Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
4 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
Hysbysebu
Dyfynnu
Rhannu
.r': i
.,,,."..--;"----.".._--"-",_._-_...,.-'..--",,,_w._-------..----''''…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
,w. HYN A'R LLALL. Arwydd dda yw gweled siroedd y goror am lynu wrth Gymru. Gwrthododd pwyllgor addysg Maesyfed basio penderfyniad i ddileu'r Bwrdd Canol, a gadael y gwaith i'r Swyddfa yn Llundaln. f Bu cryn feirniadu ar waith y Welsh National Memorial, a da y gwnaed yn yrArnwythig roi bras-olwg ar yr hyn wnaed. Sylwodd Dr. Patterson nad yw y meddygpn yn cael rhoi ad- roddiad pendant gyda golwg ar wella darfoded- igaeth am bum' mlynedd, ac nad yw y Gym- deithas Gymreig hyd yma wedi cael cymaint a hynny o amser i weithio. U Anfon cwestiwn y cadeiriau diwinyddol i bwyllgor wnaeth pwyllgor addysg Sir Frych- einiog. Ac yr oedd yno ddynion pur fedril's fel Esgob Abertawe a Proff Joseph Jones,—yn cytuno i wneud felly. A siarad fel difinydd, ebai'r Athro, mae llawer i'w ddweyd dros y cynygiad, oncl a siarad fel aelod o'r cyngor sir, wn i ddim a ydym yn barod i dalu. II Mae Mr. D. Rhys Phillips, Abertawe, wedi cyhoeddi llyfr ar "A Forgotten Welsh Histor- ian, yn cynnwys hanes llawysgrifau William Davies, Cringell, gwr a ysgrifennodd hanes Sir Forgannwg yn fanwl. Gwerthodd y llawysgrif am -,Cioo, ond ni chyhoeddwyd ef. Am dymor bu'r papurau yn amgueddfa Castellnedd, ac nis gwyr neb beth a ddaeth ohono wedi hynny. Cychwynwyd dladl yn y "Drafod" ar Ddwyfoldeb Person Crist a'i Dduwdod." Ond daeth i ben yn fuan, gyda'r nodiad dilyn. ol ynddliweddglo: Rhag rhoddi achlysur i deimladau anhyfryd, yr ydym ni wedi. cytuno ,i beidio ystgrifennu rhlagor ar mater uchod." Dau weinidog oedd yn dadleu. Gresyn na buasai dadleuwyr mor gall yn 'amlach. ■ IF —— Anhawdd iawn yw i ddyn arwain bywyd cyson. Fe ddywedir fod ysweiniaid mewn rhannau o Gymru yn cadw eu gweithydd yn agored ar y Saiboth ac yn elwa yn ardderohog a hynny. Ac yna yn dirwyo plant bach am brynu melusion ar y S'aboth. Nid oes neb yn cospi am red eg trems ar y Saboth, mwy naig- am red'eg motor cars nal chwarae golff, ac eto dirwyir y plant bach am wariq, ceiniog ar felusion » ..— Da y gwna Proff. Lloyd, Bangor, yn dad- lennu camgymeriadau ei gyd-athraw, Proff. Arn- old ynghylch Cymru a"r Prifysgolion Seisnig. Dywedodd Proff Arnold fod Cymry siroedd Fflint a Dinbych yn gadael eu prifysgolion eu hunain ac yn myned i Liverpool, Mànchester, a Birmingham. Yn lie hynny mae nifer y Cym- ry o'r siroedd a nodwyd sy'n myned i Goleg Bangor wedi cynhyddu'n. barhaus o 15 yn 1896-7 i 78 yn 1913-14! Dywedwch a fynoch, mae"r athrawon Seisnig yma yn anodd iawn eu deall, IT Dyma feirniadaeth Golygydd y "Tyst" ar seremoni dadorchuddiad y cerfddelwau yng Nghaerdydd:—"Ond yr oedd dau beth yn feflau trwm ar raen y seremoni i gyd. Un oedd na ddywedwyd gair yn Gymraeg o'r dechreu i'r diwedd gan unrhyw siaradwr. Yr oedd hyn yn anfaddeuol ar achlysur mor genedlaethol. Y Hall oedd mai Eglwys Loegr ac Eglwys-Rufairt yn unig a berchid ac a gynrychiolid ym mwrdd ucha'r wledd oedd yn dilyn. Yr oedd Esgob Llandaf ac Archesgob Pabyddol Caerdydd ar dde ac aswy y mawrion a'r urddasolion, ond dim un gweinidog Ymneilltuoll A hyn yng Nghymru Ymneilltuol! Nid ar Arglwydd Rhondda, bid siwr, yr oedd y bai am hyn, ond yr oedd yn gymaint o blunder. nes bod yn dros- edd ar chwaeth ac yn ddirmyg ar fwyafrif pobl Cymru. Rhaid dweyd y gwir plaen, er cystal oedd yr holl drefniadau ac er hyfryted y mwyn- had o fod yno. Os myn awdurdodau Caferdydd barhau i anwybyddu Ymneilltuaeth" Cymru; na ryfedded neb ohonynt-weled mwy na'r Llyfrgell Genedlaethol yn mynd i le arall, a chwrdd a gwrthodiad go bendant a chyffredinol i'w chyd- nabod yn Brifddinas Cymru," A.
