Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
2 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
2 erthygl ar y dudalen hon
CYMRU A R RHYFEL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CYMRU A R RHYFEL. Dywedir fod pump o feddygon Llandudno wedi penderfynu myned allan i weinii ar y mil- wyr clwyfeclig. Mae mab hynaf y diwddar Dr. T. F. Jones, cenhadwr Amricanaidd, fu yn llafurio yn India, yn y rhyfel yn y Dardanelles. Mae Llifon wedi rhoi gofalaeth eglwys Llan- ddulas.ii fyny, ac wedi dechreu ar ei waith vm- hlith y milwyr yn Kinmel Park. Mae Cymry America wedi anfon 3,470]). o ddoleri drosodd i ddarpar cysuron i'w brodyr o Gymru sydd yn y rhyfel. Mae Capten W. Henry Williams, yr ymgeis- ydd undebol am sedd Gorllewin Dinbych, yn wael mewn clafdy yn Alexandria. Tarawvd ef yn wael pan yn ymlad'd yn y Dardanelles. Mae Miss J. A. Roberts, Bodeuron, Llan- dudno, yn ymadael i weithio dan y Groes Goch, ac ar ei hymadawiiad cyflwynwyd iddi gan ael- odaui eglwys Siloh oriawr aur a bag. Gadawodd Lieut, yr Anrhyd. Charles Doug- las-Pennant, trydydd fab Arglwydd Penrhyn, eiddo gwerth 31,010p. Cafodd ei ladd yn y Rhyfel ar y 2gain o Hydref. Mr. Rees T. Davies, B.A., mab Mr. Davies, Mynydd Hir, Llanwddyn, sydd wedi ei benodi yn athraw yn ysgol air y Bala. Graddiodd Mr. Davies o Goleg Bangor yn Gorffennaf. Yn ol gorchymyn y Cyfrin-gyngor nid yw Deddf Datgysylltiad yr Eglwys yng Nghymru 21 yn dyfod i rym hyd ddiwedd y Rhyfel presen- nol. Gan fed bwthynod coed wedi eu darpar i fwy o tua dau gan" mil o filwyr nag sydd yn barod i'w disgyblu, nid yw yn debyg y bydd milwyr yn lletya mewn dim o'r trefi ar lannau y mor y gaeaf nesaf. "William a'i Nain," ebai Dr. Daniel Wil- liams, sy'n gyfrfol am y rhyfel presennol. Priodi Prince C,on,sort,-Prine,e Frederick William o Prwsia,—mae'n ymddangos cedd bai Victoria. Mae'r Milwriadi David: Davies, Llandinam, yn rhoddi ei fodur at wasanaeth y Caplan P. Jones Roberts yn Winchester er mwyn. iddo gynnal gwasanaeth mewn gwahanol ganolfan- n,au. Dywedir fod llawer o Gymry ymysg y carchar- ,-0 orion sydd yn cael eu gorfodi i weithio' yn Ger- mani,—rhai ohonynt yn torri halen, eraill yn y glofeydd. Cwynir fed yr ymborth a roddir iddynt yn sal iawn. Bu Mrs. Lloyd George a Miss Megaa Lloyd George yn y Clafdv Cenedlaethol yn N etky yr wythnos ddiweddaf. Yno gwelsant 204 o fil- wyr ac 8 o swyddogion clwyfedig, y nifer fwv- af ohonynt wedi cyrraedd o'r Dardanelles y noson cynt. Cynhelir Cynhadledd yn Llundain y mis nesaf o holl gaplaniaid yr Annibynwyr a'r Bedydd- wyr, &c. Cynhwvsa'r caplaniaid hyn nid yn unig y rhai sydd gyda'r fyddin adref ac oddi- cartref, lond (hefyd yr 'officrati'ing ministers swyddogol yn nhrefi'r gwersylloedd, a'r gweini- dogion sy'n swyddog'ol yn gweini ar y milwyr clwyfedig yn yr ysbytai. Bydd amryw o Gym- ry ynddi. Gyda Haw, byddai yn dda i berth- ynasau milwyr anfon gair at y swyddogion hyn. Yng Nghaerdydd golygydd y Tyst sy'n gofalu .am y milwyr Annibynol .cymreig yn y gwersyll- oedd, a'r Parchn. W. C. Parry a D. R. Jones, M.A., sy'n gofalu am yr Annibynwyr clwyfedig yn yr ysbytai. Mae tri o Annibynwr ieuainc ymysg y meddygon milwrol yng Nghaerdydd, sef Capten Dr. Ivor Davies, mab y diweddar Mr. E. H. Davies, Pentre; Lieut. Dr. Joseph Lloyd, mab Mr. David Lloyd, Abertawe; a Lieut. Dr. Rufus Bowen, mab y Parch. W. Bowen, Penygroes. Cydymdeimlir a Mr. John Jones. Ty C,)I(J¡, Llanfaglan, un o fiaenoriaicl capel y M.C. ym Mhen y Graig, ger Caernarfon, ar