Y Cymro

NODION OR DEHEUDIR. <' Briwsion o'r C.M. Parchu Henadur. -tl.cbz,:I,a pharchus oedd syhiad- .au y brpdyrpan y 11 piaimu blodeu yn dyn.er ar. jg\offa- dwriaetli, yr Henadur Richard, Lewis, Pontypridd, .y.r hwn a fu- farw er y iC.M. o'r blaen. Cyfeiriwyd. at" enghreifftiau byw yn ,i hanes, oeddynt.yn brawLo'i garedigrwydd tu.ag at. ^y tiawd ac o fcineddigeidd. rwydd yma.rferol, tly^byswyd.he.fyd ei fod. wedi :y&- wk'io et hun am £100 gan ewyEysio i'r sw.mfyn'di gyllid "Cronfa y Gweinidogioin. .■ Ciwr Prysur.-Vn hier.wydd .amledd galwadatt-eraill hysbysodd y Parch. M, H. Jones, ILA., Ton ria fed- rai weilhredu yflwyddyn hon fel Ysgrifenhydd Pwyllgor yr Ysgol!. Sul. Cyflw.ynw.yd y mater i'r a thrcfnwyd i'r cyn-Ys,g..y Ranch.D. Davies, B.A., d^laenclydjach, weithredu am flwyddyn yn ei le. I Hyftorddwr. Newydd.-Tra yn trefnu ar .gyler ar-: boliadau., Dr. iCynddylan Jones a ddywedai y byddai yn fendith i'r Y.sgo!ion Su:, ne trefniai, yPwyllgor cysylltiedig a hi i ddarllen a myfyrio. Hyfforddwr Newydd y IParch. John Owen, Barry dyweciai ei fod yn Hyfr ,rhy dda i'w adael ar yr astgll, ,ei,, fo,d, ef yn ibersono: wediei 4d4rqllen gy'd-a bodidbad. Aw:, grymai i BwyHgor yrYsgolSul Dwyr.ain- Morg.annwg gymryd v peth iystyriaeth.a thiefnu,,hyn,.a chredai y byddai. y gwahanolC.M,yndilyn.. Vr ymvveliad.—Mr. Wm. Thomas,'Calfaria, Porth, yr hen Vsgrifennydd, ond ieuenged ag err ed t.n. i^o,^ba.rt.h K'hqndda. Fach, a; ddarl.lenai y J j n- •weli.ad a ddarparwyd ganddynt, ar gyfer y nwyddyn, nesaf, a phapur ardderchog ydoedd, Gwledd i'r Corff.- C ang!ep. o Penuel, Ilon-typridd,. yw Hermon, M.aesycoed, a rhy faeh yw r y go I ly .hardd. ,ar..gyfer y,,dlyrf.a £ awr plant ..dd w _> Q i'R Ysgol bob 'Sul. Darparwyd. arlwy iddynt nos I-au,; Rhagfýril, a gwnaeth tua 250. o honynt gyfiawnder a'r hyn ,a osodvvyd ger eu bron. M,rs. W. J. Dav- :es. I.atiweru, Mrs. Prys Jones, a Mrs. Thomas. James.. ofa',aiam y dclarpariaeth. C.afwyd cyilge.rdd..o r-add uchel yn yr hwyr, a'r. Cynghorwr Hopkin Morgan, Y.H., yn y -g.adair, ac yrphhth eraill canodd.;Miss. Katie. Morgan, Maesycoed, nes gwiefreiddio organ- nau per pawb oedd yn bresennol.. Swynwyd ydyrfa hefyd fe" axfer gan Mr. ;W. Hirw,e:n Beynon. J. Stanley John ofalai am oglais y berdoneg. Cyn- hygiwyd y diolchgarwch arferol gan Mr.R.,Prys Jones, a chefnogwyd gan Mr. E. Parry-Thomas. Terfynwyd trwy g.anu yr Ambeni (lenedlaethol "Hen, Wlad.fy Nhadau. Ysgafnhau'r B.aich.— GQibeithiol, yw Eglwys y (Toba''th, Cwi-ndar. Wedi gwneud tua ^'60 ar Wy: De yn ddiweddar, llwyddodd gyda. thipyn oymdrech i d,a:u fioo oi dyed. Gwelwch ei fod i fyny. 'a'i henw, ac yn gobeithio y telir yr oil maes-o law. Yn y trenches.