MEIRION A'R GLANNAU.|1917-09-19|Y Cymro

MEIRION A'R GLANNAU.

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

MEIRION A'R GLANNAU. Mae eglwys Rhiw-, Hiaenau Ffestiniog, wedii cael cwpanau cymun umgoli yni rhodd gan un syddi er ys ,amset" wedii synnud o'r .ardal. Ae.th tribunTys lleolAbermawar streic am fod yr awdurdodau sirol yn yniyryd YD, ormodbl a'u penderfyniadau. 'Mr. W. Geoirge. hmwd y Pri,f vveiniidoig, yw clerc y tribunlys, ac felly naturiol yw i'rt streic diyniu cry'n' sylw. Bu dam wain pur' ddffifrifol ar Benygarneddwean yr wybhnos ddiweddaf d'rwy i feisiyd mcdur CvIr. Ap Rowlands, Weirgloddl-ddu, Llaimwchliyn. a cerbyd modur Mr. O. P. Hughea, (Dolgellauv fynedl i wrth- darawiad1. Niweidiiwyd Mr. Rowlands yn drwm. y Yn ffodlus yr oedd Dr. Arthtur YIllI y gymydog- aeth, a ohymerrodd ofal Mr. Rowlands, i fyned adref. Da gennym gliywed nadi yw Mr. 01. P. I-Iugihes, fawr gwaeth. Bu Syr Owen Ediyards a'i d'eulu yn aros yn Har- lech, a chafodldi lawer o lies i'w iechyd. Dywedir fod Harlech yn cael. llai o wlaw nag odid raaiibartb. p'r wlad, a hydlerwni i Syr Owen gael; fod y lite i iyny a'i dira,dd,odiadiau,. Da geninym. giywed fod y Parch. Robert Jonesa Aberdyfi, wedi pregethu am y, tro cyntaf ar ol. ei faith afiechyd yn ei hen gapel yin, y Rhosi. Cyrhaeddtodd y newydd prudidi fod, Mr. Willie Griffith" mab- Mr. Henry Hugh igr-ifffth, Talyr.afon Buildings, Do^gelliau, wedi syirtihioi yn y frwydr. Un o blant capel Saesineg y M. C. oeddi Willie, a bachgen siriol a d'ymuinol ydoedd. Cvdymideimlir yn fawr a'r teulu. -Cy,nh,alii,A,yd Seiat Undebol yn Salem, Dolgellau, yr wythnos ddiweddaf. Y mater oedd Y Saboth." yr hwn a agorwyd gan Mr. Robert James. Siarad- wydl hefyd gan y Parch. T. MiOrda, Pierce, Mri. G. Ellis, Ellis-Hoberts, (Gliani Wnoin), a. Mr. Jan,es, Bangor. CoWed; cynhiulliad lluosog. CreulOn yn-ami. yw ffawdi yn y C.M. Felly yr oedd ym Mlaenau Ffestiniog. Bu raid i'r Parch. T. R. Jones, Towym" dlroi am y trem cyn cael cyfle i ofyn ami docyn, aelodaetih i G.M. pen arall y sir. Dylasdd cael hamdden i ddymuaio' yn dda i Mr., Jones yn ei gylch mewydd. Bu yn' aelod ffyddloin a gweithgar lawn yríg Ngorriewin MeiTionydd. a theimlir chwithd'od mawr oherwydd ei ymadawiad. Nos Fercher a. dydd. liau cynhdir cyfarfodydd1 yn y Dyffryn i dldlathlu cani'milwyadiant genedigaeth v Parch. Edmiard Morgan. Cymerir rhan ynddo gan y Parchn. H. Barrow WilMamtS, Llywydd y Gyrnanfa Gyffredmol, Principal Prys1, a J. H. Williams, Porthmadbg. Bydd eyfarfod, y dathl-ajd. am ddau o'r gl'ooh ddydd Iau. Noson fawr yn Nhrawsfyinydd oeddi nos Iau, pryd; y cynhaliwyd cyfarfod coffa Hedd Wyn yn neuadd y pentref, y Parchi. J. D. Richards yn y gadair. Yr oedd y neuadd! yn orlawn. Ar yr esgyinilawr yr oedd y Parchn. David Hugheisi) D. Picton Davies, Richard Evans, Evan Jones, J. Vaughan. Pugh, Mri. J. R. Jones, Rolant Wymi, Glan Edbg, Bryfdir, Tom Lloyd, Glyn iMyfyr, R. Vaughan Jone's, Birkenthead. ac Evan Evans, tiad y Bardd. Arweindwyd y gan gan Mr. R. Roberts, a chwareuwyd ar yr offerytn gan Mrs. David Morris, 'Bronygam, a Miss Jennie Hughes, Bronygwyndv. Gaed anerchiad g.an y Gadleirydd, cAn:an, Mri. Tii-n, Evans, T,alybont, a J. R. Jones (Ap 'E/OSI 'Prysror); diarllenodd Mr. J., R.. Jones enwau y rhai oedrdl wedi anifon. i ddweyd naiS gallent 'fod yn y cyfarfod dadorchuddrwyd y gadlair gan Rolant. Wyn a chiaed ga:mddb araith. ragoirol In, n! i., gosododd Mr. Peter Wd/lliiams duaw o flodau gwyn- ion ar y gadair; areitlhiaiu an reithor Tr;aws- fynydd a chian reithor Niwbwrch; cam gan Mir. Teddy Rowlands, Y illoer ar il1:osw:a;irth Brwydr araith gan Glyn Myfyr a Glan Edlog; cgini gan Mr. Walter IMbrris, Gydia'.r Wawr v araith gan/ J. D. Davies, igoly-g ddi y 1 Rhe'dlegydd adrsddiad gan Mr. Ellis Jones (englynianj Eiifion: Wyn) atai uh gan Mr. R. Vaughan Jones; rhodldiodd Bryfdir ddisgrif- iad! o'r cadeirio yn Birkenhead; canodd Mr. 'Peter Williams 'I IBI-as, G,o,g,eTdid,an araith, gan y Parch. David' Hughes; 1 camoddl Mr., Timi Evanis benilliort o waith Eifion; Wyn: areithiiau gan y Parchn. Evan, Jones, Felinbeli, a Jolto V. Pugh. Wedi talu diolchgarwch ar giymihygiad Mr. M. R. gvn 11 Morris, a chefn.ogiad Mir. W. J1. Williams,, dvigwyd cyfarfod rhagorol i derfyn drwv ga,nu Bydd ■'Myrdd o Ryfeddodau."

