Y Cymro

Y Ffrynt Gorllewizio). Yn ystod! yr wythnos. ddiweddaf gwrthsafodd y gelyn yn gadarn- ach na'r wythnos fllaenorol. Nid yw vn; deihyg- eu bod yn bwr-iadu atal rhuthr y Cynghreiriaid! yn I; wyr, pe y medrent, ond ei arafu, or mwyngal1 U cilio yn o>l yn f'wy trefous.. Ond pa, beth bynnag yw eu ham-can, yn ol v.r ant o> raid-. Gwyddiant mai eiu gwcnd'id mawr presennol yw prindier dynion, a bernir eu bod wedi oaeil milwyr o- Aw stria, i' w cynorthwyo. Y manyhu y brwydro gialetaf yr wythnos ddiweddaf ydioedd1 ar y mynydd-dir o amgylch "La s sign y. Ymladdodd y Ffraiiicod yn ddewr, a phob yn ddarn .eniilasant y cop a. Yn aur bydd eu ffordd yn rhwyddiach i gyfeiriad Noyon. Fel y sylwasom yr wythnos ddi- weddaf, effCiithil3 ein, buddugol- iiaeth a cholledion y .gelyn ym mrwydr y Marne ar yr holl linnell, a dechreua yr effeithiau ddod i'r gioiwg. Heiblaw gorfod- cilio yn oil rhwng Albert a NiOlyon, gwel- odd! y gelyn mai gwell iddo gilio yn. ol mewn mannau eraill hefyd, a dydd Mercher aeth y Prydeiniaid ymlaen i'r gogledd o Albert, gain gymeryd Beaumont Hamel, Serre, Puisieux-au-Mont a Bucquoy. Yn fwy i'r gog'ledd fyth, sef ar y ffrynt yn Belgium, aeth y Pryd- einlaid ymlaen dydd Sul ar ffrynt o 4milltir rhwing Bailleul a Vieux. Credir yn lied' -.gy.ffredinoil foci gw'rthgiliiiad pellaich ar hyd yr holl linnell ym mwriad y gelyn. Modd bynnag, ein nod pennaf heddyw ywenill Chaulnes, Roye a Noyon, ac aid yw ein milwyir nepell o'r trii Hie. Pan ar fimyned i'r wasig diaoth y newydd fori y Ffrancod wedi tara'w ar ffrynt o dderug mill'i-r i'r gogledd or lie win o Sois- sons, yng nghyfeiriad yr af'on Oise, ,aic wedi enill ueheldir pwys- g, yr hyn a berygla ran helaeth o linell ygellyn isilaw Noyon. Mae rhif y oarcharod-on yn y rhuthr hwn eisoes yn 1,700.

Y Dreth ar Feethau. Cyhoeddodd y Pwyllgor penod- edig restr QI'¡- pethau ddeuant dan y Dreth uchod. Yn Adran A niodit- pehau diangenrhaid y dylid talu treth arnynt; ac yn Adran B nwyddau angenrheidiol, ond; a ddont dan, y dreth os y bydidant dros bris neilltuoT. Prin y caiff y cynllun gymeradwyaeh y wtad, a. dhodljramryw bwyntiau i brofi ma chyrhaeddai y trethiiant yr am- can mewn gohvg. Ofnir vr eff- eithia er drwg ar ddiwydiannau sydd yn rhoddi g'wiaiith i filoedd ac yini ffynhOlllnel1 e-lw i'r LliywodV- aeth,—diwydiann.au y dylid eu oadw yn fyw nes, y del y bechgyn adr-ef. Hefvd, am Adran B, nid yw talu priis da am' nwydd yn profi bod gwastraff, obi eg id yn ol yr hen air "P ryn IS ai, pryn eilwaith." Ond nid yw'r cynHun wedi ei bas- io eto, a choir gweled pa beth a wna'r Ty gydaig ef pan y del ger- bron.

