Y Cymro

Y KHASIAID AR LUSHEAID. GAN Y PARCH. R. J. WILLIAMS. Teimlwn yn ddlokhgar iawn i'r ddau wr ieu- anc, Pte. D* Owen, a P'te. R. J. Owen, ami eu llythyr ynghylch y Knasiaid, a',r apel. oedd ynddo areu rhan. Diau yr hoff ai darllenwyr y CYMRO glywedi mwy am danynt a'r hyn a wneir erddynt. Er ys wythnosau bellach yr ydym mewn gohebiaeth ag: Ysgrifenyddion yr Y.M.C.A., yn y wlad hon ac yn Ffrainc, ac a'r Proff. J. O. Thomas, M.A., a'r ddau genhad- wr, y Parchn. D .E. Jones a D. S. Davies. Yr ydym yn dra awyddus i wneud a allwn i gyfarfod anghenion tymhorol ac ysbrydol y N Kh-Asi-tid a'r Lusheaid. Y mae: trefniadau Cyfarwyddwr Llafur yn Ffrainc wedi gwneud hynny ya anhawddach nag y tybiem y byddai. oddiwrth drefniiadar y Swyddlfa Ryfel yn India. Deallid p; n ymunodd y ddwy fil Lush'eaid y cedwid hwy gvd'a'u gilydd, a'r un modd y ddwy fil Khasiaid. Ond wedi dyfod ohonynt1 i Ffrainc gwasgarwyd hw -T. Naw cant yn unig sydd gyda'r Parck. D. E. JoTes, gan gynnwys cwmni o Nagas, ac nid oes ond pum' cant gyda'r Parch. D. S. Davies. Daeth y Lusheaid dros- odd yn ddibrofedgaeth, ac, hyd y gwyddom ni, heb i'r gelyn eu bygwth. Ond ceisiodd y gelyn ddwywaith suddo'r llong yr oedd y pum' cant cyntaf o Khasiaid ynddi. Gwaredwyd hwy y naill dro a'r Hall gan lointgau rhyfel. Rhoddai y swyddogion dystiolaeth uchel i'w hymddyg- i.ad gwrol yng: nghanol y peryglon; yr oeddynt yn hollbl d'awel a hunanfeddiannol, a'r hyn a'u gwnai felly oedd eu ffydd cldiysgog yn Nuw. Cychwynodd pum' cant ereill o'r Aifft yr un pryd a'r rhal hyn, ond mewn llong arall. Tarawodd y llong honno yn erbyn craig ar gyffini'au'r Eddal, a sudd odd. Achubwyd y teithwyr oil, a dygwyd hwy yn ol, i'r Aifft. Erbyn hyn y ma;ent hwythau wedi cyrraedd yn dditogel i Ffrainc. Am yr ail fil o Khasiaid ni wyddom pan yn ysgnifennu ymha. lie y maent. Fe'u cadwyd' am rai wythnosau yn Jubbulpore, oherwydd dlioddef o rai ohonynt oddiwrth ym- osodiad o'r cholera. Efallai1 eu bod bellachi wedi gl,a,nio. Ond nid: ydynt oil yn debyg: o ogael bod' gyda'u gilydd fel y disgwylid, os na jwyddwn i newid y trefniadau presennol. Hoffwn ddatgan ein gwerthfawrogiad o barodrwydd swyddogion yr Y.M.C.A. i'n cyn- orthwyo ymh^b modd yn eu gallu. Da gen- nym hefyd ddweyd fod y Parchn. J. Gerlan Williams, B.Sc., Llydaw, a J. M. Harries Rees, yr hwn sydd yn y"wllad hon am seibiant, wedi addaw myned i weithio yn eu plith os gellir trefnu cyfleusterau iddynt. Disgwyliwn y bydd Mr. Harries Rees yn derbyn passport ymhen ychydig wythnosau. Derbyniwyd gair oddiwrth Dr. Datta, gwr hysbys iawn i bawb sydd yn gydnabyddus a llenyddiiaeth Cenad- aethau'r India, a'r hwn sydd yn gofalu am waith yr Y. M. C.A. ynihlitb yr Indiaid yn Ffraiiinc, yn dweyd1 ei fod mewn gohebiaeth1 a Mr. Gerlan Williams, a'i fod yn hyderus y gall drefnu iddo gyfle