Y Cymro

Llinell Hindenburg. Wrtih rliorni. drwy y rhan honno o linneli Hintdenburga chvid y switbch rhwrag- Drocourt a Queant, enillodd y Prydediniadd un 0 fudduigoiliaethau pwysicaf y rhyfel. Wedi cilio yn ol bwriadai y gelyn wneud sail ad ar y llinnell Y lion, a chrynbodd i i- o adritnau i'r amcan hwnaw, Ond er fod y llin- nelii wedi ci chadarnhau gyda'r i1101<1 ddyfeisi.au diweddaraf, gorch- fvgwyd y rbwystrau anferth a chymerwyd 16,000 o garcbaror- ion a Vhros. 1000 ynnau. Maeein byddiin yn awr yn. y rhan hon, wedi cyrraedd1 y Cianal diu No.rd, ,ac yn ic-,u,rhuthr wedienniH 'V tir lie mae rhai o -licwfeycld pwysiiioaf Ffrainc. Kffaith y fuddugoliaeth hon yw fod y gelyn wedii gorfod cÜio yn 01 yn F'flanderis, Idle yr enillodd byddin y Ca^lfridoig' Plumer y safle a elwir yn H ilil 63. Hefy d yn fwy i'r die, trwy fuddugoiliaeth y Pryd- einiad isiliaw Peronne ddydd Gwener, lar y ibriÍJf-ffordldi o Amiens i St. Quentdn, ac el*,ddo":r F-frian:cod r'hwn(g y Sotmme a'r Vesle, gad- awoddl y geiliyn linnell y Somme, ac y mae yn Ciilio yn. ol ar ffrynt o 50 milltdr, sef 0 Goedwig Havrin- court y tu gorldewd nod i Gaimbrai i liawr j. GÍQiedwg Sit. Gobiain i'r gOirllewin o Laon. Yn aw, fel y onyibwiylliasolm yr wythnos ddi- weddaf, mae Ilinnell Hind'enburg mewn perygl o'r ddau ben. Ar wahan i dorm trwy y 'swdtich-ld ne' g-er Queant, mae ein byddinoedd yn ymyl llimneii Hindenburg yng iNghoedwijg Havrincourt, geT Moeuvreis isJiaw Cambrai, a'r Ffranood' wedii eii chyxraiedd biron yn y de yng1 N ghoedwig St. Goib- adn.

Pryder yn Germani. Fiel y g.allesdd disgwyl caiff ein buddugOliaethau yn Ffrainc a. Fflanders effaith ar y werin yn Germani. Ysigubodd dros y wliad don o ddigaloinddd1 ac 01 ddiffyg ymdddried yn ei iharwleiinwyr. Proiffwiydai y mild tarda id fudduigol- ialetihau mawr i"w byddinoedd; y flwyddyn bon, ond yn lie hynoOY maent yn gOirfod wynebu'r ffaith mai gorchfygiad sydd yn eu haros. Er fod adrodVliadau Ger- mani yn bychlanu ein buddugod- iaetihaui, male y gwidonedd yn lid thro drwoiddi, a'r wllad yn dech- reu agOir ei lliygad i'w pherygl. Cedsia y niewyddiaduron eu oalon- oigi, a dlyryV aw durdoida u reolau caeth hyd ajt siaethu y rhai a igycih W} nant gynwrf. Dengys, 'mtanifestoi Hdndenburg1 a, myneg- iad1 y Grown Pirdnce fod hyd! yn oed pilieriii mawr adeilad militar- iaetih yn gweigiam. Gydia'u llu- oedd yn caell eu gwthioi yn ol yn Ffrainc,' a'r hwyd a ddisigwyldent o Rwsila yn eu siomi, m'aie ton .,foesol, Germiand yn prysur dddryw- io, a chyfeiirda'r arwyddion yn .•(kliamheuol at argyfwiig a bair rWYig' d'ini,striol yn ei hanes. Diau y defnyddiiiai'r arweinwyT, gyda'r medr cyfirwysigail y miaien,t .,yn rhagori Ylnddlo, eu holl eg,n,i. i oiSigoi yr amigyliChiad'cyihyd y medr- ant.

