Y Cymro

T Mater. Dywedai y Llywydd fod y mater yn seiliedig ar ddwy adnod, y naill yn Rhufeiniaid xv. 4, a'r llall yn Salm xciv. 19, yn darlilen fel y camlyn:— "Canys pa bethau bynniag a ysgri.fenwyd o'r blaen, er addysg i chwi yr ysgrifenwyd hwynt; fel trwy am- ynedd a diddanwch yr Ysgrythyrau y gallem gael gobaith." "Yn amldetr fy meddy.Liau o'm mewn, dy ddiddan- wch di a Lawenycha fy enaid." {Ni roes y Cade,irydd, ymate,r mewn. geiriau, ond hyd y gellid barnu oddiwrth yr adnodau a'r sylwadau a wniaed arnynt dyna ydoedd)-—" Diddakwoh TJt Etbngtx."

Parch. John Williams, Caercrybi. Barchus Gadeirydd, a Brodyr a Chwiorydd,—Y mae rhan gyntaf y testyn, fel y gwelwch, yn ILyfr y Salm- au, a'r aili yn un o'r Episitoliau; a'r peth sydd yn eich taro gyntaf ydyw y peHter mawr o ran amser sydd rhwng y ddwy adnod a'u gilydd, ac wedi hynny y pelilter mawr o ran ams.er a lie rhwng y ddwy adnod a ni. Ond, o ran hynny, ychydig iawn o wahaniaeth y mae pellter amser a phellter lie yn e, wneud gyda golwg ar gwestiynau mawr enaid; ac, yn wir, ychydig o wahaniaeth y mae hyd yn oed-gwahanol raddau mewru gwareiddiad yn 8ii wneud gyda golwg ar gwestiynau dyfnaf enaid dyn. Y mae'r adnod gyntaf yma, o lyfr y Sialimau, yn brofiad o eiddo rhywun a wyddai yn dda iawn am anhawsterau byw- yd; ac y mae'r ail-—gel-lir edrych arni felly, beth bynnag—yn athrawiaeth. Ac mae'n debyg mai dyn- a'r direfn—^profiad, yn gyntaf, ac athrawieth yn cael iei chloddio allan o brofiiad. Yr ydym yn cael i'w yfed o'r mor, and trwy'r ddaear, ac y mae hynny yn fantais yr ydym yn cael athrawia.ethau-gw,ir- ionieddau dwyfol—trwy brofiiau dynol. Nid yw'r pedair Efengyl ond argraffiadau rhywrai yng nghym- dei-thas Crist; ac nid yw'r llythyrau—yr Epistolau ond gwirioneddau a gloddiwyd allan 0 brofiad yr 'a,p,o,s,tc,,Iion. A gawn ni, am funud, edrych ar brof- iad y Salmydd?" Yn amlder fy meddyliau o'm mewn, dy ddiddanwch di a lawenycha fy enaid." Sylwcb ar yr ymadrodd bychan "o'm mewn"—y byd o'i fewt-byd ymwybyddiaeth dyn a dyma a ddywed y gwr yma, "Yn amlder fymeddyJliau;" y mae yn'a ryw berthynas—-nid wyf yn sicr beth ydyw—ychwaith —y mae rhyw berthynas rhwng y gair "amlhau" yma,

Cadeirydd. Gobeithdai y gallai, am ychydig funudau, siarad yn d<l:gon uchel i bawb eci glywed. Dywedid iddo ef fod y Seiat Fawr wedii cyrraedd ei chant a deg ar hugain oed-or.,e hundred and thirty, acmaci dyma'r waith gyntaf i flaenor gael y frainit o lywyddu'r gweithrediadau. Gallent feddwl, felly, ei fod yn teirnlo rywfodd yn swii wrth gofio am yr enwagion a fu o'¡j. flaen. Yr oedd y cyfeillion a wnaemt i fyny Gyfar-f'od Misol Lerpwl wedi bod yn hyiuod o garedig pan yn ei osod ef i lywydu y Seiat Fawr am y tro cyntaf erioed