'-NODION O'R DEHEUDIR.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
NODION O'R DEHEUDIR. TONYREFAIL.—Y gweinidogion gyhoeddent y genadwri yn y Cyfarfod Pregethu yn hen gartre' y diweddar Wm. Evans, oedd y Parchn. Wm. Thomas, Maesteg, a T. E. Davies, Treorci. TODDIIR DDYLED.—Eglwys fechan sydd wedi brwydro yn ddewr dan lu o anhawsterau, oblegid baich llethol ei dyled, yw Noddfa, Mountain Ash. Erbyn hyn tyr y wawr ami hithau, canys mynegir fod yna gyfeillion haelionus yn addaw ymgymeryd a rhan fawr o'x baich ar amodau neilltuol. TALU YMLAEN.-U-n wrthddad I fawr i Drysorfa newydd Cynhaliaeth y Weinidogaeth yn y De oedd penodiad ysgrifennydd .cyflogedig, a mawr ofnid gan rai y peryglai hynny lwyddiant y mudiad. Fel mae goreu'r lwc, niae'r rhwystr hwn wedi ei symud gan fod y cyflog yn cael ei dalu 'am dair blynedd gan gymwynaswyr eraill. Yn awr ynte Full steam ahead." CRWYS HALL, CAERDYDD.—Nos Fercher, Tach. iaf, rhoddodd eglwys Crwys Road, Caerdydd, de i bedwar ugain o'r milwyr clwyfedig sydd yn y ddinas. Bu chwiorydd yr eglwys yn brysur am ddyddiau yn paratoi moethau iddynt, a mwynhawyd y wledd yn1 fawr iawn gan y milwyr. Yr oedd amryw o honynt wedi gweled caledi mawr, a dygent nodau y rhyfel yn eu hwynebpryd, ond llonwyd yr oil o honynt gan y darpariaethau eang a wnaed ar eu cyfer. Yn canlyn y te cafwyd cyngerdd rhagorol, o dan lywyddiaeth y gweinidog, yr hwn ynghyda Mr. T. Snell a Mr. D. B. Tones, a weithiasant yn egniol 0 blaid y mudiad. Cymerwyd rhan yn y cyngerdd gan Mr. Tom Lewis, Miss Blodwen Jones, Miss Cundeg Humphreys', Miss Jerwiy Jones, Miss Lizzie Thomas, Miss Rebecca Rees,-LMiss, Edith Watkins, » Mrs Gay, Nurse Blance, Cornoral Willie Jones, ac amryw o'r milwyr. Un o'r pethau goreu yn y-yfar- fod ydoedd y modd brwdfrydig y darfu i'r milwyr ddangos eu gwerthfawrogiad 'o garedigrwydd yr eglwys. Y mae yr eglwys hon wedi gwneud ei rhan gyda chynorthwyo'r anghenus oddiar ddechreu y rhyfel. Cadwodd deulu o Belgium am yn agos i ddwy flynedd. Rhydd i fyny ei holl socials er mwyn gwasanaethu ar y rhai sydd yn dioddef. Ymdrecha hefyd, mewn modd arbennig, i gadw aelwyd gynnes i ddisgwyl ei bechgyn adref o faes y frwydr. Y SIARADWYR A'R STARAID WYF WEDI GLYWED."—Dyma oedd testun darlith ddyddorol iawn a draddodwyd yn Bethel, Porthcawl, nos Iau diweddaf, gan y Cynghorwr Thomas James, un o flaenoriaid yr eglwys. Cafwyd hwyl nid ychydig, a siaradwyd yn ganmoladwy am y ddarlith gan y Parchn. J. Evans, E. W. Pearoe, a W. S. Williams. Llywyddwyd gan Miss M. Jenkins. "iGOF ALU AM YR' HEN BOBL.Priodolir llawer iawn o bethau i'r rhyfel ofnadwy hon sydd yn cyfrif fod ystrydoedd dinas Caerdydd mor am- ddifad o oleuni yn yr hwyr, a llawer yn ofni mentro allan i'r tywyllwch. Ond y mae y saint sy-dd yn yimg'vnnul'l i'r Heath Hall sydd. dian of<al y F W Cole, wedi ffurfio pwyllgor, ac wedi txetnu Escorting Brigade i ofalu cyrchu yr hen bobl ilr cyfarfodydd, a'u harwam gartrief yn ddiogel odda- yno. Wele esiampl gwerth ei hefylchu gan eglwysi eraill. CYMRODORION Y PLANT.