Y Cymro

CYFFRO GWLEIDYDDOL YN GERMANI. Er cystal yw Germani am gadw ei chyfrinach- au a'i hanawsterau rhag cyrraedd i'r byd o'r tu- allan, y mae'n amlwg fod y' Llywodraeth yn Berlin mewn argyfwng pwysig a difrifol. Pan ysgrifennwn nid oes digon yn wybyddus i'n galluogi i broffwydo llawer am y canlyniadau terfynol. Yn wir, nid ydym yn sicr ein bod: yn deall y cwrs y mae pethau wedi' gymryd i arwain i'r cyffro a'r argyfwng. Yn ol pob arwyddion, y mae Awstria, dan ei hymerawdr newydd, yn: llawn sylweddoli difrifwch y sefyllfa, ac yn gwneud pob ymdrech i ddwyn.heddwch oddi- amgylch cyn iddi fynd yn rhy ddiweddar. Ym- welodd Erzberger, uri o brif arweinwyr y Blaid Ganol Gatholig yn y Reischtag a Vienna, ac ar ei ddychweliad i Berlin, traddododd araith a all brofi yn un o'r rhai pwysicaf yng ngwleidydd- iaeth a hanes Germani. Galwaii am ddiwygiad- au gwleidyddol democrataidd, ac am heddwch heb iawn na thrawsfeddiant tiriogaethau. Gan y profwyd fod y pleidiau Sosialaidd a Democrat- aidd yn ei gefnogi, gwelodd1 y Caisar a Beth- mann-Hollweg nas gellid anwybyddu'r araith a'r teimTad a gynhyrchodd. Un o'r ffeithiau mwyaf awgrymiadol yw fed Cyngor Coronog wedi ei alw ynghyd i ystyried a thrafod y sefyllfa. Tu- eddem i gredu fod Bethman-Hollweg yn debyg o gadw. ei le a'i swydd, ond erbyn hyn daeth y nrewydd ei fod wedi ymddiswyddo, ac fod ei olynydd wedi ei benodi. Dywedir hefyd fod y Gweinidog Rhyfel- Von Stein wedi ymddi- swyddo, ynghyd ag amryw eraill.

YR ACHOStON. Os y gofynnÏir beth yw'r galluoedd sydd wedi bod ar waith yn dwyn; oddiamgylch yr argyfwng pwysig bwn; yn Germani, gellir ateb yn ddi- betrus fod a wnelo"r chwildroad yn Rwsia fwy ag ef na dim arall, er y gallwn gasglu fod i fethiant ymgyrch y suddlongau i ddarostwng Prydain ran dda yn y gwaith. Dwy addewid fawr y Junkers i bobl Germani oedd y byddai i'r suddlongau setlo problem y gorllewin trwy ddwyn Prydain i'r llwch, ac y byddai i'r chwil- droad wneud i ffwrdd a phob perygl yn y dwyr- ain, trwy barlysu byddin Rwsia. Pa mor was- aidd a chibddall bynnag yw'r Germaniaid, nis. gallant erbyn hyn beidio gweld a deall fod yr addewidion hyn yn gwbl gamarweiniol a ffugiol, ac er fod gafael y gyfundrefn filitaraidd yn haearnaidd ar y bobl, y mae anobaith y sefyll- fa a'r rhagolwg yn deffro nerthoedd newyddion yn y wlad sydd eisoes yn dechreu siglo'r orsedd drahaus a gorthrymus i'w sylfeini. Os yw gafael y Caisar yn drymach nkg oedd eiddo'r Csar, mae'r Armagedon, fawr yn bygwth bod yn ddigon nerthol i falurio! ei gadwyni yntau ac i, ryddhau hyd yn oed Germani o afaelion un bennaeth greulonaf y byd, ¥

