Y Cymro

"f :¡:'¡: { '.i < DR: WILLIAIMS' SCHOOL, DOLGELLEY. REQUIRED, January, Assistant Mistress to teach chiefly Latin and Elementary Welsh, with some English. Salary £$o (rising annually) Vith board residence and laundry. There is a liberal pension scheme.

— MIAERDY, RHONDDA. Rhagfyf yr 2.V., cynhaliwyd cyngerdd cystadleuol y at raddfa eang yn Xeuadd y Gweithwyr, yr hwn oedd yh llwyddiarit ymhoib ystyr. Yr arweinydd yd oedd Alifred' Evans, Ysw., Maerdy. Bu y ;pwyll- gor yn ddoeth mewmdiewis dau feirnilaid cerddorol 0 •galluog-, self Mr. W. J. Evans, Aberdar, a Proff. T. J. Morgan, F.T.iS.C. (Penoerdd Oynon), Cwmbach, Aiberdar :\Mr. Evans yn un o gerddorion mwyaf en- wog yr Annibynw.vr, a Mr. Morgan yn un o gerdd- orion leuainc iriwyaf gobeithiol a th,a'.entog y Meth- od :sf aid. Beirni-ad yr a.mrywiaeth; vdoedd, Mr. H. H. Fvans, M. F. Cilfynydd, yr hwn a wnaeth ei wafthi yn rhagorol. Oyfeilwyr, Mr._ GwiIymLewis a Mr..Henry Jones, Maerdy. C'adeirydd, Cyngbor- Wr H. E. Maltiby, M.E., IMaerdy. Yr oedd. prif gan tori on, Debeudir Cym.ru yn cystadlu yn f gwa- ■hanol gystad"euaeithlau,—y safon yn uchel: iawn, a'r cystadleuvyr yn lluosidg. Yr oedd rhai o'r dyfarn- y iadau fel y canlyn :iHerunawd, agored i unrhyw lais, gwobr ^4 4s. a, chwpan arian gwerth ^3 10s •budduigwr, Mr. Ben. Dlavies, Skewen, ger Aberta-we. Soprano siolo, gwobr ^'1 is. Madam Alice' Morton Thomas, Abercarn. Tenor so'.o, gwobr £ 1 is., Mr. Watcvn Owen. Porth. Blase solo, gwobr _f i is., Mr. Gwilym Jones, Ystrad-gynlais. CAn agored i rai na enilllasiant dros £ 1 is. -o'r blaen. goreu ai'lan 0 25, Mr. Wm. Davies, Porth. Yr oedd y beirniaid yn. 'bo'Mo.gaidd, a gweTtthtfawro'gwyd eu gwaiith yn fawr gan y donf enfawx oedd yn bresennd', a'f-cysitadleu- wyr. Yr elw yn myned at achos y Bedyddwyr Seis- nig,yn y,,Il'e. UN OEDD YNO,.