- Tyhed nad ydi pethau ynfwy difdol na thybiwn yn am: eu bod. Cynrychiolir pob Dosbarth erbyn 'hyn o tan y faner, a phwy na. fvdd tani yn: fu, £ |.n. riawn ? Deallwn :fod meibion i dda U 01n gweinidogipn parchus, sef y Parc,hn., Jrnc~. Tongwyn;1.ais, a Walter Daniel, Hafpd,, ar .hyn o bryd yn y trenches, ynFfrainc. Nawdd y uef a fyddo drostynt. Ymosod ar y G,ellyn.-Dym,a er ys, rhai blynydd- oedd bellach yw gwaith. yr eh-ngylydd Mr. W. II, Griffiths, Maesteg. -nu yn y Habell, Pontshpnortpn^ a Bethany, Cilfynydd (esgobaethr y Parch. Thos.Wil.. liarns) yn ddiweddar yn cynnal cenhadaeth, a deall- wn ei, bod wedi profi yn Iwyddiant,anarferol. Bu yn rhengoedd y gelyn am amser maith, a gwyr .lawer am ei gynllwynion, ond erbyn hyn gwyr,beth, .yw change sides ac y mae a'i holl egni wedi mw'y: na:. dyblu ei sel a'i ddiwydrwydd o blaid v Brenin Iesu. Clywsom iddo fod yn gyfrwng, yn.. I law Duw y-n y gen had ae th hon i ddylanwadu. ar nii,er ifawr i ym- restruo tan fanerCrist. Ymae tedyn,au i Rvddid.-Dyna P'Iah,a,m yr ethol- wyd y Parch. B. T. Evans, L! an el! ml Fawr, yn Llywydd am y flwyddyn ddyfodol gan y Cyfarfod Blynyddol ar Eglwysi ;Rhyddion Bro Morgannwg." Bydd yr awenau yn ddiogel yn ei law. Business as Us,ual.Er fod yr hin yn anffafriol, y .gwynt yn chwihan a'r gwlaw yn pistyllu ni fu yn un rhwystr i'r .frawdoliaeth yn Bethania, Cpedpenmaen, 1 gael tyrfa p bpbl i'r 'Sale pf Work ddvdd Iau di- weddaf. Wrth gyflwyno Mrs. Rees Rees, yr hon- ■ oedd i agor yr arwerthiant, dywedoddl y gweinidog y Parch., Dd. Evans am faint y ddyled oeddarnytlt. fel eglwys iddi yn wyneb ei charedigrwydd iddynt ar hyd y blynyddoedd. Cyfeiriodd hithau wrth agor at wasanaeth gwerthfawT y gweinidog yn y lie, a'r "Iwyddiant ai dilynai. Y Parch. Win. Lewis, Penuel, „a gynygiodd ddiplchigarwch iddi am ei gwas- anaeth, .a'r Cynghorwr Matthew Williamsi a eiliai. Er mwyn. ;gpsod hwyl ac ysbryd mewn rhai i.brynu gofalodd Mri. Dd. Lewis: a Tom Jonesamilaglen gerddorol ddla. I Mr. Llewelyn Williams,; un naenoraid yr eglwys y priodolir ljawer olwyddiant y imudiad, a Mr. Hopkins a ofalai am y gAd. Yr wyl bre.gethu.C.ap-el y Docks, Caerdydd, Dr. ?vloe': wynH ughes,.Ðlaenrhondda,Parch. Joseff 0 Lewis, Pdntardulais. Gpsen, Treorchy, Parchn. Wm. Davies, B.A., Caerdydd, D. L. Rees, B.A., B.D., Aberaerpn. Y pennaf peth ondi un.Dym.a, oedd testun dar- lith Dr; Phillips, M.A., Ph.D., Tylor-tstown, yn y Banwen, nOS, Sadwrn, Rhagfyr 5ed. Daeth cynull- iad lluoBog ynghyd i wrando ar yr athronydd ga'.lu- .9 og, a chafwyd amser. wrth fodd calon pawb. Pre- gethai yn yr wyl y Sul canlvnol, a chafwyd arlwy flasus fel arfer ganddo.