farwolaeth ei fab, John. Ymunodd y mab a'r fyddin yn fuan wedi ,i'r rhyfel dorri allan, ac ymhen am- ser aeth allan gyda'i gatrawd i'r Dardanelles. Clwyfwyd ef yno, ac wedi cyrraedd yr ysbyty yn Alexandria bu farw. Nid oedd ond 23 oed. Mae yn gweithio ymhlith y milwyr Cymreig yn Bedford dri chaplan perthynol i'r Eglwys Sefvdledig, un gyda'r Pabyddion, un gyda'r Wesleyaid, un gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, ac un dros y Bedyddwvr, y Primitive Method- ist a'r United Methodist, -y tri enwad wedi uno i gynnal un oenhadwr. Mae yr adran sydd yno yn awr yn cael ei galw yn 68th Welsh Division. Mae Mr. David Glynne Owen, mab Mr. a Mrs. Owen Owens, Aelybryn, Pwllheli, yn gwella yn, raddol mewn ysbyty get y Dardan- elles. Ymunodd ef a'r R.A.M.C., a bu yn gweinyddu ar y cleifion er mis Ebrill. Mewn llythyr a anfonodd adref yn ddiweddar edrydd hanesyn clyddorol iawn am ysgwrs a glywodd rhwng dau filwr Cymreig. Y mae yr adran y cvsylltwyd ef a hi yn ymladd yn egniiol er's misoedd i geisio rymryd rhyw fynydd pwysig ac yn cael eu gorfodi i'w ildio yn ami pan bron a chyrraedd e gopa. Pan yr oeddynt yn gorff- wyso un dydd ar y gwastatir, a miloedd o fil- b wyr yn ymgomio a'u gilydd daeth ),iir o Gym- raeg i'w glustiiau ar edyn yr awel. Telmlai ei hun yn cynhesu trwyddo wrth glywed gair o'r hen iaith. yn y fan honno. Yr oedd hynny cyn i'r miIwyr Cymreig (R.W.F.) lanio yno. Pen- derfynodd weithio ei ffordd i gyfeinad y llais, ac yn fuan gwelai dQiau filwr mewn ymgom wresog, ac un ohonynt yn pwysleisio a'i ddwy- law pan yn siarad. Nid oedd ganddo awydd am wrando eu cyfrinach o gwbl, ond nis gallai b beidio ac ymwasgu atynt. A chlywodd un ohonynt yn dweyd wrth y llall, "Wyddost ti beth sydd ar fy meddwl heddyw, fachgen?" Na wn 1, meddai y llall. "Wel," meddai, testun y Parch. John Williams, Brynsiencyn." "0 felly," meddaii ei gyfaill, "sut yr oedd hwnnw?" "0, fel hyn," meddai yntau, gan edrych yn hiraethus ar y mynydd crilog, "0 Arglwydd, dyro imi y mynydd yma."
PERSONOL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
PERSONOL. Mae gan Mr. John Williams, Wa-jnwen, 'Hanes Annibvniaeth Abertawe a'r (*N ich' ar fin dod o'r wasgJ. -<> Yr wythnos ddiweddaf bu farw mam y di- weddar Syr Edward Anwvl yn yr oedran teg o 80 mlwydd. —-0— Mae y Parch. J. Cologne Bacon, B.A., B.D., wedi e,i sefydlu yn fugail ar eglwys Saesneg y Methodistiaid Beechwood Park, Casnewydd. -0- Croesawir Mr. Emrys Rees, M.A., ar ei ym- sefydliad yn guradi Aberystwyth am ei f.od yn nai ,i'r Prif-fardd Dyfed, ac yn wr ieuanc rhad- Ion a dymunol. o- Bu pwyllgor gweithiol Cymdeithas Ddirwest- ol yMerched Gogledd Cymru yn cynnal eu cyfarfodydd yn Penucha, Caerwys, lIe y caw- sant groesaw cynnes gan Mrs. Herbert Lewis. —o— Mae Mr. Thomas Treflys Roberts, M.A., o BOrth y Gest, athraw yn ysgol sir Wrecsam, wedi casglu holl wa.ith Rhys Goch Eryri a Dafydd Nanmor. O Arhosa Syr John Rhys yn Nefern, Sir Ben- fro, a phan allan mewn modur gyda'r Parch. J. b T. Evans, cyfarfu a damwain alia sal fod vn un ddlfrifol iawn. Torocld echel y modur, ond yn wyrthiol ymron diangodd y rhai oedd yn v modur heb dderbyn niwed. --o Mae y Parch. Seth Joshua, efengylydd Un- cleb yr Eglwysi Efengylaidd, yn cynnal cenhad- aeth yn Dundee o'r i8fed hyd y 27ain o'r mis hwn. Cafodd y boddhad o weled dros So o ddychweledigion yn Casnewydd tra yn cynnal cyfarfodydd yno o'r 4ydd hyd y 13cg. Adrodda'r newyddiaduron mai y Parch. W. Richards, gweinidog parclius y Methodistiaid, yw'r