Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

1 erthygl ar y dudalen hon

NODIADAU WYTHNOSOL.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

NODIADAU WYTHNOSOL. Y Fuddugoliaeth ar yr Ancre. Bu'r wythnos yn wythnos- o newydd ion da o'r ffrynt yn Ffrainc, a bu'r adroddiadlau am lwyddiant ein milwyr o bobtu'r afon Ancre yn foddioin i godi llawer ar galonnau oedd1 yn siomedig ac yn bryderus. Mae Germani, a Hindenburg, wedi, cyhoeddi er ys wythnosau fod ein symudiad yn Picardy wedi ei atal yn effeithiol am y gaeaf; ac yr oedd tawelwch cymharol yr wythnosau diwecjdaf, a'r new- yddion fod y stormydd a'r llaid wedi gwneud yn anodd symud, wedi peri i lawer yn y >vlad hon gredu fed syniad y gelyn yn ries i'w je na'r sibrydion fod y Cynghreiriaid yn bender- fynol o wthio ymlaen er gwaetha'r gaeaf. Ar y cyfrif hwn yr oedd y newyddSom dderbyn- iwyd oddiwrth Syr Douglas Haigi ddeohre'i'r wythnos yn anriisgwyl, ac o gymaint a hynny yn fwy derbyniol gan y wlad. Yr oedd newyddiadurwr mor didisglair a Mr. Garvin, sydd yn y cyffredin mor obeithiol, wedi dat- gan ddiwrnod neu ddau yn flaenorol fod Brwydr y Somme drosodd; ac mai brwydir arall, hollol wahainol fyddai'r frwydr I pan ddechreuid eilwaith. Dengys. yr hyn a gymer- odd le, bron eyn i Mr. Garvin sychu ei ysgrif- bin, pa mor hawdd yw i, wyr galluog a chyf- arwydld gamddeall a chamfarnu'r seifyllfa ar y maes. Er mai ar yr afon Ancre y symudwyd y waith hOon, nid oedd OInd rhan o'r symudiad gychwynwyd ar y iaf o Orffennaf. Ymosod- wyd y pryd hwnnw ar y pentrefydd a'r cadarnleoedd a gymrwyd yn awr. Profasant yn Qlímod o clasg yn y gwthiad cyntaf; a chredai'r gelyn eu bod yo. anesgOrol. Hawdd oedd iddynt diybio hynny, gan fod dwy flyn- edd o ddyfais a 11afur annirnadwy wedi bod- ar y He. Disgrifir y dinasoredd tanddiaearol gan y gohebwyr, a hawdd deall ymddiriedaeth hollol y gelyn yn eu diogelwch. Er gwaeth- af eu cadernid, rhuthrodd ein milwyr ymlaen, a chymeras.ant St. Pierre Divion a Beaumont Hamel y dydd cyntaf, ac erbyn nos Fercher yr oedd Beaucourt wedi ei gymryd, a rhifai'r carcharoriom rhyfel yn ystod y tridiau yn agos i ch we' mil. Anfbnodd y Brenin i longyfarch Syr Douglas Haig ar ei fuddugoliaeth ar- dderchog, ac ymuna'r hodl wlad yn y genad- wri. -+- Germani a'r GiOirllewin. Beth bynnag a rydd! yr arweinwyr yn Ger- mani allan i'w pobl eu hunain gartref; nid oes fawr o amheuaeth nad yw'r sefyllfa yn y Gorllewin yn peri pryder mawr iddynt; a cheir arwyd'dion to'r anesmwythter yn eu had- roddiad am eu gorchfygiad yr wythnos ddi- weddaf ar yr Ancre. Mac'n d,dig-o,n, -hysbys pa fodd y maent or icychwy-n wedi ceisio bychanu pob gorchfygiad a cholledion; ond yn yr adroddiad yr wythnos ddiiweddaf addbf- ent fod eu colledion yn bwysig. Gwelir fFordd wahanol o gydnabod yr un peth yn qu had- roddiadlau o'r hyn gylmerai let ar y tu deheu i'r Somme, lie y mae'r Ffrancod yn ymladd. Yn ol Berlin yr oedd y Fvrancodl wedi gwneud ymosodiad mawr gyda'r amcan o gymryid Coed Sit. Pierre Vaast. Ondi