i flaenor wneud hynny, a dymunai ddatgan- ei ddiolchgarwch puraf i'r brodyr, yn weinidogion, pregethwyr a bliaenoriaid, am .yr an- rhydedd. Nid oedd naid i'r cyfeilllion. annwyl; oedd o'i gwmpas ofni y byddai iddo ef dresmasu nemor ar eu hamser. Giwyddent fod y flwyddyn ddiweddaf wedi bod yn un hynod o dywyl1 a phryderus iddynt fel eghvysi yr oedd wedi bod yn hynod o drallodus a chwerw iawn i lawer o deuluoedd ein. hegJiwysd. Dywedai y Parch. William HellTyvvrtho fod dim llai na thriugain o'u pobl ieuainc wedi syrthio yn y rhyfel yng nghorff y flwyddyn ddiweddaf, ac yr wyf yn deall ei fod wedi ysgrifennu at lawn, tri ugain o deuluoedd ein. pobl ieuainc oedd wedi eu lladd. Nis gallent ddirnad faint o brofedigaeth oedd hynny i'w teuluoedd. Yr oedd llawer wedi bod yn ofni. mai ychydig o ddylanwad oedd gan bethau- crefyddol ar eirn pobl ieuainc, ond yr oedd efe yn meddwl, ond iddynt gofio, a thafiu eu mieddyliau yn ol, fod y tyst. iolaethau a gawsent oddiiwrthynt yn profi nad, oedd addysg yr aelwyd, a'r Ysgol SuIJ, a'r pulpud ddim wedi myn'd yn ofer gyda llawer o'n pobl ieuainc yr oedd pob lie i gredu fod Hawer ohonynt yn gad- wedig; yr oeddynt wtedi dal y prawf yn ardderchog, ac yr oeddynt oil, fel eglwysi, yn teimlio yn fialch ohonynt. Yr oedd ilawier iiawn o newid wedi bod ar etin, heglrwysii yn ystod y deuddeng mis dliwleddaf- cymaint o ddod i mewn a myned allian,-cymaint o symudiadau o'r dref i'r wliad, ac o'r wlad i'r dref. Gwelleht yn yr Ystadeigau fod cymaint ag wyth cant a symudiadau o'r wlad i'r trefi wedi cymryd l'le yng nghorff y deuddeng mlisi. Os cymrent hynny i ystyriaeth yr oedd yn. dweyd lllawer am y collediion yr oedd -eglwysii'T wJjad wedi eu cael, ac yr loeddynt yn eyd-ymdeim,o yn fawr a hwynt. Yr oedd yn arferiad, flynyddoedd yn ol, darlilen yr Ystadegau a'r cyfrifon yn y Seiat Fawr a chael sylwadrau ar- nynt gan un o'r gweinddogion dieithr, ond yn awr cyflwynir yr ystadegau a gwneir sylwadau arnynt yn y Cyiarfod Misol er mwyn arbed amser yn y Sei-at Fawr i'r brodyr gael niyii.,d, yinlaen gyda'r mater ys. brydiol sydd i gael ymdiriniaeth arno. Gobeithiai fod sylw yn caiel ei wruend yn yr eglwysi helfyd i fwy' 0 b-wrpas nag y geltid gwneud yn y Seiat Fawr. Un rpeth oedd yn anesboniadwy iddo e,f ynglyn, a'.r eg- lwysi1 yn y wlad ac yn y dref, ydoedd cyn- lleied o ddylanwad yr oedd yr arngylichiadau difrifol yr oedd- ynt ynddynt yn ei gael ar eu haelodau. Gallasent ddisgwyl lliawer iawn, mwy i'r cyfarfo-dydd gweddio a'r seiadau, ond gobeithient am bethau gwell a mwy o lewyroh. Yr oedd- rhyfeloedd mawtrion yn gyff- iredin yn cael eu dilyn gan: ddiwygiiadiau crefyddol. Ar ol brwydr Wiaterlioo' cafwyd diwygiad Beddgelert; ar 01 rhyfel y