Y Cymro

+ NODION 0 FALDWYN. .p"I<f:ir:¿ Bu'r Parch. W. R. Williams, Carneddau, a Mr. IMas Jones, LlanisiKn, yn help i eglwys- Rhifwlas ddewis rhagor o flaenoriaid. Dewiswyd Mri. David Thomas, Fromucha, ac Edward Oliver -Hughes, Hafod. Cafodd pob achos- dia yng Ng¡hroe'siOg'WIalt golled fawr ym marwolaeth Mr. W. H. Davies, Hafod Wynne, diacon ffyddlon yn eglwys Mr. Ploynter. Yr ■oedd Mr. iDavies yn frawd i Mrs. Jones, priod y Parch. R. G. Jones, West Kirby. Diau y bydd. Ilawer o hen. gyfeillion y Parch. Ed. ward Griffiths, M-eifod, yn falch o glywed ei fod yn awr yn aTios, gy¿'a'iÍ: ferch a'i fab yng itg-hyfrai-th, Mrs. a Mr. W. S. Jones, Amwythig. Parhau yn debyg o mae o ran: iechiyd. AnhwyiMeb y galoni ydyw ei ddofer. Yr enw ddyry y meddygon arno ydyw 'heart-block.' Y mae yn hollol ddiboen ond yn wan, ac yn gorfod go-rwedd llawer, ac hef-yd yn cael rhyw wasgfeuon sydd yn ei wneud yn. holiloi anghyniwys i fyned oddfloartref. Nid yw wedi' pre.gethu dim er YSl dau fe, a than orchyinyn pendant i beidio pre- gethu dim yn ystod y gaeaf hwnt. Bydd yn dda gennych glywed ei fod yn mawr fwynhau y "Oymm" bob wythnos, ac nas gwyr pa fodd y gallasai iodyn well. TREF::ÐGiLWYlS.Dydd mawr yn y He uchod oedd dydid Mercher, Tachwedd isfed. Ar dierfya yr ysgol ddyddiiol, am 3.30 yn ysgoldy Gleiniant, cafodd plant Gobeithlu (pob enwad) de, a roddwyd trwy garedig- rwydd boneddigion lleol. Am 5.30 cyfarfu Cym- deithas Ddixwe-stol y Chwiorydd yn y lie a'u gilydd i gael te, a ddarparwyd trwy hadioni MrSi. John Owen, Caer (aelod o deulu rhyddfrydig Llandinam). Mlae Mrs. Owen wedi cofio yn y dull hwn am y gange-n am ilawer blwyddyn, a mawr werthfawro-gwn yr hyn a wna. Am 7 o'r gloch, oaiiwyd cyfarfod ad- loniiadol, i godi arian i ddarparu cysuron i'n milwyx. Lilywy-ddwyd gan Mx. Tudox, Rhydycaxw, ac arwein- iwyd yn fywiog a dydd-orol gan y Pairch. W. R. Owen. iCym-erwyd rhan yn y oanu gan Catherine M. Milfe, Mary -E. a Myfanwy Jones, Miss A. J. Richards, Mxi. E. R. Waitkins, Evan Evans:, a D. P. Smith. Cafwyd txiawd, pedwarawd, ooir plant (un dan arweiniad Mr. J. R. Evans), a'r Hall (dan ar- weiniad Mr. E. R. Watkiiin), cor meibion a chor cysi- ysg (dan arweiniad Mr. Evan Bennett). Daeth Mr. John Janes, Carno, drosodd, gan. roddi ei wasan- aeth yn rhad, a chanodd gyda hwyl fawr ddwy un- ,awd ynghyda Deuawd gyda Mr. D. P. Smith. Gwnaeth Mass; Rosa Thomas, Caersws, y gyfeilydd- es, ei gwaith yn rhad hefyd, ac fel arfer yn fedrus iawn. Edrychir ymlaen yn y dyfodol at gyfarfodydd e-raill perthyndl i gymdeithas leniyddol y bobl1 iieuainc.