Advertising

.--.,---.---..-.--.-""-.'--_-._----__---PRIFYSGOL…

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

PRIFYSGOL CYMRU A'I GRADDAU ANRHYDEDDUS YR oedd cryrt ddisgwyliad am y Parch. Hugh Pugh yn ol o'r Sasiwn gan dieul,u'*r,blaenor, am y gWyddai Elen, y ferch ieuangaf,—oedd adref ar ei gwyliau,-fod! y Parch. R. M. Pugh, M.A., B.D., brawd y bugaill, i dd-od yno ar ei ffordd adref o'r Sasiwn. Pan y daethanit, cawsant groeso nas gwyr neb ond' Cymry sut y mae ei roi. Wel, 'does bosib mod i'n ni,isio,"r tro yma, ebai William Thomas. Mi welais hanes y Sasiiwn yn y CYMRO. Hwn ydi'ch brawd chi, Mr. Pugh?" le, dyma, Robert. Dyma.'r d'yn sy'n gofalu am danaf fi, ROIb 1: ebai Mr. Pugh wrth gyf- lwyno'r ymwelydd i wr y t. Roswch chi hwn ydi'r M.A. ? Felly y byddwn ni yn son am dano fo yma.. lie. Mi fydd'a mam yn a,rfer dweyd fed Bob wedi gwneud i fyny am fy niogi i' drwy gym- ryd pedair liythyren." I 11 Wel, wir, mi, fyddai'n lei'cio gweld y bech- gyn a'r merched yma yn cael llythrenod. Mae Elen yma yn B.A., Mr. Pugh. Prun go-leg y buoch chi? I Yn Aberystwyth, Mr. Thomas, ac mi aethum oddiyno i Rydycbain," ebai'Mr. R. M. Pugh. Wyddwn i ddim y gaMjech chi gael B.U. yn Rhydychain, ebai William Thomas. "0 na, M.A. gefais i yn Rhydychain, a B.D. Prifysgoil Cymru." 0 deudwch chi. Fetswn i ddim duall, a roedd Elen yma, yn, deud malidlegree Cymru oedd genoch ohi. Mae hi wedi bod yn dipyn o daeru yma, Mr. Pugh, prun ai Rhydyohen ynte Prif- ysgol Cymru ydi'r ucha. 'Roedd yma rywun wedi dweyd wrtha i fod yn haws pasio yn Rhyd- ychain nag yng Nghymru. Beth ydi'r gwir, Mr. Wel, prin iawn, y dylwn i ddweyd dim, yn enwedig pan y mae Miss Thomas heb ddweyd ei barn. Mae status Oxford yr uwchaf yn y byd, oind mae rhai yn dweyd fod Arholiadau Cymru 'n llawn uwch eu siafbn." Dyna fel; ro'n ina wedi1 dual! pfetha. Ond ydach chi ddim yn meddwl yn bod ni wedi tynnu'n hunan i law'r wrth roi degrees am irwfoiaifch :hebl;a'w',rpeth mae'r llyitihiyrenia yn i dd'eiudl" Prin y mae'n dieg i neb ddweyd fel'ly, Mr. Thomas. Cyfeirio yr ydiych, mae'n debyg, at yr honorary degrees a gyflwynwyd, yn ddiwedd- ar 1 le. Mae hi wedi bodi yn boeth rhwng; E}en a milnnau ar y peth. Fynn hi dldim nad' oedd pob un o'r rhai gadd ddegree yn i haeddu hi. Chwarae teg, nhad," ebai Miss Thomas, dweyd yr oeddwn i fod pob un gafodW hon- ora,ry degrees y rhai uwchaf yn eu line sydd gen- nym fel cenedl." Yr wyf yn" credu fod Missv Thomas yn gywir," ebai y bugail yn failch oi gyfle i roi gair i mewn. 'Rydach chi'ch da.u bob amser yn duaU ych gilydd. Ond waeth genni, rydw i'n dal i ddeyd fnd bias Rhyfel ar y busnes yna.. Beth ydach chi yn i ddeydi, Mr. Pugh? Peidiwoh hid,io"ch brawd." Mae ariiaf ofn nad yw fy syniad i yn debyg I Z-1 o fod yn boibloig^aidd gyda'r mwyafrif sydd yma," ebai Mr. R. M. Pugh. Fy marn ost- yngedi'g i yw fodi Prifysgol Cymru wedi darost- w b I y wn.g coi, hun o'r cychwyn gyda'r graddiau anrhyd- eddus. Bum yn siarad-gydlag amryw o fechgyn mwyaf effro'r wlad, a,c y maent hwy yn barnu ein bod wedi blundro hefo'r busnes yma o'r cychwyn. Nid yw yn cynrycbioli Cymru." Dyna'n union fel) rydw ininia'n deyd. Dyna chi beth niaethon nhw