a helpu. Os gwelir y bydd angen, fe apeliwn ymhellach ymlaen am gymorth rhai o'n gwemidogioo ieuainc. Y -mae Lord Ampthill, goruchwyliwr cyffredinoil yr Indian Labour Battalions yn Ffrainic, mewn llawn gydymdeimlad, a ni., ac yn awyddus i sicr- hau pob cysur i'r dynion hyn, sydd wedi dyfod yn wirfoddol d'rosiodd o'r India i gynorthwyo Prydain yira nydd ei chyfyngder. Beth a all caredigion y Genhadaeth ei wneud yn awrit gynorthwyo Gofynna,'r cenhadon yn gyntaf oil am ein gweddiau ar eu rhan hwy a'r rhai sydd daini eu gofal. Yn ail, am yr un math o roddion ag a anfonir i'n b&chgyn ni ein httn-ain—Newyddiaduron Saesneg, Newyddiad- uron Darluniadol, papur ysgrifeninu, tybaco, ac ambell bibell, ac unrhyw beth; a rydd dipyn o ddifyrwch iddynt yn eu horiau hamddenol; hefyd' mufflers,' vests,' socks,' &c., gan eu bod ei'soes yn teimlx),r hitn yn oer iawn. Da gennym ddweyd fod 100 o mufflers,' io,o, o vests," a 200 o socks wedi eu hanfon eisoes gan chwiorydd y Liverpool Bureau. Gellir anfon y rhoddion hyn un ai yn uniongyrchül i'r didau genhadwr, nieu i mi' i 16, Fal'kner Street, Liverpool. Dyma gyfeiriad y. cenhadrol1:- Capt. D. E. Jones, No. 7, Lushai J.L. Corps, No. 62, Labour Group, B.E.F., France. Lieut. D. S. Davies, 2nd. Indian L. Coy., A.P.O., S. 76, B.E.F., France. Y mae'n debyg y byddwn cyn hir yn gofyn cymorth mewn arian i godi hut neu marquee, neu fwy nag un fel y bydd y galw, i gynnal cyfarfodydd cyhoeddus, &c. Teiimliwn yn ddiolchgar iawn am bob. help a anfonir yma neu i Ffrainc.

"TYNWCPI EICH HUN AT EilrCH GILYDD." "Tynwch eicli hun at.eich gilydd," slydd frawddeg gydnabyddus a nerthiol, pa un, dan amodau neidltuol, all bwysleisio. yn briodol yr hyn a ystyrir yn angen- rheidiol gennych er taflu ymaith iselder, brudd-der neu annedwyddweh corfforol. Os mai diffyg treulliad yw achos eich helbul, a'ch bod yn teimio eich bo,d w.edi. myned yn ddarnau, megis, y mae yn hollol ainhosiibil i chwi dynu eich hun at eich gilydd heb rhyw gynorthwv oddiallan. Ni wna cryfder ewyllys wneud hynniy. Byddwch yn ddoeth, felly, wrth gymeryd gweithrediad union gyrchol, fel y mae oyndfer o filoedd wedi gwneud, a dejehreu cwrs. 0. Mother Sedgel's Syrup. Y mae syl- weddau meddyginiaethol y ddarpariaeith eIliwog hon at y cylla a'r afu yn gweithr.edu yn uniongyrchol ar organnau y treuliad, gan eu cyweirio, eu cryfhau, a rhoddi iddynt ynni, fel ag i roddi iddynt weli-thre-diad iacbus, nes y byddont yn abl i wneud eu gwtaith yn effeithdol ac' esmwyth. Pan wneir hyn bydd Diffyg Treuliad yn perthyn i'r gorffennol; bydd i chwi fwyn- hau eidh ymborth, ac yn fwy na'r oyfan, bydd i'ch holl glyfansoddiad treuliadol dymnu ynghyd, a'ch galluogi i dvnn.u allstn faeth oddiwrth y bwyd a fwy- tewch," ac felly eich helpu i ad-ennill a chadw j^ni iaoh. Rhóddrwcb ef- ilr prawf heddyw.

