'r ym- enyn: "Profedigaeth fawr i mi oedd colli John. Ro'n i'n disgwyl y buasai Dan yn help imi ar ol iddo fynd i'r wemidogaeth. Ond rydw i'n gweld Mrs. Jones mai soldier fydd o." Wei Sian Bach, rydan i'n gwybod v'ch bod chwi wedi gwneud eich gore i'w gadw fo hefo chrefydd. Fedra neb wneud rhagor." Aeth Mrs. Jones, ymaith ar ol rhoi'r pwys ymenyn, a Sian Robat i'r siamber i wylo. Mae greddf proff- wyd yng nghalon pob mwm. Daeth yr aelod dros y Sir la Cyrnol Ragatt i gadw cyfarfod yn y pentre, ac i ofyn am ragor o soldiers. Dan oedd y cyntaf i fyned i fyny i arwy-ddo-'r papur. 'Cafodd p-awb gyimeradwyaeth,—ond Dan. Am Sian Robat yr oedd pawb ym meddwl pan aeth Dan i fyny. Collwyd Dan -o'r cyfarfod. Aeth adref i dori'r newydd i'r hen wraig, cyn i neb arall gael cyfle. Deallodd ei fam beth oedd yn bod wrth i Dan godi'r gliced. Tipyn yn g.al-ed iu hi ar y ddau yr banner awr nesa. Dan yn dweyd fel yr oedd apel y siarad- wr wedi ei godi oddiar y set yn groes i'w ewyllys, ,a'r fam weddw yn wylo yn ddistaw fel y medr mam dda wneud. Drwy"r nos yr oedd Dan yn gwrando i geisio gwneud allan a oedd ei fam yn cysgu. Boreu drannoeth aeth pymtheg o'r pentre hefo'r swyddog a'r ysnoden ar ei fron i'r -orsaf. "Fuas.ai'r un o honyn' nhw'n mynd -onibai am Dan," ebai rhyw wraig mewn llais oedd yn cymysgu clod a cher- ydd. Clywodd Sian iRohart y gair, a boddlonodd. Aeth misoedd heibio. Dan yn fachgen da mewn diilad kaki, a'i fam yn gweddio drosto yn y bwthyn bach. Daeth gwraig Ty'nyffridd heibio a'r pwys ymenyn rios Wener, a dyma hi yn darllen llythyr oedd hi wedi gael: oddiwrth ei bachgen. Nos Sul yr oeddan ni'n bymtheg hefo'n gilydd yn y capel. Fasan ni ddim yn mynd onibai am. Dan." Aeth Mrs. Jones ymaith, a Sian Robat i'r s-iambar i wylo. 0 dipyn i beth daeth son fod Dan wedi cael com- misiwn. Bu raid i :mi fynd i lawr i sicrhau Sian Robat nad oedd dim byd drwg yn y gair -cyn iddi ddweyd wrth neb. "Ydi o yn goiygu fawr ond mwy o gyfrlfold,eb,-a mwy o gyflog," ebai Dan yn y llythyr. Fuas,ai yn dda iawn gen i tasa ni'n pym- theg yn cael commisiwn hefo'n gilydd. Ond os na chawn ni hynny mi gawii fyn-d i'r Ysgol Sul hefo'n. gilydd mam. Mi gaf ddo'd adre am ddeg niwrnod, -ac yrnae Lizzie yn dod yr un adeg." Pan ddarllenais y frawddeg olaf, gwelais Sian Robart y.n gwelwi ac yn crynu, ac ni ddywedodd yr un gair. D-eallais y distawrwydd. a-c aethum allan. Yr oedd Dan yn dyfod ,a'i gariad adref hefo fo, y tro cyntaf, .ac y mae pob mam yn cofio'r tro hwnnw. Aeth Mrs. Jones heibio, fel arfer, ac wrthi hi y bydd- ai Sian yn dweyd ei chyfrinach. Rhaid i chwi beidio bod fel yna, Sian. 'Rydan ni yn rhy barod i .anghofio SUit yr .oeddan ni ein hunain." Ie, ie, Mrs. Jones, m.ae genoch chi ddwN7 ferch a thri mab. 'Does gen i ddim ond Dan." Mi fydd genoch chitha ferch yng nghyfraith Sian bach yn bur fuan, os ydi'r bachgen acw yn deab pethau. A geneth iawn ydyw Lizzie. Ond w.aeth pa 'run nid oedd dim vn meddwl Sian Robart ond gair olaf llythyr Dan a r y mae, Lizzie yn dod yr un adeg•" Profedigaeth fawr Sian iRohart oedd fod yno- bar newydd o lygaid yn dyfod i mewn i'r bwthyn. Par- odd hynny brysurdeb na welwyd1 ei debyg, a bu Mrs. Jones, Ty'nyffridd, ddwywaith yn y bwthyn yn ed- rych yn fanwl a oedd pethau yn iawn. Profedig- aeth fwy oedd meddw: fod rhywun arall wedi ennill calon Dan. Daeth. Dan adref ,a Lizzie gydag ef. Ond yr oedd y gair wedi cyrraedd y pentref fod Dan i fyned dros- odd i Fhainc ymhen y bylhefnos, ac yn araf torrodd y newydd i'w fam. Mae Lizzie wedi addo bod yma hefo chi, mam." Ymhen llai nag wythnos yr oedd yr hysbysiad yma yn y papur bach lleol Roberts—Parry.-—Rhag. 10, yng nghapel Eden, gan y Parch. B. L. Richards, B.A., Lieutenant (First) Daniel Roberts, unig fab Mrs. Jane Rob- erts, Ty Eiddew, L-lanybere, a Miss. Lizzie Parry, unig ferch y diweddar Mr. a Mrs. Rich- I ard Parry, Ty'nycae. Cyflwynodd pedwar-ar- ddeg o filwyr oedd wedi ymuno a'r fyddin yr un adeg a'r priodf.ab, gleddyf yn anrheg i Mr. Roberts, a rhoddodd y plant o'r Ysgol Sul Feibl hardd i Miss Parry. Ymhen pum' iniwrnod yr oedd y fyddin wedi cychwyn allan, a d.agr.au'r Lfam wedi cymysgu a dagrau ei merch ar aelwyd y Bwthyn. Mae syniad Sian am iRagluniaeth wedi newid lawer tro mewn saith mis. G\v.elodd heulwen, ac wedi hynny daeth cawod drom. Ar yr 2Iain o'r mis diweddaf daeth pellebyr, a newidiodd hwnnw bopeth yn y bwthyn, ac yn fuan cafodd Mrs. Jones, Ty'nyffridd1, lythyr oddiwrth ei mab. Byddwch wedi -clywed fod Dan wedi ei giwyfo yn dost. Yr oeddym wedi ein danfon gan y Cyrnol i wneud gwaith peryglus iawn. Gwyddai pawb am Dan, a chafodd deg ohonom fynd yn y cwmni." Gwelso.m mai dichell y gelynion oedd wedi ein denu allan, a buasem wedi ein lladd bob un onibai am Dan." Nid oedd y sensor yn can- iatau dweyd rhagor. Ae-th Lizzie ymaith i gyfarfod y milwr clwyfedi-g, gan .adael iSian i swcwr cyfeillion. A dydd Mercher daeth ipellebyr oddiwrthi yn dweyd—" Byddaf yn ol yr wythnos nesaf,ac y mae Dan yn dyfod yr un adeq.