Y Cymro

CONGL YR ALLIANCE. GAN Y PARCH. ELLIS JONES, BANGOR. Adroddiad Arg-lwydd D'Abernon. Fe gofia y darllenydd maf efe ydyw Cadeirydd y Pwyllgor ■ sydd yn gw-einyddu v ddeddf-dan y Cen- tral Control Board. Y:n \!ai diweddaf v pasiwyd y ddeddf: ac y mae g-er ein bron yr Adlroddiad cyntaf o'r gweithrediadau, yr hwn .a gvflwynwvd i Dy y Cyffredin yng nghano- Hydref ond vn ddiweddarach y daeth i gael ei chyhoeddi yn y w'ad. Y mae yn adroddiad dyddorol acaddysgiadoo1. Erbyn canol mis Hydref ceir fod y Ddeddf wedi ei gosod mewn gweithrediad mewn rhyw 14 o adr.annau o'r Devmas G-yfunol, yn cynnwys tairadran >Gymreig, »ef" Cas- newydd, a'r Barry. Cyn rhoddi v Ddeddf mewn gweithrediad, y peth cyntaf wna y Pwyllgor ydyw ta'.u ymweliad a'r ad- ran. Holir Dob math o dystion sydd 3. gwybodaeth leol nerf a buddiannau lleol. ganddynt eynw vsa v tystion hyn wyr yn cynrychioli yr awdurd-odau mil- wrol a'r Llynges hefyd gwrandewir swyddogion yr Heddlu ni wrihodir barn Tafarnwyr yn ogystal a charedigion sobrwydd a chrefydd. Er engbraifft pan ymwelodd y Pwyllgor a Dinas y Cotwm v dvddiau diweddaf, gwrandawyd ar gynifsr a 150 o bersonau gwahanol, pob un a'i y,ori. Rhywbeth tebyg ydyw wedi bod drwy'r wlad. Wedi pwvso a mesur y tyst- iolaethau, dros ac yn erbyn, el y Pwyllgor ati i roddi y ddeddf mewn gweithrediad. Ac hyd v gellir casglu, nid yw y Pwyllgor wedi yrnwe'ed ag un ad- ran heb gael digonedd o resymau dros gwtogi llawer iawn ar oriau y fasnach, a gwahardd Treatio a'r coel, a gw,ahardd cryn dipvn ar werthiiant gwir- odydd poethion. Ac nid yw y iClybiau diota yn cae1 dianc. Ond ceisir rhoi cvnluniau i Dafarnwyr i ddelio mwy mewn bwydydd a diod; anfeddwol." Wrth gwrs, y mae yn fuan leto i allu bod vn rhy bendant ar wir les gwai h v Pwy"'gor ondy mae v Pwyllgor yn brysur yn casg'u tyst-'olaethau oddiwrth wahanol rai ar hyn. Er enghraifft, v mae vmholiad wedi ei wneud gyda yr Heddlu mewn 12 o'r Adran- nau lie y mae y ddeddf wedi bod mewn grym er vs yehydig wythnosau ac ni chyfyngir yr vmholiad iddynt hwy y mae Swyddogion Meddygol, meistrad- oedd, cynrychiolwyr Undebau Llafur, yn ogystal a diwygwyr dyngarol yncad cyne i roi ffrwyth eu sy.wadaeth. Mae y tystiolaetfaau vn galonogol root 'belled ag v maent wedi eu dierbyn. Ceir ifod- v cosbi am feddwdod wedi syrthio oddeutu 40 v cant tystir fod gweithwyr yn di'yn eu goruchwylion gv-da mwv o reole.;d;d-dra ac uwch effeitirolrwydd. Mae rhagor o arian yn cael eu gwario ar fwydydd, a diLad .a nwyddau gwasanaethgar >eraill. Ac yn natu ri y mae y cymydogaethau yn fwv rbydd oddiwnh vm- rafaeiion mewn mannau cyhjoeddus. 'Ofnid y gaPasai rhoi y ddeddf mewn grym arwain i iawer o gyffro ymvsg gweithwyr cafodd y Pwyl]. gor ei rybuddio i ddisgwyl effeithiau o'r fath mewn rhagor nag un ymc'hwiliad. Ond tystia yr Adrodd- iad nad -oes cymaint ag un enghraifft o ddim o'r fath wedi cymryd lie. Y mae yr adroddiad yn tafhi a'lan un awgrymiad tra Gvda go-wg ,ar feddwon sydd wedi eu cosbi a dirwy a charchar dro ar ol tr.o, ofna nad yw triniaethi o'r fath o un gwerth mor beil ag y mae adferiad y troseddwyr eu hima;n yn y cwestiwn. Awgryma v dylid