Crimea cafwyd diwygiad 'fifty nine;' ar ol y 'Franco-Prussian war' cafwyd diwygiad trwy Moody a Sankey; ac ar ol y 'South African war' caf- wyd diwygiad trwy Evan Roberts. Gobei.thient wel. ed diwygiad eto. ar ol y rhyfel hwn. Ni chaniata yr amser iddynt wneud mwy nag enwi'r brodyr annwyl oedd wedi marw o fysg y swyddogion:. Yr oedd y Parch. John Hughes, M.A. yn ei anerchiad ar ddech- reu yr Ystadegau yn eu henwi; yr oedd eu niter yn 10, a'r oil yn ddynion ffyddlon a gwerthfawr. [Tra y safai y gynulleidfa darllenodd y Oadeirydd yr en- wau fel y canlyn] :—-Peter Davies, S-eacombe Ed- ward Smalflwood, New Brighton; John Fiimstom, Princes R-oad (am y rhai y crybwyllwyd yn- ystadegau 19115j; William Patton, Newsham Park, y blaenor hynaf yn eglwysi'r dref; ELias Morris, Stanley Road; Thomas Twiss, a John; Ellis Jones, Whist on Edward Price, Sunderland; John Williams, Southport; a Thomas Hughes, PaTkfieid, I Hirkenhead. Yr oedd y saith brawd a enwyd ddiweddaf, hefyd, yn seithwyr da eu gair," ac yn ddyruion gwaslantaethgar a gwerth- fawr yn yr eglwysi y perthynent iddynt.

wyr drwy'r byd. Dyma ystyr y gynhadledd fawr Sosi'alaidd sydd i'w chynnal yn Stockholm.' Gwir y dywedir mai un o gynllwynion Germani yw y gynhadledd, ac mai eu hamcan yw ceisio hyrwyddo heddwch ar sylfeini No annexations or Indemnities. Rhaid cydnabod nad yw Germani ond ceisio manteisio ar y deffroad I mawr sydd yn Rwsia, ac i raddau llai yn Ffrainc a Rwsia, ac un o effeithiau arnlycaf y deffroad hwnnw ydyw symbylu meibion llafur i feddwl ac i weithredu drostynt euhui-iai-n. Anfonodd Mr. Lloyd George genadwri' lawn o ysbrydoliaeth i- T.vw-oclraeth werinol RvTsi:a i'w Iliongyfarch. Ond ar drothwy hynny, daeth streic peirianwyr Lloegr, a chynhadleddau socialadh Leeds a Paris,—oil -yn ffrwyth yr un ysbrydiaeth ag a roddbdd derfyn ar lywodraeth ymerodrol Rwsia.. Beth fydd effaith y deffroac1 hwn ar ddyfodol y Rhyfel? Rhyfedd ac anolrheiniadWy yw ffyrdd Rhagluniaeth. Mae y werin wedi arfer bod a Haw bwysig, mewn adfer heddwch. Penadur- iaid ac uchelwyr sydd yn' codi l-hyfeloedd; y werin sydd yn eu terfynu. Mae'n ddigon posibl mai o'r cyfeiriad yna y daw heddwch y tro hwn eto. Mor bell ag y gellir barnu oddiwrth yr adt- roddiadau, nid oes argoel am unrhyw ddigwydd- iad buan ar faes y rhyfel i benderfynu yn derfyn- ol tynged yr ymladdfa rhwng Germani a'r Cyng- hreiriaid. Ar ol y frwydr fawr ddiweddaf ar y Cyfandir, mae rhyw fath o egwyl a, distawrwydd, a phawb yn siomedig oherwydd nad yw y naill frwydr arol y Hall yn ateb dim pwrpas terfynol. Mae dau fis er pan gyhoeddodd America ryfei yn erbyn Germani, ac etc rhyfedd mor ychydig sydd wedi' ei wneud er ys hynny. Gwir fod corfflu o feddygon a