Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

7 erthygl ar y dudalen hon

% 0 Gwmpas yr Eisteddfod.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

0 Gwmpas yr Eisteddfod. GAN SION CENT. Eisrteddfod ..Gymredg Iwyddiannus ymhob YíStyr,<dya i cliwi Eisteddfod Castell Nedd. Mawr oedd rnintai. y rhai a gyrchasant tuag ati, ac yn eu plith rai Gogleddwyr pybyr ag yr oedd yn dda gan gyfeÜliion Cwm N-edd eu cynness groesawu. Yn wir aeth rhai yno cyn wythnos yr wyl, -a chynhal- iw,yd cyfarfodydd a 'buwyd ynmwyn. hau mwy nac un ciniaw. Y Pan- 'Geltiaid üedd y •brwdfrydigaoni hyn, a deuai'r hwb 0 gyfeiriad Undeib y Cym. ideitliasau Cymreig. Undeb yw hwn o ,rai o Gymdeithasau Cymreig y De a rhyw un neu ddwy or Gymdeithasau'r G,ogliedid; ac efallai, cyin galw Geltiiadd yr holl fyd at eu gilydd i Gorwen fel y bwrrodir mai gwell fuasai gwneud yr Undeb yn wir Undeb. Diau fod can- noead o Gymdeilthasau Cymreig yn yr hen w lad, ac os bu .rhai feixw, onid dyledswydd yr Undeb yw eu hatgyfodi a rhoddi anadl einioes ynddynt erbyn 'y dydd y daw'r meib yn ol? iGwaithia Mr. E. T. John. A.S., yn ,eigni:ol ,a brwdfryddg yn y cysylltiadau hyn, ac mid byehran ei; aberth 6r sicr- hau cycmaint sel m-ewn -er,a,ill.ig sydd. gand^iiO' eii; bun. Ceix hefyd, yn. yr ysgrifenyddion Mr. D. Arthen Evans, ysgolfeistr o'r Harri. a Mr. D. Rhys Phillips, llyfrgellydd Cymreig Aber tawe, weithwyr heb eu hail, ac hawdd fyddaiiddynt gario'r gwaith i'w ben. draw trwy dreftnu fod Cymru i gyd i gael ei deffrü. j'r angenrbeidTwydd am Undeb ac Undeb cryf. Yn un o'r cyfarfodydd bu golygwyr newyddiaduror. Cymreig Lerpwl a Llundain yn darllen papurau ar gyf- ratiiad Cyrnry y ddwy; ddinas. i len- ydddaeth Gymraeg, ac yr -oedd gan y ddau destun gwych. Gwyr pawb am J.H. "Y Brython," fel ysgrifenwr a sdaradwr medrus a ciioeth, ac aeth drwy ei waith yn swyno-1 fel y medr ef gydag ami, i ddy wediad pert a stori ddonioL Diddorrol iawn oedd hanes ei gysiylkiad a'r Llyfrbryf, a da fydd cael cyhoeddi y papur fel yr addawyd. Rhyw lais, o'r uorffennol ydioedd Mr. T. J. Evans, yn newyddiadurol, oher- wydd deallaf fod. y "Celt" yn .huno hyd gyboeddiad heddwch, a dillau fod y brawd ynddieithr i amryw wrandaw. ent amio. Ond; cafwyd ganddo bapur galluog a dyddorol, a thrueni i fyr- dra'r amser a swn y cylliill a'r ffyrc beri iddo gwtogi yr hyn oedd ganddio. Hore dydd Llun: (Gwyl y Bane) y bu'r papurau hyn, ac yn y prynhawn cafwyd trafodaeth. gyffredi'niol gydad chyfeiriiad. anbenniig at Gymdeithasau v Cymreig Trefi T-loegr. Mr. Price, brawd o Warrington, yn agor. Yn y cyfarfod hwn. hefyd pasiwyd pleidlais oddiokhgarweh i bapur Lerpwl a J pbapur Aberdar ("Y Darian") ain eu gwiaith dlros y Gymraeg, a bu cryn dipyn o ganmol eu hunain a'u gilydd;, nes, pierii imi holi onid oes: gwiaath da wedi, ac yn cael ei wneud1 gan b,apurau Cymra'eg eraill. Nac anghofier eraill iSlyddyn llafurio yin. yr un maes, a rhai chonynt na wlydrdir hyd1 yn oed eu