Cynghres y "Trade. Union.' Yr wythnto's ddiwedd'af cynthial- iwyd Gynghres Flynyddbl y 'Trade Uniiion' yn Derby, pryd yr oedd; niwy mag arfer o gynirychiod- wyr yn bresennol. Cymyisiglyd1 iiawn ydoedid y gwiedthrediiadiau. .Y Ni bu y (}yn,g'hre.s yn llwyddiant o safbwynit y g'waith a wnaedi ynddi, a'r godeund a diaflwyd ar wHhanoI faterion. Bu dadIeu forwd :a:r amryw bynciiau, ond rbaneddg oedd yr Undeb ar bob cwestiwn bron. Tra yr ymosod- ai Mr. SmiHiÍe a Mr. Robert Wdi- ldiams air y Llywodraleth am wirth- od trwydded i gynrydhiolwyr llaf- ur ifvned i Switzerland1 a'r Am- erica, yr oiedd eraill yn ce!fn,,oo y dull a gymerwyd. Rhallledig iawn hefyd oeiddynt ar y cwestiwn o w)aiho,dd pLeidiau lliafur y gwded- ydd' gelynol i d'datgan eu hamcan- ion Ay fed. Mater ariall yd- Otedd ymgyrch Mir. Havedoek WillSon i gosbi Germani yn y dyf- odioil trwiy atal pob cyfath.rach fas'- nachol a hi. Pan aed i ibikidiliei&iio indd oedd y Gynghres yn cvmerad- wyo y cwrs hwnnw. Y peth pwysicaf, a'r -hyn; oedd yn amlwlg drwy yr oil oedd, fod y Gynghres yn. unifrydol .am wneud ei goreu i hedipu ein milwyr dewr 'i d,d,ryll:i,o igorthrwm' miilitariiaetfh.

Gwaharddiad yn yr America. Tra y mae Prydiain yn petruso yimyrydt a cbwes'tdwn y ddiiod', mae yr America yn ,oerdidied ,I1h:agd:di yn gryf. Dyd'd Iau diiwddaf pas- iodd y Senedd yn Waslhinigiton yn dlerfynoil1 fod llwyr-waharddiiad yn dod1 i ryrn yn yr Unol, Daleithiau iair y lair o Orffennaf, 1919, ac i loarbau hyd am.ser diarfogiad, a rhoddiwyd adran i'r perwyl yn. y Mesur Cynyrchu Bwyd. Mae gwahardidliad mewn grym eisoes yn rhai o'r Taledthiau a dewisiad' lleol mewn eraill, orid yn ol y drledlclf ncwydd hon .gwaherddir igwineuthur ma gwerthu diodydd ialooth,o;liaiiidid dnvy yr hot! Daleith- iau. Un o'r prif resymau dros ei adael hyd Orffennaf 1919 ydoedd er mwyn sdcrhau cymaint o"r elw i'r Llvwodraeth ag sydd yn bosibl odddwrth y gwirodydd 5yod mewn stoc.