nyrsus, a rhyw nifer o fil- wyr, wedi dyfod drosodd, ond ychydig yw yr effaith gweledig ar safle y pleidiau. Mae Rwsia wedi cilio o'r golwg, a'r dyfodol yn ansicr. Itali sydd wedi bod yn fwyaf bywiog yn ddiweddar, a gall ei llwyddiant droi yn bwysig iawn yn Awstria. Ymddengys fod difrod y Submarines yn dechreu cael ei reoli, a bydd hyn yn rhoi pen ar un arall o'r cynlluniau ag yr oedd Germani yn disgwyl llawer odd'i wrthynt. Gwyr Germani hyn, ac ymdora ei siom allan mewn gweithred- oedd o ddialedd creulon ar y milwyr Prydeinig sydd yn garcharorion. Anhawdd yw deall yn fanwl safle pethau yn Rwsia. Dibynna llawer ar agwedd y Llywodr- aeth newydd at y Rhyfel. Araf y mae Rhyddid yn trefnu ei hadgyfnerthoedd, ebai'r Cadfridog Smuts yn ei apel at Rwsia, ac effaith cyntaf chwildroad bob amser yw creu annhrefn. Dyg- wyd i mewn i Lywodraeth Rwsia elfennau new- yddion, dibrofiad ac ansicr, a rhaid disgwyl yn hit cyn iddynt ymdoddi ac ymgyfaddasu. Mewn araiith a draddododd diwedd yr wythnos dywed- odd M. Tchernoff, gwcinidog amaethyddiaeth Rwsia, y rhaid cael heddwch heb neb yn orch- fygwr na neb yn orchfygedig. Ond ar yr un pryd nad yw y cwestiwn o wneud heddwch ar wahan i'r Cynghreiriaid i godi. Teifl gair fel hwn oleuni ar safle y Llywodraeth, a'r anhaws- terau newyddion sy'n codi. Oiid yn hwyr neu hwyrach, credwn y daw Rwsia Newydd allan yn gryf o blaid y CynghreiTiaid, ac ni byddai yn syn clywed fod y rhyddid a enillodd Rwsia yn troi yn heintus, ac yn ymledu i Germani. Y cwestiwn pwysig ac amserol yw, beth fydd effaith hyn oil ar barhad y rhyfel? Am ba hyd eto y rhaid i'r galanas hwn barhau i ddifa ein pobl ieuainc, ac i dlodi y gwledydd T Bron nad yw yn anobeithiol gweled diwedd arno eleni drwy rym arfau a thywallt &,wae,cl,-a,barnu oddiwrth symudiad, araf pethau er ys blwyddyn. Mae nifer y clwyfedigion yn arswydus, a'r alwad am rai i lenwi'r bylchau yn cynhyddu. Dywed y Cynghreiriaid y rhaid dinistrio Ger- mani fel gallu milwrol; dywed Germani nad yw hi yn myned i roddi amodau heddwch i lawr nes gorchfygu. A ydyw gwerin y byd yn dechreu sylw-eddoli fod y naill anacan mor anobeithiol a'r Ilain Ac ai tybed fod gwerin Rwsia, ar ol bod dan iau caethiwed am ganrifoedd, yn myned i arvvain y byd allan o ormes Rhyfel1 A thra yn cofio am greulondeb Germani, a'i chyfrifoldeb am y galanas ofnadwy a ddygodd ar Ewrop, rhaid inni beidio bod yn groen deneu pan yr at- gofir cynhadledd Sosialaidd y byd am y rhan a gymerodd Lloegr yn mywyd Iwerddon, yr-Aifft, ac India. Gwir nad yw dau ddu yn gwneud un gWyn, ac nad oes dim yn cyfiawnhau creulonder- au Germani ar dir a mor. Ond pan yr eistedda gwerm Ewrop mewn barn ar eu llywiawdwyr, c)fer i Brydain ddisgwyl dianc yn ddigosp.