Prinder Glo. Un o'r problemau al'n wyneba ar gyfer y gaeaf dyfodol yw prin- der -to. Hyshysir fod prinder .gwirioneddol yn. ymyl, a chym- hellir pawb i igynihilb' ym mhob modd posiibl. Pendterfynwyd doignu'r glo, ond ofnir na bydd digon hyd yn oed i wneud hynny 9 1 i fyny; oblegid rhilild gofaIuam y cyflenwad digonol i Adran nau y. Cadlarpar a'r Llyniges. Yr aichos imeddir, yw, fod y glowyr yn brin; a gwelodd y T.lywodraeth eu bod wedi tynnu yn ormodol ar y glo- wyr i'r fyddlin, oblegid: yn didii- w-eddar goil1 yng-aslant oddeutu cant y dydd o wyr o^'r fyddin yn 0.1 i'r pyllau. Erbyn hyn gwelir ftid hynniy yn anniigonol, a,*bwr- iedir rhyddhau yn ddio-ed o'r fyddlin bob hwr yn y d-osbarth- 1.ad:au B2 a B3, os heb fyned i wtedydd tramor.

Moesoldeb y Germaniaid. Ceil" llawer yng1 Nghymru sy'n dadleu fod y Germaniaid yn y rhy.f'el hwn yn slefyll yn ihollol ar yr un siafle a'r Prydeiniaid, au bod mor fyw i ddelfrydau Crist- ionoig'ol a.g ydym ninnau. Ond credwn fod y rhai sy'n. dadleu felly yn anghofio-fod y Ger-maniaid yn addef eu bod Ihwyt yn daros- twng popeth i'r amcan o ennill y Rihyfel. Rhaid i holl nerthoedd y Germaniaid, yn foe sol a deall- ol, yn ogystal ag yn faterol, gael ir eu defnyddio a'u darQ,stwn;g "i"r amcan o ennill y • Rhyfel. Dyw- ed Proffesiwr Kuno Meyer ei. fed ef ynanhofio pob cyfeilllgiarwch a Phrydain, yn dileu popeth a ddy wedodd am danomi, ac yn. dweyd anwiredd gfan wybod mai anwir- edd ydyw. Nid oesl mwyach y fat h beth a gwirionedd .a moesol- deb, dblegid yr ydym yn rhyfela. Onid oes tuedd i .anwybyddu yr ochr hon i gymeriad Germani ? Prof a' nas igallwn ymddiried yng" ngwirionedfd na gonestrwydd ein g:l'ynion,alphwy mewn; unrhyw anighydwelediad neu gweryl per- so,niol fuasai yn ymddwyn tuag at g'ym'ydoig fel y gofyna'r pasifist- iaid i ni ymddwyn at' Germani ?

GYMRU;; A'R RHYFEL. FY MIIROFIAD YN FFRAINC. Ar,ol t,re,ul,io!blWyd,dyn gyfan Draw yn Ffrainc, mewn estron wlad, Teithio ar hyd llwybrau gwaedlyd Gyda'r llu ar faes. y .gwaed Gwellais luoedd o'r Germaniaid, Sathrai ryddid dan .eu traed, Ac yn aberth i'w cynddaredd, Y mae miloedd yn eu gwaed. Bum yn Arras am rad misoedd, Mewn ystormydd mawr o dan, Sylweddol,ais gysgod Dwyfol Yn fy noddi 'n ol a blaen 'Ro*edd y shells yn Y pre'n ffrwydro, A'r m-ag-nelau'n Lnngemark draw Ond fe deimlaisi Dduw yn cydio'n Dynnach, dytnnach yn fy Haw. Pan ,ar daith o'r Somme i Arras Yr ail waith, imli go,fialr tro., Gwellais fynwent fawr ryfeddol- Yno liaws yn y gro; Ynddi y gorweddai'r dewrion Ar eu beddau crepes o bren; Ac er siyndod i fy nghallon Gwelais enrw 'nghyiaill "Ben." Ar 'ei fedd 'sgrifeninais adno-d, Hon.no,'n dweyd am g-ariad gwir, 'Rh-oddais' hefyd emyin- arno Sydd a'i gan, am wybren gldr; o fy nghyfaill, huna'in dawel, Engyl nef sy'n gwy'lio'th fedd, Fe gei