SUDDIAD Y'VANGUARD Cymrodd trychineb difrifol le nos Lun yr wythnos ddiweddaf, prydl y suddwyd un. o'h Dreadnoughts mawr trwy ffrwydriad mewnol pan wrth ei hangor. Bernir fod dros 600 o'r criw wedi mynd i'r dyfnder mawr gyda'r llestr. O'r rhai oil oedd ar y bwrdd yn adeg y trychin- eb, ni achubwyd ond un o'r swyddogion a dau o'r criw, a bu"r swyddojg farw yn ddilynol. Yn ffodus yr oedd tua 24 o'r swyddogion a 71 o'r dynion yn absenol ar y pryd, y rhai felly a gawsant waredigaeth ragluniaethola gwyrthiol. Nis gellir hyd yn hyn esbonio dirgelwch y di- gwyddiad, ac y mae ymchwiliad swyddogol i'w Z, wneud ar unwaith. < <

Y FRWYDR GER Y TRAETH. Am y tro cyntaf er ys amser hir daeth y newydd ganol yr wythnos am oruchafiaeth y gelyn ar adran fwyaf gorllewinol ein byddin yn Belgium, a rhaid addef fod y newydd1 yn un digon anhyfryd. Yr oedd yr argraff yn bur gyffredinol fod ein huwchafiaeth yn ddigamsyn- iol yn y gorllewin ar hyd yr holl linell; ac yn ychwanegol at hynny, yr oedd yn ddiweddar sibrydion anffaeledig ymysg yr holl-wybodusion fod Syr Douglas Haig yn trefnu symudiad mawr a phwysig ar ran newydd o'r llinell; a sicrheid pawb mai y rhan honno oedd arfordir Belgium yn eithaf y gorllewin. Sicrheid ni fod ein byddin ar fin taro'r gelyn ar gwrr eithaf ei ffrynt yn y gorllewin a rholio ei linell i fyny tuag Antwerp. Dyma'r dosbarth syii; gwneud y niwed mwyaf o bob dosbarth, mewn codi dis- gwyliadau am symudiadau anhygoel ac am- hosibl yn gynamserol; ac mewn rhoi mantais i'r gelyn i'n rhagflaeni4 gyda'i gynllwynion. Tybed ai nid yr olaf yw'r esboniad ar yr" ad- vance" a wnaeth y gelyn yn Belgium yn ystod yr wythnos? Nid oes un amheuaeth nad yw'r Germaniaid yn Belgium a Ffrainc wedi eu gwneud yn hynod ofnus a nerfus, ac nid ydynt heb ddisgwyl gyda phryder am symudiad a'u gorfoda i gilio yn ol o'r arfordir a'r traeth, neu o leiaf o rannau helaeth ohonynt. I geisio. cael allan faint o sail oedd i'r sibrydion di- weddar, gwnaethant ymdrech arbennig i gryn- hoi cymaint o nerth ag a allent yn y rhan b honno, a gwnaethant ymosodiad mawr ar ffrynt Nieuport a rhannau'r arfordir a glannau'r Yser, gyda'r canlyniad a nodwyd. —

YR YMOSODIAD. Yn ol yr adroddiad a dderbyniwyd oddiwrth Syr Douglas Haiig ddydd Mercher, tan-belen- nwyd ein llinell gyda nerth mawr am bedair awr ar hugain, ac wedi'r tan-belenniad ffyrnig hwn 'rhuthrodd y gelyn ar ein safleoedd ym min yr hwyr nos Fawrth. Mor effeithiol oedd tan y cyflegrau ar ein ffosydd fel ag i'w lefelu a'u gwneud oil yn gydwastad a'r llawr, a thrwy eu gwaith yn distrywio'r poritydd dsos yr Yser, gwahanwyd y rhan hon o'r llinell oddiwrth y rhan arall, a galluogwyd y gelyn i ennill ein safleoedd ar linell yn mesu.r 14°0 o latheni o hyd a 600 o latheni o drwch, gan gyrraedd ochr dde'r afon Yser gerllaw- y mor. Yn nes i'r de, llwyddodd y gelyn i ennill rhai o'n safleoedd biaen; ond gwrthymosodwyd yn effeithiol yno, a gyrrwyd ef yn ol i'w safleoedd gwreiddiol. Mae'n amlwg fod y gelyn wedi trefnu ymosod- iad pwysi;g a chynllwyn medrus, gan iddo'r un pryd a'r ymosodiad ger y draethell, ymosod yn ffyrnig ar ein blaen-safleoedd i'r dwyrain i Monchy-le-Preux, i'r de-ddwyrain i Arras. Yno, hefyd, Ilwyddodd i wthio ein milwyr ychydig yn ol. Yn eu hymgaisj i'r gogledd- orllewin i Lens trodd eu rhuthr yn fethiant, a chadwyd hwy yn ol. Yn ol adroddiad Berlin, honnir fod yr ymosodiad gerllaw'r traeth wedi profi'n gostus a cholledus iawn i'r Prydeinwyr, a bod y carcharorion a gymrwyd yn rhifo 1250, yn cynnwys 27 o swyddogion. ■■■ ».

