Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

1 erthygl ar y dudalen hon

NODION CYMREIG.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

NODION CYMREIG. Bu Syr Henry Jones yn treulio Saboth gvda Dr. a Mrs. \Vafker yng Ngholeg Egiwysig Lilanbedr. -+- -+- -+- Clywais foci un cieithiau hyfrytaf Trefal dwyn Isat yn ccisio denu un o'r brodyr o lannaa'r Fcrswy. --+- --b- Bu y P'archn. G. H. Havard, M.A., B.D., Rhy], a J. Pules ton Jones. M.A., yn cadw cyfarfod pregethu ar ben can' rnlwvddiant achos y Methodist;aid yn Llangernyw. Pryn- hawn ddydd Gwener cvnhaliwyd cyfarfod cyhoeddus i atgofto am a fu. Dealhl k;d ar gael uodiadau lied gvflawn 0 ddarlithiau a draddodwyd gan Dr. Lewis Edwards yng Ngholeg y Bala pan yn anterth ei nerth. Maent yn debyg o gael eu cyhoeddi yn y Lladmcrydd y flwyddyn nesaf. -+- Mae amryw o weinidogion ieuainc v vvlad wedi cael llythyrnu yn g-o-fyn iddynt yinuno a'r "f'yddin,—nid oddiwrth yr awdurdodau lleol, ond oddiwrth rywun tua Chaerdydd. -+- Mae'r Drych yn dweyd mai y rhyfeddod yng Nghymru yw gwreled v rhai oeddynt gau y dafarn drwy orfodaeth a dadgysylltu yr Eglwys drwy orfodaeth yn awr yr un mor ffvrnig yn erbyn gorfodaeth lilwrol! C J orfod- aeth yw gorfodaeth." --+- 4-- "Rhaid lydd i Gymru cidael henafiaeth—byd yr hen bethau—a tharo- allan am rywbeth gwell, fel yr Israel o'r Aifft gynt. Y mae y rneddwl Cymreig mewncyffio-n, ac yn gaeth I ryw hen arferion difudd; a thry o amgvlch fel ci yn ccisio dal ei gynffon, ac etc heb ei ddaL Orrnir meddwl yn rhydd ac annibyn- iiol rbao" ufn iddynt fyned i dir newydd. Mor lioff yw ganddynt yr hen gynhefin! Rhaid fydd i'r Cymro anturio yn llawer 111\VV cyn v .I daw i sylw."—Y Drych. -+- --+- -+- Dyma air o lythyr gohebydd o'r Wladfa Y mae yr amaethwyr wrthi yn dyfal baratoi i hau gwenith ar raddfa fwy nag arfer eleni, yn y rhagolygoai am brisau uchel oherwydd yr ymornestu mawr yn Ewrop. Yn ystod y 5 a'r 10 mly'nedd diweddaf, alfalla oedd y prif gynnyrch yma am y talai yn well na'r gwenith-yn awr troir llawer o hynny i fyny i hau gwenith yn ei le, ac y mae'r C.M.C. wedi archebu erydr pwrpasol o'r eiddoch chwi yna at y gorchwyl, rh:ti mawrion a thrymion, yn cynnwys chwe' svvch, ac yn cael eu tynnu gan foduron drwv y cvnllun hwn gellir aredig o 10' i 12 crw y dydd o'r alfalfa cryfaf yn barod i wenith." -1- --+- -+- Gwelaf fod y Parch. T. Charles Williams, M. A., yn dal at ei waith fel pregethwr. Preg- ethodd yng- Ng'hyfarfodydd B.ynyddol cglwys Seisnig, Catharine St., jjveqbool, y SuI, Hyd. 24. Dydd Llun, Hvd. 25, 'nawn a hwyr, yn S outsort, t'r Free Church Council. Ddydd Mawrth (26am), ga.nol dydd vn Saesneg vn y Central Hall, Manchester., ac am wyth yr un Hoso-n yn G-vmraeg, vn yr un lie. Dvdd j^Iercber (27am), yn Huddersfield, 'nawn a bwyr. Saboth (31 ain), yn Fgivvys y Presbv- b^riaid Seisnig ym Marylebon-e, hlundain,—vr .Fgbvys lie cynhaliwvd v (Jymanfa Gv ff red in ol vni Mehefin. Nid yw dwywaith vn Lerpwl <3wvwaith yn South-part: dwywaith Yln Man- chester dwywaith yn Hudd-ersfield, a dwy- waith yn Llundain, yn gyfrif sal am lafur un I wythnqs J j Buwyd yn cynnyg ym Mwrdd Gwarcheid- waid