—Yr oedd yn noson dywell ystormus noson agoriad Cymdeithas y Plant yn Aberdar, pryderid er hynny, nid am ansawdd yr hin, ond am na ddaliai ystafell y Cymrodorion mawr yr holl blant a ddisgwylid yno. Profodd hynny yn wir, a bu raid neilltuo i ystafell eangach, ac yn yr ystafiell fwyaf honno bu raid i lawer iawn sefyll ar eu traed am fod y meinciau i gyd wedi eu llenm; Disgwylir y bydd yr laith Gymraeg yn oael ei He ar aelwydydd Aberdar a'r cylch, ac y bydd mil ? aelodau o leiaf yn perthyn i'r Gymdeithas hon elem. MARWOLAETH HLAENOR.-Collodd eglwys Moriah, Mynydd Cynffig, un o'i cholofnau pan ym- adawodd y brawd annwyl Fithen a'r fuchedd hon. Perchid ef gan bawb a'i hadwaenai yn herwydd ei onestrwydd, ei natur dda, a'i igydymdeimlad a phethau puraf bywyd. 'Gyd.a'r pethau synil y gvvelid ef yng ngwasanaeth ei Feistr, ond y pethau oedd yn rhaid eu gwneud, a phethau a bwysant yn drwm: yn y glorian gyfiawn. Er oodi o hono deulu lluosog, nid oedd neb ffyddlonach nag ef gyda'r achos a phan yn dioddef cystudd maith a blin, dyna a ddy- wedai, Y mae'n well arnaf fi nag ydyw ar y bechgyn sydd yn y ffosydd. Y mae'r Censor rhagddynt hwya danfon eu neges, ond am danaf fl g-allaf ddanfon fy Uythyr yn llawn at fy Nhad, a bydd hen 1 drenches cystuddiau 3m cael eu llanw gan bethau goreu'r nef." Y Parch. D. Teify Davies, Hirwaen, cyn-weinidog yr eglwys, a wasanaethai yn ei angladd. Cysured yr Arglwydd y teulu yn eu galar. DARLITH.—Traddododd y Parch. Seth Joshua ei len nos Lun diweddaf i lond y capel yn Bethel, Cil- fynydd, ar Conversions I have witnessed. Caf. odd pawb wledd grefyddol o'r fath oreu. Llywydd- wyd gan Mr. H. H. Evans, M.E. CYMERIAD EITHRIADOL.—Un o flaenoriaid goreu a mwyaf ffyddlon Dwyrain Morgminwg oedd fdfweddar Mi. Ehy, Jones', Ttetarns. Ftawehodd a'r fuchedd hem yr wythnos o r blaen, ac aeth tyrfa barchus i dalu y gymwynas_ olaf 1 w gludwyd i'r Nelson, mangre ei febyd. Disgwyliwii y bydd gan ei barchus weinidog ys-grif deilwng arno yn y jhifyn nesaf o'r CYMKO. YR WYL BREGETHU.— Abertridwr, Parchn. J, D. Evans, M.A., Pontypridd, a James Llewelyn, Penybont; Libanus, Aberaman, Parcta. Phylip Jones, Pontypridd, a D. W. Stephens, Ystalyfera, Noddfa, Mountain Ash, Parch. D. S, Owen, B.A., Llundain. I 1 L
CYMRU A'R RHYFEL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
,>< -r:č Cyrhaeddodd y newydd yr wythnos ddiwedd- af fod Lieut. Richard Jones, Tanygrisiau, ysgol- feistr yn Bontnewydd, ger Caernarfon, wedi ei ladd yn Ffrainc. Newydd fynd yn ol ydoedd ar ol bod adref yn priodi. H Mae Lieut. John Miles Phillips, mab Mrs. Philiips, Severn Street, Drefnewydd, a mab vng nghyfraith y Parch. E. Jones Williams, Dref- newydd, yn bur wael yn yr Aifft, wedi ei wen- wyno gan ryw fwydydd. Mae un o efrydwyr Coleg