NODION 0 LEYN. Daeth y ne-wydd trist i law ddiwedd yr wythmoa fod Mr. Griffith Williams, 8, School Tierraoe, Aber- erch, wedi ei lladd ar faesi y -fxwydr yn Ffrainc. CydiymdeimiHr yn fawr a'i fam weddw, yr bon a glladdodd- ei phxiod ex ys ychydig fisioedd yn ol, yng- hyda nai oedd yn oartrefu gyda hi. iLlawem i'w gweled Mr. Andreas Rioberts, Bllaenau Ffostiniog, yn oartrefu mor dda ym Mhwllheli, ac yn fywiog a sixiol fel arfe-r. Mae wedi dod yma at ei ferch a'i fab yng nghyfraith Mr. a Mrs. G. Aber- kin Jones. Ym Mhenmount y mae wedi ymaelodi, ond clywsom fod c-ais taer yn cael ei wneud ato am iddo ym-unlo a'x ddeadell yn Ala Road. Yn y Ciyfarfod, Mi-sol gynhaliwyd yn Seion, Cric- cieth, diOifc-hwyd yn gynnes iawn i, Dr. R. Jones Evans a Mrs. Evans lélJIDeu Hafur gyda'r achos yn Alia Road, a dymunwyd arnynt barhau yno am dym- or eto. Yr un modd dymunwyd ar i srwyddogion Salllem drefnu i ryddhau Mr. Hugh Pritchard fel y gallo yntau hefyd1 fyned yno am dymor. Mr. G. Oarndius, Robertsai,r.dd>e,wi'Swyd yn Faer Pwllheli. NisI gelilir meddwl am faer wedi ymroddi -yn fwy llwyr i'r gwaith, a llo-ngyfarchwn ef yn galonnog ar ei Iwydd. Dirwywyd porthmon 0 Halifax yn Lilys yr Yniadon Pwlliheli i £ 2 ta'r costau, yn gwneud cyfanswm o 4 18. 6c. am fynd gyda'r tren heb docyn. 01 Borth- aethwy i Brynkir. Costiodd e( sdwrn-ai yn bur ddrud iddo. "Teyrmajs Dduw" oedd testyn ianierchiad gan y P-arch. Alun T. Jones, Llanf'ruir Üa,e.œinion, i Gym- deithas Pobil Ieuainc Salem, Pwlllheli, nos Lun di- weddaf. Hon, oedd y gyntaf 10 gyfres o anerchiadau gan amryw frodyr sydd wedi eu trefnu ynglyn a'r gymdeithas yn ystod y gaeaf, a chaed agoriad rhag- offlol iawn. Ymuniodd cyfeiHioruPenmoulllt gan roddi eu oyfarfod axferol o'r neilltu. Llywyddwyd gan Mr. W. iLewis, HigMands. Siaradodd Mr. Jones, am awr a han-er yn ei, ddiu11 dihafal, a lliw-yddodd i hoe-lio meddwl y gynulleidfa ar hyd yr lamser. Dechreu- wyd y cyfarfod, gan y Parch. J. Pule-ston Jones, M.A., a therfiymwyd ar oil talu diolch g-an Mr. Evan. Parry. Da gennym ddeall fod Mr. Owen Oiwen, Aelybryn (L.C. 8: M. Bank), ym graddol kella ar ol ei wael- edd. Yn Ooliwyn Bay y mae er ys rhai wythnosiau. Pan gwynai un o denantiaid M an Ddaliadau perth- ynol A Giyn-gor Sir Gaernarf-on yn y tribunlys- fod ei ffarm yn irhy ddlrud, atebwyd ef gan gad-eirydd pwyItlgoT y man-ddaliadau y igallai ei rhoddi i fyny gan fod dfigon o rai yn barod am dani. Yr oeddwn wedi- arfer meddwl mae dyna un o gwyni-on mawr y Rhyddffrydwyr (Ynry go.rff,enn,ol yn erbyn y Landlord- iaid Toriaidd, ond atolwg R-hyddfiydwr yw cadeir- ydd y pwylligor h-wn!