-4 .4- PWYLLGOR YSGOL CLYNNOG. Cyfarfu Pwyllgor yr Ysgol yng Nghaernarfon ddydd Iau, Awst 2:D. Yr oedd y Pwyllgor wedi dod ynghyd; yn lied agos i gyflawn. Cymerwyd y gadair gan Mr. O. Robynsi Owen, Pwllheli. Wedi gwasan- aeth dechreuol dan arwedndad y Parch. W. J. Wil- hams, JJanfair PG., darllenwyd llythyrau oddiwrth y Parch. J. Williams, D.D., Mr. R. W. Roberts, Y.H., Mienai Bridge, a Mr. W. R. Joniesi, Bangor, yn datgan eu hanallu i fod yn bresennol yn herwydd ymrwymiadau eraill. DarHenwyd llythyr oddiwrth Ysgrif ennydd Cyfarfod MislOl Mon yn, hysbysu fod y Cyfarfod MisiOil yn derbyn y g.wahodd'iad i ymuno yn Hywodraethiad yr Ysgol, yn barod i gyfrannu at ei chyllid i fyny i'r Siwm o 1,"15, ac yn nodd y Parchn, John Williams, D.D., W. J. Williams, iLlanfair P.G., Mri. Hugh Thomas, Y.H., Beaumarisi, ac R. W. Rob- erts, Menai Bridge, yn aeliodau o'r Pwyllgor. Eglur- wyd fod y swm a roddir yn gyflog i'r athraw yn cyn- ■wys^ oyfraniad eglwys Clynnog am waith bugeiliol. l'asiwyd fod taliiad, myfyrwyr o.'r tu alilan i'r Cyfar- fodydd Misiol sydd yn cynnal yr ysgol, yn mynd i'r athraw i fyny i ddeg, ar ol hynny fod yr banner yn mvnd i'r athraw a'r hanner arall i gyllid yr Ysgol. Yn niesaf cyflwymwyd enwau y rhai oedd yn. ymgeisdo am y swydd o athraw. Yr oedd pump wedi anfon 'eu henwau. D'ewiswyd. trwy bleidlaisi ddirgeJ y Parch. R. Dewi Wdlliamsi, B.A., Penmaenimawr. Caf- odd ddigon. 0 bleddlledsdau y tro cyntaf i sicrhau ei .etho]:i,ad. <Cadarnha wyd y dewisiad yn unfrydol. Dymunai :Mr. W. Jones, Bodedern, ymryddhau o fod v,n D'rysorydd, a dewiswyd Mr. H. Ariander Hughes, Jjondon City and Midland Bank, Llanberis, yn Drys- orydd yn ei Ie. Yr oedd yn ddrwg gan y Pwyllgor fod Mr. Jones, yn. ymddiswyddo..Mae wedi gwiasan- aethu am flyriiyddau lawer gyda ffycldlondeb miawr. Mae yr Ysgol i'w hagor mor fuan ag y gellir ar ol canol Medi. Diweddwyd trwy weddi gan y Parch. D. Llc^d Jones, B.A., Aber. Talysarn. J. JONES.