Caersws i roi pwdin siwet yn lie caws i'r tlodi-o-n er mwyn arbed pedwar swllt yr wythnos Rhyfedd yr athrylith sydd yn y wlad i ddysgu cynhildeb i bob! craill! -+-. Mae y deuddeg aelod oedd yn nosbarth Mr. T. Harries Jones, London House, Uanrwst, yn Vsgol Sul Ho-reb, wedi ymuno a'r Fyddin. Mae dau wedi eu lladd yn y brwydrau di- w-eddar. ,+- -+- Dywed rhai nad yw cvvtogi oriau gwerthu diodydd meddwol yn helpu na chynhildeb na dirwest. Os felly paham y mae'r tafarnwyr yn gvvingo cymaint? Dyma ddigon o dyst- ola'eth am effeithiau daicrsus y drefn newydd. Adroddiad prudd oedd yr un ariannol a roed gan lys Uyvvodraethwyr Co-leg Aberystwyth. Vr oedd y diffyg ar gyfrif y flwyddyn yn ter- fynu Mehefin diweddaf yn ,394 6s. 5c., heb gynirwys y swm o £5°0 a gymerwyd o'r arian oedd wedi eu rhoi o'r neilltu. Mae'r oil o'r dtflyg yng- nghyfrif cyffredinol y Coleg yn awr yn £8,698 5 s. SC. Dywedodd Principal Roberts fod rhif y dynion yn y Coleg, sydd yn arfer bod tua 250, wedi myned i lawr i 146, ond mae'r merched yn 180 ar gyfer 171 y llynedd. Wrth gwrs mae'r Rhyfel yn rhwlym oeffeithi-o ar ein sefydliadau addysg- 10-1, a phan ddaw cffaith y Rhyfel ar y llogau i'r gotwg, bydd y wasgfa yn drymach. -+- -+- y Mr. Herbert Lewis yng nghyfar- tod Iiywodraethwyr y Llyfrgell Genedlaeth- w I 01, y byddai j'r a-dran sydd ar v canol o'r adeilad gael ei orffen heb ddim rhagor o draul ..a r 7ti-iica,ngvf rif,- i 17,,5<),D. Mewn Haw ar gyfer y draul y mae £ 98,385, ac arbedir rhyw gymaint drwy gynhilo, fel na bydd y ddyled ar y diwedd ond tua deuddeng mil. Mr. Herbert Lewis oedd un o'r rhai cyntaf i gychwyn y mudiad hwn, ac y mae pob lie i obeithio- y caiff iyw i weled ei orffeniad. ♦ Gwrandewais un o areithiau Syr Henry Jones gyda mwynhad ac edmygedd difesur. Mae yn ffitio cynbulliad o Gymry i'r dim. Ar dir moesol, uchel iawn, mae'n ddiau, y c-erdda; a sylwais fod yr ymadroddion Beiblaidd sydd yn cael eu cordeddu i mewn mor brydferth a chywrain yn cael eu cymryd o'r Hicn Desta- ment ymron yn bollol. Tybia rhai mai gwell yw trin cwestiwn y rhyfel o- safle moesoldeb, a, pheidio son am Gristionogaeth. Gall y neb a wnel hynny o-sgoi llawer o anhawster- au. Ac nid oes amheua-eth am ddylanwad areithiau Syr Henry Jones. Cyflwynodd Mr. E. T. John, A.S., ddir- prwya.eth 01 gynrychio-hvyr Pwyllgor Amaeth- yddol Cymru i Arglwydd Selborne dydd Iau. Gofyn yr oeddynt am fwy o hawl i Gymru i drefnu ei materion ei hun ar yr un Hinellau a byrddau Scotland a'r Iwerddon. Soniwyd, hefyd, am wneud mwy o ddefnydd 0- -dir cyff- redin y wlad i godi hwyd, a, chymeradwyai Arglwydd Selborne yr awgrym, gan addaw sylw iholl geisiadau y ddirprwyaeth. -+- -+- -+- Pe buasem ar ol myned allan o'r cyfarfod yma," ebai Proff. Levf, Aberystwyth, mewn cyfarfod ym Manchester, yn clywed fod can' mil o'r Germaniaid wedi eu lladd, yr wyf yn ofni y buasem yn Ilawcnhau. A. hynny er fod ein Meistr wedi dweyd wrthym am gaiu ein gelynion. Yr ydym a'n gwynebau ar an- hawster pur fawr. l>a clywed ambell un yn ■cydnabod byn, er mwyn cymedroli ychydig' arnom. (iwelir erthygl gan Mr. Matthias mewn colofn aral1.Mae yn werth ei darllen 1 lawer gwaith drosodd. 