CYMRU A'R RHYFEL. BECHGYN YR ORNEST (Cyf. o waiith John Oxen ham). GAN YR ATHRO EDWARD EDWARDS, ABERYSTWYTH. Dy nertliol Law, 0 Anglwydtl Ioi:, S"n lIliywodraethu'T tir a'r mor; Mewn Ille,dd a Ciha-d, d'Ewyllys Di A d:re:!na'n Miawn eiin Rlhydddd ni. iIa.e_A.tncan. ddgyfaewid Duw Tu oil i hanelsl dyiiohyw. Pan1 ruthra Angaii drwy y tir, Bydd D'i ym berth ia chyniorth gwir. Cysiura'r niiiilwyr llesg a. gwan, 0 dan y don dail ef .i.'r .lan, 0 igwriando Weddi'r Bobol, Dad, Dros larnddliffynnwyr d'ewr eu gwlad. I'r gw:r sy'n gorwedd dan ei groes,— y I'r clwyfus Üuan yn ei ;]oes,- Dos at ei wiely'r Meddtyg Mawr, A dangos: iddb doriad gwawr. Gljyw Wieddi'r Bobol, Ies<u cu, Benditibia ;bla,nt y ddrycin ddti. I'r rhiai yr olaf ahwl;d ddaw,— Bydd' Di i'w derbyn yin Dyla,w, Y driini a'r sitonom a'r tu ôJ,- A hwythau yin: Dy igyinn-es gal. 0, ,g,wran.dlo Wiedidi'r ,Bobol, Dad, Dros didewriiOn gwympant yn y gad Y rhai sy'n gweina ar eu elwy,- Bendilhjla Di eu haiberth hwy, Dod, iddynt gydlymdBÎmliaçl Crist, A gwared hwy .rliaig Angau triiSt. Ac yn Dy arnser dfa diy Hun Who Heddwch fyth i ddae'r a dyn. I'w chanuar y don "Melita." Mae trydydd fab Mr. a Mrs. J. Sheriff Roiberts, Caer, wedii ei ladd yn y rhyi el. Mae Lieut. Iorvvertih Roiberts, mab hyniaf y Parch. Peter Jones Roberts, Biamgor, -wedii eiÏ !l1!i w'eidio yn ddifnifol yn Ffrainc. -+- Hysibyswyd yng- Nighyngor yr Eiglwysii Rihydd1 yn Llandrindod fod ymweldiad g'wednddogion Ym- reilkuol Cymru a'r milwyr yn Ffrainc wedii ei ohiria yn ámhen- odoil. M,ale Lieut. T. R. Jones, mab y diiwedldiar Mr. J. R. Jones, cyf- reithiwr, Balia, wedi bodlyn ddi- frifol wiael yin Ne Affrica, ac yn araf welda mewn ysbyty yn. Nair- obi. -+- Cyrhacddodd y newydd swydld- ogol fod Capten A. Lloyd' Jones., mab yr Henadur R. E.. Jones, Edige Lane, a Plas Llanfaelog, Mon, wiedli marw o'i glwylau, Medi 4ydd. Cyrhaeddodd y newydid prudd i Aberystwyth fod Sec. Li.eu t. R. H. Davies, R. W. F., mab y Piarch EC-W. Davies (BL), Ton Pentre, a mab-yn-gnghyl raith Mr. R. Moir- g'an, Y. H., Aiberysitwytih, wedi ei ladd' yn FffJiinc ar y 23ain o Aw sit 3 in* -+- Mae sicrwydd wedii eii gael i Mr. Stanley Edwardis, B.A., mab Mr. a Mrs. loTwerth W. Edwards, Rihymnd, giOllii ei, fywyd drwy i,"r Hong' yr oedd ar ei bwrdid diaro 'mine.' Taflwyd Mr. Edwards a,c eraill i'r mor gun y ffrwydrdad, ac nj wehvyd golwg arnvnt. -+- Mlae''ruewydd prudd wedi cyr- raedd fod1 S'econd Lieut. R. C. Evans, LL.B., ail fab Mr. W. R. Evans, cyfreithiwr, Rhuthyn, wedii ei liadd yn Ffrainc. Flwydd- yn yn od: daiÍbdd ei anafu yn ddi- fnilfol, yin ei ys.gwydd, ac .11Iid Oedd OIud tua stlhair wytihnos er pan aeth Y'n 01.. i ':r frwydr. Yr oedd y n ddyn ieuianc 0 alluoedd