y mae adrodd- iad y Ffrancod yn gwbl wahano], a gwyddom yn dda pa adroddiad yw'r mwyaf credadwy. Yn ol yr adrodd'iadau Ffrengig, gwnaeth y gelyn yrngais arswydus i ennill yn, ol y safle- oedd gollasid ganddynt yr wythnos lcy,nt; ac ychwanegir iddynt dderbyn curfa: bron heb ei thebyg mewn colledion yn ystod y rhyfel. Addefir iddynt lwyddo i 'ennill congl fechan o"r o,oedwi,g uchod', ac yfchydig o adfeilion tai i'r dwyrain o Pressoire; OInd gwaith hawdd fu eu gyrru yn ol ohonynt y dydd canlynol. Yn ol pob tebyg ymosododd yl gelyn yn y1 rhan hon i geisio- gwneud i fyny. am eu gorchfygiad gan y Prydeinwyr ar yr Ancre; ond gan i'r ymosodiad droa allan yn, fethiant costus, ni,d oedd ganddynt ond celu'r gfwir trwry roi allan nad oedd y frwydr yn ddim ond gwrthsafiad amddiffynol yn erbyn rhuthr o eiddoi'r Ffraric- od. Gall Germani ymfFrostio''n gyhoeddus ei bod yn gwbl ddiystyr o'r hyna; gymer le yn y; gorllewin; ond1 mae ei gwrthsafiad1 pender- fynol yn profi ei bod yn rhoi'r pwys mwyaf ar y rhan hon. Ni fynnem anwybyddu, na by-ch 'anu'r gweithred,iadau yn y dwyrain; a diameu fod Hindenburg yn ei le pan yn ystyr- ied mai yno erbyn hyn y maei ei unig" obaith i ennill dim o bwys. Ondl y maent oil yn, ym- wybodol o"r hyn allant golli yn y gorllewin, yn ogystal ag o effeithiau'r golled honnoi ar holl faes y rhyfel. -+ -+ -+- Rheoli Ymborth y Wlad. Gwnaeth Mr. Runciman yn hysbys yn y Ty nos Fercher fod! y Llywodlraeth o'r diwedd yn mynd i gymryd mewn Haw ymborth y wlad, ac i roi ar waith gyfuindrefn orfodol i sicrhau cynildeb a darbodaeth ynglyn ag anigenrheid- iau bywyd. Addefai nad o'i fodd yr oedd yn cymryd yearn h-wn; ac yr oedd yn amlwg wedi ei synnu gan y parodrwyddi ddanghosid1 yn y Ty i syrthio i fewn ac i, dderbyn unrhyw gynllun o reolaeth orfodol. Yr unig feirniad- aeth bron a glywyd yn y ddadl oedd1 na fu- asai'r Llywodiraeth wedi symud ymlaen yn y cyfeiriad hwn lawer yn gynt. Ond nid oedd Mr. Runciman na'r Llywodraeth yn or-barod i ymyryd1 a rhyddid y wlad yn, y cyfeiriad yma1 hyd nes y ceid prawf terfynol fod y gyfun- drefn wirfoddol yn fethiant. Erbyn hyn rhaid oedd iddo addef fod pob apel am ddiarbodacth wedi mynd yn ofer. Yn lie lleihau yr oedd y swm mewn yniborth yn chwyddo er gwaethaf y rhy-fel, aic er g-waethaf pob apel a pherswad. Yn wyneft hyn, nid oedd dewis i'r Llywodr- aeth pa beth i'w wneud,. ac yr oedd wedi pen- derfyma cynnyg i'r Ty1 roi awdurdod iddi, dan, Ddeddf Diffyniad' y Dteyrnas, i aJrolygu a rheoIi ymborth a chyflen-wad, y wlad. er sicr- hau na bo prinder cyn y daw y rhyfel i ben. Danghosodd y Ty y parodrwydd mwyaf i ganiatau yr awdurdod y gofynnai Mr. Runci- man am dano. -+- -+- Rhai Achosion. Pan dorrodd y rhyfel allan, yr oedd yr holl wlad yn disgwyl pethau difrifol ynglfn i phro- blem ymborth a byw, er mai. ychydig oedd yn breuddwydio y parhai y rhyfel yn hir. Ond mor berffaith oedd ein Llynges a"n llongau masnatehol-, ac mor gadarn oedd ein safle ariannol fel teyrnas fel ag i ,gadw'r drwg yri llawer