Y Cymro

waith, .ac i'w orchwyl hyd yr hwyr." Dyna ydych yn ei ddisigwyl. Yr oedd gwaith yn amod iechyd. ac yn sicr o fod yn rhwysuedigaelh foesal ar ddyn i weithio. Yr oedd yn debyg eubod oil yn teimlo nad oedd ganddynt ddim cydymdeimlad a dyn di- waith, er fod ganddo. dddgom 0 gyfoeth na raid iddo weithio i ennill ei fara nid oedd y dyn siegur yn .iach foesol,, beth bynnag am aniamyddol. Yr oedd 'gwaith yn un o'r pethau oedd yn perthyn yn aggs iawn i fod yn anhebgorol i fywyd; ni fedrent feddwl am fywyd hebddol. Yr oedd yn debyg fod hynny o gyfyngu ar y pwmc, mai gwaith1 ynglyn a'u bywyd personol hwy, a'i,gyfe,iriad at waith crefyddol hefyd. A phan edrychid arno felly, os oeddynt i gymryd. "eu harwain gan yr Ysgrythyr—fel yr oeddynt—yr oedd yn amlwg ei fod yn un o hanfodion bywyd,y Crist- ion. bywyd gwir grefyddol fedrent hwy ddim medd- wl am fywyd crefyddol heb fod yno waith crefyddol yn cael ei gyfiawni gan ddyn. Yn Dlyfr yr Actau ceid dwy lenghralfit o droedigaeth beth a ddywed- odd y naillddyn a'r l'lall ar eu troed&gaeth p "'Beth a wnaf fel y byddwyf cadwedig?" meddai y naill; a'r Iliam, "Arglwydd, beth a fynni di i mi ei wneuthur?" Yr oedd yr oliaf yn uwch na',r Hall, ond parodrwydd i waith oedd yn y naill a'r llall. Un prawf o iechyd crefyddol, oedd fod arnynit awydd i waith. Yr oedd y geiriau "wedi eu cyfiawn ddarpar" yn g-olygu, nid yn unig eu bod yn barod neu yn awyddus; i waith, ond eu bod hefyd wedi eu cymhwYSlo-parodrwydd cymhwyster. Yr oedd en galwedigaeth yn alwad i waith, nid er eu mwyn eu hunain, nid er .eu cynnydd eu hunain yn unig; yr oedd yn amod eu cynnydd, yn ddiddadil, ond nid er mwyn hynny, ond yr oedd- ynt yn rhan o'r eglwysi, yn d'deiliadd o'r deyrnas, ac yr oedd 'loyalty'-—.gair nad oedd gair Cymraeg cyf- ystyr iddo, fe dybdai—yr oedd 'loyalty' i'w Brenin yn galw am iddynt weithio. Un peth arall, os oedd- ynt am fwynhau crefydd, yn ei gwaith y caent hwy hynny. Yr oedd yn meddwll mai Dr. John Hughes a glywsiai yn oeisio deffinio Uawemydd—"pob cyn- neddf, pob synwyr ar lawn waith, ar eu hegni, ac ymdeimlad o ddigonolrwydd ar gyfer y gwaith." Yn ddiddadl dyna roddai y mwynhad pennaf iddynt gyda'u crefydd, oedd ei gwaith. Parch. G. Parry Hughes, Morfa Nefyn.—Yr oedd wedi meddwl am y sylw a wnaeth y llywydd, mai po fwyaf y mater, eangaf ydoedd yn ami. Pe bu- asid yn edrych ar y mater hwn yng mgoleumd y mat- erion fu yn sei.adau y Sasiwn am y flwyddyn, yr oedd yn cael ei gyfyngu dipyn yn Sasawn gyntaf y flwyddyn y mater ydoedd Atgyfodiad Crist; yn yr ail, Tywalltiad yr Ysbryd GlaTh-Y Pentecost; yn y drydedd, Profiad, ac yn awr Gwaith. Yr oedd cys- ylltiad y gellid manteisio