Bu y Parch. A. We'lesley Jones, B.A., B.D., yn annerch cyfarfod ynglyn a'r Feibl Gvmdeithas yn Abererch yr wythnps ddiweddaf. Traddododd y Parch. D. Tecwyn Evans, B.A., ddarlithar Lyfr Job yng nghapel y M.'C.Crosley Road, Waterloo, Liverpool, nos lau diweddaf, Dr. Owen, Seafprth, yn v gadair. „

.u- O'R YSTWYTH IR DDYFL Yr, Eist'eddfod.Cwesliw.ii. Aberystwyth ar. hyn.6 bryd. ydyw a. gynhelir. Eisteddfpd Gened" th- y ol yma y flwyddyn nesaf. ai .peidip? Mae ystad y. 'wlad,: ansicrwydd y., dyfpdol,. ac aflwyddiant yr an- ■ turiaeth ym apgor yn, peri pryder i lawer. o gefn- pgwyr ^mwyaf aiddgar yr hen sefydliad. yn, y cylch., Mae. I Petr, wedi troi yn Thomas, ac yn tu- eddu 1 ysgwyd pen a phroffwydo drygfyd ,a galanas- arianno" tra mae eraill yn parhau yn llawn hyder a sel. Bu brwydr fawr rhwng y pleidia-u nos Wener. Profwyd fod y ddwy blaid yn dra agos. o ran rhif,, a gohiriwyd penderfynu yn derfynol ond hwyr neu hwyrach penderfynù a fydd raid^, .ps cynhelir yreis- teddfpd a disgwyl cynhaeaf, rhaid, Eau- yn amserpl, acniae: yr arner i benderfynu y m.ater wrth ydrws. Bydd y mater yn cael ei. btenderfynu, ar, sail yr add- ,< ewidipn..a.riannol;! wedi'r ewb'.r ..rnae lien ,a can yn > dibynnu ar wreiddyn ppb drwk." Y, syniadpres- y 'ennpl"ydyw cynnal gwyl !am ddau ddiwrnpd yn un- ig, a ileihiau y costau lie y gellir, Marwplaeth David Jenkins.—Yn fore ddydd Gwen- er, ynidaenodd y newydd am farwolaeth y Proffeswr .David Jenkins, yn ei.' gartrefle Castell Brychan.. Trefnir i. gludo yr hyu sydd farwol Phono i .fro ei tabbed' ym jVtrychei-nipg, gan gychwyn fore Ma wrth. Gan y ceir erthygl arno gan yr Athro Jenkyn Jones, diangenrhaid yw io mi ymhelaethu. Cau y Tlpty.—Un o gwestiynau y dydd ym Mach- ynlleth ydyw y symudiad i gati y T'oty. V blyn- yddoedd diweddaf hyn aeth nifer y deiliaid. yn fycha.i.h, ac angeh gwarioHawer 0 arian i roddi yr adeilad mewri eyflwr pdodol" Dadleuai Mr. Rich- ard !Gillort mae gw.astraff ar adnoddau y trethda!- wyr oedd .parhau i gadw y sefydliad i.iyny, mai gwel-l. fuasi anion, y. deiliaid i sefydliad arall:, a.llwyddodd. n a 0 yn raddol i argyhpeddi ei jgyd-warcheidwaid. Erbyn hyn, mae y, mater wedi ei benderfynu p ran yr eg-. wydtlor phonip, a'r cais wedi.'ei gyflwynp i'r awdur- dodau yn I..lundain..am eu cydsy.ni.ad i gau y Ty, ac anfoniad y .deiliaid ,i Caersws. H.yderir y bydd i'r Hwrdd ymddwyn yn anrhydeddus. a'r meistr rhad- Ion Mr. John Jones, ,Gw!adior, a'i briod siriol a ch,aredi Al,a!e,nt wedi gwasanae<thu y', Bwrdd a'r, trethdalwyr yn onest a ffyddlon am nifer maith 0 flynyd,d,o.edd. Eidd,una,pa-wb a'u hadnabu i'r ddeu- ddyn hwyrddydd bywyd a digw.mwl i fwynhau elgwyl a lvvyr haeddant. Claddu Brodwr.Dydd Mawrth diweddaf rhpdd- wyd "1 prffwys yn naear Machynlleth wcxldi.lion niarwol Mr. J. Sylv.anus Jones, brawd y Parch. W. S. Jones, Caer, a rnab y diweddar Mr. David Jones, Goruehiwyliwr