O'R YSTWYTH I'R DDYFI. AMSER EN'B-YD.—Fore ddydd Iau, tra yr oedd dau weithiwr o'r enw Hugh Jones, Machynlleth, a Wialter Jones, Aberllefenni yn gweithio yn chwargl yr Ira, Esigairgeiliog, syrthiodd cannoedd o dunelli o rwbel o'r mynydd uwchben, a chladdwyd y ddau yng nghrombil y chwarel. Yn. fuan canfyddwyd eu bod ar golll, a daeth nifer fawr o ddynion o chwarel Aberllefenni a'r amgylchoedd, a dechreuwyd cloddio atynt. Gorchwy.1 lliawn perygl ydoedd oherwydd fod c-anruoeddo dunellii 0 rwbel rhydd yn eragi uwch- b-ea; ond bu gweithio brwd drwy y dydd a'x nos Iau a thrwy ddydd Gwener. Yn hwyr y prynhawn cafwyd argoel fod y ddeuddyn yn fyw, a rhoddodd hyn ynni adnewyddol yn y gweithwyr, ac odde-utu, wyth o'r gloch gallwyd rhoddi ychydig laeth ac ym- borth iddynt, trwy agen fech-an. Yn ddiwedd-arach galluogwyd y dyncon i ddod allan o'r caethiwed er mawr lawenydd i'r teuluoedd a thyrfa fawr oeddynt wedi dod ynghyd. Ymyslg y gweithwyr mwyaf diwyd ac ymroddgar yr oedd y Parch..Richard Evans (A.), Aberlleifenn-i, yr hwn a driniai ei gaib a'i raw fel gweithiwr profiadol ac esiampi nagorol o grefydd- wr ymarferol. ;Pa1"add y di-gwyddiad poenu's gyffro mawr trwy yr ardal, a'r canlyniad hapusl lawenydd cyffredinol. Bernir m-ai y gwilawogydd trymion a'r rhew diweddaf a fu yn achos o'r cwymp. PR IS YM B OR Til.—Llawer o gwyn a glywir ar bob llaw oherwydd yr ychwanegiadau hel'aeth ym mhris pdb bwydydd. Dywedir fod amaethwyr y,cyl,ch yn dal pytatws a ffrwythau erailil y ddaear yn ol gan ddisgwyl codiad yn y pris. Pan yr oedd amgylch- iadau yn gwasgu ar y dosbarth amaethyddol flyn- yddoedd yn ',01" yr oeddynt yn apelio am gydym- deim-lad y oyhoedd, ond maent hwy yn, dra parod i gymryd mantais ar anghenion y cyhoedd er eu helw eu hunain. PWNC Y DRETH.—Yn ei cyfarfod diweddaf bu i'r gwaroheidwaid bro-testio yn erbyn. ysfa y cyngor siriol am wario arian y cyhoedd ar ffyrdd, addysg a phethau o'r fath. Dywedai aelod fod y Bwrdd yn dra beirniadol' o bob cais am ychwanegiad 0 chwe chein- iog neu swllt yr wythnos yn nogn y tylawd, ond fod y cyngox sirol. yn gwario cannoedd iO bunnau yn ddig-on diofal gan anfon yr archeb am yr arian i'r Bwrdd, ac mae camenw yn hoillot ydoedd galw y dreth yn dreth y tylod-ion gan mor ychydig oh-o-ni a ga y t lawd. DIRWEST.—'Y Sa-both cyn y diweddaf gwnaed cyfeiriadau at y -cwes-tiwn dirwes-tol yn y mwyafrif o addoldai ymneilltuol y dref a'r cylch. Nid yw y sel ddirwestol yn rhyw nodedig o gryf ym y rhan- barth hwn, e:r nas gellir dweyd fod yma lawer o ddifrod y ddiod feddwol i'w ganfod. Y COiLLEDION.—Wythnos ar Oil wythnos mae newyddion yn ,ii,od i"r cylch am rywun annwyl yn siyrthio yn aberth i'r molooh rhyfel naill ai yn farw neu yn glwyfedig;, a theuluoedd yn g.orfod gwisgo dillad galar a hiraeth, a llawexoedd eraill mewn cyni meddwl am eu" hanwyliaid hwyth-au. Rhyfedd meddwl fel mae hufen dynoliaeth ein gwlad yn lllithxo ymaith yn aberth i raib ani-wallad-wy y teyrn nad oes a'i digona ond awduxdod ar y cyfanfyd.