tipyn arno yn hyn, heb- law y cyfarwyddiadau a gawsent eisoes. Yr oedd yn tybio y bywyd hWElliwag yr oedd Crigit wedi at- gyfodi i'w ddwyn, ac yr oedd yn tybio hwnnw sydd wedi ei eni, wedi ei fedyddio a'r Ysbryd Glan i waith, ac y mae yn tybio rhywun sydd g-anddo brof- iad o'r bywyd ag y mae yr Ysbryd yn ei ddewis yn ei wasanaeth. Felly yr oedd yr hwn oedd yn mynd i'r gwaith yma, yn mynd a rhywbeth gydag ef; y mae yn mynd a bywyd Iesu Grist, orcliiygodd farw- olaeth yn ei holl gj^sylltiadau; yr oedd y gwaith yma yn tybio eu bod yn mynd a'r bywyd hwnnw oedd yn allu i orchfygu llawer iawn o'r elfennau marwol oedd yn eu bywyd yr oedd yn tybio eu bod yn mynd a'r Ysbryd Glan yn dan yn, eu mynwes, sy profiad yr oedd y naill a'r Hall yn ei roddi iddynt. Yr oedd hwn yn waith mawr-gwaith teyrnas Iesu Grist— achub y byd. "Y mae fy Nhad yn gweithio hyd yn hyn, ac yr wyf finnau yn gweithio," meddai Iesu Grist; cystal a dweyd, "Yr ydych chwithau wedi eich galw i waith. P,an y byddent yn ami yn di- galond. oherwydd rhyw rwystr bach a siomedigaeth, yr oeddynt yn cael diangfa pan y oofient eu bod mewn eysyliltiad a gwaith Duw yn achub y byd. Fe fyddiai yn dda iddynt alllu teimllo YIll fwy eu perth- ynas a Duw ac a Christ yn y gwaith yma. Yr oedd agweddau lawer i,awn ar y gwaith, ac fe gaent gym- orth i gofio yn ami ymha le yr ydym; pob un yn ei gylch ei huhi, ac wrth gyfiawni y gwaith yn ffydd- lon yn y cylch hwnnw, y mae/yn imoxteisdo gyda'r gwaith mawr, ac nid oedd dim gwaith bach nad oedd yn rhan o'r gwaith mawr, ac ewyllys Duw a'i ras ef yn cyfarwyddo fel y byddent yn mynd ymlaea. Yr oedd yma ymdeim1:ad o rwymediga-eth, wrth gwrs, i weithio yr oedd yn ddyledswydd arnynt. Hwyrach fod yna ochr arall a allai eu symbylu yn ami iawn, set y fraint o gael rhan yn, y gwaith o gwbl, a bydd- ai yn; dda pe gellid cael athrawon ac athrawesau yr Ysgol Sul' i ymdeimlo a'r fraint o gael rhan yn y gwaith. Dr. Roberts-, Caerwys.—Yr oedd y mater yn un y dyai pob Cristion wybod rhywbeth am dano, oblegid yr oedd Cristion diwai.th yn amhosdbl. A oeddynt wedi sylweddoli beth yr oedd bod yn Griisition yn ei olygu? Dyn a rhywbeth y tucefn iddo, neu yn hytrach ynddo, yn ei gym ell: "Ni allwn, ni na ddy- wedem y pethau a welsom ac a glywsom." Nid ar natur y gwaith yr oedd y pwys ond ar yr ysbryd a'i cymhellai. Yr oeddynt hwy yn rhannu y gwaith yn ddwy ran—gwaith cysegredig a gwaith cyffredin, ond yr oedd rhywbeth yn y gwaith mwyaf cyffredin i ddangos cymeriad dyn, rhywbeth gwelil na dyri mewn sfwyddi uchel a phwysiig. Yr oedd rhywbeth mewn swyddi mawr yn cymell dyn i afael ynddynt, rhyw swyn yn tynnu dyn iddynit; ond yr oedd mwy mewn swyddi bach i ddangos. gwir grrnerilad dyn na swyddi mawr. A ydoedd pob gwaith yn llwyddo nid oedd yn gwybod, ond yr oedd pob un oedd yn gweithio yn lilwyddo yn y gwaith yr oedd pob peth a wnelo efe, y dyn hwnnw, yn llwyddo; yr oedd pob vmdrech on est dros Dduw yn dweyd yn ddaionus ar y dyn, ei hun. Parch. John "Lloyd Jones, B.A., Ciefnmawr.