cvmryd y mater hwa i ystyriaeth, ac i wneud ymchwi'.iad fwytrwy- adl iddo. Gwahanol Farnau. Yr ydym wedi rhoddi crynhodeb lied gyflawn o'r Adroddiad gwerthfawr hwn. Fod carwyr sobrwydd yn llawenhau uwch ei ben sydd yn naturiol ddigon ob.'egid y mae yh tystio i'r hyn y maent hwy er vs llawer blwyddyn wedi bod yn ddadleu di'osto, sef fod cwtogi oriau y fasnach, a chviyngu ar gyfieuster- au i ymyfed yn gweithio yn uniongyrchol i gvfeir- iad sobrwydd. Wrth gwrs,, ni ddisgwylir i'r Fas- nach ei hun gyffesu hynny. Er, dylid cyd'nabod nad yw pob un sydd yn byw ar feddwi ei gymdogion yn cymryd ei ddaliu gan ei fuddiannau personol. Un o'r cyfryw vw y Distyllydd enwog Svr Thomas Dewer, A.S., vr hwn sydd newydd gyffesu with Ohebydd un o newyddiaduron New York nad tebyg yr eillyn ol wedi y rhvfel at rai pethau, megis y Treatio, yr hyn, yn ei farn ef, sydd wedi bod yn gyf- rifol am fwyna mwy o'.r meddwi afresymol sydd wedi bod yn rhy gyffredin. Ac yrnheLach, cyfadd- efa fod gormod o'r hanner o dafarnau yn y w'ad na'r angen. Confession is good for the soul." Hyderaf mai felly trydd yn hanes y Barwnig Ysg- otaidd hwn. Pur wahanol, rhaid cyfaddef, c ydyw barn y Fasnach: y mae y cyfyneu presennol yr 'wrth Seisnig,' -fradwrus,' rhyddid y gweithiwr ac yn rhwvm o arwain i chwildro.ad,' a llu o betbau ofnadwy e:\aill, cyffe'yb a gwaeth. Nid oes dim yn debycach o beri i ni gol'i y dyddi yn erbyn y gelvri E^xmynaidd na'1' caethiwed anghyfiawn. y mae Pwyllgor D'Abernon yn arwain y w'ad'iddo. I ddifynnu o Hysbysiad Swyddogol y Fasnach ymddangosodd y dydd o'r biaen yn y Manchester Courier :"— No trade in the country has done more to help to bring the war to a speedy and successful conclusion than the Brewing and allied Indus- tries, and they are determined to continue to do so." Dyna i chi! 'Doedd v Pharisead hwnnw luchiai ei gyfiawnderau ei hun i ddannedd y nefoedd ddim ynddi hi o gwbl! 'Roedd L'üyd George yn siarad fe". peth) gwaHgof y Sul.hwnnw yn Chwefror diwedd- af, pan ddywedai wrthym mai tri gelyn mawr oedd gan Brydain, sef Germani, Aw stria, a meddwdod, ac m.ae'.r .mwyaf ydoedd yr olaf. Siarad drwy ei het yr oedd, a dylid ei gymryd i Ddinbych o'r ffordd yn ddiymdroi! Cwymp Ben Tillett. Beth sydd wedi dod dros y cyfaill hwn? Flyn- yddau yn ol, mynych y safai ar yr esgynlaw.r ddir- westo ac ni fedrai undyn e.rgydio yn drymach nag ef: gelyn anghymodlawn i'r Diafarn ydoedd ac ni allai syniad am un gweliiant parhaol yng nghyflwr gweithwyr y Deyrnas hvd nes y rhoid atalfaar rwysg y Fasnach Feddwoi. Ond y mae yntau ymysg yr angyiion syrthiedig. Modd bynnag, ceir ef hkld-v-w yn meildithio yr hyn echidoe fendithiai. Mae yn codi ei lais yn. groch yn erbyn gwaith Pwyllgor Arg- lwydd D'Abernon. Gwahoddwyd ef gan Dafarnwyr Manchester i annerch Cyfarfod Gwrthdystiol yn y Ddinas honno yn ddiweddar. Yn wir mentrodd i ffau y I'.ewod ei hun bu yn rhoi pregeth ddyled- swvddol fygythiol dros ben o flaen y Pwyllgor. Ac nid yw yn Lief wrthi ei hun. Y mae Joe Terrett —ni wyddem am ei enw o'r blaen-ond ymddengys fod lhyw gyyJtlad rhyngddo a marchnad Smithfieid —ydyw y mae Joe wedi dyfod allan i helpu