OARROG Darlith.No& Fercher,i R,haig..iS, daeth cynu'liad Huosog ynglhyd i ga^pel- Seion (M.C.) i glywed.-y Parch. John Ellis Jones^ ,Glynoei!riog„yn darlit'hio ar addysg yr Ysigoi- Sabothol. Yr oedd y darlithydd yn ei hwyliau goreu, a chaiwyd amhe-utbyn na cheir ei debyg yn ami yn y cylchoedd hyn. Dangosai fod yn ■bwysig i. athraw astud'io{r) y wers, (2) y dosbarth, (3) elf ei hiun. iDywedaii fod Ilawer o hyfforddi, neu gyflwiyno i'r plant ar draul addysgu, neu dynnu o'r plant. Yr athraw liwyddiannus yw hwnnw sydd yn fedrus i.agor .meddyliau-y plantt eu dwyo. i fedd- wl drostynt eu hunain" ac i ddeffro e'u dychymy'g a'u cydwybod. Dylid rhoi digon o waith i law a Uygad ■pientyn o 3 i 6 oed y dydhiyftiyg 'sydd yn gryf mewn iplant o 6 i 9 oed; o 9 i 13 oed. gall plant ddysgu m\vy a m'wy, a dyma'r oed pwiysicaf; o 13 oed i fyny y mae rheswm a chydwybod yn dod i chwarae rihian am)wig yng nighwrs addysg pob un-_ Dywedai ymhellach fod yn bwysig i athraw astudio ei hnn. Y mae awyrgylch y dosfoarth yndIbYDinu ar yr athraw. Y" mae ei ddylanwiad a'i ddefnyddiotdeb yn dibynnu ar y cydymd'eimlad, a'r agosrwydd sydd ynddo1 at ei ddosbarth. Anogai athrawon ac athiaw- esau i ddarllcn llyfrau, siydd i'w cael erfbyn hyn mewn Qynnraeig glan, yn v:nwneud &'r pwnic_ o iawn- gyfrannu addysg. Y' mae y Pardh. John! EKia Jones wedi ei nodi gan Gvfarfod M'isol Sir Ddinbych i ifyn'd. trwy y. sir i ddiarlith'.o. D'ylai ardalf^^d.^Sir Feirionydd wneud cvfleusterau i glywed y ddarlith. Gwnelai les dirfawr, ac fe roddai symby'iad new- ydd i athrawon. a bywyd newydd i'n. Hiyisgoli.on Saibothol. Dygwyd traul y ddarlith .,a .oan -deu,,u earedig Pengwern. L

nw E+«' S'T' W Lr. nxwc^ V 'J

aberg irw r;I<au,RJiiag-2>3iain» cyn,hlaili,wyd, 'Gwasamaeth Carolau vng ng-hapel Abengeirw, o dan ar\ve:.ni.ad y ,g:wilfiidog.. Nr oeddi y no son yn hyfrvd, a d.Aeth cynifer >rng.h.yd fel yr. oe,dd yr yn !,Ia,wn. J)d\lretli.wyd libyfedd ar y don Sanctus.,i ,Y lia adroddbdd y- plant Esas\ah xi,. r.-6, a dilynwyd :• Tnesy?igweddd Mr- E. Roberts, C\\ mhefngcn. Gafwyd: camlau swynol a, me,lusi pian,y- rhiai canlyno" —Mrs. Jones, Oypliau, Willi« Williams, Rartion, D. iBblb^lis :ai.,Miary .Roberts. -Yua adroddwyd .euiynau ar Enedigaeth Crisit g;an aimryw o'r puant. Cafwyd dra9>hefn giarolau gan gorau E. Jones, William Rob'- • ferts, a 1);0: Ellis. 'Adroddwyd dariiau rhagotol ar Wyl: y Nadolijg tgian R, E. Roberts a I). Jones, a dlar- "llonodd Mrs. Roberts, Cwirthemgen, hapur At y,'N,ad- .o,iiig, a Mir, E. Jones, Cyplati, un arall. Trwy ei barodrwydd bob amser i'n cynorthwyo, canodd Mr. J. R, Jones, Trawsfym'dd, ddwy hen giarol nes ein gWefreiddiO 611: Cawsoimi wla-sianaefh- dymuno' eto eileni,—pawb wrth! ei f odd: aC ym ed,ryt'h ymlaen at giael &i debyg eto.

