Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
7 erthygl ar y dudalen hon
NODIADAU WYTHNOSOL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
NODIADAU WYTHNOSOL. Germani a Pholand. Y dydd o'r blaen cyhoeddodd Germani bfo- clamasiwn mawr yn Warsaw yn addaw annibyn- iaeth i Boland. Diameu fod y Kaiser a'i gyng- horwyr yn amcanu rhoi argraff ar y byd fod y weithred hon yn haeddu ei hystyried yn un fawr- frydig a theilwng o bob derbyniad gan y Pwyl- iaid eu hunain, ac o bob edmygedd .gan y byd oddiallan. Ond ni raid ond sylwi ar ddatgan- iadau'r wasg yn Germani ei hun i weld pa mor bell yw'r weithred o argyhoeddi neb o ddidwyll- edd y cwrs. Gweithred ardderchog fuasai rhyddhau Poland, pe y gwnaethid hynny yn briodol a chyflawn. Gwarth Rwsia, Awstria, a Phrwsia yw iddynt ddwyn ei hannibyniaeth oddi- arni a'i gwasgu a'i gorthrymu'n ddidrugaredd. Yn gynnar ar y rhyfel, gwnaeth Rwsia addewid yr adferai annibyniaeth Poland; ond hyd yma ni wnaeth ddim ond addaw. Diameu JIlai y rheswm roddai Rwsia am hynny, pe y gofynnid iddi am dano, fyddai, fod yn amhosibl cymryd y cam ymarferol yn y mater hyd nes yr el y rhyfel heibio, am fod Germani wedi llwyddo i oresgyn y wlad. Ar yr un pryd, rhaid dweyd y gallesid disgwyLrhywbeth pellach nag addewid noeth, yn cael ei gwneud dan bwysau peryglon y rhyfel. Ond rhydd y diffyg hwn ar du Rwsia gyfle braf i Germani honni ewyllys da i'r Pwyl- iaid. Ni raid, fodd bynnag, edrych fawr is na'r web i weld geudeb a ffug y proclamasiwn mawrfrydig hwn. Yn y lie cyntaf, gellir gofyn i ba ran o Boland yr addewir annibyniaeth. A wneir hynny i'r rhan y mae Prwsia wedi ei meddiannu a'i gorthrymu yn fwy na'r un rhan arall ? Dim perygl o gwbl. Yr hyn addewir yw rhyw fath o .anftibyniaeth i'r rhannau fedd- ianwyd gan Rwsia ac Awstria. Ac wrth gwrs, nid yw ond annibyniaeth mewn enw. Dywed y proclamasiwn am dano ei fod yn golygu fod y Boland y proffesir ei rhyddhau i fod mewn cys- ylltiad agos, yn wleidyddol a milwrol, a'r Gallu- oedd Canol; fod y brenin newydd i fod yn un o dywysogion Germani, i'w benodi gan ymerawd- wyr y Galluoedd hynny. Os yr amheua rhywun wir amcan y cam hwn, darllened y papurau, er- manaidd. Yr amcan blaenaf a phennaf yw cael esgus dros orfodi'r Pwyliaid yn y rhannau sydd wedi eu goresgyn i ymladd yn y fyddin Germanaidd. Dengys hyn mor amlwg a'r haul fod. adnoddau Germani mewn milwyr yn prin- hau, a'i bod yn benderfynol o ddefnyddio pob ystryw i geisio cadw ei nerth ar y maes i fyny, hyd yn oed trwy orfodi'r Pwyliaid i gymryd eu lie yn ei rhengau i ymladd yn erbyn Rwsia. Ni raid dweyd nad yw Germani'n credu mewn rhyddid ac annibyniaeth unrhyw genedl.
Gorfodi'r Belgiaid. !