disigdadr, ac yn briod a. imerch Mr. Henry Williams, Plas-yn-ward, Rhuth- yn. Tua'r 26in 0 Awst, lladdwyd yn y rhyfel Lieut. James Griffith Williams, M.A., diarlithydd yng N,gdioleg Xormalaidd Bangor, priod Mrs, M. J. Williams, Mel- ros, Ldanharan, Morgannwg, a mlab hynaf Mr. a Mrs. Evan Wil- liams, An tie Id Road, Liverpool. Cyrhaeddodd y newydd i Aber- porth fod Second Lieut. Henry Jame's Owen, uniig fab Mrs. a'r ddweddiar Capten Thoimas Owen, wedi s,yrthio yn y Rhyfel. Eife'n 2 8ia;in oed, gynt yn gyfrifydd mewin ariandy yn Maesteg', ae yn .aelod ffyddlon gyda'r Methodist- ia id. Wrth anfoil1 tal-am y CYMRO o Jerusalem, mae swydidoig yn y Fyddin yn crybwyll am wasan- aeth Protff. David Williams. Dywed fod yr Athro yn boblog- aidd iawn gyda'r milwyr, ac iddo fod Qi'r gwerth uwchaf ar lawer achliysur. Goiidient ei golli, ond nid oeddynt yn eii. fedo am droi tu,ag.ad,ref. Bu y Parch. Capten, J. Rogers, gweinidog Preisbyteiraidd Johan- nesburg, sydd yn awr yn gapdan gyda1 milwyr o Dde Affrica, ar ymweldiad ia, Thregaron, efe'n frawd'-yng-nighyfraith i Mr. T. AJban Jones;. Bu Mr. Rogers yn adrodd ei brofiad gyda'r mihvyr Cymreig yng ngiiapel Bwloh- gwynt nos Sul. Ys,grifenna Pte. IeUlan Jones, M.A., BalLa, 0 Mesopotamia i didweyd fod y Caplan Cymreig wiedd giadael yr 'adran honno o'r fydrdin, ond eu bod' yn cario ym- laen, a Mr. Sam Williams, oyn- efryd'ydid o: Goleg: y Bala, yn pre- get'hu iddynt. Cymerant Epistol la go fel maes llafur, a chyfar- fydda y milwyr Cymreig" bob nos Iau i'w ddarl'len. Mae'r Proifeswr Gwilym Dav- ies, darlilhydd ym Mhrifysigol Aberdeen, yn Awstraliia er dech- reu"r Rhyfel.- Yao yn casglu d'efnyddiau at ysgrifennu llyfr yr oedd yn 1914, ac er ei fod yn garcharor oaniateÍir iddo liawer 0. ryddid. Bu am dri mis yn Vienna yn parotoi at ei lyfr, a chyhoedd- wyd erthygl ü'i eiddo1 yn un o igylohgronau Awsitrna. Z5

,Dla .gennyrn glywed fod Dr. E. D. Evans, Gwrecsam, yn gwella* y:n r'h(l¡v-Ó'f()il ar 01 afiechyd oedd yn adhosd peth pryder. I -+- 'r' Llywydd etholedig Cyfarfod Mi sol Sir Benfro (y rhan Saes- neg) am y flwyddyn nesiaf yw y Parch. 0. S. Symond, B.A., gweinidog" Capel Sit. Andrews, Pembroke Dock. -t- TeÍJmllÍJr anhawster difrifol gyd- a'r gw,a-ith o sicrhau pregethwyr ar gyfer y teithiau yn Sir Dref- aldwyn. Y miae l'liaws o'r eg- lwysi mor wan fel mai anodd i'r •eithaf ydyw eynnal. yr aohosdon heb gymcTth pregethw)^- -+- Da gennyf ,gllywed fod Mr. Ed- ward, Williams, Colwiyn Bay, wiedi casglu ^417 16s. 9c. at Dryisoirfa Gweinid'digion Hen a Methediig. Mae ei Lyfr C!asglu yn cynnwys enwau 341 o danys- g'riifwyr, ac y mae yn awr wedi darfod casglu. Dywect iddo gael mwynhad mawr wrth wneud1 hyn o waith air ran yr "Hen Weini- dog."