pellach nag y dychymygai neb ar y pryd y gellid ei gadw draw. Daeth y rhyfel hefyd a llwyddiant anfesurol luaws o leoedd', yn enwedig gyda gw-eithfeydd y Cadarpar. Suodd y llwyddiant amserol hwn y wlad i gysgiu yng nghanol y tryehirneb a'r perygl, fel erbyn hyn, yr oeddt miloedd wedi mynd i, dybio fod popeth yn dda, ac y gallent w;ario mwy nag erioed, a byw yn fwy moethus1 nag o'r blaen yn gwbl ddiberygl. O'nd yn ddi- wedidar y mae llawer wedi sylw!. air yr adrodd- iadau am ddinistr suddlongau Germani ar longau masnaohol, perthynol i ni, i'r Cyng- hreiriaid, ac yn. wir i wledydd amhleidiol. Cyfeiriasomi yn ddiweddar at anfadwaith Ger- mani ynglyn a. llongau perthynol i Norway; ac y mae'n amlwg fod ei hymgyrdh bresennol gyd'a'i suddlongau mawr diweddaraf yn fwy peryglus. na'i hymgais flaenorol. Dywedodd Syr Edward Carson yn y ddad!I fod popeth yn cael ei wneud i geŒu"r ffeithiau yn y mater hwn oddiwrth y wlad, a nododd fel y cyhoeddir y newyddion "mewn conglau d'isylw yn y papur- au lie y maent yn debyg 01 ddianc heb eu gweld gan luaws o'r diarllenwyr. Eglurodd Mr. Runciman nad y suddlongau oedd unig na phrif achos, y cyfyngiad ar ein cyflienwad. Yn bennaf oil daw'r alwad am longau ar gyfer y fy,ddiri,alw,ad- ag y rhaid ei chyfarfod. Yr oedd problem y bwyd hefyd yn broblem y rhaid ei hwynebu yn. Itali, ac eraill o wledydd' y Cynghreiriaid yn y rhyfel. Wrth g'wrs, cododd, cwestiwn prindergweithwyr i fyny, ac addefodd Mr. Runciman y rhaid eto alw yn ol gryn lawer o ra,i, gyimerwyd i'r fyddin, er mwyn sicrhau fod y wlad yn cynhyrchu cymaint ag sydd yn bosibl. Problem yr ym- borth fydd y broblem fawr yn 1917. -+- -+- -+ Rhai o'r Cynhygion. Mae ein holl ddarltenwyr yn ddiau wedi, dilyn yr areithiau, ac yn gwbl gyfarwydd a'r prif gynhygion fel yr eglurwyd hwy gan Mr. Runciman. Wrth gwrs yr hyn sy'n cyffwrdd yr holl wlad' yn fwyaf byw ai chyffredinol yw'r ymyriad1 a'r yd a'r blawd. D'diwedd y, flwy- ddyn y mae oes y bara gwyn i ddyfod i ben, ac ni chaniateir i'r melinydd flalu dim ond y gwenith "drwyddo." Mae hyn yri dra gwa- hanol i rÓi "r wlad ar fara iclymysg o bytatws a gwenlith fel y mae Germani wedi gwneud er ys amser maith. Mae'r meddygon a'r gwydd- onwyr yn ein sicrhau ar hyd y blynyddoedd fod y bara gwyn a fwyteir mor gyffredinol yn llawer llai maethlon na'r bara a geir trwy falu'r gwenith fel y rhaid gwneud yn awr dan or'chymyn y Llywodraeth, ac nid colled fyddai i'r wlad gynefino a'r bara tywyll al dyfod i'w hoffi fel ,ag i beidio dychwel yn ol at y dorth wen pan ddaw newid byd ar ol y1 rhyfel. Ymysg yr angenrheidiau pwysig* eraill a gymer y Llywodraeth mewn 11 aw y mae llaeth a phytatws. Gwneir gwastraff yn d'rosedd cospadwy, a gelwir am fanylion am y stoc gan fasnachwyr ac amaethwyr. Bydd gwerthiant yr angenrheidiau dan reolaeth, a sefydlir uchafswm pri-siau gwaherddir ac atelir gor- faelu a gor-elwa. Rhoir pen hefyd air bob defnydd moethus o siwgr ,a melusion. Rheolwr i'iw benodi. Llawer yw'r dyfalu i bwy yr ymddirieda'r Llywodraeth y g-wai-th o reolwr bwyd y deyrnasi. 