RHAI YSTYRIAETHAU. » Yr ydym o wythnos i wythnos wedi rhybuddio rhag gor-hyder a disgwyliadau a gobeithion cyn- 0 amserol, a phrofa'r hyn a gymrodd le yn ystod yr wythnos fod nerth y gelyn hyd yma y fath ag nas gellir ei- anwybyddu na'i ddiystyru. Y mae prawf digonol wedi ei gael fod ein nerth wedi sicrhau'r Haw uchaf yn y gorllewin, ac nas gall y gelyn obeithio ein gwrthsefyll yn llwyddian- nus ac effeithiol. Ond nid yw hynny yn golygu y gallwn ddisgwyl ennill pob brwydr ar hyd y llinell na dwyn oddiamgylch ddymchweliad ter- fynol ar y gelyn mewn byr amser. Yr ydym. wedi sylwi'n ddiweddar ar rai o ddatganiadau gwyr cyfarwyddi mewn milwriaeth, a'.u cael yn datgan fod y nerthoedd mewn dynion ar y naill ochr a'r Ilall ar hyn o bryd yn bur gyfartal. Y mae ein llwyddiant mawr yn y gorllewin i'w briodoli i ragoritaeth ein cadarpar a sicrhawyd trwy ymdrechion dihafal Mr. Lloyd George ac 1 ragoriaeth ein milwyr mewn gwroldeb. Rhaid cofio nad yw Germani yn ddiymadferth i gyfar- fod a'n darpariaeth mewn gynnau mawr ac offer rhyfel, a'l bod a'i holl egni yn ceisio gwneud i fyny ei diffyg i gyfarfod an huwchafiaeth mewn cadarpar. Nidi yw Kruppsynsegurna di- eff aith a rhaid inni fod yn barod i wynebu cyf- nodau o bryder a pherygl. Ar y Haw arall, os yw'r nerth mewn dynion yn awr yn rhywle yng nghymydogaeth cyfartaledd, gallwn yn raddol ddisgwyl i'r uwchafiaeth droi o'n plaid ac yn erbyn Germani. Mae'r gweithrediadau ar bob rhan o'r maes yn argoeli mai dyna fydd nod- wedd arbennig y misoedd nesaf. Gwna Rwsia o'r diwedd ei rhan i sicrhau'r canlyniad an- ocheladwy, ac yn y pen draw, sicrha'r Unol Daleithiau'r uwchafiaeth a'r oruchafiaeth. Gall fod y dasg yn araf; ond y mae'r canlyniad ter- fynol uwchlaw amheuaeth. Disgwyliodd Ger- mani fod! ei darpariaeth a'i pharatoadau milit- araidd yn ddigon perffaith i sicrhau iddi oruch- afiaeth gyflym a sicr; ond y mae ei harweinwyr erbyn hyn wedi eu hargyhoeddi nas gall ddisgwyl dim gwell nag osgoi darostyngiad gwaradwyddus a siomedigaeth chwerw i'w huchelgais am fod yn frenhines Ewrop a'r byd. Rhaid am amynedd i ddisgwyl am y bore ddydd, ond y mae ei wawr ar y gorwelion. 0