Trefecca, Lance- Corporal Willie Thomas, mab Mr. a Mrs. Wil- liam Thomas, Chepstow Hill Farm, Caerleon, wedi ei ladd yn y rhyfel. Cychwynodd yrfa obeithiol fel pregethwr, ond pan ddaeth yr alwad aeth i'r fyddin. II Fe gofia'n darllenwyr i Mr. Tudor Owen, mab y Parch. W. Owen, gynt Webster Road, Liver- pool, yn awr. Conwy, gael ei glwyfo yn drwm beth amser yn ol yn Ffrainc. Erbyn hyn mae wedi gwella yn rhagorol. Y dydd o'r blaen daeth y newydd i'w briod )frs. Tudor Owen, Bodarthur, Talysarn, fod yr awdurdodau wedi' dyfarnu'r fedal filwrol iddo am y dewrder eithr- iadol ddangosodd pan y clwyfwyd ef. Lladdwyd amryw o'i gwmpas a chlwyfwyd yntau gan ffrwydriad shrapnel Y foment honno gwnawd rhuthr ar y lie gan y gelyn, a gorfu ar bawb, y clwyfedigion a'r cwbl oedd yn abl, i wynebu r gelyn. Nis gallai ef ddefnyddio'i ddryll yn hylaw iawn ac o'r diwedd dyrysodd hwnnw gan y gwaed lifai o'i archoll yn ei law. Modd bynnag gwrthododd ildio, a gorweddodd i lawr yng rfgwaelod y ffos i lanw'r clips i'r milwyr er- aill. Curwyd y gelyn yn ol pan oedd ein bech- gyn wedi tanio eu hergyd olaf. Bydd ein cyf- aill yn dychwel yn ol i Ffrainc eto ymhen ychydig ddyddiau, a mawr hyderwn y cedwir ef yn ddiogel. Cymerodd digwyddiad gwerth ei gofnodi mewn dangos cydymdeimlad ac ysbryd rhydd- frydig le yn Llanrug yr wythnos ddiweddaf. Fel y mae yn hysbys erbyn hyn y bu i Doctor Lloyd Williams, Y.H., a Mrs. Lloyd Williams, Llwynybrain, Llanrug, golli eu hunig fab Lieut. Kelyth Williams yn Ffrainc, ac y mae cydym- deimlad ardaloedd Llanberis a, Llanrug tuag at y teulu parchus a charedig wedi bod yn ddwfn a gwirioneddol. Tra yr oedd pawb megis am y goreu yn ceisio datgan hynny; fe ddaeth Mr. Lewis, Rheithor plwyf Llanrug ymlaen i gynnvg ac i ddymuno cael cynnal gwasanaeth cofifad^r- iaethol i'r swyddog ieuanc a dewr yn yr glwys j ac er mai ymnbilltuwyr ydyw y teulu, a'r Doctor yn un o flaenoriaid Arfon, eto derbynnv/d y cynhygiad rhyddfrydig a Christionogol yn yr ai ysbryd ag yr oedd yn cael ei gynnyg. Fel v sylwodd y rheithor parchus yn ei anerchiad, fod y Doctor wedi bod yn feddyg chymwynaswr i'r plwyf i gyd, ac na wnaeth erioed waham.ieth yn ei ymdrechion i'r un dosbarth yn r,vy 11'H gilydd, fel nad oedd ymgasglu at eu gilydd vn y dull yma yn yr amgylchiad galarus, ond I eth hollol naturiol a phriodol. Am dri o'r ,]I,ch ddydd Iau yr oedd yr eglwys yn orlawn c qr- lwyswyr ac ymneilltuwyr, ac wrth weled y Psnh. R. T. Williams, B.A., gweinidog adnabydd.is gyda'r Methodistiaid yn bresennol, gwahodcoJd y rheithor ef ymlaen i gymryd rhan gydag ef-vn y gwasanaeth, ac ufuddhaodd Mr. Williaus 1r cais ar unwaith, ac yr oedd y gwasanas:h trwyddo yn effeithiol iawn. Yr oedd nifer o filwyr o'r 'Marconi Wireless Station' gytVu swyddogion wedi dyfod yno i ddangos eu porch at y swyddog ieuanc oedd wedi cwymoo, ZIC i wneud y rhan sydd yn arferol i filwyr t-i wneud mewn gwasanaeth o'r natur yma.