hen'wau, ac a w,ei,thiant am gyn lleied >0 gydnabyddiiaeth a'r cyf-, eillio.ni ganmioilid. Bu Eurof a Diyfnallt ac amryw o'r brodyr yn siarad yn y cyfarfodydd' hyn., ond araith fawr y dydd oedd I eiddo Mr. Llewelyn William's, A.S. Un.bai mawr siydd arnaf vvrth'wrando ar areithiau gwyr cyhoeddus, ac yn en, wediig Aelodau. Seneddol, ac ambell i weinsdog fo'n ymfflamychu ynghylch y'Oymraeg- amheuaf ai Cymraeg iaith eu hael-wydydd, ac 'fel rheol mae'r ateb yn, nacaol, a chollaf fy ffrydd ym mhawb eraill bron. A rneddyiiads ia.m y Llew o Lanellr, ai tybed mai Saes- neg wedi'r cwbl siiaredii- gan ei. hid. Ondl gyda'r hwyr, a mi wiedil methu mynd i'r cyngherdd Oymreig poblog- aidd, eisiteddais yn hamddenol tÍ duar lilen llyfr nle wydd y Seneddwr, S lawiey dydd," cynwysedig o ysgrifau ymddangotsodid yn y "Berrniiad' ac a gyhoeddilr yn Swyddfa'r 'South Wales" Press,Llan- elli, a setlwyd iy amlu-aon a chefais h wyl d.dd,fyr yn myn'd o. stori i stori -yng nghyfrol ddiddan y Cymro twym. galon. Am y cyfarfodydd. eraill "o gwm- pas" yr Eisteddfod rhaid dweyd fod cryn hwyl ymhob un ohonynt. Gwadth da wneÓxgan Gymdeithas Alawon Gwerin Cymru, dan ofal Dr. Mary Da vies a Mrs. Herbert Lewisl, ac yn y cyfarfod blynyddol cawd adroddiad calonogol, a chanwyd rha,i o'r hen alawon gydag ardideliad gan M.rs.. Herbert Jones. B A. (gynt Mdisis Dora (Rowlands) a Miss Megan Thomas, merch y ddeuddvn cerddigar o Lantelli. ——^ —r- Yng nghyfarfod blynyddol Cym, deithas Lyfryddoi Cyrnra darllenwyd papur hynod ddiddoriol ax Ramant Llawysgrji mewn hen lyfrau" gan Elfed, yr hwn gymrodd ei lyfrgell ei hun ac a ddarilenodd y nodiadau meW11 Ilawysgrif sydd mewfl amryw o'r hen gyfrolau sydd ynddi.. Hefyd, llongyifarchwyd yr Ysgrifennydd 1h. D. Rhys Phillips ar ei wraith yn enindll y wcbr o Gan' Punt am draethawd ar ''Hanes CWlm Nedd." I I Y cyfarfod y bu mwyaf o hwyl ynddo ydoeddCyfarfod BlYDyddoL Cymdeithas yr Eisteddfod a'r Orsedd, ac yn wir dyma un o gyrddau goreu'r wyl, er ys: rhai, bivnyddoedd bellach. Tarawyd y xywair yn. gynnar mewn araith lawn hiwmor gan iy brawd ffraethbert Mr. John, Morgan, yr hwn gyda Mir. Hugh Morriis (Ap Rhudd- tr- n) gymychiolai Bwyllgor Cor wen, ac a Wiahoddai'r Bistieddfodwyr oil i Ddyffryn Edeyrnilon ym mis Awst nesaf. Wedyn, cafwyd ceisiadau 'am yr wyl yn 1920, ac nid yn fuan yr ang. hofir rhai o'x areithiau. Caed tair iaraith yr un dros y B,a,rri, Porthcawl a'r Rhon,dda, a'.r, blaenaf a orfu fel igwobr am ddyfalbarhad,- oherwydd dyma eu pedlwerydd cynnyg..Rhodd- odd y Parch. David Davies rybudd y bydd yn y Cyfarfod: Blynyddol nesaf yn cynlliylg jpenderfyniad, yr hwn, o'i gaiio all greu chwyldroad yn y dull presennol fabwysiedir gan Gym. dGiithas: yr Eisteddfod, yniglyn a mater- ion arirannol ac a chyhoeddi icynyxch- ion gwioforwyeddig. Diau fod lie mawr i, W'ella. Wirth s,on am y cyfarfodydd ynglyn a'r Eisteddfod bu agos imi anighofio dau ,eisiteddiiad y Cymrodorion, ar irlvw ystyr y