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Gorfodi'r Belgiaid. Mae'r cwrs diweddaraf yn Belgium yn dwyn y berthynas agosaf i'r hyn a wneir yn Poland; ond yn anffodus i Germani, nis gellir taflu un- rhyw gochl dros y cynllwyn a garir ymlaen yn Belgium. Yno rhoir gorfodaeth ar y dynion abl i fynd i weithio ar rhyw orchwyl milwrol; ac nid oes obaith iddynt allu osgoi. Ceisiodd llawer ddianc i Holland, ond y mae pob dyfais ddieflig wedi ei rhoi ar waith i'w hatal rhag llwyddo i ffo'i dros y terfyn, hyd yn oed at osod gwifrau trydanol ar eu ffordd. Dywedir fod o leiaf bymtheng mil o wyr wedi eu cymryd fel caethion a'u pacio yn y trens i'w cludo i'r man y mynno'r awdurdodau .Germanaidd. Dyma'r wlad sy'n addo annibyniaeth a rhyddid i'r Pwyl- iaid Rhaid i'r Belgiaid druain gymryd eu gor- fodi i weithio i helpu'r gelyn i gadw eu gwlad a'u rhyddid oddiarnynt neu newynu. Nid yw hon ond enghraifft arall o farbareiddiwch Ger- mani, ac o'i phenderfyniad o fathru pob deddf ddwyfol a dynol er,, cyrraedd ei hamcanion. Cwyd y dosbarth a elwir ynheddyehwyrgri yn erbyn penderfyniad y Cyngrheiriaid i falurio militariaeth Brwsiaidd Germani yn ddiadfer; ac yn ami teimlwn oil awydd angherddol am hedd- wch. Ond pa fath o heddwch ellid ddisgwyl oddiwrth wlad sydd wedi ymdynghedu i gyflawni pob ellyllwaith? Mae Germani yn benderfynol o fynnu gorchfygu neu farw; a phan y mae.'n gorfod gweld nas gall obeithio am yr oruchaf- iaeth a dybiodd yn sicr iddi, ymrydd i-gyflawni J pob anfad waith cythreulig yn ei chynddaredd.
Etholiad yr Uno I Daleithiau.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Etholiad yr Uno I Daleithiau. Nid rhyfedd fod pawb ar hyd yr wythnosau diweddaf yn ymgadw rhag proffwydo canlyniad etholiad yr Arlywydd yn yr Unol Daleithiau. Yn ol popeth a welsom yr oedd y Taleithiau eu hunain yn ofni gwneud unrhyw ddatganiad pendant ar y rhagolygon, ac yr oeddym yn y wlad hon yn teimlo ein bod yn gwbl yn y tyw- yllwch am y canlyniad. Fel y prof odd yn y diwedd yr oedd y pleidiau mor gyfartal fel ag i wneud yn amhosibl i neb ddweyd ymlaen Haw pa fodd y troai'r fantol yn y diwedd. Ganol nos nos Fawrth cyhoeddwyd yn Efrog Newydd fod Mr. Hughes yn ddigamsyniol wedi ei ethol, neu o leiaf fod ei etholiad yn gwbl sicr, yn ol y canlyniadau oedd y pryd hwnnw wedi cyrraedd i law. Yr oedd y Gwerinwyr ar uchelfannau'r maes, a'r Democratiaid yn cydnabod eu bod wedi colli'r dydd wedi brwydr galed. Addef- ai'r papurau Democrataidd fod Dr. Wilson wedi ei orchfygu, a cheisient esbonio ei aflwyddiant i sicrhau ei ail-etholiad i'r gadair Ar-lywyddol. Ond cyn pen ychydig oriau daeth cyfnewidiad dros y sefyllfa, a throwyd y byrddau. Yr oedd Mr. Hughes wedi ennill y Taleithiau dwyreiniol, ac wedi peri i bob gobaith yn y Democratiaid i ennill, gan mai Taleithiau Gwerinol oedd y rhai yn y gorllewin yn arfer bod, ac ni freu- ddwydiodd neb am i Dr. Wilson ennill y cadarn- feydd hynny. Ond pan ddechreuodd yr ad- roddiadau gyrraedd o'r gorllewin gwelwyd fod yr anhygoel yn digwydd yno. Cyn yr hwyr ddydd Mawrth yr oedd yn amheus iawn a allai Mr. Hughes gadw ei ben ar yr enillion yn, y dwyrain; a throdd, y ffigyrau yn raddol yn ei erbyn. Y dydd dilynol, cyhoeddid fod Wilson i bob golwg yn ddiogel, ac erbyn diwedd yr wythnos, ystyrrid fod ei etholiad 'yn sicr. Mae ychydig o'r canlyniadau heb eu gwneud yn hys- bys pan ysgrifennwn; ond cymerir yn ganiataol yn bur gyffredinol erbyn hyn y dychwelir Mr. Wilson gyda mwyafrif bychan.