cyntaf i berchenogi 'motor cycle and side car ym mhentref poblog a phvdfertli Llanon. --0-- Mae Mr. W. R. Williams, B.Se., Towyn, mab y diweddar Mr. Henry Williams, Llan- egryn, wedi ei benodi yn athraw cynorthwyol yn ysgol sir y Drefnewydd. -0- Yn rhai o'r newyddiaduron dyddiol dywedir, e fod yn cael ei sibrwd yn bur gyffredino1 mewn rhai cylchoedd fod y Parch. R. J. Camp- beil sydd wedi ymdcliswyddo o'i ofalaeth yn y City Temple yn bwriadu, ymuno ag Eglwys Loegr, a bod lie eisoes wedi ei gynnyg iddio yn esgobath Wakefield. -0- Aeth gwr ieuanc. at yr Athro Groegaidd Socrates am wersi mewn areithyddiaeth, ac wedi ei gyflwyno ,iddo siaradodd mor ddidor fel yr hawliodd y doethwr dal dwbl am ei addysg. Paham meddai yntau y oeisiwch dal dwbl. 0 meddai Socrates am fod yn rhaid i mi ddysgu i chwi ddwy wyddor y naill yw sut i siarad a'r llall sut i beidio siarad." -0- Y Saboth cyntaf o lis Mai yn y .flwyddyn nesaf y bwriada y Parch. S. E. Prvtherch gychwyn ar ei waith yn ei faes new:ydd a phwysig yn Minneapolis, America. Bydd bwlch mawr ar ei ol wedi yr ymedy, canys gwr yw saif ar >eoi ben ei hun mewn lLawer o bethau ac nid yw yn hawdd ei hebgor. --0-- Yn rhaglen Cymanfa Ysgolion Dcsbarth Towyn, ceir anerchiad gan y Parch. T. R. Jones, Towyn, ar "Vr Ysgol SaDotHol — c> f- archiacl chwaethus, meddylgar, yn galw sylw at gryfder a rhagoriaeth, yn ogystal a gwendid a pherygl yr ysgol. Yn Nfiowyn gwneir y gyni- anfa yn brif wyl lenvddol y cylch. -0- Ffaith ddyddoro1 yw fod tri o leiaf o weini- dogion Ymneilltuol enwocaf y Saeson heddyw, sef Dr. Jowett, Dr. Campbell Morgan, a'r Parch. R. J. Campbell wedi cychwvn yn eu gyrfa fel ysgolfeistri. Dyddorol fyddai gwybod pa nifer o'r gweinidogion ddechreuasant eu byd yn yr un modd. Sicr yw y byddai yn nife: yn fwy nag a feddylir. Gwelir fod cryn nifer o gyn-lywyddion y Sasiwn yn bsennol ym Mhwllheii, ca yn eu mysg y Parch. Edward Griffiths, Meifod. Yr oedd hon yn hanner can' mlwyddiant ei ordeiniad ef, ac wrth edrych tros hanes Cymdeithasfa Bangor yn y flwyddyn 1865 gwelaf mai efe ydyw yr unig un sydd yn fyw o'r tri ar ddeg ordeiniwvd y pryd hwnnw. —o Y mae Capten Jones, mab Mrs. Jones, Cam- brian View, Penrhyndeudraeth, wedi gadael am yr India eto. Yr oedd yn cychwyn ddydd Llun, a. disgwyIia fod ar y dwr yr wythnos hon. Llanwa y swydd bwysig o harbour master yn Calcutta, ac wedi bod adref am ddeng mis o wyliau. -o-- Chwith i bawb o fynychwyr hen gapel Pan- tvwyll, Merthyr fydd gweled lie y diweddar Mr. William Powell yn wag. Buyn un o gol- ofnau cadarnaf yr achos yno am hirfaith am- ser, ac yn arweinydd y gan am lawn triugain o flynyddoedd. Gwr annwyl eithriadol ydoedd, hynaws, addfwyn, a gostyngedig, ac un o dang- nefeddwyr y ddaear. Cysur cofio fod y cad- arn yn aros yn fyw os yw y cedyrn yn svrthio. --0-- Y mae y Parch. D. Eurof Walters, M.A., B.D., wedi der.byn yr alwad unfrydol a gafodd i weinidogaethu yn eglwys Annibynol Gymraeg, Heol Henrietta, Abertawe. Y mae wedi bod yn. aelod o'r eglwys yn Henrietta er pan ym- sefydlodd yn y dref fel Cynrychiolydd y Feibl Gymdelthas. Yno hefyd y mae ei olynydd dan yFeibl Gymdeithas—y Parch. Crwys Williams, wedi ymaelodi. Ffaith gwerth ei chofnodi ydyw fod y ddau wr parchedig, o'r un capel, wedi bod yn fuddugol yn Eisteddfod fawreddog San Francisco ychydig o wythnosau yn ol—y Parch. D. Eurof Walters enillodd am gyfieithu i'r Saesneg, "Llewyrch y Cwmwl," gan Dr. Moelwyn Mughes a'r Parch. Crwys Williams am bryddest ar "Abraham Lincoln."