pwysicaf o'r oil, oherwydd ym. drinid ynddynt a mater hynod amser- ol, ac yn. dwyn cysylltiad agos a byw- yd' presennol iardaloedd gwleddg Cym- ru -ac a',u dyfodol. Yr Athro Robert Richards 0. Faiigox .agoirodd yr ym- dxajfodaeth, ac yn Saesneg y cynhal- aiwyd y cyfarfodydd. Y testuni oedd C,Y "Some problems, of rural reconstruc- tiolli in Wales,a bu rhai o wyr mawr y genedl yn ei drin yn v ddau gytar- fod. Da gwel'd mteddyliau goreu Cymru ar waith ynl ceisio- gwel'd a pharatoii ar gyfer y dyfodol, ac odid fawr na cheir gweledigaeth eglur ond dnnd barhau i. geislio treiddiio i'r niwl Newyddiadurwr ieuanc o Fachyn- lleth aeth a'r Goron, a, doniol oedd ei wel'd yn codi wrth fainc y wasg. Job ami ei gadair aejth a Ghadair 1918 hefyd, ac edrychai'n iddia ond ei fod wedi britho Ilaw,er. M,eddyjl,i,em,ei fod wedi ymneilltuo o'r maes cystadieuol, a phe bae'r hawl gennym rhoddem f amiod ina bo neb i gystadlu yn yr Erisl. tedd'fod Genedlaethol fo wedi ennill y biiif wobr ynddi, o'r blaen yn yr un gy'stadileuaeth. Ndd y beirdd sy fwyaf euog yn y cyfeiriad h.wn, ond gwelaf ymysg enwau y buddugwyr cerddorol l'ai sydd yn hanner proffesAvyr ac yn gwneud bywioliaeth dda w,rth ganiu hwnt ac yma yn yr hen wlad. Pa saw! gwadth y gwelwyd enwiau y brodyr Lewis a Nelson, a. Chubb o Bonty- pridd yn fuddiuigol ar y ddeuawid ac ar hyslbysfenni cynigherddau yn Ne a Gogledd. Ac eto dyma hwy yn. cysi- tadlu ac yn ennill etc yng Nghastell Nedd. Mentxaf ddweyd nad yw hyn yn cydfyn'd ag amcan yr Eisteddfod Mcddyliwch 'hefyd am y gystadleiu- aeth am wobr Ovmdeithas, yr Eistedd- fod ar draetha;w,a "Gwaith gwreidddol ymchw^iliadol yn Gymraeg (neu yn Saesneg) ar unrhyw destun ymgl|yn a Chyniru." Yrngcisiodd un ar ddeg, a chipiwyd y wob.r-g,an wr yn, gwis¡g8 M.A. A deallaf hefyd mai gyda',r traethawd hwn fel 'thesis' yr enillodd ei radd. Ai dyma amcan yr Edstedd. fod? Ad teg i'r oystadleuAvyr eraill P Rhoddid canimaliaeth mawr i diiiaeth. awd anorffenedig Mr. Phillips', Llyfr. gellydd CymTelilg Abertawe, ar' "HaÙ,es CWm Nedd," ac i draethawd Mr. Griffith Wdlliams o Lanhedr ar "Ilanes Beirdd Morgannwg,ond nid tiior gnamoiliaethus: feirniiadaeth y biardd byd enwog William Watson ar yr arwrgerddi Sedsnig ar "Gym.ru a'r Rhyfel." Gynhygid Can' Punt gan gwmnri"r'W!estern M,ai.l,' 'ond ni. farnai Mr. Watson y tri goreu yn werth. mwy na deg punt yir un, Ia; dyna ei ddyfarn. iad: yr oedd dau o',r tri yn feirdd Cor on yr Eisteddfod Genedlaethol (Sarnicol a Wil Ifan) a'r Hall yn filwr ieuanc (Lieut. Prys* Jones, Coleg Dinbych), ac anhawdd dweyd heb •wel'd y cynyrchion a yw salon y bardd enwog yn rhy uchel neu a yw safon beirniadaeth yr Eisteddfod yn rhy isel. Gwyddom wrth gwrs nad yw'r bardd. Cymreig yn ei el fen, os na chan yng Nghymraeg, ond mae o leiaf un o'r tri brawd uchod wedi cyhoeddi llyfr >0 favddoniaeth Seisnig.

LLANARMON, CEIRIOG.

MEIRION A'R GLANNAU.

RHYL.

CAERFARCHELL.

Family Notices

CYDNABOD CYDYMDEIMLAD.