«• Beth yw'r Esboniad.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
« Beth yw'r Esboniad. Yn y wlad hon yr ydym yn rhy ddieithr i wleidyddiaeth America i allu gwneud unrhyw ddatganiad pendant ar achosion y cyfnewidiad rhyfeddol sydd wedi cymryd He, a'r gwahan- iaeth mawr yn nerth y pleidiau welir yn yr eth- oliad presennol a'r etholiad bedair blynedd yn ol. Y pryd hwnnw dychwelwyd Dr. Wilson, am fod dau ymgeisydd Gwerinol ar y maes. Rhwyg- odd Mr. Roosevelt y blaid, a daeth allan yn er- byn yr ymgeisydd swyddogol; ac aeth Dr. Wil- son i fewnyngddynt, er fod ei blaid yn y llei- afrif mawr. Yn awr, mewn brwydr deg rhwng un ymgeisydd o bob ochr, y mae'r mwyafrif, er yn fychan, wedi troi yn ffafr Dr. Wilson, cyn- rychiolydd y Democratiaid. Heb fanylu ar y gwahanol achosion o'r cyfnewidiad a awgrymir, gellir yn bur ddiogel ddatgan fod a fynno y rhyfel yn Ewrop lawn mwy na dim ag ef. Nid yw Mr. Wilson wedi boddhati pawb yn ei wlad ei hun yn ei bolisi ynglyn a'r rhyfel, fel y dengys pleidlais Talaeth Efrog Newydd a thal- eithiau'r gorllewin yn ei erbyn. Ond yro- ddengys ei fod wedi ennill pobl y berfeddwlad a'r dwyrain yn ddigon llwyr i beri iddynt ddryll- io rhwymau eu plaid a thaflu ei rheffynau oddi- wrthynt. Penderfynasant lynu wrth y dyn am y tro o leiaf, aed y blaid i'r lle'r elo. Y peth mawr a welent oedd fod Wilson wedi cadw'r wlad rhag ymyrryd yn y rhyfel, a bod hynny wedi osgoi ymyrryd a'u llwyddiant masnachol a bydol. Nis gwyddent beth a wnai Mr. Hughes; ond nis gallasai, yn eu syniad hwy, wneud dim gwell nag a wnaeth Wilson, ac yr oedd posibl- rwydd iddo wneud rhywbeth llawer mwy niweid- iol i'w buddiannau hwy. Ni ryfeddem, ych- waith, glywed fod y Germaniaid Americanaidd wedi cefnogi Dr. Wilson, er nad yw wrth eu bodd o lawer. Os oedd sail i'r sibrydion fod Mr. Hughes yn debyg o alw Mr. Roosevelt i fod yn Ysgrifennydd y Wladwriaeth, gwyddai'r Ger- maniaid ei bod yn annrhaethol ddiogelach iddynt gadw Dr. Wilson yn ei le. m
Y Brwydro yn Rwmama.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y Brwydro yn Rwmama. Mae eto'r wythnos hon yn rhy fuan i ddweyd fod y sefyllfa yn Rwmania wedi newid yn gwbl i'r hyn ydoedd fis yn ol. Ar yr un pryd, gellir dweyd fod llanw ysgubol cynta'r gelyn wedi ei atal, a bod y llanw o'r ochr arall yn ei gyfarfod gyda grvm mawt, ac yn cryfhau o wythnos i wythnos. Y mae y Rwsiaid a'r Rwmaniaid wedi dechreu taro yn ol yn erbyn Mackensen yn y Dobrudja; ac wedi adennill Hairsova, tref a ad- awyd ganddynt bythefnos cynt yn eu henciliad o Cernavoda a Constanza. Yn awr, gwthir Mackensen yn ol i'r de, ac y mae yntau yn llosg- i'r pentrefydd a than cyn eu gadael. Hysbysir fod lluoedd o'r Rwsiaid wedi cyrraedd o fewn dwy filltir i Cernavoda, a chan fod yr olaf lawn 30 milltir o Hairsova, gwelir fod y symudiad yn erbyn Mackensen yn un cyflym iawn. Nid yw'r brwydrau ar yr ochr arall, ym Mylchau Car- pathia yn troi mor ffafriol i'r Rwmaniaid. Mae Falkenhayn yn dal i ennill rhyw gymaint ac i wthio ymlaen i Rwmania, yn y bylchau deheu- ol; ond cedwir ef yn ol yn ddisyfl yn y rhai i'r gogledd. mm