—Cyd- weliai yn holilol a'r sylwadau oedd wedi eu gwneud; yr oedd yntau yn meddwl mai ffurf ar fywyd ydoedd, gwaith, bywyd mewn ymarferiad. Credai fel Dr. Robert's, fod yn rhaid cael gwaith, ei fod yn bres- ennol ymhob man lie yr oedd gwir fywyd crefyddol. Heb y gwres, fe fyddai grym yr largyhoeddiad yn gwanhau, mae'n siwr o wneud. Cysylltai1 y Testa- ment Newydd yn-fynych waith a bywyd: "Ffydd heb weithredoedd, marw yw." Ffydd yn gweithio trwy gariad." Rhaid i ffydd yrenaid fynd. yn ami iawn allan am dro i awyrgylch gweithred- oedd i fod yn iach nis gallient gadw eu ffydd i mewn, yr oedd yn rhaid iddi fod yn gweithio trwy gariad cyn y bydd yn ffydd fyw, yn ffydd gref. Pan y diifyninai Mr. Piarry Hughesl un o eiriau yr Arglwydd Iesu daeth i'w feddwli yntau air neu ddau arall: "Rhaid yw i mi weithio gwaith"-filaenit yn dweyd mai y darlleniad cywir ydyw, "Rhaid i ni weithio gwaith;" Iesu Grist yn cysyllitu ei. ddisgybl- ion a'i waith yntau. "A'r gog.oniant a roddaist i mi a roddais iddynt hwy;" byddai ef yn cael llawer o gysur yn y geiriau yna, ac fe hoffai yn anillach allu cysyllitu ei waith bach ef mewn l!le bychan gyda gwaith mawr yr Arglwydd Iesu Grist; y mae yn rhoddi rhyw urddas hyd yn o-ed ar gyfarfod bychan- rhyw ddyrnaid o'r pliant. Yr oedd perygl' iddynt hwy edrych ar y dosbarth bychan fel rhywbeth i fynd trwyddo gynted ag y gellid. Dywedai yr Apos- tol Paul air rhyfedd iawn, sef ei fod yn cyflawni yr hyn oedd yn ol o ddioddefiadau Crist yn ei farwol gnawd. 'Credai y gallai pob'gwir Grisition ddweyd, yn wylaidd, ei fod yn ei gylch bach, yn cyflawni yr hyn oedd yn ol o waith Crist yn ei gyllch bach a'i gyfleusteinau ei hun. Pan y soniai Dr. Roberts4 am lwyddiiant daeth yn fyw iawn i'w gof y cyngor a igafodd ef ac eraill gan y diweddar Mr. Wheldon ar .eu hordeiniad yng. Nghaernarfon; difynnai y geiriau, "Ofer i chwi fore godi felly y rhydd efe hun i'wanwyliyd;" yn ol darlleniad arall, "felly y rhydd efe ei anwylyd mewn hun." Y mae y gwaith yn sicr o lwyddo. 'Parch. Thomas Chådes Williams, M.A.