0 dan yr Archeb yn y Cyngor, y mae yn mynd i benodi gwr i'r swydd, newydd; ond hyd yr adeg yr ysgrifennwn nid' yw'r pen- odiad wedi ei wneud yn hysbys. Yr oedd y prorffwydi ddiwedd yr wythnos yn brysur, a dywedent fod Syr George Saltmarsh wedi ei benodi. Fodd bynnag hysbysai'r awdurdod- au swyddogol nad oedd sail i'r sibrydion. Credir y rhoddai penodiad Syr George fodd- lonrwydd cyffredinol, ac y profai yn effeithiol a llwyddiannus yn y gorchwyl newydd er maint y dasg, ac er lluosoted yr anhawsterau. Mae yn wr llawn o ynni, ac wedi profi ei hun yn wr o adnoddau a galluoedd1 eithriadol yng" nghylchoedd uchaf masnach. Galwyd ef gan y Llywodraeth i gynorthwyo- mewn materion pwysig a dyrys ar gychwyn y rhyfel; a dywed y rhai sy'n gwybod am faterion y tu ol i'r llenni fod ei gyfarwyddyd1 aT w,asanaeth ynglyn a. chyflenwad gwenith a"i gludad dros y mor wedi bod yn amhrisiadwy. Ddeunaw mis yn ol dyrchafwydi ef yn Farchog; a rhoddwyd yr anrhydfedd iddo- yn bennaf am ei wasanth dihafal i Fwrdd1 Amaethyddiaeth yn y cyfeiriad! a nodwyd. Perygl Rwmania. Gofid mawr i'r holl Gyng-hreiriaid yw gWeld Rwmania yn gorfod' dioddef cymaint mewn canlyniad i'w hymuniad a hwy yn y rhyfel; ac ymddengys Germani,'n benderfynol o sarnu cymaint ag a all o'r wlad fechan ddewr. Ofn- wn fod y gelyn, ar y ffordd i gyrraedd ei amcan i ryw fesur; er y icredwn nas gall obe-ithio cario allan ei raglen ar y cychwyn. Ym- ddengys ymgyrch Mackensen yhy de yn troi allan yn siomedi.g i'r gelyin; gan, fod! y Rw- maniaid a'r Rwslaid) wedi llwyddb i atal ei ymdaith a gychwynwyd mor rwysgfawr; ac yn awr yn ei yrru yn 01. Yn y Carpathians y mae Germani yn gwneud ei rhuthr mawr a phwysig yn awr, lie y mae Falkenhayn, gyda nerth ofnadwy mewn gynnau mawr, yn gwthk/r Rwmaniaid yn ol trwy'r Bvlchau ac yn bygwth gwastadedd goludog y wlad fechan rhwng y mynyddoedd a Bucarest, y brifddinas. Mewn rhai, o'r rhannau mwyaf deheuol y mae'r gdyneisoes wedi treiddio' i'r wlad rhwng 20 a 30 milltir, ac eddyf y Rw; maniaid eu bod yn gorfod1 rhoi ffordd ac en- cilio o flaen magneIau arswydus y gelyn. Pa mor bell y gall Falkenhayn wthio ei fford<K ymlaen, nis gellir yn awr broffwydo; ond y mae He i ofni y gall lwyddoi i sarnu ac i, fedd- iannu rhan o Rwmania, atJ hwyrach gyfarfod Mackensen yn y de. Buddugoliaeth. y Serbiaid. Deil y Serblaid i ymladd yn ddewr ac i, ennill tir ar y ffordd i. Monastir. Llwyddasant i orchfygu'r Bwlgariaid ac i'w gyrru allan o bentref Iven, rhyw bymtheng milltir i'r dwyr- ain o Monastir. Yn nhro yr afbn Cerna cymerasant bentref Polog, a'r bryniau o am- gylch, gyda thwe' chant o garcharorion, nifer tida Jo ynaUl a llawer 0 ysba.il rhyfel a Ibofbf math. Mor lwyr oedd y fudidugoliaeth fel ag y rhuthrodd yi Bwigariaidi ar iffo, i rawr y llethr- au, heb gymryd amser i gludo dim ymaith gyda hwy, a, dywed yr adrorddiadau Ffre:ngig fod yr oruchafiaeth yn un ardderchog. Maent eisoes wedi cymryd Monastir, aid yn prysuro ymlaen, ar 01 y gelynton.