hefo'r Principal, ebai W. Thomas. "Chwarae' teg, nhad, ebai Miss Thomas, nid yw yn i'awn carlo peth felly ymlaen am byth." Aros di heb ddeyd hyna nes y byddan nhw wedi newidi. Wyti,"n, meddwl ma.i'r Principal ydi¡"r unig ddyn mae nhw'wedii misio'i weld nes 'roedd o wedi marw? Ydi o "rioed'wedi¡ bod yn ddim ond rhwbeth tebyg i fel y byddan nhw yn y clwb,—'ffriindia'ni cynnyg 'i gilydd. A wyddost ti beth oedd y dyn ifanc hwnnw o Fangor yn ddeyd7 Yn 'd'oedid o'm deyd sut yr oedd y pasta! yni Qael! ei nieud a'i futa. Dyna fel y mae nhad', Mr. Pugh," ebai Miss Thomas, Ie mae o'n down ar bawb, a:c yn meddwl nad oes dim byd ynt ei leond:-S,elat. a Chyfarfod Misol." "Mae llawer yr un farn a/ch tad, Miss Thomas," ebai brawd y bugail. Beth' fuasr ech chwi' yn ei feddwl 0 brifysgol yn rhoi M.D., I lp i ddyn na ddarfu iddo erioedi .wneud potel o physig, neu R.A. i ddlyn na darfu iddo. erioed baentio darlun neu gerfio delw. Maer peth yn absurd ar ei wyneb. le, digon gwir," eba,ii Miss Thomas, ond mae ystyr eangach na. hynyna i raddau'r Hen Brifysgolion, a fedraf fi dd,ilm gweld i Gymru wneud dim nag ydyw Oxford a. Cambridge wedi ei wneud. Faint o lyfrau y mae Esgob Llan- elwy wedi! ei ysgrifennu,—ac y mae ef yn D. D. Ydyw, ond y mae o'n M.A. Oxford," ebai Mr. Pugh, ac y mae hymny yn; newid popeth." Ond pe buasai yn digwydd bod heb raidld, o gwbl, mil gawsail D.D. wedi ei1 wneud yn Esgob, atebai Miss, Thomas,. "Nid oes dim ystyr f.anwl i'r teifl." Yr ydw i wed'i clywed y peth a yna lawer gwaith. Ydyn nhw'n newid dim- ar y peth ddy- wedais i. Mae "iii ddisgras i Brifysgol Cymru roi degrees am recruitio, ac mi fydd degrees y, a 'Merica yn fwy parchus bob dydd ag ydi Thai Cymru fel y mae petha'n mynd ymlaen. "Rydlan ni wedi bod yn rhedeg degrees 'Merica i lawr, ond roiswch chi-—oes genoch chi' rywun i sefyll yn ochor Dr. Saunders, Dr. Hughes, Dr. James, a Dr. Cyiiddylan Jones? Hen set bach gul ydii'r criw ydd wrthi hefOo'r busnes. Alia i aros y wire pullers yma." Ydych chwi yn awgrymu, Mr. Thomas, y dylai fod gennym honorary degrees ar eu peneau eu hunai'n i bob dosbarth ? gofynai Mr. R. M. Pugh. "Debyg iawn. Rhowch labels iawn ar bethau. Os mai am dynu lluniiau y mae dyn wedi cyrraedd y top, deudwch hynny, neu os mai bardd ydii o, rhowch' label iawn; arno fo." "Wel arhoswch, Mr. Thomas, ebai'r bugail; gallai eich bod chwi yni iawn o ran eg- wyddor, ond nidi f-el, ylta y mae prifysgolion y wlad wedi arfer gweithredu, ac yr ydych chwi- thau yn gwneudicam yn: anymwybodol a Phrif- ysgol Cymru. Mae pob un o'r rhai a anrhydi- (ddwyd yn ddynion ar y blaen, fel y dywedodd Miss Thomas,—yn ddynion cenedl, yn ddynion gwlad; ac mi raid i neb ;gywilyddk> fod Prifysgol eu gwladl wedi eu hanrhydeddu. A chofiwch mai ieuanc iawn yw'r Brifys-gol, hteb sefydlu ei thraddodiadau. 'Fe ddaw pethau j'w Ue yn y man." Gwnewch chwi faint fynnoch chi o esgus>- odlioin, yr ydw i yn: siwr i bod nhw wedi cychwyn o chwith he fo pethau," ebai y blaenor. Ac ar y foment fanteisiol yma, daeth Mary i mewni. "Ddowch chwi dirwodd i gael swper," ebai' hi. Wel, weli, a ninnau wedi cael yr un gair am, y Sasiwn gan, Mr. Pu,, Arnoch chwi, nhad, yr oedd y bai."