—Mewn cyfarfod fel hwn, pan yr oedd yn amhosibl i unrhyw un o'r siaradwyr fynd dros, yr holil fae-s hwyrach mai y peth goreu ydoedd i bob siaradwr dreio dweyd un peth, a'r peth oedd yn taro i'w feddwl ef—nid yr undg beth oedd i'w ddweyd, a hwyrach nid y peth pwysieaf—un peth oedd yn ei daro ef ydoedd y perygl oedd mewn gwaith iddo fynd yn waith ac yn ddim arall. Yr oedd modd iddynt gael gwaith heb athrawiaeth, ac yr oedd efe yn cael fod lllawer o hyn ar hyd y wlad. Elai pobl i feddwl am grefydd fel rhyw fath o ddyngarwch ymarferal heb fath yn y byd o gredo, 0 wirionedd, o athrawiaeth. Yr oedd hyn i'w weled yn amlwg iawn mewn rhai ddnasoedd mawr. Pregethai yn Leeds un diwrnod, ac yr oedd brawd selog yn ol ei oleuni yn cyfeirio at ryw gen- hadaeth yn y fan honn,o-cenfiad,aeth ragorol iawn- ac meddai, "Dyma ydyw crefydd; nid pregethu, a diwinyddiaeth yr Apostol Paul, ac athrawiaethau nad oes neb yn eu deall nac yn gofalu yn eu cylch; dyma beth ydyw gwaith." A gwaith oedd e', ond .Ie allasai godi i gyd o'r grasusiau hynny oedd yn naturiol i ddyn heb gael ei adil-eni—rhyw fath o gar- edigrwydd, o ddyngarwch a pharai sylw y brawd hwnrQw iddo ef feddwl mai dyna oedd syniad llawer am igrefydd—rhyw fath o ddyngarwch ymarferol heb feddwl o gwbl y tu ol iddo, nac a,thrawiaeth o gwbl yngllyn ag ef. Wel, yr oedd hynny yn peri fod yn bwysig eu bod yn cysylltu eu gwaith ag athrawiaeth- 'au mawrion mewn trefn i roddi lenaid ac YSltyr iddo.. Neu ynte gallent gael gwaith heb brofuad, oblegid yr oedd m'eddyliau y dyddiau hyn yn ,annhueddol i drafferthu ynghylch athrawiaethau. Ond gallent gael gwasaniaethgarwch heb unrhyw brofiad 0 gwbl o siylweddau mawr yr efengyl; dyna oedd yn peri ir,ai-bu bron iddo ddweyd—mai noddfa y diailan- edig yn eu Cyfundeb hwy ydoedd yr Ysgol Sul. Yr oedd eiisieu esiboinio tipyn ar ddywediad fel yna rhag iddynt feddwl ei fod yn dweyd fod pob un oedd yn mynd i'r Ysgol yn ddiailanedig. Ond nlid oedd dyn- ion heb lawer o brofiad yn hoffi mynd i'r seiat;_ nid oeddynt yn gartreifiol yno, ac yn sicr nid oeddynt yn gartrefcol yn y seiat fel seiat brofiad; yr oedd arnynt eisieu newid nodwedd y cyfarfod, fel y gall- ent hwy ddod i mewn yn dipyn bach mwy effeith- iol yn y gweiithrediadau. Gellid ychwanegu at nifer y cyfarfiodydd. Pie trefnid 'coffee supper' bob nos Fercher a 'whist drive' bob nos Wener, 'doedd dim dadl na chaent lawer o bobl ieuainc i ddod y ddwy noson honno, ac fe edrychid ar hynny fel awydd ar ran y bob! ieuainc i gymryd rhan mewn gweithgar- wch. Y perygl a berthynai i waith oedd ei bwnc ef. Yr oedd perygl mewn lliosogi cyfarfodydd na bydd- ai eu liluosogrwydd yn golygu, o angenrheidrwydd, igyninydd mewn profiad na deall ysbrydol y saint. Yr oedd ganddynt lawer iawn 0 bethau felly yn Lloeg'r-'brotherhoods,o; yr oedd mlawer o waith yng- lyn a'r rhai hynny, a llawer o bobl yn dod iddynt ar brynhawn Sul nad oeddynt yn. mynd i