( CAERNARFON A CYLCH lK'<kl /Nh rchcr bu farw y. wiai'g hjynal yn.g .Xighaer- narfon.' st I Mrs.. Ann 'Withy, Pool, St., vn Q3ain mlwydd oed. (.y,stsj<l<l byr..guifotLcl. Yr oedd yn wedd-w ei ,-ys 3.0 .m^yned'id. Egl'wysrwraig i;.ydoeddi. ('la'ddvvyd ddydd (iw-c-nei. ym ..Mynwtiiit I.LaiJacblig. s e' dydd MerehiJ-, Yll,gngpla'pely"W:es!ey.¡.id Seismig, Caern)arfon, priodwyd Mr. W., Hbilt Porter, J^.A., .Cork igynt o C'>o!og XornuiI-aitUd,, )iango.r) a ;,fi.s'J,irjl) Blaker, M-;Sc.- (merdh y Parch, .a Mrs. W. J Haker, Caerniarfon). i ,G gan y riParchy. W. rJ.. Biaker (tad .y hriodiasferieh), yn oat-t ei gynorthwyo igan y Piarch. C. R. Xoith, H.A., Hangoi;. r Dydd- S.ni -bu farw Elsie Auigusitia,(,merch, John I.lovd, Is IhJen" S,eg,Qintiuim, ;RcAaid South. Caernar- yn () fir'wydd oe'd. iCafodd .gysttidd ca-led. .Nid oedd' ond amser byr er paTi. .g'.addwyd' ei mam. ("yadd yr ailigl,ad,cl ,(pwitfat). le ym Myinyent Sm- nedHiuol Caaathraw fore dydd 'Mer,dher,: y Parch.. ^Qhtt:<3.wensvsM,A., Caerniarfon,. ac jR. T. Wii|iilaras, ^.A., I.-1an.rug, yn gweinyddu. CHxliym'deim.lir yn tfawr a Mr. L'cyd yn ei alar. Y mae Un baidhgen— Idwa'—y;n taetod, o'r Liverpoo)! S'co'ttisjh. Anfonodd aelod-au y 45 o ddyddiadur- {diaries) i aeliodau y («ym«de:tha.s- sydd yn gwas- ariaethu e;u, g.-w.laid. Nos, Ila u diweddai cynha-liwyd cyfarfod cystad'leju- iÓ1. blynyddol :Cialpel, ,CaS't:e Square (M.C. /Seisnig). ■iGw'bib'rwy.wyd. nifer fawr o'r plant am ganu, adpodid" arholiadau, &:c. Arweiniwyd gian--y ? gweinidog -;P-a,rchi. 'David Hugfies, M.A. Nos iLunvJcynhialiwyd byfarfod o GvmdeitJhtas Len- yddbJ Moiriah,.iprvd-y caed Noson gyda'r;-I?eirdd," dan Ivwyddiaeth Mr. G. O. Griffith. Ca-ed nowaitih adei'adol.- -■■■■ ■ .ynrg nghapel' y .MjC.' Seisnig,. Castle Square, dar- Menu enwiiu aelodlau yr eglwys sydd yn gwasanaethu ■6u gwlad. y;i vstod ■ y ,g\Vasanaeth bdbuos'!s,uù.. :.a. gidfynir aim weddiau- yr eglwys ar eu -rhan. Hyd, cenir ''Ducw'¡;!Ia:dwo¡l,rBrenin:' Anlf, rhodd- i ibbfc u-n b'r'm'i'.wyr, wddi eu harwydldd gan v gweini- r d,d fParch. David ■Hughes, M.A.) ac .Aro-hTgydd yr -YTsi?ol Sul (Capten Rd. Jones, North Road). Pénodwyd Mis!s Myfanwy Hopkins (merch v Par'dh. a. Airs. D/Hoskins) air Staff Ariandy London, City & -Midland. D'echreua ar ei gwaith :yim Mangor -■ Yr wytihnos hon anfehodd merched cghvy-.s Moriah 'fM.C.) 'bec'yn yn an.rheg i bdtb '[n.ilwr o'r eglwys. siydd yn vni-a.rfe-ry<l yn y wiladl--hon,. 