:':"""'____"M_':'''-__-_:…

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

:M_ CAERDYDD Rhod:dwyd' cychlwyni i symtvdiad pwj-sig ynig Nghiaerdydd y Sadwrn o'r Maen. Cyfarfu nifer o bersonau, yn cynTvchioli cxefydd, llafur, cyfalaf, a symi'.di-adau cmiJll, a phasiwyd1 y pendierfyniad can- ly.nol::—"iMiai syifaen pob ymgais i welTa a newid Cymdeithas ydlyw deffro a datblygu ysfaryd gwasan- aeth trwy yr hwri, yr ystyrier pob diyn yn frawd, a chanddo' ddyledswyddau ac iavfndierau yn gysylh- ie&,g a dyrchafiad eymdeithaiSi yn giyffredi'nol, ac ymha un y mae pob ymdrech ""yngiyin, a chrefydd, addysg, diwydiianau, a bywyd trefol a gwleidyddol, yon rhan an'hebgoxol, ac yn cael eu cymryd i fyny gyda'r unig amcan o siicrhau btidd dynolryw." I ddwyrii hyrn: oddiiiamgylch bwriedir cynnal1 eyntbadl- edd'au ar hyd a Wed y wlad, ac i g^'dKveithredti. a phob1 m udiad, arall sydd ag amcanion cyffelyb. Yn ddiau mae hiwn yn gam yn yq iawn: gyfeiriad, Mae ysbryd gwasanaeth yn fyw dirwy'r wlad1, ac ar hyn o bryd: mae^r ysibryd^yma yn. troi yni waith lyn y gwahanol sianelsi sydldl wed'i agoryd er dechreu y rhyfel. A'r gamp..fawr tfydid, cadw yr ysbryd yma yw -fyw ar ol y rhyfel a'i: droi i gyfieiriadiaoi1 eraill fydd ym canolbwyntio miewn1 dkrehlafu safora bywyd' dirwy'r wiad yn gyffrediniol.

Papurau Newydd Cymru

Y Cymro

6 erthygl ar y dudalen hon