Y Gorllewin.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y Gorllewin. Nid oes pethau mawr o gymydolgaeth y Somme i'w hadrodd yr wythnos hon etc, er fod pethau yn mynd ymlaen ar raddfa lai ac arafaoh nag" y buont yn ystod misoedd yr haf. Mae'r gelyn yn amlwg wedi rhoi hynny o ym- adferthoedd dichonad'wy iddÛ' i atal rhuthr y Prydeiniaid1 a'r F'francod ymlaen yn y rhan hon. Er cymain-t o bwys a rydd Hindenburg1 ar y dwyrain, ac er ei fod yn gwneud ei brif ymdrech yno, y mae wedi gofalu gwneud y saJfle yn y gorllewin mor gad'arn felag i wrth- sefyll yn ddiberyg-1 hyd y g-w,anwyn, yTT. ei farn ef. Faint bynnag 0 atgyfinerthiad mewn mil- wyr a allwyd sicrhau i'r rhan hon trwy dynnu dynion o Verdun a thrwy ad-drefniad ar y catrodau, arwydda, popeth fod atgyfnerthiad mawr wed'i ei gael yno mewn magnelau a 'machine guns, ac arfauo bob math. Gwelir hefyd fod ymgais fawr wedi ei gwneud i ddyfod i fyny a'r Pryd'einwyr a'r Ffrancod yn yr awyr. Daeth y newydd ddechreu'r wyth- nos ddiweddaf fod ein milwyr wedi eu gwthio' yn ol o rai o"r lleoedd enilLasent y Sul o'r x blaen, a dywedai'r adroddiadau fod tan "y gelyn yn fwy angherddol nag yr arferai fod yr wythnoisau cynt. Dengys hyn yn ogystal a phetbau eraill ellid nodi fod; pob dyfais wedi ei rhoi ar waith i wneud yr ymgyroh ar y SorDme yn ddieffaith. Yn anffodus, prof a'r tywydd o gynhorthwy mawr i amcanion y gelyn. Fodd' bynnag, er nad yw'r gelyn yn gorffwys nac yn cysgu, ni raid i ni dybio fod ein byddinoedd ninnau yn "hepian nac yn gor- ffwys ar eu rhwyfau. Nos Wener enillwyd nos yn rhedeg am fil o latheni, a chymerwyd rhai carcharorion. Ajddefa'r adroddiad' o Germani hyn, yn ogystal a rhyw gymaint o enillion, gan y Ffrancod yn Siailly-Saillisel. Yn ystod yr wythnos gwnaed ymgyrch: ar Ostend a Zeebrugge gan gwmni cryf o, awyr- enwyr. Nis gellir barnu'r niwed wnaed ar weithfeydd y gelyn, a gofala Germani na cheir dim hysbysrwydd, am gryn amser 01 leiaf. Method'd un o'n peiriannau a dychwelyd, a dywed Berfin fod yr awyrenwr wedi ei gym- ryd yn garcharorT Yn ol y newyddion diwedd- araf pan ar fyned i'r wasg ymddengys fod ein byddinoedd wedi ail ddechreu ymosod ar radd- fa ea11.g ar y Somme, ac wedi cymryd dau bentref, Beaumont-Hamel a St. Pierre Divion, ynghyda ffosydd p,wysilg i'r gogledd o Serre, a thua dwy fil o garcharorion. ■' ■
I, Suddiad yr Arabia.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Suddiad yr Arabia. Suddw-yd'y Liner Arabia ddydd Llun ym Mor y Canoldir gan un o suddlongau'r gelyn. Nid oes dim diolch i'r gelyn fod y dwylaw a'r teithwyr wedi eu hachub. Mor bell ag" y mae'r Weithred anfad yn y cwestiwn, y mae; ar yr un tir a, suddiad- y Lusitania. Mae'r polislf yr addawyd i'r Arlywydd Wilson ei roi i fyny, yn amlwg yn cael ei roi ar waith eto, a barbar- eiddiwch y mor yn cael ei gario Sllan gyda hynny o nwyd ddieflig1 y gall Tirpitz ei ddym. uno. Yn ffodus yn yr amgylchiad hwn yr oedd pethau'n ffafriol i achub bywydau. Yr oedd y mor yn dawel, a bu'r Arabia'n nofio ar y wyneb' am awr a banner wedi'r ergyd. Anodd i ni yn y wlad hon yw deaM cwyn y g-elyn oherwydd suddiad y Suddlong" U 41. Yn eu syniad hwy nid oes dim allan 0 le yng ngwaith eu suddlongau hwy, yn gyrru lies-tri masnachol diniwed i'r gwaelod, heb rybudd nac ymgais i achub bywydau. Ond pan y llwyddir i suddo un o'r llestri dinistr hyn, bloeddir a chyhuddir ni o'r barbareiddiwch mwyaf anfad1! ';c,')'>y:L" ,"¡,}_ '.ftt'