SYMUDIAD MAWR RWSIA. Wythnos Rwsia fu'r wythnos mewn modd ar- bennig. Ar gychwyn symudiad1 ymosodol Brus- siloff, ofnai pawb fod yn rhy hyderus a gobeith- iol am ei allu i ddal ymlaen yn hir yn effeithiol a llwyddiannus. Yr oedd Germani yn amlwg dan yr argraff fod byddin Rwsia wedi ei gwneud yn gwbl ddifudd a dieffaith, ac nad oedd berygl g yn y byd iddynt oddiwrthi ar eu llinell yn y dwyrain. Mae symudiadau cyflym a dramatig y Cadfridog Korniloff wedi eu hargyhoeddi yn y modd mwyaf effeithiol ac ymarferol o'u cam- gymeriad. Yn gynnar yn yr wythnos bu raid i'r b gelyn adael Halicz, lie ag y bu'r Rwsiaid yn ei fygwth y llynedd; ond y bu raid iddynt roi i fyny, a sefyll o hynny Jiyd yn awr. Yn awr symudwyd tua'r ganolfan bwysig hon o ddau gyfeixiad, ac nid oedd gan y gelyn ond dewis rhwng encilio a chael ei amgau. Eddyf ad- roddiad swyddogol Germani eu bod wedi cilio yn ol i'r afon Lomnica, "yn ol cynllun wrth gwrs fel'y disgrifiant bob enciliadsa ffoedigaeth. Ond gwthiodd y Rwsiaid ar eu holau gan gym- rydi Kalusz, ugain milltir i'r gorllewin o Halicz, yn union ar y rheirlifordd o Stanislav i Stryj., Nis gwyddis pa wrthsafiad a all von Bothmer ei wneud rhwng y safleoedd sydd wedi, eu hennill a Brzezany a Lemberg. Y mae eisoes wedi colli tua 30,000 mewn carcharorionyn unig, ac nis gall yn hawdd gael digon o atgyfnerthion i wrthsefyll y llif ysgubol sydd wedi cychwyn yn Galicia. <——

DINISTR Y MOR. Daroganai rhai nad oedd y disgyniad a fu ychydig o wythnosau'n ol yn nifer y colledion trwy suddlongau Germani yn profi dim ond fod nifer o'r llestri dinistriol wedi! gadael eu maes arferol r geisio gwneudi brad y Llynges Americanaidd a gludai'r milwyr cyntaf trosodd. Os dyna'r esboniad profir gan hanes yr wyth- nosau diweddaf ei fod yn cymryd amser hir i'r suddlongau fynd ar ymgyrch felly, a dychwel yn ol i gario ymlaen eu diaflwaith ar lestri masnach y gwledydd. Disgyniad a fu yr wythnos olaf y cyhoeddwyd adroddiad am dani, fel yn yr wyth- nosau blaenorol. Gall y ceir ambell i wythnos waeth etc; ond profa popeth fod yr ymgais fawr hon eto wedi ei thynghedu i droi allan yn fethiant. Disgwyliai'r cynllwynwyr German- aidd gael Prydain yn y llwch yn crefu am hedd- wch cyn canol y mis hwn; tra y mae pob arwydd fod problem y bwyd yn ein gwlad wedi troi allan yn llawer mwy diberygl nag yr ofnodd pawb ohonom ychydig o fisoedd yn, ol. Wrth ddweyd hyn, nid ydym yn anghofio y gall prinder ein bygwth, os nad eini cyrraedd o hyn i'r gwanwyn neu ddechreu haf nesaf; ac ar y cyfrif hwnnw, rhaid dal i bregethu cynhildeb a darbodaeth cyn gryfed ag erioed. Rhaid cofio na symudid y perygl hwn yn llwyr pe y deuai y rhyfel i ben cyn y gaeaf; gan' fod prin- der yng nghynnyrch gwledydd y byd, a phrinder llongau i gludo defnydd ymborth i'n glannau. 1 ■