Chwarel Abetllefeni, un o'r cymeriad- au goreu a'chadarnaf .a gynyrchodd yr ardal erioed. Gwr ag y mae perarogl ei goffadwiaeth yn gorwedd yn esmwyth ar yr tardal hyd heddyw. Arianydd oedd yr ymadawedig, ac .am .flynyddoedd lawer gwnaeth ei gartref yn Aberaeron, lie yr oedd yn fawr ei batch a'i ddylanwad, yn enwedig yng nghylchoedd yr Hen C.orff." Yno y bu iddo ddirwyn ei fywyd r:i'r pen, ond yn hen gartref ei fahoed y gprwedd ei weddiIion. C,r wasanaeth wyd yn yr angladd gan y Parchn. Maurice'Griffith, M.A. .Aberystwyth (un o fechgyn Machynlleth), Cunllo Davies a Fred. Davies. Dod adrefi f.arw. —Dydd Gwener,' wythnos i'r di-" weddaf. bu farw yn Aberystwyth Mr. Thomas. Owen, cynrychiolydd y Meistri Robert Roberts a'i'Gwmni, xnasnachwyr te, Liverpool. Yr oedd Mr.. Owen yn fab i'r! diweddar Mr. Owen, North Parade, un o sefydlwyr caoel Silph. Yr oedd yr ymadawedig yii neilltuol p adnabydduSi trwy yr 0[' o Oglcdd CyrÍJ- ru, gan. ei fod wedi ymweled a'r gwahano! ardaloedd yn gyson a difwlch bron, am dros hianher banrif. Trigai yn Liverpool, ac yr oedd yn ddiacon yn eg :wys M.C: Catherine Street er ys amryw o flynydd- oedd, ac yn cymryd dyddordeb mawr yn symudiad- au y "Cyfundeb. Gadawodd gartref y Llun, a dydd Iau syrhaeddodd Aberystwyth, lie y Iletyai gyda'i ddwychwaer, Mrs. Williams a Miss, Owen, Portland Street. Nid oedd yn teimlo, yn dda, ond igalwodd Tnewn amryw o leoedd hyd brvnhawn 'Gwener, pan yr aeth i'r gwely yn gynnar, vn fuan wedyn bu farw. Hebryngwyd ei weddillion i'r orsaf fpre ddydd Mawrth gan swyddogion Siloh, a nifer o gyfeillion y teulu. Gwasanaethwyd gan y Parch. T. E. Roberts, M.A. Mawr gydymdeimlir a phedair merch Mr. Owen yn eu trallpd. Collasant eu mam oddeutu pum' mlynedd yn ol. Gwasanaeth Coff,a.-Nos, Sul diweddaf, cynhaliwvd gwasanaeth arbennig yn Siloh ögoffadiwriaeth i'r diweddar Mr. William Thomas'. Pregethwyd g.an y Parch. T. E. Rpberts, M.A., pddiar Heb". xiii. 7. Tystipdd yn groew i ragPriaethau yr ymadawedig, a'i Wasanaeth cyson i'r achos yn y cylch. Talodd y Prpffeswr David Williams,, M.A., hiofyd, deyrnged uchel i fywyd rhinweddol.a gwerthfawr Mr. Thomas, gan ddat.g.an y golled fawr achoswyd trwy -ei f,arwol- aeth. Teirrilai pawb mae-un o wyr grymus Set on ydoedd Mr. Thomas, dyn oigynheddfa meddwl •cryfipn, o ysbryd annibynol, ac yn foneddwr trwy- adl yn ei holli weithredoedd. Gwyliau Llawen?—Nage. Mae arwyddipn yn amlhau o ddyfodliad y tymor llawen pan y disgwylir i fylchau mewn teultipedd gael eu cyfannu, ac 1 deimladaii da a hrawdgarwch ffynnu ar bob llaw ond.'eleni:mae rhyw ffrwd o: ddifrifweh a phryder, ofn a* hiraeth am yr absenolion yn gordoi y cyfan, ines gwneud y paratpadau i ddathlu yn wyl fawr yn dra diystyr a digalPn i'r mwyafrif— rhyw iswn cwyn- ■, fan sydd. yn y gwynt, Rachel yn wylp am ei phlant, ac ni fyn ei chysuro—cymylau duon yn hpfran uwchben gari fygwthi ymarllwys eu cynnwys o wae a trueni ar wlad a'thref. imaie v flwyddyn hon wedi creubykhatina chpdir byth ar v ddaear hpn mewn llawer Iteulu yn ycych, a rhoddi creithiau ar lawer calon nas gwisgir ymaith. Etc m.ae y rnai sydd gartref yn ceisio cadw i fyny y ddefpd er mewn llawer achos a'u cakxnnau yn llesmeirio o'u mewn mae y dyfpdol mpr dywyll a di-esbpniad iddynt. Yin, gblygfeydd gflhaf cyffrous yn. y