4.-0. Mae'r Tyrciaid wedi cymryd meddiant o westy adnabyddus Mr. Richard Hughes yn Jerusalem. Gwyr pawb fu ar ymweliad a'r D'dinas Sanctaidd am Westy Hughes, a charedigrwydd diha.fal y perchennog a'i bnod. Mae Mr. Hughes wedi dychwelyd i Fettwsycoed. --+- --+- Bu. dadl ym mhwyllgor prif-ff\ rdd Caer- fyrddin ar gadwraeth y Saboth. Yr achlysur oedd gwaith chwareudy a cinema vn gofvn am ganiatad i gynnal cyngherddau ;i,r k- Saboth er budd y Groes Goch. Dywedir pethau rhyfedd mewn dad! fel hon bob arnser, ac nid oedd gwyr v ffordd fawr yng Ngbaerfyrddin yn eithriad. Go-fynodd Syr James H ills- Johncs paham yr oedd eisiau cynnal v cyng- nerddau hyn ar y Saboth ? Yr atebiad a gaf- odd oedd nad oesgwahaniaeth rhwng y naill ddydd a'r Hall, a dywedodd brawd arall nad oes dim yn bwysig ond i ni drechu'r German- iaid. -+- -+- Wrth ddathlu can' mlwyddiant achos y Bedyddwyr yn Llandudno," cyfeiriodd Mr. John Roberts at y cyfnewidiad sydd wedi bod yn Llandudno' mewn can' mlynedd o amser. Y"n 1815 nid oedd yn y -cyffiniau ond un lie i addoh,—eg-!wys St. Tudno-, na'r un, vsgol elfennol yn nes na Chonwy,—pellder o bedair miHtir. Yr ocdd gan v Bedyddwvr o'r Dc g-enhadaeth yn Roe Wen yn 1783, ac vn Fforddlas, (dan Comvy, a, phedwar o Fedydd- wyr yn Llandudno^ yn 1799. Scfydhvyd achos yn Llandudno1 yn 1815, ac Ysgo-l Sabo-thol yn 1814. Erbyn hyn y mae pethau wedi newid vn ddirfawr. -+- Gwelais yn y papur ddydd Gwener fod Esgob Llanelwy yn dweyd fod 80 y cant o wirfoddolwyr y Fyddin Gymreig yn Eglwys- wyr. Yr un dydd cefais lythyr od4iwrth ddyn ,eli,aiic parchus sydd dan ddisgyblaeth yn y fyddin, a dyma frawddeg o hono :— "I am sure Nonconformists would be rather sore to find that the .authorities are sending all denominations, with the exception of Catholics, to the Established Church in order to have a good parade." Cefais lythyrau tebyg amryw weithiau o'r blaen. Ffordd yr Esgob bob amser yw ifwneyd haeriad, a pheidio gwneud sylw o ddim atebiad a roddir iddo! Dywed y Darian eiriau difrifol ynglyn a dewisad Mr. James Winstone, Llywydd Undeb y Glowyr, yn olynydd i Mr. Keir Hardie. Dyma ddvNAI-ed: Rhai(i addef yn ddiamwys dderbyn o weriniaeth yng \Tghymru dipyn o asgwrn cefn drwy ddvfod- iad dieithriaid i drigo yn ein plith. Gwnaeth y pulpud Cymreig waith da yn ei ddydd. 0 dan ddylanwad y pulpud Cymreig y trodd Cymru vn Gymry werinol o 1868, blwvddyn etholiad Henry Richard, i 1880. Eithr, er ys tro bellach, y mae dylanwad y pregethwr ar feddwl a syniadau cymdeithas yn ein plith wedi dirywio'n gyflym, a dylanwad arweinwyr ilafur. crefvddo1 ac anghrefyddbl, wedi eu diorseddu. Ni welwn fod yn rhaid inni golli!n hanianawd a'n nodweddion cenedlaethol o goifleidio syniadau estronol. Y mae'r Sais yn derbyn oddiwrth bawb ac yn Seisnigeidd- io'r 0011 a dderbyn ac, o, wneud hynny, dat- blyga'11 gvmeriad cadarn, eithr yn Sais er hynny. Bydded i ninnau dderbvn pob peth a'n cryfhao1 fel cenedl, ond ar bob cyfrif na fydded inni Seisnigeiddio'n gwlad. Os na lwyddwn yn hyn o beth drwy gyfrwng meib- ion llafur gwan iawn yw'r gobaith am hvydd- b f d II iant mewn unrhyw gyfeiriad arall."