CAERDYDD. Yn dilyn ein apel yn "Y Cymro" y dydd o'r bla-en at y Llywydd (y Parch. William Davies, B.A.) ar iddo roi awgrym fod y Gymdeithas Lenyddoli i gychwyn, cawn fod Capel Heol y C'rwys eto i gael rhai cyfarf-odydd llenydd-oj b-eith bynmag yn ystod y tymor nesaf. Y mae'r tre,fniadau eisoes- w.edi eu gwneud ar gyfer Eisteddfod y Fliant yn nechreu Rhagfyr. Deisyfiad y bechgyn a ymnnasant yw ar i'w cyfeillion sydd ar 01 gadw'r cyfarfodydd i fynd. Nos Fawrth a nos, Fercher, Tachwedd 7, 8, cyn- haliwyd C-ymanfa Ganu Annibynwyx Dosbarth Caer- dydd. Llanwyd addoldy Ebenez-er y ddrwy nioson hyd yr ymylon. Y cerddor enwog, Dr. Caradog Roberts, Rhos, oedd yn arwain. I'w ddoniau ar- weinyddol tysltied llwyddia-nt y Gymamfa, ac ni bu'n fyr o roi arddangosiad meistiiolgar o'i ddawm fel org-aniydd. iLltywydd y noson gyntaf oedd yr hynaws Syr William James Thomas, y marchog hael a gwlad gar sydd newydd ei ddyweddio i Miss Cooper, Is-Famaeth yr Ysbyty Cymreig yn Netley. Addaw- odd Syr William ddyblu'r caagliad ar yr amod fod Undeb yr Annibynwyr, trwy gyfrwng y Gymanfa, yn tanysgriifio ^70, sef digon i gael1 un gwely yn yohwaneg yn yr Ysby,ty. Addawodd hefyd de fel arfer i bliant y Gymanfa. Nos Fercher, dan lywydd- iaeth abl y Parch. D. R. Jones, M.A., cafwyd add- ewidion am fwy na'r ^70 y gofynniai Syr William am danynt y noson o'r blaen.. Am y Gymanifa, digon yw dweyd ei bod wedi cadw i fyny d-raddod, i-adiau uchaf cantorion y De. Teg yw gair o gan- moliaeth i'r -Pwyllgor a'i ysgrifennydd rh-adlion, Mr. T. G. Wiilliajps, am eu gwaith yn trefnu Cymanfa mor ardd-erchog. Am y don oreu, dyfarnwyd yr Ar- olygydd WatLia James, yn oreu ac am yr emyn! goreu i blant, y Parch. E. S. Roberts (Penarth), brodor o Borthmad-og, aeth a'r llawryf. Nos Fawrth diweddaf, yng Nghapel y Methodist- iaid yn IHeoll -y Crwys, cynhaliwyd un o gynhadledd- au yr Ysgol Sabothlol yn y ddinas. Traddodwyd anerchiadàuIlhagorolgan Mr. John Beynon (Eben- ,ezer), a'r Parch. John Roberts, M.A. (Pembroke Terrace). Siaradwyd ymhellach gan- iamryw, a chaf. wyd cyfarfod buddi-ol. Llawenydd i bawb a'i hedwyn yw clywed am Iwyddiant y cyfaill ieuanc hoff, Mr. E. Arthur Wil- liams, brodor o Llanberis ac ael,od o eglwys y Mteth- odistiaiid yn; iHleol y Crwys, yn enniU cadair Eistedd- fod Ystalyfera am Brydde-st ar y testyn. "Hwyrol Fyf- yrioni." Teilwng yw'r awd-wr-o'i ffugenw, "Phron- os," a theilwng iawn yw'r bryddest o gadair yr Eis- teddfod. Gwr ieuanc galluog ond diymhongar yw Mr. Williams. Nid dyma'r tro cyntaf- iddo ennill gwobr eisteddfodol, ac er mai dyma'r tro cyntaf iddo enniU cadair, mentrwn broffwydo nad dyma'r olaf o addurniiadau Eisteddfod y Cymry fydd yn prydferthu ei, Igartref maesi o liaw.

Y CYSTUDDTOL. (I'm cyfaill—y "Plarch. D. G. Jones, Pontardawe). Sut mae'r awel heddyw'n chwythu, A: yw'r ddryoin yn p-arhau P Neu a oes arwyddion belllac-h Fod y gwyntoedd yn gwanibau? Fod dy lestr wrth ei gilydd, Ac yn niofior don o hyd, Sy'n rhyfeddod i dy frodyr, Wedi'r tywydd mawr i gyd. Rhaid bod rhywun, Dafydd annwyl, Yn yr boll driniaethau hyn,— Wedi ffrwyno y tymhestloedd, A thyneru nwyd y llyn Ac nid rhywun chwai.th mo honno, Nid drychioLaeth yw Efe; x Dyma Feistr yr eigionnau. Dy-ma Lyw elfennau'r Ne'. D'wed pa bryd y doi i bortMadd P A yw'r hafan fwyn gerilaw? Disgwyl mae'r torfeydd am danat, G-alwant arnat oddi draw; Gwybod maent bydd newydd nodyn Yn dy lais a'th bregeth mwy— Ad-sain gliriath o Galfaria, Dewrach son am farwol glwy. M. NANTLAIS. J