Ben i regi. Ac v mae yn eith.af meistr ar ei waith. Efe sydd yn bygwt'h dod o iL un-dain i ymladd yn erbyn iVir. Herbert Samuel onite fel protest yn erbyn gwaith Pwyllgor Arglwydd- D'Abernon yn cyfyngu ar ryddid dynion a merched y Brifddinas i wneud ffyliaid ohonynt eu hrnain. Efall,ai na -cheid trafferih i gael rh.agor o wyr medrus yn y ge-fyddid pe ceid rhywrai. mor hael a boneddigion Manchester i addaw cyflog o £ 2,000 am y gwaith Bron na fentrwn i olyn i yad on: fyddai ef yn barod i ennill swm mor amhydeddus ar Lafur mor ysgafn! Cenedlaetholi y Fasnach Rai misoedd yn ol yr oedd Lawer ohonom yn ed- rvch gyda ffafr ar y mater hwn yn sydyn daethom i feddwl mai dyna y Golofn arweiniai y gwersyll Ganaan. Ond yn raddol deuwn i ofni mai Wil" o'the'v.isp ydoedd, ac mai i'r Ie-OIS yr arweiniai. A diau, bob yn dipyn, deuwn yn fwy parod i ddiolch na ddarfu i ni gvmryd y cam. 'Rydym yn derhrcu cael hamdden i ystyried y sef y1. If a o newydd. Yn ein hysgrif am y mis diweddaf, ond aeh ar goll, yr o:dd y mater hwn yn caei ei drafod yn weddol lwyr gennyrn. E? y pryd hwnnw y mae amrvw draeth- iaclau wedi eu ,gwneud' a'u tuedd i gadarnhau y ffydd nad diberygl y cynllun. Efallai mai un o'r datganiadau cliriaf ydoedd eiddo Mr. G. B. Wilson, Ysgrifennydd yr U.K.A. o flaen Cyngor Eglwysi Rhyddion Newcastle on Tyne. Diau y cyhoeddir yr anerchiad honno yn bamffledyn o swyddfa yr Al- liance a gallaf sicrhau y darllenydd y bydd ar ei ennill o'i hastudio yn fanwl. Fe gofir i Lywydd y Cyngraix Cenedl'aethol yr Eglwysi Rhyddion ysgrif- ennu pamffledyn ar 'y mater, ac i hwnnw gael ei gylchredeg drwy'r wlad fe: polisi swyddogol y Cyng- rair: yn yr hwn y dadleuid dros Genedlaetholi y Fasnach. Yr oedd hynny yn anffortunus ac annheg tuag at yr Eglwysi Rhyddion. Ymddengys fod Llywvdd y Cvngrair yn Led wadu rhai pethau briod- olir iddo eu dweyd ar ryw achlysur ar y mater. Ef- allai wedi'.r cyfan mai nid drwg i gyd fu i'r mater gael ei-godi i r jgwynt: rhoddodd gyfleustra i amryw i edlych i mewn i'r cwestiwn. Y mae hiyn vn ym- ddango.s yn -weddol sicr osi mai er imwyn cyllid yr ydys yn myned i genedlaetholi y fasnach, yna nis gellir disgwyl lies moeso- ac i'r gwrthwyn-eb, os mai fel diwygiad moesol y dadleuir dros-to, yna ni e:i:, troi y Fasnach yn ffynhonnell elw. Ni ellir cae' v ddau, mwy nag y gellir gwasanaethu Duw a mam on. Ty y Cyffredin. Codi mae y storm, a c'hwyrnu fwy fwy. Tra y mae ein seneddwyr yn pregethiu Cynildeb, gwrthod- asant ymarfeii y gras eu hunain. Gwrthodasant alltudio. y Ddiod o Dy y Cyffredin er i'r Rrenin roi esiampl ddynt. Tra y gwabarddant Treatio i weitbwyr y 'Deyrnas, chwerthin mewn gwawd wnaent pan gododd Mr. Leif Jones y cwestiwn onid priodol gwahardd Treatio en gi:ydd yn eu Ty hiwy. Chwerthin aie! ICywilydd wyneb iddynt ddywed pob cydwybod gywir. Ac ni ddyJid peidio eu dal hwythau i fyny yn wrthrychau gwawd drwy'r wlad! Dylem ar bob achlysiur posibl gymrydman- tais a-w sylw at y gwamalrwydd annheilwng hwn. Hyderwn na chaed neb o'r A-elodau Cymreig yn uno i chwvddo chwerthin. Tybed nad oes ryw foddion i adael i'r Boneddigion ddeall mar flingennymeu cellwait.