-=- nhrefn gyda'r casgliadau, and pwy. ddyn mcddylgar a ddywedai mai dyna achos tal gwael tuag" at y weinidogaeth ? O na, nid annhrefn ysgrifenyddol ydyw yr achos. Cred- af mai profiad pob ymwelwr call a phwyllog yw, fod goial mawr gfari ein hysgTifehyddion a'u cymryd fel dosbarth. Syn meddwl fod cynifer o'r bohldda hynyn gwneudy gwaith mawr a gvflawnant: o flwyddyn i flwyddyn gyda'r fathofalheb ddim yn gydnabyddiaelh, ond beirniadaetli lem yn fynych. Rhaid fed ganddynt gariad gwir at yr Achos Mawr, cyn yr aberthcnt gymaint. Gvvyddom, er hynny, nad ydynt yn berffaith. Ilwy ddisg wyliai iddynt fod ond, ambell i anfeldrolyn yn ei dyb ei hun. Y mae gennym drysoryddion, hefyd, ar hyd y blynyddau a, dalant boll dreuliau yr eglwys hyd yn oed pan fydd arni £ 50 i £80 o ddyled iddynt, a gallcm r-oddi elnwali pe bycidai gofyn. Nid achos annhrefn rhai o'r eglwysi hyn, y byddaht yn nyled y trysorydd, ond oblegid arhgylchiadau neilltuol. P'a le y gellir cael dim yn fwy anrhydeddus na thry- soryddyn talu yn ddirwgnach holl dreuliau yr eglwys hyd nes y daw o'i a.nhawster ? Cyd- Y nabu y Harnwr Vaughan Williams, yn yr y m- chwiliad i'r eglwys. yng Nghymru flynyddau yn fod ein trefn bron yr oreuoeddyn, bosibl. Oni bai ei bod felly, fe fuasai yrolaf i gydnabod. Un peth yw, dweyd fod achbsion neilltuoi o annhrefn gennym ond peth arall yw dweyd mai dyna yw achos y tal isel i weinidogion. Pa, fodd y gellir disgwy! i ber-■ iffeithrwvdd trefniadau fodoli yn einholl eg- lwysi a wneir i fyny o bob dosbarth oq,pb11, Ni chyrhaeddwn y perffeithrwydd addisgwylia ambell gyfrifydd (accountant) hyd nes cyr- raedd y Wynf a, Deg tud'raw i'r lien. Heblaw hyn oil, fel y dywedwyd ar y dech- reu -nid yw y feirniadaeth hon a wneir o'r tri chyfeiriad uchod yn ddim amg-en na chrwydro oddiwrth y mater a chymryd mantais i ddweyd pethau annheilwng am ddynion diàmhelio] deilwng- fel dosbarth. Nid yw unrhyw feirn- iadaeth yn werth y papur y'i hargreffir arno. pan gymer eithriadau ac nid y rheol, yn sail i'w hymosodiadau. Ond drwg beirniadaeth o'r fath yw, fod pawb sur a llygredig yn ei chymryd yn safon ac yn ei thaenu fel gwir- 1oneddcyffredinol am berson neu enwad. Gan hynny, na farner ein blaenoriaid, ein gweinidpgion, nan trefniadau, wrth eithriad- au annheilwng, ond wrth rcol cyflwrcyffredin- ol pethau. Gyda hyn o nodiadau cyffredinol ar y feirn- iadaeth a riodwyd, golygwn yr wythnosau nesaf i fanylu ar fater tal y weinidogaeth a dyled ein capeli.