di, a Tom, a; Dicky Orffwys 'nawr mewn tawel hedd. Y mae Duw .a'ii aden diiirion Wedi 'ngihadw yn ddigryn, N-id, oes saeth, na shell na m-agnel Wedi nghyffwrdd hyd yn hyn.; Clod i'w enw! medd fy mghaLon, ;:Maw,l i'r mef, a dd.'wed fy mron, Am Ei nodded, am. fy nghiadw Yn .rhyfeTthwy'r storo-m ho-n. Pie. GWILYM ARTHUR. Sbh Batt., Royal West Kent, Ffrainc. Gwnseth Llanlbedr Pont Steph- an yn, dda odiaeth wrth hel yn ys- tod' "Wythnos Arfau r Rhvfel." Nid yw y boblog'aetih ond dwy fil, a'r nod' oedd; ^12,500; ond cyfranwyd 104,600. -+- Wrth il'n, millwyr wthio ymlaen y'r ,wythnos ddiweddaf, deuwyd o hyd i gorff Capt. Glyn Lloyd, mab Arohddiacon Lloyd, Rhyl, etc wedi syrtihioi pan yn arwain ei fil- wyr dros, ymyf y ffos yr adeg yr enillodd y Germania,id gymaint o dir. Cydymdeimlir a Mr. a Mrs. R. Da vies, Bryn Gwynedd, LI an-' gefni, yn eu pr-ofedigaeth o golli, eu mab ieucnlgaif Gwilym, yn. y frwydr yn Ffrainc, Blachigen sir- iol a, hoffusi ydoedd. Pan ym MhontypridcT mewn ariandy, yr oedd yn, aelod selog a, gweithgar ot eglwys M.C. St. David's. -+- Creir teiimillad, chwerw mewn amryw fannau wrth toenodi i.. swyddi ,aim gyflog1 da berson-a u a 9 6' sydd yn dal amryw swyddi eisoes. Yn. sicr d'ylai milWyr clwyfedig", He bo cymhwyster ynddvnt. gael y rhan hvyaf o'r swyddli hyn; a dylai y wJadgrefnogiÎ amcanion y gymdeithas' od-idoig sydd yn .9,YM rgweithio o bladd y milwyr, sef w ".Çiymmdyr y Rhyfel Mawr. N:10,s, Sul diweddaf, cyflwynodd Mr. a Mrs. T. O1. Jones, Peny- paric, Rhuthyn, i Peniel, Ffestin- iog, 'Lestri Arian' ca sg lugwe rth- fawr er coiffadwriaeth am eu di- weddar fab Lieut. W. H. Jones, gwympodd! yn Ffraincy flwyddyn ddiweddaf. Bu yr yimadawedig yn, aeltod ffyddlawn a gweithgar yn yr eglwys am flynyddau, a chwith glenn ym na cihawn we led ei wyndb mwy. P a si o dd yr eg"- lwys yn unf'rydiol y diolchigiarwch mwyaf i Mr. a. Mrs. Jones am eLt rhodd an,rhydeddus. Cyflwynwyd y rhodd dros y rhodd wyr1- gan Mrs" Roberts, Llwynteg.

LLE.NYDDOL. Clywaom ISiibrwd fod Cricci.eth yn parlato: i wneud cai.s' am Eisteddfod Genedlaethol 192'1. Odid fawr na byddai yn llwyddiant. diigymar yn ar- dal y Prif vVeinidog. Bwfriedir. yn fuall ddado-rchuddio 'tablet' yii Eglwys. Blwyfol Abert.awe, er cof am y Parch. Joseph 'Harris (Corner). Cym-erir rhan ym y dad- orchuddiad gan Esigob Ty Dde-wi. LlyÍ1 .sydd yn debyg o gael llawer o sylw yw "Welsh- Education in Sun- light and Shadow," o waith Miss. G. Perrie Williams, M.A., D. Litt., y hi'n ferch i Nlr. a Mrs. WiHiams', Dinam, LTainrwst. Yr wytlmos hoin,-dydid M-ercher a dydd Gwener,— cyhoeddair "Western Mail" y ddwy "Welsh War Poems," un gan. Sarnicol a'r llal.1 :gan Wil Ifan, a ainfonwyd i- gysitadleuaeth yn Eis- teddfod' Castell Nedd, ac a farniwyd ,gan Syr Watson y ddvvy oreu. Daolch i'r Bardd swynol