'Gy'dta'r::peèYTIia,u,yr oedd dymuiniadaju gore-u yr eglwys. ,1. Nos Siab,ol'hi diiweddaf, yng Nlghbpe1; Siloh (M.C.), d,arl'eiiodd 'i 1 r. 'Wim: \.ewis fl'ywydd y inis) lyth'yr oddiwrth -visl,-rifen,nydd leol Cronfa y B'eilgiaid yn -diolch'yn'fawr i'r egINviys, am gyCrannu mor hae! at eu cvrmal yn y clref.. Y mae v ficer yn, wiael, Tn yr Ysibyty Bwthol. vA»fonodd aelodau y Y.W.C.A. dri pecyn mtawr o ddiM-ad a rh odd ion Nadolig 5. garch.aro.rion rhyfe! Prvdeiniig yng ngwersyll Ruhleben. Nos Tan yn fe-stri ac-pel Enigedi, rhoed d.arlith ddiar- luniado i "b-lant G-dbeitbiliuoedd y dref, gan Mr. J. G: Mclntyre (o Urdd Sons oif Tempciiance). Vtyw- yddwyd v ryfaa-fod gan Mrs. Vaughain Davies. lOan- odd y iplant yn ^hlagoro-1. Y "m.ae hioll staff swyddfevdd v Cynigoi Sir wedi yrnuno a-r fyddin: o dan- gynllun Atr(glwtydd Dertoy. N-o.s Kercher, yn. y Guixl ITiall, rhoddodd Mr. Dav- ies, yn ol ei arfer flynyddol. yr holl elw gafodd oddiwrth y darluniau ibyw i: Y s:golSul' Genhadoil Si'oh Bach. IDiolchwyd iddo.ar ran yr Ysigo.1 gan Mr, Tolhn .Roiberts (Rhiosbodlrual), yn cael ei eife gan Mr. T. J. Roberts (FrondegS. 'Dydd Ma wrth bu farw i-M!rs,. -Ailn, -Prit, dhl%rd (fpri od Capt. Pritchard, 29, Asshetom Terrace, Caerria-illon), «a hi yri 70 mlwydd oed. 'Bu iairw yn siydyn iaw-n. Yr* oedd yn aelod seJag o 6glwiys -Bewlah; (1M.C.). Cymerodd yr angladd Ie ym went I tlltanb-eblig .brvnhawn dydd Sadvvrn. Nois Fawrtih, 0 flaen aelodau Cymdeitha's Lenvdd- -ol I'endref (A.), bu Mr. S. Maunice Jones, A.R.C.A., .yn d>ar.lithio. ar Liwyibnaiu Enwogion." L'ywyddi- ,wyd 'gan j^r. Ellis Griffith,, a. dip.lchiw;yd i Mr.; Jones gan Mri. John WiFiamjs ac 'H, E. Roiberts."

s THEC.VXOX, ABJytDAH, Rihagtfyr y 7fed a'r 8fed, rhoddodd Ciymdeithas 1 IGoDaJwl Undeloo'l, Trecynon. ddau lK-rfformiiad rhag orol;' o 'The: Revenge (Syr !C. YiHfers Stanford), y gyda rhaglen amrywiaethoi yn oynnwys y darriau iCanlynbi •—' Ffiarwel iti, Gymru :FAd (Dr.' Pa'riry, Pencerdd America) Can Serch s/Love Song 'j (T. J. Morgan, F.T.S.C., Pencerdd Cvnon, çwro- h bach, Aberdar: 'Btedetiyn Olaif (AmbippSe-Dloyd;) 1 'Now by day's ret-iririg -lamp (.Bishojp^ Song of the Drum (Percy: Fletcher). i I Coieridge Taylor). Da oedd gennym fod y cor yn cetfnogi cerddoriaeth'Gyimreig trwy "ddiatiganu gweith- i 'Am- y tri' k!Vmio,talento,g,Dr. Parry (Pencerdd Am- erica), Mr. T. J.: Morgan (Pencerdd -Cytion), ac* Am- i brose I.loyd. Yr oedd darnau' v tri eyfansoddwr yma i fyny, os nad yrr'uwlc'heusla.iÐonh:a;'r d s Seisnig oeddl at y rhaiglen. Y mae y R.han-gan Can- Serrch." (T. J. Morgan, Pencerdd