le yri y byd o addolliad yn y bore na'r hwyr. Gallent gael gan bobl ieuainc wneud pob math o waith i'r mil- wyr ond gweddio droatynt. Trefner cyngherdd i igael arian a ohaent bobl i ddod, ond y peth an- hawddaf posibl ydoedd cael nifer o bobl at eu gil- ydd yn gyson i weddio. Dangosai, hynny y geillid ,ca,el llawer o weithgarwcb heb lawer o brofiad ys- brydbl nac o welediad crefyddol. Gallent gael llawer o waith heb foesold-eb hefyd. Ofnm y .gallai dyn go garedig fod yn dra chymeradwy beth bynnag fo ei gymeriad. 'noes gennym ddim argyhoeddiadau cryfion yn y dyddiau hyn gyda golwg ar gymeriad moësol. Y mae llawer o bobl, yn credu fod milwr wrth aberthu ei fywyd i'w wlad yn gwneud iiawn i Dduw am ei gymeriad beth bynnag ydyw; ac y mae eisieu i ni ddysigu nad ydyw unrhyw fath o lafur, o. wasanaethgarwch i wlad yn' grefydd ond fel y mae wedi ei gysylitu ag Ysbryd Duw ac o dan ei gymer- adwyaeth. Dim ond i ni gael gweithgarwch wedi ei syllfaenu ar symiad iichel a dyrchafiedig am athraw- iaethau crefydd, a,c ond i ni gael gweithgarwch cref- yddol yn coidii o, hrolad, dwfn. o nerthoedd mwyaf yr efengyl, ac i ni gael gwaith yn codi oddiar burdeb cymeriad fe fiydd cglVvys Dduw yn cario allan am- canion dyfodiad y Gweithiwr mwyaf-fu yma erioed, yr hwn a ddaeth "i wneuthur ewyltysi yr hwn, a'i hanfonlodd." Ac yr wyJ yn credu mai da y gwn'awn wirth bwysileisdo hyn. Mae'n debyg mai prif wendid Cymro ac ymneilltuwr ydyw pwysileisio teimlad, ac "mai perygl y Sais a'r uche,ll-.eg"-Ys- ydyw pwys- eisio gormod ar waith. Y Llywydd.—Fe goeliaf fod y drafodaeth wedi bod yn un y gall wni arosi gyda hi o ran ein meddyl- iau, a derhyn bendilth wrth iaros, felly. Gobeithio y bydd y gweddiil! o'r cyfarfodydd a gynhelir heddyw ynigiliyn a'r Gymdeithasifa. yn gyfarfodydd a bendith yr Arglwydd yn. amlwg arnynt. TREFN Y MODDION CYIIOEDDUS. Yn Salem, nos Eun, Tach. 6ed, pregethwyd gan y Prarchn. Ellds James Jones, M.A., Rhyl, a Wm. Thomias, (Llanrwst. Nos Fawrth Tach. 7ified, am 7, Cyfarfod Cyhoedd- us. Miater: Dirwest a- Phurdeb. Anerchwyd gan Dr. Peters, Bala, a'r Parch. G. R. Jones, B.A., B.D., Liverpool. Nos Fercher, T'ach. Sfed, am 7, pregtethwyd gan y Parchn. W. Llliywelyn Lloyd Morn, a John Owen, An- field, Liverpool. Dydd Ia uam 10, Parchn. :R. W. Jones, M.A., Gerlam, ac R. Aethwy Jones, M.A., Liverpool. Am 2, yng Nghymraeg, yng -Nghapel Wepre, Parchn. G. R. Jones, B.A., B.D., Liverpool, a'r Parch. G. Parry Hughes, Morfa Nefyn. Am 6.30, yng Nghymraeg, yn Nghapel Wepre, Parchn. T. Charles Williams, M.A., Memai Bridge, a J. Williams, 'Brymsiiencyn. Yn Saesneg Parchl1. John Owen, M.A., Caernarfon, a T. C. Williams, M.A.