ER COF MRS. GRIFFITHS, BIRMINGHAM. Eel y cofnodwyd yr wythnos ddiweddaf bu farw-- Mrs. Mary Griffiths, aiinwyll briod Mr. Hugh Griffiths, 205, Kenehn Road, Small Heath, Birmingham, ar y 23ain o OTffennaf, yn 58 mlwydd oed. Dygwyd Mrs. Griffiths i fyny yn eglwys Jerusalem, Bethesda, dan ofal y diweddar Barch. Thomas Roberts, ac uchel iawn oedd ei syniad am dano. Parhaodd i weitho ar hyd ei hoes dros ei Gwaredwr. Yr oedd yn fedd- i,anol-ar gynheddfau cryfion, a rhoddodd ei holl allu ym mblaid crefydd,—gyda'r seiat, y cyf arfod gweddi, yr Ysgol Sul, y Gymdeithas, Ymdrech. Gref- yddoil, Temllyddiaeth Dda, a Chymdeithas Ddirwest- ol y Chwiorydd. Bu yn llywyddes cangen Suffolk St. am flynyddau. Bydd yn chwith ar ei hoi yn enwedtig ynglyn a newydd ddyfodiaid o Gymru i'r ddinas. "Treuliodd y teulu ugain mllynedd yn Bolton, wyth yn Lerpwl (lie yr oedd Mr. Griffiths yn swyddog), a phymitheg yn Birmingham (Suffolk St.), gan fynychu Ysigol Sul Small Heath. Mawr- yw gal.ar Mr. Griffiths, wedi cyd-deithdoi am dros 34 milynedd, a'r mab, William, sydd yn chief Mechanical Instructor yngllyn a'r Technical School, H,and-swor,th,-Un o diair o'r ysgolion yn y deyrnasi longiyfarohwyd gan Dr. Add,ison yn ddiweddar. Brawd i Mrs. Griffiths yw Mr. William Parry, Bolton, bliaenor a phregethwr ad- nabyddus ynghylch C.M. Manchester, a brawd-yng- nghyfraith iddi yw Mr. Thoixuas Owen, un-o.flaenor- iaid eglwys y Bedyddwyr yn Penmaenmawr. Er y bydd coiled cylch eang ar ei hoi, etc yn ei cbartref y bydd y golled fwyaf. Cydymdeimlir yn fawr a'i phriod sydd wedi ei adael mewn. tristweh, ac a'i armwyl fab.Daeth ndfer fawr o 'wreaths' i law ac 00 lythyrau llawn cydymdeimlad. Gan fod y llythyr- au yn rhy luosog i'w hateb bob yn un, dymuna y teulu gynwyno eu diolicbgarwch mwyaf diffuant i tfawb sydd wedi bod yn cofio am danynt mor garedig.

'<t 1 TRÐLOGAN. Dydd Iau, Gorffennaf 26ain, bu farw Mrs. Alioe Pierce, gweddw y diweddar Barch. Edward Pierce, Trelogan Haill, wedi byr gystudd. Rhoddwyd yr hyn oedd farwol ohoni i orffwys, ym mynwent Rhewl Mostyn y dydd Lliun canlynol, yng nigwydd torf luosog o gyfeiliion a pherttiynasau yn dwyn arwyddion am- lwg o ddwyster a pharch; Gwasanaethwyd wrth y ty gan y Parchn. R. H. Thomas, Elansanan, ac Evan Davies-, Cilcen. Yn nhrefn yr orymdaith tua'r gladd- fa blaenorai y gweinddogion a'r blaenoriaid, yn cael eu dilyn gan aelodau Undeb Dirwestol y Mierched (y rhai a gyflwynasant flodeudoroh fel arwydd o barch i'w ffyddlondeb i'r gangen), ac wedi hynny yr elor- gerbyd, perthynasau a'r cyhoedd. 'Gynihaldwyd gwiasi- anaeth yng nghapel Mostyn o dan arweimiad y Parch1. T. M. Jones, Gronant. ac ar ol oanu emyn cymerwyd rhan gan y rhai canlynol: Parohn. Edward Jones,, Bagillt; Jobn Roberts, Rhyl; William NViiiliams, Helygain, a Mr. Edward Evans, Bierthymaen. Wrth y bedd darllieniwyd rhan or Ysgrythyr gan y Parch. Robert Jones, Newmarket, a gweddiiwyd gan, y Parch. T, E. Davies, Treffynnon. Ar ran y tieulu diölchodd y Parch. T. M. Jones, i bawb am eu cydymdeimlad a'u caredigrwydd Cydymdeimlir yn fawr a Mrs. Pierce Griffiths, ei Ihunig ferch yn ei phrofedigaeth chwerw ac annisigwyliadiwy. TRALLWM. Dydd Gwener cyn y diweddaf bu farw Mr. W. Davies,, High St. (tad y Parch. J. H. Davies, Pen- sam, Abergele), ar ol byr gystudd. Rhoddwyd ei weddilldon. i orffwys ym mynwent Christ Church. Gwasanaethwyd gan y Parch. Howell Williams a'r Rheithor.