Cynon): yn -5 Ibrtydfeirilh,' eelfyddydlgar a'!gaU'uo!g, a: d€ta:tlwrt ei bod wedi ei chyfhvyno i Mr. Tom Th'dtmas, iL:R.A.M., A.RJC.M., yp athraw lleiiSiO'" enwog o Ynysh.tr, '] Rhondda. Yr oedd y cvngherddan vn llwyddiant hollol, ac y niae llawer o'g-iod yn-myned i'Mr. Wm. 1 Gwiynne, arweinydd y cor; am ei lafur diflino gyda 1j chterddoriaeth yn yr ardal. Yr uniawdw,yi Io-,&ddyTii, Soprano, Madam Bessie Morris, Ammanford'- yr hon y ■yrabr yn '-yr Eis'teddfod Gened'aetnol ddi- j weddaif, a ^wnaeth ei gwaith yn rhiagorol. 'Y Uiass 1 ydoedd Mr. David ■Ghulbfb, Pontypridd, a rhoddodd 3 foddlonrwydd idyffredinol. Wrth yr organs :_Mr.-■'W. | Ji Evans, -Aberdar, ia cJiy-flawnodd yntara;-ef -waith >1 ;yn dda fej Cyfeilydd profiadol. Wrthi y ibe,rdoneg, J Mr. Tom Ja«nes," Treaynonr'; Yr. oedd elw- y scyng- 1 herddau yn myned at achos teilwng,- seif bn. f a Milwyr.—Goh.

PONTSHON, NORTON- | KI Babell.-r-Yn ystod; yr wythn,osau: diweddaf,: by. yr •Efengylydd Mr.. W..H, Griffiths, Mae&teg, ar ymwel- 1 iad a'r egiwys uchod,, a da gerinym hysbysu iddo1 -1 fod 0 fendi-th fawr i'r ardal a'r cyjch. Cafwyd cyf- I arfodydd-gw-iesog, a theinalwyd'jpethiau-gryimus iawn. 1 'Siarad yn Slym:; a'ir bob! brawdi GTjffiths, 3 mewn iaith-, y raae pawib yn ei .ddeaM, gyda -hydes: .a | sicrwydd mawr yr un pryd; dyn oedd bedair iblyn- 1 edd.yn pi yn f-etddwyn .pen 'heol.yn ol en dysitjoliaeth ef ei hun, ettoyn hyn yn pregethu yr efengy! i- er- aili, a'i enaid ax dan am achub encidta-u. Mae'r tíaith yn > un ryfedd, ond un rhyfedd iaw-n yw Duw. Cadwodd i dlynnu y1 babl;,1%' wrtando am diair wyth- nos, a phynyddu.hjyd y diwedd yr oedd y cynulliad- au (er fod y,r hin yn oer a gwl\<l) raw.n) eisteddant hefyd i wnando helb ,arnynt fry.s i fynd alian o'r ryi- arodydd, a hiynny bob nos.. Cyfyd-y cwestiwn. i'n j meddwl, ;;paiham, beth ail'i fpd" y rhesw.m n.as, gellir | eu,cae.l ifelly bolb amser? Bu son am gael cynhad- 1 ledd i edrych i. mewn.. Beth, oedd yn diffygiol: ym | mhulpud Cymru ? Nis gwn a ddaeth rhyvvbeth o'r awgrym. Mae Mr. Griffiths y.n genh.adwr gyda'r Forward Movement, a bydd yn sicr o wneud gwaith mawr, a hyderwn y bydd d.anfendith Duw i ddwyn •Ilawer at ly Ceidwad.. Cafodd lond y capel mwyaif yn Cilfynydd i'w wriando yn adrodd banes1 ei fywyd cyn ac wedi ei droedigaeth. Awgrymir yn y. hioniglwx y mis, hwn y bydd prinder pregethwyr am fod y oolegau wedi ,eau. Na, gall Duw godi dynion- eto fel. cynt i fod yn gyfryngau i acl:wb heh,gç¡leg. DiStgwyloiwnJ wrtho.—E.P..