Teify Jones am ei gan ddel yn y 'Drysor.fa Fach' ar "Wneud y byd yn well." Ychwan- egir at e,i swy^n wrth go-fio iddi gael ei chyfansoddii. yn s.wn rhoch y fagnel ac ar drothwy un o frwydxau mawr gwaedlyd Ffrainc. Wele'r englyn buddugol yng Nghas- tell Nedd i'r "Telynor." Pwy ai p-a? HidLa'r dilian o'r d'elyn,—a'i lioesion Feiysa hob n-odyn Ar flaenl torf lawen y tyn Alaw henoed o'i linyn. Eisitynodd cyfaill gopi i mi o'r 'Great Thoughts.' y dydd o'r blae.n, ac ynddo- ysgrif dda ar Dyfed gan Mr. T. Rhys -loines-, a dariun. o'r Ar-chdderwydd. Gorchwyl anodcl yw da-ngos rhagor- iaet-hau ,bea.rdd Cymreiig i'r SaôsrOn dnvy gvfleithu eu gwaith. Mae yr araith draddod-odd Llew Teg-id yn yr Ab-ermaw y flwyddyn: ddi- weddiaf ar Ofal y Genedl am y Plant, wedi, ei chyhoeddi yn bamffle-d destlus tair cemfog, o dan. v teitl "Y Plant," gan y Gymdeithas: A,rolygia,eth a sef- ydlwyd yn ddiweddar. Beth i'w ddarlleu yn ystod y Gwyl- i.au ? Dywedai. un gwr 'ad.nabyddus y cyfynlgaid ei ddarll-en i gy-loh cyfyng iawn. Bid sicr meddai mynnaf ülwg ar y papur dyddiol1 .er -gwyb-od cwrs y rhyfel; danfoaiir y -CYJIRO i mi er mwyn gweld fod y C-o-rff y perthynaf iddo yn cadw yn agos i'w le, ac af a "Oymru" gyda mi ym ddieithriad, er gwyibod beth ddywed O.M. am ei wliad. P'arod ydym i ddnolch am rhifyin Awst. Llonigyfarchiadau mwyaf calonnog i'r Parch. Wm. Benjamin, Garth, Llangollen, ar ei lwyddianlt et-o ynglyn a chystadleuaeth y traethawd yn yr Eisteddfod Genedlaethol. Ni, fedd y Cyfundeb yn y Goigledd wr gall.uocach na Mr. Benjamin y-n y cyiferriad h-woi, ac nidi ydyw'n glod mawr i'r Sasiwn fod gwr fêlde yn medru cadw cym,- aint ü'r goiwg. Pa fodd, bynnag am hyn.ny sad Mr. Benjamin yn, uc-hel ym rnarn. y wlad fel Crisitio-n boneddiig- aidd, fel cymeriad prydfle-rth a rhawdd- gar, ac fel pregethwr gwir alluog. 'Product' un io bentrefi bychain C-er- -ed!iigiio-n yw y llenor amryddawn. Yn y fiwydidyn 1815, a,r y igeg o Gorffennaf, talodd y Parch. Robert Hall ymweliad ,a,g Ahertawe, ac ym mysig pethau holodd am yr laith Gymraeg, ac mewn ateb i sylw fyneg, wydi -an un o'r cwmui- m,aj dynnunol fyddai i'r holl d'eyrnas1 fod yn siarad yr un iai-th i cryd dyw-edodd. gyd'a chryn fywioigrwydd. "Na nid felly mewn un m. odd. Syr; byddai yn golled tra phwysig i ddysgeidiaeth Syrj ni fynwn am y byd i'r iaith 'Gymraeg iddarfod; peth cywiilyddu-s. a gwarthus yw bod neb yn peidio ymdiech-u cadw •jiaith ,ej¡ genedl rhag .myned ar god.I; dyHd ei chadw yn grefyddol; y mae poD iaith yn icynysgaeddu'r imeddwl. ag aingyffredion newydddon. ar yr un pynciau -dylai pob Cymro fawrhau ei frainc ac ymdrechu tragwyddoli ei iiaith." Dy.lai y igel-riau uchod fod yn isymbyliad i bob gwir wladgmwr; ac yn gerydd llym i'r ff ol -Teal chiio n. Cym_- reig sydd yn ein plith dueddant i ddi- eu gwlad.